WEBVTT

00:00:00.760 --> 00:00:03.735
Kaçınız bugüne kadar 
bir elektronik çizelge kullandı?

00:00:03.760 --> 00:00:05.240
Microsoft Excel gibi.

00:00:06.240 --> 00:00:07.496
Çok iyi.

00:00:07.520 --> 00:00:12.096
Peki kaçınız Philadelphia'daki 
küçük matbaasında babamın yaptığı gibi

00:00:12.120 --> 00:00:15.200
çizelgelerin elle yapıldığı 
bir işte çalıştı?

00:00:16.160 --> 00:00:17.320
Çok daha az.

NOTE Paragraph

00:00:17.920 --> 00:00:20.520
Bu iş yüzlerce yıl bu şekilde yapıldı.

00:00:21.320 --> 00:00:24.936
1978'in başında, nihayetinde
VisiCalc'ın ortaya çıktığı

00:00:24.936 --> 00:00:27.280
bir fikir üzerinde çalışmaya başladım.

00:00:27.480 --> 00:00:31.056
Ve bu bir sonraki yıl Apple II
kişisel bilgisayarına olan

00:00:31.056 --> 00:00:32.439
rağbeti artırdı.

00:00:33.150 --> 00:00:36.600
Altı yıl sonra Wall Street Journal'ın 
insanların VisiCalc'ın

00:00:36.600 --> 00:00:39.476
ne demek olduğunu bildiğini
ve hatta onu kullandığını düşünen

00:00:39.476 --> 00:00:43.330
bir başyazı yayınladığında bazı şeylerin
gerçekten de değiştiğini söyleyebilirdin.

NOTE Paragraph

00:00:43.760 --> 00:00:47.150
Steve Jobs, 1990'da

00:00:47.160 --> 00:00:50.400
"Elektronik çizelge sanayiyi 
ileri taşıdı."

00:00:50.560 --> 00:00:55.390
"VisiCalc, Apple'ın başarısını hiç bir şeyin 
yapmadığı kadar artırdı." dedi.

00:00:55.440 --> 00:00:57.050
Daha samimi bir ortamda Steve,

00:00:57.600 --> 00:01:00.736
"Eğer VisiCalc başka bir bilgisayar için 
yazılmış olsaydı,

00:01:00.760 --> 00:01:03.090
şimdi başka birisiyle 
görüşüyor olurdun." dedi.

NOTE Paragraph

00:01:03.280 --> 00:01:09.406
VisiCalc kişisel bilgisayarların 
iş yerlerine girmesinde etkili oldu.

00:01:09.760 --> 00:01:11.260
Peki bu nasıl ortaya çıktı?

00:01:11.680 --> 00:01:14.600
O neydi? Onu yapmak için neler yaşadım?

00:01:15.920 --> 00:01:21.256
Ben programlamayı 1966'da
15 yaşındayken öğrendim--

00:01:21.280 --> 00:01:23.750
bu fotoğraf çekildikten 
sadece bir kaç ay sonra.

00:01:24.200 --> 00:01:27.390
O günlerde çok az lise öğrencisinin
bilgisayara erişim imkanı vardı.

00:01:27.560 --> 00:01:31.056
Fakat biraz şans biraz da sabır sonucunda

00:01:31.080 --> 00:01:33.320
şehirde bilgisayar bulabildim.

NOTE Paragraph

00:01:34.200 --> 00:01:39.080
Woodstock'ta bir müddet süründükten sonra,
MIT'de üniversite eğitimine başladım.

00:01:39.520 --> 00:01:42.810
Orada okurken para kazanmak için 
Multics Projesi üzerinde çalıştım.

00:01:43.220 --> 00:01:48.336
Multics, interaktif, aynı anda bir kaç işlem
yapabilen çığır açan bir işletim sistemiydi.

00:01:48.360 --> 00:01:51.536
Linux ve Unix işletim sistemlerini 
hiç duydunuz mu?

00:01:51.560 --> 00:01:52.920
Onlar Multics'ten doğdu.

