1
00:00:01,480 --> 00:00:04,040
Tôi đang cầm trên tay một thứ rất cổ.

2
00:00:04,440 --> 00:00:07,416
Nó cổ hơn bất cứ hiện vật nào,

3
00:00:07,440 --> 00:00:09,736
già hơn cuộc sống trên Trái Đất,

4
00:00:09,760 --> 00:00:12,840
thậm chí hơn cả lục địa và đại dương.

5
00:00:13,520 --> 00:00:16,616
Cái này được hình thành từ hơn
4 tỉ năm trước

6
00:00:16,640 --> 00:00:18,776
vào những ngày sớm nhất 
của hệ mặt trời

7
00:00:18,800 --> 00:00:20,600
khi các hành tinh vẫn đang 
được hình thành.

8
00:00:21,160 --> 00:00:24,496
Mảnh vụn niken và sắt này trông 
có vẻ không đặc biệt,

9
00:00:24,520 --> 00:00:25,960
nhưng khi cắt nó ra,

10
00:00:28,320 --> 00:00:31,000
bạn sẽ thấy nó rất khác
so với kim loại trên Trái Đất

11
00:00:31,440 --> 00:00:35,336
Loại mẫu này cho biết những tinh thể kim 
loại chỉ có thể hình thành ở ngoài vũ trụ

12
00:00:35,360 --> 00:00:37,936
nơi mà kim loại nóng chảy nguội đi
cực kì chậm,

13
00:00:37,960 --> 00:00:40,280
khoảng vài độ mỗi triệu năm.

14
00:00:40,760 --> 00:00:43,256
Cái này từng là một phần của 
vật thể to hơn nhiều,

15
00:00:43,280 --> 00:00:45,856
một phần triệu còn lại sau khi các
hành tinh được hình thành.

16
00:00:45,880 --> 00:00:47,880
Chúng tôi gọi những vật thể này
là các tiểu hành tinh.

17
00:00:49,160 --> 00:00:52,936
Tiểu hành tinh là hàng xóm vũ trụ già 
nhất và nhiều nhất.

18
00:00:52,960 --> 00:00:53,960
Biểu họa này cho thấy các tiểu hành tinh
gần Trái Đất

19
00:00:53,960 --> 00:00:56,040
đang quay quanh Mặt Trời.

20
00:00:56,040 --> 00:00:57,296
tức hình tròn màu vàng kia

21
00:00:57,320 --> 00:00:59,256
và quay quanh gần trục Trái Đất,

22
00:00:59,280 --> 00:01:00,496
tức hình tròn màu xanh.

23
00:01:00,520 --> 00:01:03,856
Kích thước của Trái Đất, Mặt Trời và các
tiểu hành tinh được phóng đại

24
00:01:03,880 --> 00:01:05,256
để bạn có thể thấy rõ hơn.

25
00:01:05,280 --> 00:01:08,656
Các nhà khoa học trên thế giới đang
nghiên cứu về những vật thể này,

26
00:01:08,680 --> 00:01:10,616
phát hiện ra những cái mới mỗi ngày,

27
00:01:10,640 --> 00:01:12,760
liên tục lập bản đồ không gian 
gần Trái Đất.

28
00:01:13,440 --> 00:01:15,240
Đa số công việc này được 
tài trợ bởi NASA.

29
00:01:15,760 --> 00:01:19,536
Tôi nghĩ nghiên cứu về tiểu hành tinh như
một dự án công khai khổng lồ,

30
00:01:19,560 --> 00:01:22,816
nhưng thay vì xây dựng xa lộ,
chúng tôi vẽ họa đồ ngoài vũ trụ,

31
00:01:22,840 --> 00:01:25,816
xây dựng một kho lưu trữ mà tồn tại
lâu dài sau các thế hệ.

32
00:01:25,840 --> 00:01:31,760
Đây là 1,556 tiểu hành tinh gần Trái Đất
vừa được phát hiện năm ngoái.

33
00:01:33,800 --> 00:01:37,336
Và đây là tất cả những tiểu hành tinh
gần Trái Đất được biết đến

34
00:01:37,360 --> 00:01:41,376
với con số mới nhất là 13,733.

35
00:01:41,400 --> 00:01:43,536
Mỗi loại có hình ảnh, thống kê riêng

36
00:01:43,560 --> 00:01:45,936
và nó có hành trình xác định
quay quanh Mặt Trời

37
00:01:45,960 --> 00:01:48,056
Mặc dù các tiểu hành tinh khác nhau

38
00:01:48,080 --> 00:01:51,336
nhưng ta có thể đoán được hành trình
của chúng trong hàng chục năm

39
00:01:51,360 --> 00:01:55,136
Và đường đi của một số tiểu hành tinh có
thể được dự đoán với số liệu chính xác.

