WEBVTT

00:00:06.685 --> 00:00:11.032
Sredinom 1970-ih, nakon decenija
političkih previranja,

00:00:11.032 --> 00:00:14.692
činilo se da je Grčka
konačno na putu stabilnosti.

00:00:14.692 --> 00:00:17.092
Donošenjem novog ustava

00:00:17.092 --> 00:00:21.092
i započinjanjem pregovora
o ulasku u evropske institucije,

00:00:21.092 --> 00:00:23.702
mnogi analitičari
su očekivali da će grčka politika

00:00:23.702 --> 00:00:27.072
da prati obrazac šireg zapadnog sveta.

00:00:27.072 --> 00:00:32.398
Potom, 1981. godine, politička partija
nazvana PASOK dolazi na vlast.

00:00:32.398 --> 00:00:37.585
Njen harizmatični vođa Andreas Papandreu
se bunio protiv novog ustava

00:00:37.585 --> 00:00:42.015
i optužio je one na vlasti
za „nacionalnu izdaju”.

00:00:42.015 --> 00:00:46.687
Protiveći se članstvu grčke u NATO-u
i Evropskoj ekonomskoj zajednici,

00:00:46.687 --> 00:00:50.769
Papandreu je obećao da će da vlada
za dobrobit „običnih ljudi”

00:00:50.769 --> 00:00:52.649
iznad svega drugog.

00:00:52.649 --> 00:00:58.651
Čuven je njegov proglas: „nema
institucija, postoje samo ljudi.”

NOTE Paragraph

00:00:58.651 --> 00:01:02.191
Papandreuov uspon na vlast
nije jedinstvena priča.

00:01:02.191 --> 00:01:04.771
U mnogim demokratskim
državama širom sveta,

00:01:04.771 --> 00:01:08.032
harizmatične vođe satanizuju
političke protivnike,

00:01:08.032 --> 00:01:12.582
omalovažavaju institucije
i tvrde da dolaze u ime naroda.

00:01:12.582 --> 00:01:16.876
Neki kritičari označavaju ovaj pristup
kao autokratski ili fašistički,

00:01:16.876 --> 00:01:20.236
a mnogi tvrde da ove vođe koriste osećanja

00:01:20.236 --> 00:01:23.156
kako bi manipulisali
i obmanjivali glasače.

00:01:23.156 --> 00:01:28.409
Međutim, bio ovaj politički stil
etičan ili ne, svakako je demokratski,

00:01:28.409 --> 00:01:31.879
a naziva se populizmom.

NOTE Paragraph

00:01:31.879 --> 00:01:35.009
Termin populizam je prisutan
još od antičkog Rima

00:01:35.009 --> 00:01:39.577
i ima korene u latinskoj reči
„populus” koja znači „narod”.

00:01:39.577 --> 00:01:44.704
Međutim, otad se populizam koristi
da opiše desetine političkih pokreta,

00:01:44.704 --> 00:01:48.704
koji često imaju nelogične
i ponekad kontradiktorne ciljeve.

00:01:48.704 --> 00:01:52.584
Populistički pokreti su se bunili
protiv monarhija, monopola,

00:01:52.584 --> 00:01:55.974
kao i širokog spektra institucija moći.

NOTE Paragraph

00:01:55.974 --> 00:01:59.614
Nemoguće je pokriti
punu istoriju termina u ovoj lekciji.

00:01:59.614 --> 00:02:03.722
Umesto toga, usredsredićemo se
na jedan naročit tip populizma -

00:02:03.722 --> 00:02:06.412
onaj koji opisuje
Papandreuovu administraciju

00:02:06.412 --> 00:02:12.107
i brojne druge vlade u proteklih
70 godina: savremeni populizam.

00:02:12.107 --> 00:02:16.549
Međutim, pre nego što razmemo kako
politički teoretičari definišu ovu pojavu,

00:02:16.549 --> 00:02:20.605
moramo prvo da istražimo
na šta je ona reakcija.

NOTE Paragraph

00:02:20.605 --> 00:02:22.465
Nakon Drugog svetskog rata,

00:02:22.465 --> 00:02:26.858
mnoge države su želele da se ograde
od totalitarnih ideologija.

00:02:26.858 --> 00:02:28.812
Tragali su za novim političkim sistemom

00:02:28.812 --> 00:02:31.722
kome bi prioritet bila
individualna i društvena prava,

00:02:31.722 --> 00:02:36.029
kome bi cilj bio politički konsenzus
i koji bi poštovao vladavinu prava.

00:02:36.029 --> 00:02:41.352
Iz toga je proizašlo da su mnoge zapadne
nacije prihvatile dugoročni oblik vladanja

00:02:41.352 --> 00:02:43.382
koji se naziva liberalnom demokratijom.

00:02:43.382 --> 00:02:46.862
„Liberalnost” se u ovom kontekstu
ne odnosi ni na jednu političku partiju,

00:02:46.862 --> 00:02:51.434
već pre na vid demokratije
koja ima tri suštinske komponente.

00:02:51.434 --> 00:02:54.578
Pod jedan, liberalne demokratije
prihvataju da je društvo

00:02:54.578 --> 00:02:59.278
ispunjeno mnogim, često oprečnim
podelama koje stvaraju sukobe.

00:02:59.278 --> 00:03:02.338
Pod dva, zahteva da mnoge
frakcije u društvu

00:03:02.338 --> 00:03:05.628
traže zajednički jezik duž datih podela.

