WEBVTT

00:00:01.659 --> 00:00:02.809
کەوچک.

00:00:04.944 --> 00:00:06.326
کارتۆن.

00:00:07.302 --> 00:00:09.722
شەمەندەفەری منداڵان.

00:00:10.522 --> 00:00:11.854
ڕازێنەرەوەی سەری ساڵ.

00:00:12.442 --> 00:00:13.832
خانووی هەڵبەزینەوە.

00:00:14.292 --> 00:00:15.577
بەتانی.

00:00:15.601 --> 00:00:16.751
سەبەتە.

00:00:17.228 --> 00:00:18.474
فەڕش.

00:00:18.498 --> 00:00:19.649
تەپڵەک.

00:00:19.673 --> 00:00:21.077
مۆبایلی زیرەک.

00:00:21.101 --> 00:00:22.381
پیانۆ

00:00:23.284 --> 00:00:24.598
ڕۆب

00:00:24.622 --> 00:00:25.772
وێنە.

00:00:26.415 --> 00:00:28.447
هەموو ئەم شتانە 
لە چییا هاوبەشن،

00:00:28.471 --> 00:00:31.904
جگە لەوەی کە وێنەن و لەم
سێ مانگەی پێشوودا گرتوومن، و

00:00:31.928 --> 00:00:33.770
بۆیە، مافی لەبەرگرتنەوەی پارێزراوە؟

00:00:33.794 --> 00:00:35.299
(پێکەنین)

00:00:35.323 --> 00:00:36.855
هەموویان داهێنانن

00:00:36.879 --> 00:00:40.529
کە بەهۆی سوودەکانی زمانەوانییەوە
درووست کراون.

00:00:40.553 --> 00:00:43.249
هیچ کام لەم شتانە بەبێ
زمان بوونیان نەئەبوو.

00:00:43.273 --> 00:00:45.233
بیهێنەرە بەرچاوت یەکێک لەمانە درووستکرێت

00:00:45.257 --> 00:00:48.003
یان، تەلارێکی ئاواهی
بنیات بنرێت،

00:00:48.027 --> 00:00:50.383
بەبێ بەکارهێنانی زمان

00:00:50.407 --> 00:00:54.949
یان بەبێ سوودوەرگرتن لە هەر زانیارییەک
کە بەهۆی زمانەوە درووستبووە.

00:00:54.973 --> 00:00:59.021
کەواتە، زمان گرنگترین شتە

00:00:59.045 --> 00:01:00.219
لە هەموو جیهاندا.

00:01:00.243 --> 00:01:03.284
هەموو شارستانییەتەکان لەسەر ئەو بناغەیەن.

00:01:03.308 --> 00:01:05.760
هەموو ئەوانەشی ژیانیان تەرخانکردووە
بۆ خوێندنی ئەوەی،

00:01:05.784 --> 00:01:10.776
چۆن زمان درووست بووە،
چۆن زمانی مرۆڤەکانیش هەمەجۆر بووە،

00:01:10.800 --> 00:01:13.310
چۆن جیاوازی هەیە لەگەڵ سیستمی
پەیوەندیکردنی ئاژەڵەکانی تردا --

00:01:13.334 --> 00:01:14.484
زمانزانەکانن.

00:01:15.141 --> 00:01:20.120
زمانزانی ڕەسمی زیاتر یان کەمتر،
بوارێکی تازەیە. و

00:01:21.099 --> 00:01:23.496
چەندین بابەتی زۆر گرنگی دۆزیوەتەوە.

00:01:23.520 --> 00:01:26.052
بۆ نموونە، کە سیستمی پەیوەندی مرۆڤ

00:01:26.076 --> 00:01:28.837
زۆر جیاوازە لە سیستمی پەیوەندی گیانداران،

00:01:28.861 --> 00:01:31.522
کە هەموو زمانەکان بەشێوەیەکی
یەکسان دەربڕینیان هەیە،

00:01:31.546 --> 00:01:33.585
تەنانەت ئەگەر بە ڕێگای جیاوازیش بیکەن.

00:01:33.998 --> 00:01:37.272
هێشتا، سەرەڕای ئەمەش،

00:01:37.296 --> 00:01:41.918
چەندین کەس هەیە حەز ئەکەن
لەخۆوە قسە بکەن لەسەر زمانێک

00:01:41.942 --> 00:01:45.561
وەک ئەوەی هێندەی زمان زانێک
تێگەشتنیان هەبێت بۆی،

00:01:45.585 --> 00:01:47.617
چونکە بێگومان، بەو زمانە قسە ئەکەن.

00:01:47.641 --> 00:01:50.813
ئەگەر بە زمانێکیش قسە بکەیت،
واتا هێندە مافت هەیە

00:01:50.837 --> 00:01:52.930
قسە بکەیت لەسەر کارەکانی
وەک هەر کەسێکی تر.

00:01:52.954 --> 00:01:54.946
بیهێنەرە بەرچاوت 
قسە لەگەڵ نەشتەرگەرێک بکەیت، و

00:01:54.970 --> 00:01:56.474
بڵێیت، "گوێگرە، هاوڕێ،

00:01:56.498 --> 00:01:58.466
ئەوە ماوەی ٤٠ ساڵێک ئەبێت دڵم هەیە.

00:01:58.490 --> 00:02:01.440
پێموابێت کەمێک ئەزانم لەسەر گۆڕینی
زمانەی شاخوێنبەری دڵ.

