À, các đại dương của Trái Đất.
Chúng rất đẹp,
truyền cảm hứng và đầy sức sống.
Chúng cũng, chắc bạn cũng biết,
ít nhiều đang bị hủy hoại.
Ví dụ ở Seychelles,
hoạt động của con người
và biến đổi khí hậu đã tẩy trắng san hô.
Đánh bắt hải sản quá mức
dẫn đến số lượng cá suy giảm.
Đa dạng sinh học đang trong nguy kịch.
Vậy ta có thể làm gì?
Tất nhiên là
một hình thức bảo vệ nào đó rồi.
Thiên nhiên rất mau hồi phục.
Khi một khu vực biển
được bảo vệ chiến lược,
toàn bộ hệ sinh thái có thể hồi sinh.
Tuy nhiên, không dễ dàng
để xây dựng các khu bảo tồn biển.
Thứ nhất, bạn sẽ gặp vấn đề
về tìm nơi để bảo vệ.
Rạn san hô này trùng với
đường đánh bắt cá quốc tế này,
giao với nơi nuôi cá kia.
Mọi thứ đều liên kết với nhau.
Và các kế hoạch bảo vệ biển
phải tính đến
ảnh hưởng của nơi này lên nơi khác.
Rồi đến vấn đề kêu gọi góp sức.
Nền kinh tế biển
thường dựa vào đánh bắt và du lịch.
Nếu mọi người không nghĩ
mình có thể giúp sức,
thì không có cơ hội để có được
thoả thuận địa phương
để khu bảo tồn đó thành công.
Khu bảo tồn biển phải được củng cố.
Nghĩa là chính phủ
phải đầu tư sâu vào kế hoạch
chứ không chỉ hỗ trợ bề mặt.
Và cuối cùng, sự bảo tồn cần tiền.
Rất nhiều tiền.
Chính phủ các đảo quốc và nước ven biển
muốn bảo vệ lãnh hải
nhưng thường mắc nợ cao
và không thể ưu tiên
cho công cuộc bảo tồn.
Nếu chỉ dựa vào tiền từ thiện
để cấp vốn cho bảo vệ biển,
ta chỉ có thể có
một vài khu rải rác.
Nhưng ta cần số lượng nhiều hơn,
trong thời gian ngắn hơn
để có tác động lâu dài.
Vậy thế nào là
bảo vệ biển thông minh?
Làm thế nào để có vốn, sự ủng hộ
từ chính phủ và kế hoạch cẩn thận
tính đến cả yếu tố kinh tế địa phương
và hệ sinh thái đa dạng?
Chúng tôi muốn chia sẻ với bạn
một ý tưởng táo bạo
từ Uỷ Ban Bảo vệ Thiên Nhiên
(UBBVTN)
nhằm việc giải quyết
mọi vấn đề cùng một lúc.
Họ nhận ra nợ của
các quốc đảo và nước có bờ biển
là thứ cho phép họ đạt được
mục tiêu bảo tồn biển.
Ý tưởng của TNC
là tái cơ cấu món nợ này,
tạo vốn và ý chí chính trị
để bảo vệ các rạn san hô,
rừng ngập mặn và ngành thủy sản.
Ví dụ, nếu bạn tái cấp vốn cho căn nhà
để hưởng một lãi suất tốt hơn,
bạn có thể dùng khoản tiết kiệm
để cách nhiệt gác xép.
Đó là cách làm
của Trái phiếu Xanh cho Bảo tồn
(Blue Bonds for Conservation).
Tái cấp nợ rồi dùng khoản tiết kiệm
để xây dựng
các khu bảo tồn biển.
Tất nhiên, tái cơ cấu nợ quốc gia
phức tạp hơn nhiều,
nhưng cơ bản là thế đấy.
Nếu các nhà đầu tư bỏ vào
40 triệu đô la bây giờ,
nó có thể mở ra tới 1,6 tỉ đô la
cho bảo tồn biển.
Đây là cách để việc đó diễn ra.
Bước 1: Đàm phán thỏa thuận.
Quốc gia ven biển cam kết bảo vệ
ít nhất 30% lãnh hải.
Đổi lại, Uỷ Ban Bảo vệ Thiên Nhiên sẽ cho
các nhà đầu tư, nhà cấp vốn cộng đồng
và các tổ chức phát triển quốc tế
đến bàn đàm phán
để tái cơ cấu một phần nợ quốc gia,
cho phép lãi suất thấp
và kì đáo hạn dài hơn.
Bước 2: Lên kế hoạch biển.
Đồng thời, Uỷ Ban Bảo vệ Thiên Nhiên
làm việc với các nhà khoa học biển,
lãnh đạo chính phủ
và cổ đông địa phương
để lên kế hoạch bảo tồn chi tiết
để hòa hợp nhu cầu của biển
với nhu cầu của người dân.
Bước 3: Lên kế hoạch lâu dài.
UBBVTN thành lập và điều phối độc lập
quỹ tín dụng bảo tồn.
Khoản tiết kiệm
từ tái cơ cấu nợ đi vào đó
để hỗ trợ các khu bảo tồn biển mới.
Niềm tin khiến chính phủ
phải chịu trách nhiệm với cam kết của họ,
đảm bảo Trái phiếu Xanh
cấp vốn cho nỗ lực bảo tồn thực sự.
Kế hoạch này có khả thi không?
Nó đã đi vào hoạt động.
Năm 2016, UBBVTN đã giúp lên kế hoạch
khu bảo tồn quốc gia ở Seychelles.
UBBVTN tái cơ cấu
22 triệu đô là từ nợ quốc gia.
Đổi lại, chính phủ đồng ý
bảo tồn 30% khu vực biển của họ.
Hiện nay, Seychelles đang tiến tới
việc bảo tồn 400.000 km vuông biển.
Khu vực có diện tích
gần bằng nước Đức.
Seychelles đang bảo tồn
rạn san hô,
giúp hồi sinh nghề cá,
tăng cường khả năng hồi phục
với biến đổi khí hậu.
Và giúp nền kinh tế của họ
giàu mạnh hơn.
Thành công này
khiến các chính phủ khác chú ý.
Nhiều nước muốn tham gia.
Đây là thời cơ nâng tầm
một cách đáng kể và nhanh chóng.
UBBVTN đã xác định hơn 20 nước
mà kế hoạch này khả thi.
Nhưng để tiến hành,
họ cần vốn ban đầu.
Và sắp xếp các nhóm địa phương
có thể phát triển kế hoạch bảo tồn
hiệu quả với tất cả các cổ đông
và cơ cấu thỏa thuận.
Nếu có được
sự hỗ trợ cần trong năm năm tới,
họ có thể bảo tồn
bốn triệu km vuông biển.
Bằng 10 nước Đức.
Điều này sẽ làm tăng
số lượng các khu bảo tồn
ở các đại dương trên Trái Đất
lên tới 15%.
Giúp nhiều rạn san hô
trên thế giới hồi sinh
và cung cấp môi trường sống
cho vô số loài sinh vật.
Sẽ thật tuyệt.
Và đó chỉ là bước đầu.
Vì chuyển đổi nợ này
không chỉ có hiệu quả
với 20 nước trên thế giới
mà có đến gần 100 nước.
Với cách tiếp cận này,
ai cũng có lợi.
Chính phủ, dân địa phương, nhà đầu tư,
và quan trọng hơn cả,
các đại dương của ta.
Mọi người cùng có lợi.
À, các đại dương của Trái Đất.
[Dự án Táo bạo]
(The Audacious Project).