40
00:01:55,160 --> 00:01:57,816
Ví dụ, các nhà khoa học ở 
Jet Propulsion Laboratory

41
00:01:57,840 --> 00:02:01,856
tiên đoán nơi mà thiên thạch Toutatis 
sẽ tới trước 4 năm

42
00:02:01,880 --> 00:02:03,976
với sai số khoảng 30km

43
00:02:04,000 --> 00:02:05,296
Trong vòng 4 năm đó,

44
00:02:05,320 --> 00:02:09,136
Toutatis đi được 8.5 tỉ km.

45
00:02:09,160 --> 00:02:10,735
Đó là độ chính xác phân số

46
00:02:10,759 --> 00:02:19,560
của 0.000000004.

47
00:02:19,960 --> 00:02:21,840
(cười)

48
00:02:22,480 --> 00:02:25,136
Lí do mà tôi có mảnh nhỏ tiểu hành tinh 
đẹp đẽ này

49
00:02:25,160 --> 00:02:26,696
bởi giống như những 
người hàng xóm khác,

50
00:02:26,720 --> 00:02:28,920
thiên thạch đôi lúc rơi
xuống bất ngờ

51
00:02:29,400 --> 00:02:31,120
(cười)

52
00:02:32,520 --> 00:02:34,136
Ngày này vào 3 năm trước,

53
00:02:34,160 --> 00:02:37,816
một tiểu hành tinh nhỏ phát nổ
khi qua thành phố Chelyabinsk, Nga.

54
00:02:37,840 --> 00:02:40,136
Thiên thạch đó có chiều dài khoảng 19m

55
00:02:40,160 --> 00:02:42,080
hoặc to như một cửa hàng tiện lợi.

56
00:02:42,840 --> 00:02:45,920
Cứ 50 năm, những thiên thạch ở kích cỡ 
này đâm vào Trái Đất.

57
00:02:47,720 --> 00:02:49,576
Cách đây 66 triệu năm,

58
00:02:49,600 --> 00:02:51,536
một thiên thạch lớn hơn nhiều 
đâm vào Trái Đất,

59
00:02:51,560 --> 00:02:53,336
gây nên sự tuyệt chủng hàng loạt.

60
00:02:53,360 --> 00:02:56,576
75% động thực vật biến mất.

61
00:02:56,600 --> 00:02:58,800
bao gồm cả loài khủng lòng.

62
00:02:59,320 --> 00:03:02,016
Vật thể ấy dài khoảng 10km

63
00:03:02,040 --> 00:03:06,216
và 10km là gần với độ cao hành trình của 
máy bay phản lực 747.

64
00:03:06,240 --> 00:03:08,136
Vì vậy lần tới khi đang trên máy bay,

65
00:03:08,160 --> 00:03:09,160
bạn hãy đặt chỗ gần cửa sổ,
nhìn ra ngoài

66
00:03:09,160 --> 00:03:12,000
và tưởng tượng một viên đá rất lớn

67
00:03:12,000 --> 00:03:14,096
đang nằm ở dưới mặt đất,

68
00:03:14,120 --> 00:03:16,000
và nó quẹt một phát qua 
đầu cánh máy bay bạn

69
00:03:16,880 --> 00:03:21,157
Nó lớn đến nỗi mà máy bay của bạn
phải mất tới 1 phút mới bay qua.

70
00:03:21,278 --> 00:03:23,678
Đó là kích cỡ của thiên thạch 
đã đâm vào Trái Đất.

71
00:03:24,518 --> 00:03:26,294
Thứ luôn chỉ ở trong lòng tôi

72
00:03:26,318 --> 00:03:29,534
rằng các tiểu hành tinh được coi
như là mối đe dọa cho hành tinh này

73
00:03:29,558 --> 00:03:32,134
Và từ đó, có một nỗ lực được tập trung
tiến hành

74
00:03:32,158 --> 00:03:33,998
để khám phá và thống kê các
vật thể này.

75
00:03:35,238 --> 00:03:37,334
Tôi thực may mắn khi là 
một phần của nỗ lực này.

76
00:03:37,358 --> 00:03:38,358
Tôi là thành viên của 
nhóm các nhà khoa học

77
00:03:38,358 --> 00:03:41,038
sử dụng Kính thiên văn NEOWISE của NASA.

78
00:03:41,038 --> 00:03:43,734
Giờ đây, NEOWISE không được thiết kế
để tìm các tiểu hành tinh

79
00:03:43,758 --> 00:03:47,974
Nó được thiết kế quay quanh Trái Đất
và nhìn xa hơn ngoài hệ mặt trời

80
00:03:47,998 --> 00:03:51,414
nhằm tìm ra những ngôi sao lạnh nhất
và dải ngân hà sáng nhất.

81
00:03:51,438 --> 00:03:54,878
Nó đã làm rất tốt với thiết kế với
vòng đời 7 tháng.

82
00:03:55,518 --> 00:03:58,774
Nhưng ngày nay, 6 năm sau,
nó vẫn đang hoạt động.