00:02:01.464 --> 00:02:03.679
پێموابێت بۆچوونی من هێندەی
بۆچوونی تۆ گرنگی هەیە."

00:02:03.703 --> 00:02:05.498
هێشتا، هەر ئەوەش ڕووئەیات.

00:02:05.522 --> 00:02:09.949
ئەمە نیل دیگراس تایسنە،
ئەوە ئەڵێت لە فیلمی "ئەرایڤەڵا،"

00:02:09.973 --> 00:02:12.124
پێی باشتر بووە شفرە دۆزەرەوەیەک بێنێت --

00:02:12.148 --> 00:02:15.966
کەسێک کە بتوانێت پەیامێک شیبکاتەوە
لە زمانێکدا کە خۆیان ئەیزانن --

00:02:15.990 --> 00:02:17.268
وەک لە زمانزانێک،

00:02:17.292 --> 00:02:18.926
بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ بوونەوەرە ئاسمانییەکان،

00:02:18.950 --> 00:02:21.061
چونکە زمانەوانێک --

00:02:21.085 --> 00:02:23.299
ئەوە چی سوودێکی ئەبێت لە
قسەکردن لەگەڵ کەسێکدا

00:02:23.323 --> 00:02:25.229
بە زمانێک قسە بکات 
کە تەنانەت ناشیزانین؟

00:02:25.253 --> 00:02:27.990
ئینجا بێگومان، فلیمی "ئەرایڤەڵ"یش
بەدوور نییە لە تانە.

00:02:28.014 --> 00:02:30.077
مەبەستم ئەوەیە --
چۆن ئەبێت هاوڕێیان:

00:02:30.101 --> 00:02:33.141
بوونەوەری ئاسمانی بە کەشتی گەورە
بێن بۆسەر هەسارەکەمان و

00:02:33.165 --> 00:02:36.951
جگە لە قسەکردن لەگەڵمان 
هیچ شتێکی تریان ناوێت، و

00:02:36.975 --> 00:02:39.250
تۆش یەک زمانەوان ئەگریت بەکرێ؟

00:02:39.274 --> 00:02:40.284
(پێکەنین)

00:02:40.308 --> 00:02:42.652
چییە حکومەتی ئەمریکا بوودجەی نییە یان چی؟

00:02:43.029 --> 00:02:44.617
(پێکەنین)

00:02:44.641 --> 00:02:47.545
هەموو ئەم شتانە ئەکرێت بگەڕێنرێتەوە
سەر هەڵەتێگەشتن،

00:02:47.569 --> 00:02:51.045
دەربارەی زمانیش و دەربارەی
خوێندنی ڕەسمی زمان،

00:02:51.069 --> 00:02:52.380
دەربارەی زمانەوانەکان. و

00:02:53.568 --> 00:02:57.996
پێموابێت شتێک هەیە لەژێر
زۆرێک لەو هەڵەتێگەشتنانەیە

00:02:58.020 --> 00:03:02.559
کە ئەتوانرێت لەم نوسراوە جوانەی
"فۆربس"دا کۆبکرێتەوە،

00:03:02.583 --> 00:03:06.278
کە بۆچی نابێت خوێندکارانی ئامادەیی
فێری زمانی بیانی بکرێن.

00:03:06.302 --> 00:03:08.435
هەندێک قسەی ناو ئەمە دەرئەهێنم، و

00:03:08.459 --> 00:03:10.517
ئەمەوێ بزانم ئەتوانن
تێبگەن لەوەی

00:03:10.541 --> 00:03:14.171
چی لەژێر هەندێک لەم
بۆچوون و بیرۆکانەیە.

00:03:14.929 --> 00:03:19.012
"ئەمریکییەکان بەدەگمەن وێژەی کلاسیک
ئەخوێننەوە تەنانەت لە وەرگێڕانیشدا."

00:03:19.036 --> 00:03:21.737
کەواتە بە واتایەکی تر، بۆچی خۆت
سەغڵەت بکەیت بە زمانێکی بێگانەوە

00:03:21.761 --> 00:03:25.203
ئەگەر کلاسیکە بنەڕەتەکەی خۆت
بەهیچ شێوەیەک نەخوێنیتەوە؟

00:03:25.227 --> 00:03:26.411
سوودی چییە؟

00:03:26.435 --> 00:03:29.213
"خوێندنی زمانی بیانی لە قوتابخانە
بەهەدەردانی کاتە،

00:03:29.237 --> 00:03:32.897
بەراورد بەو شتانەی تر ئەتوانی
لە قوتابخانە بیکەیت."

00:03:33.887 --> 00:03:37.799
"ئەوروپا چەندین کۆمەڵە زمانی هەیە
لە شوێنی بچووکتردا کۆبۆتەوە."

00:03:37.823 --> 00:03:41.332
کەواتە بۆ ئەمریکا، ئاه، سودی چییە
زمانێکی تر فێربیت؟

00:03:41.356 --> 00:03:44.712
هێندە سوود نابینیت لەو هەموو
خۆ ماندوو کردنەت.

