0:00:00.760,0:00:03.735
Kaçınız bugüne kadar [br]bir elektronik çizelge kullandı?

0:00:03.760,0:00:05.240
Microsoft Excel gibi.

0:00:06.240,0:00:07.496
Çok iyi.

0:00:07.520,0:00:12.096
Peki kaçınız Philadelphia'daki [br]küçük matbaasında babamın yaptığı gibi

0:00:12.120,0:00:15.200
çizelgelerin elle yapıldığı [br]bir işte çalıştı?

0:00:16.160,0:00:17.320
Çok daha az.

0:00:17.920,0:00:20.520
Bu iş yüzlerce yıl bu şekilde yapıldı.

0:00:21.320,0:00:24.936
1978'in başında, nihayetinde[br]VisiCalc'ın ortaya çıktığı

0:00:24.936,0:00:27.280
bir fikir üzerinde çalışmaya başladım.

0:00:27.480,0:00:31.056
Ve bu bir sonraki yıl Apple II[br]kişisel bilgisayarına olan

0:00:31.056,0:00:32.439
rağbeti artırdı.

0:00:33.150,0:00:36.600
Altı yıl sonra Wall Street Journal'ın [br]insanların VisiCalc'ın

0:00:36.600,0:00:39.476
ne demek olduğunu bildiğini[br]ve hatta onu kullandığını düşünen

0:00:39.476,0:00:43.330
bir başyazı yayınladığında bazı şeylerin[br]gerçekten de değiştiğini söyleyebilirdin.

0:00:43.760,0:00:47.150
Steve Jobs, 1990'da

0:00:47.160,0:00:50.400
"Elektronik çizelge sanayiyi [br]ileri taşıdı."

0:00:50.560,0:00:55.390
"VisiCalc, Apple'ın başarısını hiç bir şeyin [br]yapmadığı kadar artırdı." dedi.

0:00:55.440,0:00:57.050
Daha samimi bir ortamda Steve,

0:00:57.600,0:01:00.736
"Eğer VisiCalc başka bir bilgisayar için [br]yazılmış olsaydı,

0:01:00.760,0:01:03.090
şimdi başka birisiyle [br]görüşüyor olurdun." dedi.

0:01:03.280,0:01:09.406
VisiCalc kişisel bilgisayarların [br]iş yerlerine girmesinde etkili oldu.

0:01:09.760,0:01:11.260
Peki bu nasıl ortaya çıktı?

0:01:11.680,0:01:14.600
O neydi? Onu yapmak için neler yaşadım?

0:01:15.920,0:01:21.256
Ben programlamayı 1966'da[br]15 yaşındayken öğrendim--

0:01:21.280,0:01:23.750
bu fotoğraf çekildikten [br]sadece bir kaç ay sonra.

0:01:24.200,0:01:27.390
O günlerde çok az lise öğrencisinin[br]bilgisayara erişim imkanı vardı.

0:01:27.560,0:01:31.056
Fakat biraz şans biraz da sabır sonucunda

0:01:31.080,0:01:33.320
şehirde bilgisayar bulabildim.

0:01:34.200,0:01:39.080
Woodstock'ta bir müddet süründükten sonra,[br]MIT'de üniversite eğitimine başladım.

0:01:39.520,0:01:42.810
Orada okurken para kazanmak için [br]Multics Projesi üzerinde çalıştım.

0:01:43.220,0:01:48.336
Multics, interaktif, aynı anda bir kaç işlem[br]yapabilen çığır açan bir işletim sistemiydi.

0:01:48.360,0:01:51.536
Linux ve Unix işletim sistemlerini [br]hiç duydunuz mu?

0:01:51.560,0:01:52.920
Onlar Multics'ten doğdu.

0:01:53.320,0:01:55.616
Bilgisayar dışı alanlardaki insanların

0:01:55.640,0:01:59.456
bir bilgisayar terminali karşısında[br]oturup hesaplarını yapmaları için

0:01:59.480,0:02:01.936
yorumlanmış bilgisayar dilleri [br]olarak bilinen

0:02:01.960,0:02:04.960
Multics'in sürümleri üzerinde çalıştım.

0:02:05.560,0:02:07.816
MIT'den mezun olduktan sonra,

0:02:07.840,0:02:10.680
Digital Equipment Şirketi'nde [br]çalışmaya başladım.

0:02:11.320,0:02:14.496
Bu şirkette bilgisayarlı dizginin

0:02:14.520,0:02:17.360
yeni bir alanı için yazılım yaptım.

0:02:17.800,0:02:21.440
Gazetelerin daktiloları bilgisayar [br]terminalleriyle

0:02:21.500,0:02:23.600
değiştirmelerine yardımcı oldum.