00:01:53.320 --> 00:01:55.616
Bilgisayar dışı alanlardaki insanların

00:01:55.640 --> 00:01:59.456
bir bilgisayar terminali karşısında
oturup hesaplarını yapmaları için

00:01:59.480 --> 00:02:01.936
yorumlanmış bilgisayar dilleri 
olarak bilinen

00:02:01.960 --> 00:02:04.960
Multics'in sürümleri üzerinde çalıştım.

NOTE Paragraph

00:02:05.560 --> 00:02:07.816
MIT'den mezun olduktan sonra,

00:02:07.840 --> 00:02:10.680
Digital Equipment Şirketi'nde 
çalışmaya başladım.

00:02:11.320 --> 00:02:14.496
Bu şirkette bilgisayarlı dizginin

00:02:14.520 --> 00:02:17.360
yeni bir alanı için yazılım yaptım.

00:02:17.800 --> 00:02:21.440
Gazetelerin daktiloları bilgisayar 
terminalleriyle

00:02:21.500 --> 00:02:23.600
değiştirmelerine yardımcı oldum.

00:02:23.880 --> 00:02:25.096
Bir programı yazacak

00:02:25.120 --> 00:02:28.816
ve sonra sahaya çıkıp
Kansas City Star gibi yerler gidecek,

00:02:28.840 --> 00:02:31.256
kullanıcıları eğitecek ve
geri dönüş alacaktım.

00:02:31.280 --> 00:02:33.336
Bu, MIT'nin Laboratuarında gördüğümden

00:02:33.336 --> 00:02:36.400
çok farklı, gerçek bir hayat tecrübesiydi.

NOTE Paragraph

00:02:37.740 --> 00:02:42.036
Bundan sonra, DEC'in ilk kelime
işlemcisinin yazılımında

00:02:42.036 --> 00:02:45.320
proje lideriydim ve bu da
yeni bir alandı benim için.

00:02:45.720 --> 00:02:50.906
Dizgi makinasındaki gibi,
bilgisayarcı olmayanların kullanımı için

00:02:51.240 --> 00:02:55.320
hem doğal hem etkili bir
kullanıcı arayüzü işlemek önemliydi.

00:02:56.360 --> 00:03:00.336
DEC'ten sonra fast food sanayisi için
mikroişlemciye dayalı

00:03:00.360 --> 00:03:07.090
elektronik yazar kasa üreten 
küçük bir şirkette işe başladım.

00:03:07.140 --> 00:03:10.940
Fakat MIT'de Multics projesinde 
çalışırken tanıştığım arkadaşım

00:03:10.940 --> 00:03:13.450
Bob Frankston ile bir 
şirket kurmayı hep istemiştim.

NOTE Paragraph

00:03:13.450 --> 00:03:17.336
Bu yüzden işletme hakkında olabildiğince 
çok şey öğrenmek için okula dönmeye karar verdim.

00:03:17.336 --> 00:03:19.976
1977'nin sonbaharında,

00:03:20.000 --> 00:03:23.350
Harvard İşletme Fakültesinde 
işletme yüksek lisans programına girdim.

00:03:23.840 --> 00:03:26.336
Bilgisayar programcılığı temeli olan 


00:03:26.360 --> 00:03:29.200
az sayıdaki öğrenciden biriydim.

00:03:29.740 --> 00:03:33.256
Öğrenci yıllığında benim ön sırada 
otururken çekilmiş bir fotoğrafım var.

NOTE Paragraph

00:03:33.280 --> 00:03:34.296
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:03:34.320 --> 00:03:36.966
Harvard'da dersleri örnek olay
metoduyla işliyorduk.

00:03:36.966 --> 00:03:38.896
Günlük üç örnek olay işleyecektik.

00:03:38.920 --> 00:03:44.640
Örnek olaylar belirli iş durumlarını tarif
eden bir kaç düzine sayfadan oluşuyordu.

00:03:45.600 --> 00:03:50.176
Çoğunlukla belgeler vardı ve bunlar
olayların kavranabilmesi için

00:03:50.200 --> 00:03:53.360
genellikle kelime 
ve sayılardan oluşuyordu.

00:03:53.840 --> 00:03:55.776
Genellikle hepsi oldukça farklılar.

00:03:55.800 --> 00:03:57.016
İşte benim ödevim.