00:03:44.736 --> 00:03:45.895
ئەمەیان خوازراوترینە لەلام،

00:03:45.919 --> 00:03:48.062
"خوێندکارێکی بێرمینگهام
ئەبێ نزیکەی

00:03:48.086 --> 00:03:50.572
هەزار میل گەشت بکات
بۆ سنوورەکانی مەکسیک، و

00:03:50.596 --> 00:03:54.604
تەنانەت ئەوکاتەش، هێندە خەڵکی لێئەبێت
بە ئینگلیزی قسە بکەن ڕێگای خۆی بدۆزێتەوە."

00:03:54.628 --> 00:03:57.327
بە واتایەکی تر، ئەگەر بتوانیت 
دەستت بەرز بکەیتەوە و

00:03:57.351 --> 00:03:59.171
بتوانیت بچیت بۆ شوێنەکەی ئەتەوێت،

00:03:59.195 --> 00:04:02.251
کەواتە هیچ سوودێکی نییە بۆت
فێری زمانێکی تر ببیت.

00:04:02.275 --> 00:04:07.307
هۆکارێکی بەشێکی زۆری ئەم
بیروباوەڕە خواستنێکی باوە،

00:04:07.331 --> 00:04:08.894
زمان ئامرازە. و

00:04:08.918 --> 00:04:11.878
شتێکیش هەیە کە هەتا ڕادەیەک
ڕاستە لەبارەی ئەم خواستنەوە.

00:04:11.902 --> 00:04:13.149
زمان جۆرێکە لە ئامراز

00:04:13.173 --> 00:04:16.777
ڕاستییەکەی، ئەگەر زمانی شوێنەکە بزانیت،
باشتر کارت پێئەکرێت وەک لەوەی نەیزانیت.

00:04:16.801 --> 00:04:19.801
بەڵام ئاماژە بەوە ئەکات
کە زمان تەنیا ئامرازێکە، و

00:04:19.825 --> 00:04:21.817
ئەوەش بەدڵنیاییەوە هەڵەیە.

00:04:21.841 --> 00:04:25.142
ئەگەر زمان ئامرازێک بوایە،
ڕاشکاوانە ئامرازێکی زۆر هەژار ئەبوو.

00:04:25.166 --> 00:04:28.776
ماوەیەکی زۆر لەمەوبەریش وازمان لێئەهێنا
بۆ شتێکی زۆر باشتر.

00:04:28.800 --> 00:04:30.332
بیر لە هەر ڕستەیەک بکەرەوە کە ئەتەوێت.

00:04:30.356 --> 00:04:33.995
ئەمە ڕستەیەکە کە دڵنیام پێشتر
وتوومە: "دوێنێ کینم بینی."

00:04:34.019 --> 00:04:35.268
هاوڕێیەکم هەیە ناوی کینە.

00:04:35.292 --> 00:04:38.076
کە ئەم ڕستەیەش ئەڵێم،
"دوێنێ کینم بینی،"

00:04:38.100 --> 00:04:39.826
بەڕاستی پێتوایە کە

00:04:39.850 --> 00:04:43.072
هەموو ئەوەی لە مێشکی منایە
ئێستا خراوەتە مێشکی تۆشەوە

00:04:43.096 --> 00:04:44.278
لەڕێگەی ڕستەیەکەوە؟

00:04:44.302 --> 00:04:46.839
قورسە، چونکە چەندین شتی تر
هەیە کە ئەگوزەرێت.

00:04:46.863 --> 00:04:48.251
وەک، کە ئەڵێم "دوێنێ،"

00:04:48.275 --> 00:04:51.584
لەوانەیە بیر بکەمەوە دوێنێ
کەشەکەی چۆن بووە چونکە لەوێ بووم.

00:04:51.608 --> 00:04:52.758
ئەگەر بیریشم بێت،

00:04:52.782 --> 00:04:56.226
لەوانەیە بیرم بکەوێتەوە شتێک هەبووە
بیرم چووە بینێرم، کە وابووە.

00:04:56.250 --> 00:04:59.566
ئەمە گاڵتەیەکی پلان بۆ دانراوبوو،
بەڵام بەڕاستی بیرم چوو شتێک بنێرم.

00:04:59.590 --> 00:05:02.440
ئەوەش واتای ئەوەیە کە ئەبێت
ڕۆژی دوو شەممە بیکەم،

00:05:02.464 --> 00:05:04.657
چونکە ئەوکاتەیە کە ئەچمەوە ماڵەوە.

00:05:04.681 --> 00:05:06.501
بێگوماینش، کە بیر لە دووشەممە ئەکەمەوە،

00:05:06.525 --> 00:05:09.471
بیر لە "دووشەمەی شێتانە"ی
بانگڵس ئەکەمەوە. گۆرانییەکی خۆشە.

00:05:09.495 --> 00:05:12.752
کاتێکیش وشەی "بینیم" ئەڵێم،
بیر لەم دەستەواژەیە ئەکەمەوە:

00:05:12.776 --> 00:05:15.863
"تێگەشتم! 'پیاوە پیرەکە کاتێک
چەکوش و مشارەکەی هەڵگرت."

00:05:15.887 --> 00:05:17.038
هەمووکات بیرم ئەکەوێتەوە.

00:05:17.062 --> 00:05:20.133
هەرجارێک کە گوێم لە وشەی "بینیم" ئەبێت،
هەر بیر لەوە ئەکەمەوە،

00:05:20.157 --> 00:05:22.254
چونکە باپیرم هەمووکات ئەیوت،

00:05:22.278 --> 00:05:24.149
بۆیە واملێئەکات بیر لە باپیرم بکەمەوە.