83
00:03:58,798 --> 00:04:01,534
Chúng tôi đã sửa lại nó để khám
phá và nghiên cứu tiểu hành tinh.

84
00:04:01,558 --> 00:04:03,894
Và mặc nó là một con robot không gian
nhỏ bé tuyệt vời

85
00:04:03,918 --> 00:04:05,998
nhưng bây giờ nó như một 
chiếc xe đã qua sử dụng.

86
00:04:06,518 --> 00:04:09,774
Chất cryogen được dùng để làm lạnh
bộ phận cảm ứng của nó không còn

87
00:04:09,798 --> 00:04:11,998
nên chúng tôi đùa rằng bộ phận 
điều hòa của nó bị hỏng.

88
00:04:12,478 --> 00:04:16,894
Trên hồng hồ đo quãng đường nó 
chỉ 920 triệu dặm,

89
00:04:16,918 --> 00:04:18,174
nhưng nó vẫn hoạt động tốt

90
00:04:18,198 --> 00:04:21,774
và cứ 11 giây nó sẽ chụp ảnh bầu trời.

91
00:04:21,798 --> 00:04:24,638
Nó đã chụp được 23 tấm ảnh
từ khi tôi bắt đầu nói với bạn.

92
00:04:26,118 --> 00:04:28,294
Một trong những lí do mà NEOWISE
rất quý giá

93
00:04:28,318 --> 00:04:30,934
là nó nhìn bầu trời bằng hồng 
ngoại nhiệt phổ rộng.

94
00:04:30,958 --> 00:04:34,294
Tức là thay vì nhìn thấy ánh sáng mặt 
trời mà các thiên thạch phản xạ

95
00:04:34,318 --> 00:04:36,134
NEOWISE thấy được nhiệt mà
chúng tỏa ra

96
00:04:36,158 --> 00:04:39,894
Đây là một khả năng quan trọng vì một số
thiên thạch đen như than vậy

97
00:04:39,918 --> 00:04:43,374
và sẽ rất khó khắn để nhận ra 
với loại kính thiên văn khác

98
00:04:43,398 --> 00:04:46,478
Nhưng với NEOWISE, dù sáng hay tối,
mọi thiên thạch đều sáng chói

99
00:04:48,958 --> 00:04:51,734
Các nhà thiên văn đang sử dụng mọi
kĩ thuật theo ý họ

100
00:04:51,758 --> 00:04:54,054
để phát hiện và nghiên cứu 
thiên thạch.

101
00:04:54,078 --> 00:04:56,934
Năm 2010, một cột mốc lịch sử
đã được đạt tới.

102
00:04:56,958 --> 00:05:01,014
Cả cộng đồng cùng nhau phát hiện ra
hơn 90% số thiên thạch

103
00:05:01,038 --> 00:05:02,894
lớn hơn cả vật thể dài 1 km

104
00:05:02,918 --> 00:05:05,894
có khả năng gây nên cuộc hủy diệt
lớn trên Trái Đất.

105
00:05:05,918 --> 00:05:07,494
Nhưng công việc chưa dừng tại đó.

106
00:05:07,518 --> 00:05:12,454
Một vật thể có 140m hoặc lớn hơn
có thể tàn sát một đất nước cỡ trung

107
00:05:12,478 --> 00:05:15,678
Cho đến giờ chúng tôi mới chỉ tìm thấy
25% trong số chúng.

108
00:05:16,238 --> 00:05:19,654
Chúng ta phải tiếp tục tìm kiếm các 
thiên thạch gần Trái Đất

109
00:05:19,678 --> 00:05:22,414
Chúng ta là sinh vật duy nhất có 
thể hiểu được các tính toán

110
00:05:22,438 --> 00:05:24,094
hay tạo nên kính thiên văn.

111
00:05:24,118 --> 00:05:26,094
Chúng ta biết làm sao để tìm
ra các vật thể này.

112
00:05:26,118 --> 00:05:28,254
Đây là trách nhiệm của chúng ta.

113
00:05:28,278 --> 00:05:32,054
Nếu chúng ta tìm thấy một thiên thạch
nguy hiểm với mức báo động nguy cấp

114
00:05:32,078 --> 00:05:33,774
ta có thể di chuyển
hướng đi của nó

115
00:05:33,798 --> 00:05:36,854
Không như động đất, bão tố hay
núi lửa phun trào,

116
00:05:36,878 --> 00:05:39,774
ảnh hưởng của một thiên thạch có
thể được dự đoán chính xác

117
00:05:39,798 --> 00:05:41,254
và được ngăn chặn.

118
00:05:41,278 --> 00:05:44,414
Những gì chúng ta cần là lập bản đồ
không gian gần Trái Đất.

119
00:05:44,438 --> 00:05:46,294
Chúng ta phải tiếp tục tìm kiếm 
trên bầu trời

120
00:05:46,318 --> 00:05:47,534
Cảm ơn.

121
00:05:47,558 --> 00:05:53,129
(vỗ tay)