00:03:57.040 --> 00:04:00.216
Yine sayılar, kelimeler, 
anlamlı bir şeklide dizilmiş.

00:04:00.240 --> 00:04:04.320
Bir sürü hesaplama--hesap makinelerimizle 
yatar kalkar olmuştuk.

00:04:04.720 --> 00:04:06.600
İşte benim hesap makinem.

00:04:07.990 --> 00:04:11.306
Cadılar Bayramı partisi için 
hesap makinesi kılığına girmiştim.

NOTE Paragraph

00:04:11.306 --> 00:04:12.440
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:04:13.785 --> 00:04:16.870
Her dersin başında profesör 
birisini çağırıp

00:04:16.870 --> 00:04:18.499
örnek olayı sunmasını isterdi.

00:04:19.079 --> 00:04:21.856
Yapacakları şey, ne olduğunu açıklamak

00:04:21.880 --> 00:04:25.616
ve sonra hocanın tahtaya yazacağı bilgiyi

00:04:25.640 --> 00:04:28.349
sesli bir şekilde söylemek

00:04:28.349 --> 00:04:30.096
ve sonra bir tartışma yapmaktı.

00:04:30.120 --> 00:04:34.576
En çok can sıkan şey ise 
ödevin tamamını yaptıktan sonra

00:04:34.600 --> 00:04:37.550
ertesi gün bir hata yaptığınızı 
ve doğal olarak 


00:04:37.550 --> 00:04:40.176
diğer bütün sayıları 
yanlış yaptığınızı öğreniyorsunuz.

00:04:40.200 --> 00:04:41.976
Ve derse de katılamıyorsun bu yüzden.

00:04:42.000 --> 00:04:44.450
Ve bize derse katılımdan
not veriliyordu.

NOTE Paragraph

00:04:45.320 --> 00:04:50.240
Bu yüzden 87 kişinin olduğu bir sınıfta
çok defa hayallere dalıyordum.

00:04:51.280 --> 00:04:55.136
O günlerde çoğu programcı 
envanter sistemleri, maaş bordrosu, 


00:04:55.160 --> 00:05:01.496
fatura ödeme sistemleri gibi
ana bilgisayarlar üzerine çalışıyordu.

00:05:01.520 --> 00:05:04.010
Fakat ben interaktif kelime işlemciler

00:05:04.010 --> 00:05:06.176
ve istenilen kişisel ölçümleme
üzerine çalışmıştım.

00:05:06.176 --> 00:05:10.440
Kağıt çıktılar ve delikli kartları 
düşünmek yerine

00:05:10.880 --> 00:05:13.656
sihirli bir tahta hayal ettim.

00:05:13.680 --> 00:05:17.056
Kelime işlemcinin sayılarla olan hali gibi

00:05:17.080 --> 00:05:19.936
bir sayıyı silip oraya yeni bir sayı 
yazdığımızda

00:05:19.960 --> 00:05:22.360
bütün diğer sayılar 
otomatik olarak değişecekti.

00:05:22.600 --> 00:05:26.680
Hesap makinemin altında bir
fare donanımı

00:05:27.050 --> 00:05:30.640
ve savaş uçaklarındaki gibi 
bir baş üstü göstergesi hayal ettim,

00:05:30.640 --> 00:05:34.856
İçine sayıları yazabilecek, yuvarlak içine 
alabilecek ve toplam tuşuna basabilecektim.

00:05:34.880 --> 00:05:38.616
Ve bir görüşmenin tam ortasında 
cevabı bulabilecektim.

00:05:38.640 --> 00:05:41.640
Şimdi kurguladıklarımı gerçeğe
dönüştürmeliydim.

NOTE Paragraph

00:05:42.640 --> 00:05:45.080
Babam bana prototip yapmayı
öğretmişti.

00:05:45.300 --> 00:05:47.436
Bana bastığı broşürlerdeki şeylerin

00:05:47.436 --> 00:05:50.536
sayfadaki yerlerini 
nasıl halledeceğini gösteren

00:05:50.560 --> 00:05:52.906
maketleri gösterdi.

00:05:53.120 --> 00:05:56.056
Bunu müşterilerinden
geri bildirim alabilmek

00:05:56.080 --> 00:05:59.680
ve işi baskıya vermeden önce 
onay almak için kullanırdı.