00:05:24.173 --> 00:05:26.814
ئینجا لەبەر هۆکارێک دووبارە ئەچینەوە
سەر "دووشەممەی شێتانە".

00:05:26.838 --> 00:05:30.100
لەگەڵ کینیش، کاتێک شتێک ئەڵێم
وەک "دوێنێ کینم بینی،'

00:05:30.124 --> 00:05:33.227
بیر لە هەلومەرجەکانی ئەو کاتە ئەکەمەوە
کە تیایا بینیم. و

00:05:33.251 --> 00:05:36.030
ئەمەش ئەو ڕۆژە بوو.
ئەمەتا لەگەڵ پشیلەکەما.

00:05:36.054 --> 00:05:37.879
بێگومانیش، بیر لە کین ئەکەمەوە،

00:05:37.903 --> 00:05:40.371
بیر ئەکەمەوە کە ئەو ئێستا ئەچێت
بۆ زانکۆی لۆنگ بیچ،

00:05:40.395 --> 00:05:43.032
بیرم ئەکەوێتەوە کە جۆنی هاوڕێم و دایکم

00:05:43.056 --> 00:05:44.830
هەردووکیان زانکۆی لۆنگ بیچیان تەواوکردووە،

00:05:44.854 --> 00:05:47.698
کەیتی پورزاشم لەمکاتەیا
ئەچێت بۆ زانکۆی لۆنگ بیچ.

00:05:47.722 --> 00:05:49.156
دووبارە ئەوەش "دووشەممەی شێتانە".

00:05:49.180 --> 00:05:51.962
بەڵام ئەمە تەنیا بەشێکی ئەوەیە
کە بە مێشکتا یەت

00:05:51.986 --> 00:05:54.278
لە کاتێکی دیاریکراودا کاتێک قسە ئەکەیت.

00:05:54.302 --> 00:05:56.897
هەموو ئەوەشی ئەمانەوێت بۆ نیشاندانی
ئەو هەموو شێواوییەی

00:05:56.921 --> 00:05:59.815
کە لە سەرەتا ڕووئەیات، ئەمەیە.

00:05:59.839 --> 00:06:01.141
مەبەستم ئەوەیە، هەر ئەمەمان هەیە.

00:06:01.165 --> 00:06:02.329
(پێکەنین)

00:06:02.353 --> 00:06:04.958
جێی سەرسوڕمانە کە سیستمەکەمان
هێندە خراپە؟

00:06:04.982 --> 00:06:07.460
بۆیە بیهێنەرە بەرچاوت،
ئەگەر بتوانم لەیەکچوونێکتان بەمێ،

00:06:07.484 --> 00:06:10.626
بیهێننە بەرچاوتان بتانەوێت لەچی ئەچێت
ئەگەر کێکێک بخۆیت،

00:06:10.650 --> 00:06:13.006
لەجیاتی خواردنی کێکەکە،

00:06:13.030 --> 00:06:16.252
تەنیا پێکهاتەکانی کێکەکە بخۆیت،

00:06:16.276 --> 00:06:17.807
یەک بە یەک،

00:06:17.831 --> 00:06:19.343
لەگەڵ ڕێنماییەکانا

00:06:19.367 --> 00:06:22.752
دەربارەی ئەوەی چۆن ئەکرێت ئەم
پێکهاتانە تێکەڵبکرێت بۆ دروستکردنی.

00:06:22.776 --> 00:06:24.680
پێویستە ڕێنماییەکانیش بخۆیت.

00:06:24.704 --> 00:06:25.768
(پێکەنین)

00:06:25.792 --> 00:06:27.851
ئەگەر ناچاربووینایە ئاواهی
ئەزموونی کێکمان بکردایە،

00:06:27.875 --> 00:06:29.386
هەرگیز کێکمان نەئەخوارد.

00:06:30.485 --> 00:06:34.045
هێشتا، زمانیش تەنیا ڕێگەیە --
تەنیا ڕێگەیە --

00:06:34.069 --> 00:06:38.263
کە بتوانین لەڕێگەیەوە بزانین چی ڕووئەیات،
لە مێشکمانا.

00:06:38.287 --> 00:06:40.141
ئەمە ناخی ئێمەیە،

00:06:40.165 --> 00:06:41.609
ئەو شتەی ئەمانکات بە مرۆڤ،

00:06:41.633 --> 00:06:44.871
ئەوەی وامان لێئەکات جیاواز بین
لە گیاندارەکانی تر،

00:06:44.895 --> 00:06:46.728
هەمووی لێرەیایە لە شوێنێکا، و

00:06:46.752 --> 00:06:50.696
هەموو ئەوەی پێویستە بیکەین بۆ نیشاندانی
زمانی خۆمانە.

00:06:50.720 --> 00:06:53.835
زمان باشترین ڕێگەمانە بۆ نیشاندانی ئەوەی
چی ئەگوزەرێت لەناو مێشکمانا.

00:06:53.859 --> 00:06:56.110
بیهێننە بەرچاوتان ئەگەر بمەوێت
پرسیارێکی گەورە بکەم، وەک:

00:06:56.134 --> 00:06:58.467
"سرووشتی بیرکردنەوە و سۆزی
مرۆڤ چییە؟"

00:06:58.491 --> 00:06:59.581
ئەوەی پێویستە بیکەیت

00:06:59.605 --> 00:07:02.768
ئەوەیە سەیری چەندین زمانی هەمەجۆر
بکەیت

00:07:02.792 --> 00:07:04.387
کە بتوانیت.