00:03:05.628 --> 00:03:09.138
Naposletku, liberalne demokratije
se oslanjaju na vladavinu prava

00:03:09.138 --> 00:03:11.608
i zaštitu prava manjina,

00:03:11.608 --> 00:03:15.308
kao što je naznačeno
u ustavima i pravnim statutima.

00:03:15.308 --> 00:03:17.873
Sveukupno, ovi ideali pretpostavljaju

00:03:17.873 --> 00:03:22.308
da su tolerancija i institucije
koje nas štite od netolerancije

00:03:22.308 --> 00:03:27.225
osnova funkcionalnog i raznolikog
demokratskog društva.

NOTE Paragraph

00:03:27.225 --> 00:03:31.225
Liberalne demokratije su doprinele
stabilnosti narodima koji su ih usvojili.

00:03:31.225 --> 00:03:35.405
No, kao i bilo koji sistem vladanja,
nisu rešile sve probleme.

00:03:35.405 --> 00:03:38.965
Između ostalog, stalno rastući
jaz u bogatstvu

00:03:38.965 --> 00:03:41.275
je doveo do zapostavljenih zajednica

00:03:41.275 --> 00:03:45.914
koje nisu verovale svojim imućnim
komšijama, ni političkim vođama.

00:03:45.914 --> 00:03:51.474
U nekim slučajevima, politička korupcija
je dodatno oštetila poverenje javnosti.

00:03:51.474 --> 00:03:54.824
Rastuća sumnjičavost i ogorčenost
na trenutne političare

00:03:54.824 --> 00:03:57.974
su naveli građane
da tragaju za novim tipom vođe

00:03:57.974 --> 00:04:00.394
koji bi izazvao postojeće institucije

00:04:00.394 --> 00:04:03.224
i stavio potrebe naroda na prvo mesto.

NOTE Paragraph

00:04:03.224 --> 00:04:07.495
Na razne načine, ova reakcija
osvetljava demokratiju na delu:

00:04:07.495 --> 00:04:12.207
ako većina naroda smatra
da su njihovi interesi zapostavljeni,

00:04:12.207 --> 00:04:17.144
mogu da izaberu vođe koji će to da promene
upotrebom postojećih demokratskih sistema.

00:04:17.144 --> 00:04:20.814
Međutim, baš tu samouvereni,
savremeni populistički kandidati

00:04:20.814 --> 00:04:23.004
mogu da podriju demokratiju.

NOTE Paragraph

00:04:23.004 --> 00:04:28.568
Savremeni populisti sebe određuju
kao otelotvorenje „narodne volje”,

00:04:28.568 --> 00:04:30.478
te oni stavljaju date potrebe

00:04:30.478 --> 00:04:35.487
iznad institucija koje štite
individualna i društvena prava.

00:04:35.487 --> 00:04:38.457
Savremeni populisti tvrde da institucijama

00:04:38.457 --> 00:04:41.567
zarad ličnog interesa
upravlja vladajuća manjina

00:04:41.567 --> 00:04:45.771
koja teži da kontroliše veliku većinu
poštenog običnog naroda.

00:04:45.771 --> 00:04:51.147
Posledica toga je da politika više nije
traženje kompromisa i konsenzusa

00:04:51.147 --> 00:04:53.947
kroz tolerantne domokratske institucije.

00:04:53.947 --> 00:04:59.676
Umesto toga, ove vođe teže svrgavanju
onoga što vide kao pokvaren sistem.

00:04:59.676 --> 00:05:04.225
To znači da dok liberalna demokratija
ima krajnje poštovanje prema institucijama

00:05:04.225 --> 00:05:08.225
poput sudova, slobode štampe
i državnih ustava,

00:05:08.225 --> 00:05:12.860
savremeni populisti odbacuju
sve institucije koje se ne slažu

00:05:12.860 --> 00:05:15.560
sa takozvanom narodnom voljom.

NOTE Paragraph

00:05:15.560 --> 00:05:18.720
Savremene populističke partije
su se pojavile na raznim mestima,

00:05:18.720 --> 00:05:22.490
ali su vođe ovih pokreta
zapanjujuće slični.

00:05:22.490 --> 00:05:24.560
Obično su to harizmatični pojedinci

00:05:24.560 --> 00:05:28.804
koji sebe određuju
kao otelotvorenje „narodne volje”.

00:05:28.804 --> 00:05:31.634
Oni prave preterana obećanja
svojim podržavaocima,

00:05:31.634 --> 00:05:36.730
dok označavaju protivnike kao izdajnike
koji aktivno potkopavaju državu.

00:05:36.730 --> 00:05:41.736
No, bilo da su ovi političari iskreni
vernici ili manipulativni oportunisti,

00:05:41.736 --> 00:05:43.386
dinamika koju oslobađaju

00:05:43.386 --> 00:05:47.386
može suštinski da destabilizuje
liberalnu demokratiju.

00:05:47.386 --> 00:05:50.296
Čak i kada savremene
populističke vođe ne ispune

00:05:50.296 --> 00:05:52.676
svoja najekstremnija obećanja,

00:05:52.676 --> 00:05:57.652
njihov uticaj na politički diskurs,
vladavinu prava i poverenje javnosti

00:05:57.652 --> 00:06:00.582
može dugo da nadživi
njihovo vreme na vlasti.