00:06:00.440 --> 00:06:05.420
Yapmaya çalıştığınız şeyin basit, 
işleyen versiyonu yapmak

00:06:05.420 --> 00:06:08.290
sizi asıl problemleri 
ortaya çıkarmaya zorluyor.

00:06:08.720 --> 00:06:13.120
Ve bu problemlerin çözümünü 
çok daha ucuza bulmanıza olanak tanıyor.

NOTE Paragraph

00:06:13.720 --> 00:06:15.960
Bu yüzden bir prototip yapmaya 
karar verdim.

00:06:16.760 --> 00:06:21.336
Harvard'ın zaman paylaşımlı sistemine 
bağlı bir görümlük uçbirime girdim

00:06:21.360 --> 00:06:22.856
ve çalışmaya başladım.

00:06:22.880 --> 00:06:26.136
Karşılaştığım ilk problemlerden 
biri şuydu:

00:06:26.160 --> 00:06:28.840
Değerler nasıl formüllerle gösterilecek?

00:06:29.280 --> 00:06:30.830
Ne demek istediğimi göstereyim.

00:06:31.870 --> 00:06:33.990
Bir yeri işaretleyeceksiniz,

00:06:33.990 --> 00:06:37.296
bazı kelimeler yazacaksınız ve sonra 
başka yerlere de yazacaksınız,

00:06:37.320 --> 00:06:40.844
bazı sayılar ve başka diğer sayılar, 
cevabı istediğiniz yeri işaretleyin.

00:06:41.240 --> 00:06:44.456
Ve sonra ilkini işaretleyin, 
eksiye basın,ikinciyi işaretleyin,

00:06:44.480 --> 00:06:45.840
ve sonucu elde edin.

00:06:46.360 --> 00:06:49.690
Problem şuydu.
Formüle neyi koymalıyım?

00:06:49.690 --> 00:06:52.500

Bilgisayarın ne konulacağını 
bildiği bir şey olmalıydı bu.

00:06:52.500 --> 00:06:54.136
Ve formüle baktığında,

00:06:54.160 --> 00:06:57.500
ekranda onun neye karşılık geldiğini 
bilmen gerekecek.

00:06:57.840 --> 00:07:00.736
İlk düşündüğüm şey olaya bir programcı
gözüyle bakmaktı.

00:07:00.760 --> 00:07:02.665
Bir yere ilk defa tıkladığınızda,

00:07:02.689 --> 00:07:05.369
bilgisayar size bir ad 
yazmanızı isteyecekti.

00:07:06.760 --> 00:07:10.536
Bunun çok zahmetli olacağı 
hemen anlaşılmıştı.

00:07:10.560 --> 00:07:13.800
Bilgisayar otomatik olarak
adı tamamlamalı ve oraya girmeliydi.

00:07:14.600 --> 00:07:18.960
Bu yüzden "Niçin onu oluşturduğumuz sırada
bunu yapmayalım ki?" diye düşündüm.

00:07:19.480 --> 00:07:21.950
Ve bunu denedim. Değer 1, değer 2.

00:07:21.950 --> 00:07:24.756
Çabucak gördüm ki elinizde 
bir kaç değerden daha fazla varsa,

00:07:24.756 --> 00:07:27.516
bu şeylerin ekranın neresinde olduğunu 
hiç bir zaman hatırlamayacaktınız.

NOTE Paragraph

00:07:27.516 --> 00:07:32.280
Sonra dedim ki, değerleri herhangi bir 
yere koymana imkan vermek yerine,

00:07:32.280 --> 00:07:34.730
olayı neden ızgarayla
sınırlandırmayayım ki?

00:07:34.730 --> 00:07:36.936
Sonra bir hücreyi işaretlediğinde,

00:07:36.960 --> 00:07:40.240
bilgisayar sırayı ve sütunu aynı 
bir isim olarak koyabilirdi.

00:07:40.640 --> 00:07:46.816
Ve bunu bir harita gibi yapsam, ve 
en yukarıya ABC ve yanına sayıları koysam,

00:07:46.840 --> 00:07:49.736
formülde B7 gördüğünde

00:07:49.760 --> 00:07:51.960
ekranda tam olarak 
nerede olduğunu görecektin.