00:07:04.411 --> 00:07:06.426
تەنیا یەکێک بەس نابێت.

00:07:06.450 --> 00:07:07.812
نموونەیەکتان بەمێ،

00:07:07.836 --> 00:07:10.685
ئەمە وێنەیەکی ڕۆمانی بچووکە گرتوومە،

00:07:10.709 --> 00:07:13.688
کە بە کامێرایەکی ١٢ مێگا پیکسڵی گرتوومە.

00:07:13.712 --> 00:07:17.144
ئێستا، ئەمە هەمان وێنەیە بە
پیکسڵی کەمترەوە.

00:07:17.168 --> 00:07:21.051
دیارە، هیچ کام لەم وێنانە
پشیلەیەکی ڕاستەقینە نییە.

00:07:21.075 --> 00:07:24.709
بەڵام یەکێکیان زۆر باشتر تێگەشتنت
ئەیاتێ لەسەر پشیلە وەک لەوی تر.

00:07:26.649 --> 00:07:28.633
زمان تەنیا ئامراز نییە.

00:07:28.657 --> 00:07:29.816
ئەوە میراتی ئێمەیە،

00:07:29.840 --> 00:07:32.282
رێگایەکی ئێمەیە بۆ گەیاندنی ئەوەی
واتای چییە مرۆڤ بیت.

00:07:32.306 --> 00:07:36.697
بێگوماینش، بە "میراتی"ییەکەمان،
مەبەستم هەموو مرۆڤەکانە.

00:07:36.721 --> 00:07:41.786
لەدەستدانی یەک زمانیش وا ئەکات
ئەو وێنەیە زۆر ناڕوونتر بێت.

00:07:41.810 --> 00:07:45.855
بۆیە وەک کارێک
بۆ ١٠ ساڵی ڕابردوو و

00:07:45.879 --> 00:07:49.164
هەروەها درووستکردنەوەیەک،
هەر بۆ خۆشی،

00:07:49.188 --> 00:07:50.899
زمان درووست ئەکەم.

00:07:50.923 --> 00:07:52.783
بەمانە ئەوترێت "کۆنلانگەکان،"

00:07:52.807 --> 00:07:54.942
کورتکراوەیەک بۆ زمانە درووستکراوەکان.

00:07:54.966 --> 00:07:57.045
ئێستا، کە ئەم ڕاستیانە ئەخەمە ڕوو
یەک بەدوای یەکا،

00:07:57.069 --> 00:07:59.047
کە چەندین زمان لەناو ئەچن لەسەر هەسارەکەمان و

00:07:59.071 --> 00:08:00.890
منیش زمانی نوێ درووست ئەکەم،

00:08:00.914 --> 00:08:03.696
لەوانەیە بیر بکەنەوە کە بەستنەوەیەکی
نا ڕووکەشی هەیە

00:08:03.720 --> 00:08:04.886
لەنێوان ئەم دوانەیا.

00:08:04.910 --> 00:08:07.826
ڕاستییەکەی، چەندین کەس هێڵێکیان
کێشاوە لەنێوان ئەو خاڵانەیا.

00:08:07.850 --> 00:08:09.877
ئەمە پیاوێکە کە زۆر تووڕە بوو

00:08:09.901 --> 00:08:12.715
کە زمانێکی دروستکراو هەبوو لە
فیلمی "ئەڤاتار"ی جەیمس کامیرۆندا.

00:08:12.739 --> 00:08:14.446
ئەڵێت،

00:08:14.470 --> 00:08:16.692
"لەو سێ ساڵەدا کە جەیمس کامیرۆن
پێویستی پێبوو

00:08:16.716 --> 00:08:18.969
بۆ ئەوەی ئەڤاتار بخاتە سەر شاشەکان،
زمانێک مرد."

00:08:18.993 --> 00:08:20.921
ڕاستییەکەی، لەوانەیە زۆر لەوەش زیاتر.

00:08:20.945 --> 00:08:24.389
"زمانی ناڤی، ئەو کونە پڕناکاتەوە
کە ئەبوو لەسەری بێت.. "

00:08:24.413 --> 00:08:26.725
وتارێکی زۆر کاریگەر و توند --

00:08:26.749 --> 00:08:29.366
ئەگەر هیچ بیری لێنەکەیتەوە.

00:08:29.390 --> 00:08:30.545
(پێکەنین)

00:08:30.569 --> 00:08:32.612
بەڵام ئەوکاتەی لێرەبووم لە کالیفۆرنیا،

00:08:32.636 --> 00:08:34.015
دوو پسپۆڕیم تەواوکرد.

00:08:34.039 --> 00:08:36.840
یەکێکیان لە زمانەوانیدا،
بەڵام ئەوەی تریان لە ئینگلیزیا بوو.

00:08:36.864 --> 00:08:39.452
بێگومانیش، پسپۆڕی ئینگلیزیش،
خوێندنی زمانی ئینگلیزی،

00:08:39.476 --> 00:08:42.438
ڕاستییەکەی خوێندنی ئەو زمانی
ئینگلیزییە نییە، کە ئەیزانین،

00:08:42.462 --> 00:08:43.857
خوێندنی بابەتە وێژەییەکانە.

00:08:43.881 --> 00:08:45.678
وێژە بوارێکی زۆر سەرسوڕهێنەرە،

00:08:45.702 --> 00:08:49.493
چونکە وێژە، بەشێوەیەکی فراوانتر،
هەر وەک هونەر وایە؛

00:08:49.517 --> 00:08:51.180
ئەکەوێتە ژێر شێوازی هونەرەوە. و

00:08:51.204 --> 00:08:52.752
بە بەکارهێنانی وێژە چی ئەکەین،

00:08:52.776 --> 00:08:57.855
نووسەرەکان، بوون و مێژووی
تەواو نوێ درووست ئەکەن.

00:08:57.879 --> 00:09:00.895
سەرنجڕاکێشە بۆمان ببینین

00:09:00.919 --> 00:09:06.006
چی جۆرە قوڵی و سۆزێک و
ڕۆحێکی تایبەتی

00:09:06.030 --> 00:09:08.638
ئەکرێت لەلایەن نووسەرەکانەوە
بخرێتە ناو ئەم بوونە خەیاڵییانە.

00:09:08.662 --> 00:09:11.283
مەبەستم ئەوەیە بەشێوەیەکە --
سەیری ئەمە بکەن.

00:09:11.307 --> 00:09:13.561
زنجیرەیەک کتێب هەیە

00:09:13.585 --> 00:09:15.824
نوسراوە دەربارەی کەسایەتی خەیاڵی.

00:09:15.848 --> 00:09:19.815
هەموو کتێبەکە دەربارەی یەک بوونی
خەیاڵی، ساختەی مرۆڤە.

00:09:19.839 --> 00:09:22.010
یەک کتێبی تەواوەتی هەیە لەسەر
جۆرج بابیت

00:09:22.034 --> 00:09:23.871
لە کتێبی "بابیت"ی سینکلێر لێویس، و

00:09:23.895 --> 00:09:26.562
گرنتی ئەوەتان ئەیەمێ ئەو کتێبە،
درێژترە لە کتێبی "بابیت" خۆی

00:09:26.586 --> 00:09:27.784
کە کتێبێکی کورتە.

00:09:27.808 --> 00:09:29.547
هیچ کەسێک هەر بیریشێتی؟

00:09:29.571 --> 00:09:32.762
زۆرباشە، ڕاستییەکەی بەلای منەوە
لە کتێبی "مەین ستریت"ی باشترە.

00:09:32.786 --> 00:09:34.156
ئەوە بۆچوونی منە.

00:09:34.180 --> 00:09:37.889
هەرگیز گومانمان لەو ڕاستییە نەبووە
کە بواری وێژە سەرنجڕاکێشە.

00:09:38.434 --> 00:09:39.989
بەڵام سەرەڕای ڕاستییەکە،

00:09:40.013 --> 00:09:44.077
تەنانەت زمانەوانەکانیش گرنگی نادەن
بەوەی زمانە درووستکراوەکان ئەتوانن

00:09:44.101 --> 00:09:47.968
پێمان بڵێن دەربارەی قوڵی ڕۆحی مرۆڤ
وەک هەوڵێکی هونەرییانە.

00:09:48.520 --> 00:09:51.397
نموونەیەکی بچووکتان ئەیەمێ لێرەیا.

00:09:51.421 --> 00:09:54.144
وتارێک نوسرابوو لەسەرم

00:09:54.168 --> 00:09:57.008
ماوەیەک لەمەوبەر لە گۆڤارێکی کالیفۆرنیا.

00:09:57.032 --> 00:09:58.633
کە ئەم وتارەشیان نوسیبوو،

00:09:58.657 --> 00:10:01.077
ویستیان کەسێک لەلایەنی بەرامبەرەوە بێنن،

00:10:01.101 --> 00:10:03.561
کە ئەگەر دواتر سەیری بکەیت،
لە شتێکی سەیر ئەچێت بیکەیت.

00:10:03.585 --> 00:10:05.275
تۆ تەنیا باسی کەسێک ئەکەیت، و

00:10:05.299 --> 00:10:08.442
ئەتەوێت کەسێک بێنیت لە لایەنی
بەرامبەری ئەو کەسە.

00:10:08.466 --> 00:10:09.742
(پێکەنین)

00:10:09.766 --> 00:10:12.425
ئەمە پارچە نوسراوێکە زیاد لەپێویست
گەورە کراوە.

00:10:12.449 --> 00:10:14.972
بۆیە توانیان

00:10:14.996 --> 00:10:17.321
یەکێک لە زیرەکترین زمانزانەکانی
سەردەمی خۆمان بێنن،

00:10:17.345 --> 00:10:20.371
جۆرج لاکۆف، کە زمانزانێکە
لە بێرکلی.

00:10:20.395 --> 00:10:23.957
کارەکەشی بۆ هەتا هەتایە بواری
زمانەوانی و

00:10:23.981 --> 00:10:25.458
زانستی توانای فێربوونی گۆڕی.

00:10:25.482 --> 00:10:28.757
کاتێکیش پرسیاری لێکرا دەربارەی کارەکەم و
دەربارەی زمان درووستکردن بە گشتی،

00:10:28.781 --> 00:10:32.426
وتی، "بەڵام زۆر شت هەیە بکرێت
لە خوێندنی زماندا.

00:10:32.450 --> 00:10:35.206
پێویستە کات لە شتێکی
ڕاستەقینەدا بەسەر بەریت."