00:07:52.640 --> 00:07:56.880
Eğer formülü kendin yazmak zorunda
kalsan, ne yapılacağını bilirdin.

00:07:57.150 --> 00:08:01.090
Kullanıcıyı ızgarayla sınırlandırmak
problemi çözmeme yardımcı oldu.

00:08:01.090 --> 00:08:07.160
Bu ayrıca hücre aralıklarına sahip 
olmak gibi yeni yetenekler geliştirdi.

00:08:07.190 --> 00:08:08.936
Fakat bu çok sınırlayıcı değildi --

00:08:08.960 --> 00:08:13.280
hâlâ herhangi bir hücreye herhangi bir
değer ve formül koyabiliyordun.

00:08:14.120 --> 00:08:17.960
Nerdeyse 40 yıl sonra bile 
bu işi böyle yapıyoruz.

NOTE Paragraph

00:08:19.109 --> 00:08:22.776
Arkadaşım Bob ve ben bu ürünü
birlikte üretmeye karar verdik.

00:08:22.800 --> 00:08:27.216
Programın tam olarak nasıl çalışması
gerektiği ile alakalı biraz daha çalıştım.

00:08:27.240 --> 00:08:30.496
Belge yerine geçecek bir
formül çizelgesi yazdım.

00:08:30.520 --> 00:08:35.296
Bu bana ayrıca tarifini yaptığım 
kullanıcı arayüzün avam tabakaya

00:08:35.320 --> 00:08:38.969
az ve öz olarak anlatabileceğinden
emin olmama yardımcı oldu.

00:08:39.520 --> 00:08:44.936
Bob, Arlington, Massachusetts'te 
kiraladığı dairenin çatı katında çalıştı.

00:08:44.960 --> 00:08:46.940
İşte bu çatı katının içi.

00:08:48.240 --> 00:08:51.016
Bob, MIT Multics Sisteminde 
bunun gibi bir terminalde

00:08:51.040 --> 00:08:53.760
bilgisayar kodu yazmak için
biraz zaman kazandı.

00:08:54.400 --> 00:08:57.896
Ve sonra ödünç alınan bir Apple II'ye 
deneme sürümünü

00:08:57.920 --> 00:09:01.316
bir akustik bağlayıcı kullanarak 
bir telefon hattı üzerinden indirecek

00:09:01.316 --> 00:09:02.610
ve biz test edecektik.

NOTE Paragraph

00:09:02.920 --> 00:09:07.530
Bu testlerden biri için Pepsi 
örnek olayını hazırladım.

00:09:08.340 --> 00:09:11.810
Yazıcı henüz çalışmıyordu, bu yüzden 
her şeyi elle yazmak zorunda kaldım.

00:09:12.090 --> 00:09:14.926
Kaydetme tuşu çalışmıyordu, bu yüzden
ve sürekli bozuluyordu.

00:09:14.926 --> 00:09:17.920
Formülleri tekrar tekrar girmem gerekti.

00:09:18.240 --> 00:09:22.216
Bir sonraki gün sınıfta, elimi kaldırdım;
hoca beni çağırdı ve örnek olayı sundum.

00:09:22.240 --> 00:09:25.816
Beş yıllık tahminleri hesaplamıştım.
Bütün farklı senaryoları hazırlamıştım.

00:09:25.840 --> 00:09:29.520
Sunumdan mükemmel bir sonuç aldım.
VisiCalc faydalı olmuştu bile.


NOTE Paragraph

00:09:30.160 --> 00:09:32.760
Profesör, "Bunu nasıl yaptın?" dedi.

00:09:33.469 --> 00:09:36.136
Tabi ben ona gizli programımızdan 
bahsetmek istemedim.

NOTE Paragraph

00:09:36.160 --> 00:09:37.680
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:09:38.200 --> 00:09:40.056
Dedim ki: "Bunu ve şunu aldım,

00:09:40.080 --> 00:09:42.176
sonra bununla çarptım 
ve bundan çıkardım."

NOTE Paragraph

00:09:42.200 --> 00:09:44.296
"Peki neden bir oran kullanmadın?" dedi.