00:10:35.230 --> 00:10:36.381
بەڵێ،

00:10:36.405 --> 00:10:38.864
"شتێکی ڕاستەقینە."
ئەمە هیچتان بیر ئەهێنێتەوە؟

00:10:38.888 --> 00:10:42.627
بەکارهێنانی هەمان ئەو چوارچێوەی کارەی
کە خۆی دایهێناوە،

00:10:42.651 --> 00:10:45.346
ئەمگەیەنێتەوە سەر ئەم خواستە خەیاڵییە:

00:10:45.370 --> 00:10:46.638
زمان ئامرازێکە.

00:10:46.662 --> 00:10:50.093
لەوەش ئەچێت کارەکانی لەژێر
ئەم خواستە خەیاڵییەیا بێت؛

00:10:50.117 --> 00:10:54.184
کە زمان کاتێک بەسوودە
کە بەکاربێت بۆ پەیوەندی.

00:10:54.208 --> 00:10:57.506
زمان بێسوودە کاتێک ناتوانرێت
بەکاربێت بۆ پەیوەندی.

00:10:57.530 --> 00:11:00.372
لەوانەیە واتلێبکات بپرسیت:
چی لە زمانە مردووەکان بکەین؟

00:11:00.396 --> 00:11:01.612
بەڵام بەهەرحاڵ.

00:11:01.636 --> 00:11:03.043
بۆیە بەهۆی ئەم بیرۆکەیەوە،

00:11:03.067 --> 00:11:06.929
لەوانەیە لەوە بچێت کە 
لوتکەی نابەجێیە

00:11:06.953 --> 00:11:10.366
کۆرسێکی فێربوونی زمانت هەبێت
لەسەر زمانی ڤالێریانی باڵا

00:11:10.390 --> 00:11:12.938
کە دروستمکرد بۆ زنجیرەی
"یاری تەختەکان"ی ئێچی بی ئۆ

00:11:12.962 --> 00:11:16.586
لەوانەیە بپرسیت، ئەو ٧٤٠ هەزار کەسە
فێری چی ئەبن؟

00:11:17.368 --> 00:11:19.630
(پێکەنین)

00:11:19.654 --> 00:11:21.717
با سەیرێکی بکەین.

00:11:21.741 --> 00:11:23.376
فێری چی ئەبن؟

00:11:23.400 --> 00:11:25.760
ئەبێ فێری چی ببن؟

00:11:25.784 --> 00:11:28.583
ئەوەت لەبیربێت کە زمانەکەی تر بۆ ئەمە --

00:11:28.607 --> 00:11:31.141
بۆ ئەوانەیە بە ئینگلیزی قسە ئەکەن --

00:11:31.165 --> 00:11:33.220
ئەوانەی بە ئینگلیزی قسە ئەکەن
زۆر شت فێر ئەبن.

00:11:33.244 --> 00:11:36.558
ئەمە ڕستەیەکە کە لەوانەیە هەرگیز
بەکارینەهێنن بۆ پەیوەندیکردن

00:11:36.582 --> 00:11:37.746
بەدرێژایی ژیانیان:

00:11:37.770 --> 00:11:39.336
"ڤالا ئابرێ ئورنیس."

00:11:39.360 --> 00:11:40.733
"پیاوەکە ژنەکە ئەبینێت."

00:11:40.757 --> 00:11:42.647
هێڵە بچووکەکەی ناوەڕاست
بەشە گرنگەکەیە،

00:11:42.671 --> 00:11:44.887
کەواتە وشە بە وشەیە،
وا ئەڵێت. و

00:11:44.911 --> 00:11:47.700
چەندین شتی سەرنجڕاکێشیش فێر ئەبن،

00:11:47.724 --> 00:11:49.600
بەتایبەتی ئەگەر بە ئینگلیزی قسە بکەن.

00:11:49.624 --> 00:11:52.854
فێری ئەوە ئەبن ئەکرێت کردار
لە کۆتایی ڕستەکەیا بێت.

00:11:52.878 --> 00:11:55.846
ئەوە بەڕاستی ڕوونایات لە ئینگلیزیا
کاتێک دوو مشتومڕت ئەبێت.

00:11:55.870 --> 00:11:57.608
فێر ئەبن هەندێک جار

00:11:57.632 --> 00:12:01.490
زمانێک هاوتای نییە بۆ وشەی
"کە" -- بە تەواوەتی تیای نییە.

00:12:01.514 --> 00:12:03.133
ئەوە شتێکە زمان پێی ئەکرێت.

00:12:03.157 --> 00:12:06.942
فێر ئەبن کە بزوێنێکی درێژ
ئەکرێت درێژتر بکرێتەوە،

00:12:06.966 --> 00:12:08.927
بەراورد بە جیاوازی لە جۆرێتیا،

00:12:08.951 --> 00:12:12.133
کە بزوێنە درێژەکانی ئێمە ئەوە ئەکات؛
هەر لە ڕاستیدا هەمان درێژین.

00:12:12.157 --> 00:12:15.657
فێری ئەوە ئەبن کە ئەم گۆڕانکارییە
بچووکانە هەیە لە تۆنی دەنگەکانا.

00:12:15.681 --> 00:12:16.836
هممم؟ هممم؟

00:12:16.860 --> 00:12:20.172
گۆڕانکاری هەیە پێی ئەوترێت شێوەی
ناو و جێناو و ئاوەڵناو لە کۆتایی بکەرەکاندا --

00:12:20.196 --> 00:12:21.212
(پێکەنین)

00:12:21.236 --> 00:12:24.537
کە لە ڕستەیەکدا پێت ئەڵێ کێ
چی لە کێ کردووە.

00:12:24.561 --> 00:12:27.588
تەنانەت ئەگەر ڕیزبەندی وشەکانیش
هەر وەک خۆی بهێڵیتەوە و

00:12:27.612 --> 00:12:29.334
کۆتاییەکان بگۆڕیت،

00:12:29.358 --> 00:12:32.350
ئەوە ئەگۆڕیت کێ چی لە کێ ئەکات.

00:12:32.374 --> 00:12:38.138
فێری ئەوە ئەبن زمانەکان زۆر شت ئەکەن،
هەمان شتەکان بەشێوەیەکی جیاواز

00:12:38.513 --> 00:12:40.845
ئەشکرێت فێربوونی زمان شتێکی خۆشبێت.

00:12:41.997 --> 00:12:45.767
ئەوەی فێری ئەبن ڕێزە بۆ زمان:
زمان بە کاپیتاڵکردنی پیتی یەکەم.

00:12:45.791 --> 00:12:49.974
بە لەبەرچاوگرتنی ئەو ڕاستییەش کە لەسەدا
٨٨ی ئەمریکییەکان بە ئینگلیزی قسە ئەکەن لە ماڵەوە،

00:12:49.998 --> 00:12:52.609
پێموانییە ئەوە شتێکی خراپ بێت.

00:12:52.633 --> 00:12:56.436
ئەزانن بۆچی زمانەکان
ئەمرن لەسەر هەسارەکەمان؟

00:12:56.796 --> 00:13:02.018
لەبەر ئەوە نییە کە حکومەت زمانێک
ئەسەپێنێت بەسەر کۆمەڵێکی بچووکتردا،

00:13:02.042 --> 00:13:04.556
یان کۆمەڵێکی تەواوەتی لەوانەی
قسەی پێئەکەن نامێنن.

00:13:04.580 --> 00:13:07.656
ئەوە بەدڵنیاییەوە لە ڕابردووا ڕووی یاوە، و
ئێستاش ڕووئەیات،

00:13:07.680 --> 00:13:09.705
بەڵام هۆکاری سەرەکی نییە.

00:13:10.268 --> 00:13:13.046
هۆکارە سەرەکییەکە ئەوەیە منداڵێک
لەدایک ئەبێت بۆ ناو خێزانێک

00:13:13.070 --> 00:13:16.625
بە زمانێک قسە ئەکات کە بەشێوەیەکی بڵاو
لە کۆمەڵگاکەیا قسەی پێناکرێت، و

00:13:16.649 --> 00:13:18.656
ئەو مناڵە فێری نابێت.

00:13:18.680 --> 00:13:19.965
بۆچی؟

00:13:19.989 --> 00:13:24.291
چونکە ئەو زمانە بەهای نییە
لە کۆمەڵگاکەیاندا.

00:13:24.315 --> 00:13:26.228
چونکە ئەو زمانە سوودی نییە.

00:13:26.252 --> 00:13:31.236
چونکە ئەو زمانە کارێکی دەستناکەوێت
ئەگەر بەو زمانە قسە بکات.

00:13:31.260 --> 00:13:35.291
چونکە ئەگەر زمان بەس ئامرازێک بێت،

00:13:35.315 --> 00:13:37.692
ئەوا فێربوونی زمانی ڕەسەنی خۆیان

00:13:37.716 --> 00:13:39.961
هێندەی فێربوونی ڤالێریانی باڵا
سوودی ئەبێت بۆیان،

00:13:39.985 --> 00:13:41.449
کەواتە بۆ فێریبێت؟

00:13:43.387 --> 00:13:44.537
ئێستا...

00:13:46.514 --> 00:13:50.903
لەوانەیە خوێندنی زمان نەبێتە هۆی
زمانپاراوییەکی زیاتر.

00:13:50.927 --> 00:13:53.177
بەڵام لەوانەیە ئەوە کێشەیەکی گەورە نەبێت.

00:13:53.855 --> 00:13:56.966
لەوانەیە ئەگەر خەڵکی زیاتر 
فێری زمانی زیاتر ببن،

00:13:56.990 --> 00:13:59.608
ببێتە هۆی پەسەندکردنی زیاتری زمانەکان و

00:13:59.632 --> 00:14:01.520
داگیرکاری کەمتر بەرامبەر زمانەوانی.

00:14:01.949 --> 00:14:04.933
لەوانەیە ئەگەر ڕێزی زمان بگرین
وەک خۆی،

00:14:04.957 --> 00:14:09.849
کە گرنگترین داهێنانی مرۆڤایەتییە،

00:14:09.873 --> 00:14:11.079
ئەوا لە داهاتووا،

00:14:11.103 --> 00:14:14.992
ئەتوانین ئاهەنگ بۆ زمانە
زیندووەکان بگێڕین وەک زمانی زیندوو،

00:14:15.016 --> 00:14:16.683
وەک لەوەی ببنە پارچەی مۆزەخانەکان.

00:14:17.182 --> 00:14:18.968
کیریمڤۆس (ڤالێریان)
زۆر سوپاس.

00:14:18.992 --> 00:14:20.388
(چەپڵەلێدان)