NOTE Paragraph

00:09:44.320 --> 00:09:47.336
"Hah! Bir oran mı --
bunun kadar kesin olamazdı." dedim.

00:09:47.360 --> 00:09:50.206
Ama "Bölme henüz çalışmıyor." demedim.

NOTE Paragraph

00:09:50.206 --> 00:09:52.766
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:09:53.080 --> 00:09:56.790
Sonunda halka sunmak için VisiCalc'ı

00:09:56.790 --> 00:09:58.800
yeterince hazır etmiştik.

00:09:59.020 --> 00:10:01.416
Babam, pazarlama aracı olarak
kullanabilmemiz için

00:10:01.440 --> 00:10:03.440
bir örnek tanıtım kartı basmıştı.

NOTE Paragraph

00:10:03.910 --> 00:10:10.056
Haziran 1979'da yayıncımız
VisiCalc'ı New York'ta

00:10:10.080 --> 00:10:14.340
büyük Ulusal Bilgisayar Konferansında 
küçük bir stantta dünyaya duyurdu.

00:10:14.800 --> 00:10:18.960
The New York Times konferans hakkında
komik bir makale yayınladı.

00:10:19.190 --> 00:10:21.840
"Makinalar sanki 
bir dini ayin gibi işliyor...

00:10:21.840 --> 00:10:23.351
Hatta inananlar toplanırken,

00:10:23.365 --> 00:10:26.601
Coliseum yazılı odadaki ressamlar
bu tapınağa bir şeyler ekliyorlar,

00:10:26.601 --> 00:10:29.656
dikkatlice sarı üstüne siyah renkle
kocaman 'VISICALC' yazıyorlar.

00:10:29.680 --> 00:10:31.496
Selam sana ey VISICALC!"

00:10:31.520 --> 00:10:35.096
New York Times:
"Selam sana ey VISICALC!"

NOTE Paragraph

00:10:35.120 --> 00:10:36.616
(Gülüşmeler)

NOTE Paragraph

00:10:36.640 --> 00:10:40.896
Bu yaklaşık iki yıl kadar popüler
iş dünyası yayınlarında

00:10:40.920 --> 00:10:44.816
elektronik çizelgeden son bahsedilişiydi.

00:10:44.840 --> 00:10:46.976
Çoğu insan bunu hâlâ anlamadı.

00:10:47.000 --> 00:10:48.200
Fakat bazıları anladı.

NOTE Paragraph

00:10:48.920 --> 00:10:53.120
Ekim 1979'da VisiCalc'ı 
pazarlamaya başladık.

00:10:53.880 --> 00:10:56.696
Bunun gibi paketlere kondu.

00:10:56.720 --> 00:10:59.200
Apple II'de çalışan bunun gibi 
gözüküyordu.

00:10:59.470 --> 00:11:02.170
Ve geri kalan kısmı, derler ya,
sadece bir hikaye.

NOTE Paragraph

00:11:02.220 --> 00:11:04.456
Şimdi bu hikayeye daha çok 
eklenecek şey var.

00:11:04.480 --> 00:11:06.566
Fakat artık bir dahaki sefere.

00:11:06.566 --> 00:11:08.800
Harvard'ın hatırladığı bir şey var.

00:11:09.400 --> 00:11:10.890
Bu işte o sınıf.

00:11:11.090 --> 00:11:14.680
Onlar orada olanları ölümsüzleştirmek için
bir tabela astılar.

NOTE Paragraph

00:11:15.640 --> 00:11:18.040
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:11:24.400 --> 00:11:27.336
Fakat bu aynı zamanda bir hatırlatıcı 
vazifesi görüyor:

00:11:27.360 --> 00:11:32.856
Sen de kendi özyaşantını, 
yeteneklerini ve ihtiyaçlarını al

00:11:32.880 --> 00:11:38.136
ve önemli problemleri çözmek 
ve keşfetmek için prototipler yap

00:11:38.160 --> 00:11:40.590
ve bu yolla, dünyayı değiştir.

NOTE Paragraph

00:11:41.040 --> 00:11:42.256
Teşekkür ederim.

NOTE Paragraph

00:11:42.280 --> 00:11:43.800
(Alkışlar)