0:02:23.880,0:02:25.096
Bir programı yazacak

0:02:25.120,0:02:28.816
ve sonra sahaya çıkıp[br]Kansas City Star gibi yerler gidecek,

0:02:28.840,0:02:31.256
kullanıcıları eğitecek ve[br]geri dönüş alacaktım.

0:02:31.280,0:02:33.336
Bu, MIT'nin Laboratuarında gördüğümden

0:02:33.336,0:02:36.400
çok farklı, gerçek bir hayat tecrübesiydi.

0:02:37.740,0:02:42.036
Bundan sonra, DEC'in ilk kelime[br]işlemcisinin yazılımında

0:02:42.036,0:02:45.320
proje lideriydim ve bu da[br]yeni bir alandı benim için.

0:02:45.720,0:02:50.906
Dizgi makinasındaki gibi,[br]bilgisayarcı olmayanların kullanımı için

0:02:51.240,0:02:55.320
hem doğal hem etkili bir[br]kullanıcı arayüzü işlemek önemliydi.

0:02:56.360,0:03:00.336
DEC'ten sonra fast food sanayisi için[br]mikroişlemciye dayalı

0:03:00.360,0:03:07.090
elektronik yazar kasa üreten [br]küçük bir şirkette işe başladım.

0:03:07.140,0:03:10.940
Fakat MIT'de Multics projesinde [br]çalışırken tanıştığım arkadaşım

0:03:10.940,0:03:13.450
Bob Frankston ile bir [br]şirket kurmayı hep istemiştim.

0:03:13.450,0:03:17.336
Bu yüzden işletme hakkında olabildiğince [br]çok şey öğrenmek için okula dönmeye karar verdim.

0:03:17.336,0:03:19.976
1977'nin sonbaharında,

0:03:20.000,0:03:23.350
Harvard İşletme Fakültesinde [br]işletme yüksek lisans programına girdim.

0:03:23.840,0:03:26.336
Bilgisayar programcılığı temeli olan [br]

0:03:26.360,0:03:29.200
az sayıdaki öğrenciden biriydim.

0:03:29.740,0:03:33.256
Öğrenci yıllığında benim ön sırada [br]otururken çekilmiş bir fotoğrafım var.

0:03:33.280,0:03:34.296
(Gülüşmeler)

0:03:34.320,0:03:36.966
Harvard'da dersleri örnek olay[br]metoduyla işliyorduk.

0:03:36.966,0:03:38.896
Günlük üç örnek olay işleyecektik.

0:03:38.920,0:03:44.640
Örnek olaylar belirli iş durumlarını tarif[br]eden bir kaç düzine sayfadan oluşuyordu.

0:03:45.600,0:03:50.176
Çoğunlukla belgeler vardı ve bunlar[br]olayların kavranabilmesi için

0:03:50.200,0:03:53.360
genellikle kelime [br]ve sayılardan oluşuyordu.

0:03:53.840,0:03:55.776
Genellikle hepsi oldukça farklılar.

0:03:55.800,0:03:57.016
İşte benim ödevim.

0:03:57.040,0:04:00.216
Yine sayılar, kelimeler, [br]anlamlı bir şeklide dizilmiş.

0:04:00.240,0:04:04.320
Bir sürü hesaplama--hesap makinelerimizle [br]yatar kalkar olmuştuk.

0:04:04.720,0:04:06.600
İşte benim hesap makinem.

0:04:07.990,0:04:11.306
Cadılar Bayramı partisi için [br]hesap makinesi kılığına girmiştim.

0:04:11.306,0:04:12.440
(Gülüşmeler)

0:04:13.785,0:04:16.870
Her dersin başında profesör [br]birisini çağırıp

0:04:16.870,0:04:18.499
örnek olayı sunmasını isterdi.

0:04:19.079,0:04:21.856
Yapacakları şey, ne olduğunu açıklamak

0:04:21.880,0:04:25.616
ve sonra hocanın tahtaya yazacağı bilgiyi

0:04:25.640,0:04:28.349
sesli bir şekilde söylemek

0:04:28.349,0:04:30.096
ve sonra bir tartışma yapmaktı.

0:04:30.120,0:04:34.576
En çok can sıkan şey ise [br]ödevin tamamını yaptıktan sonra

0:04:34.600,0:04:37.550
ertesi gün bir hata yaptığınızı [br]ve doğal olarak [br]

0:04:37.550,0:04:40.176
diğer bütün sayıları [br]yanlış yaptığınızı öğreniyorsunuz.

0:04:40.200,0:04:41.976
Ve derse de katılamıyorsun bu yüzden.

0:04:42.000,0:04:44.450
Ve bize derse katılımdan[br]not veriliyordu.

0:04:45.320,0:04:50.240
Bu yüzden 87 kişinin olduğu bir sınıfta[br]çok defa hayallere dalıyordum.

0:04:51.280,0:04:55.136
O günlerde çoğu programcı [br]envanter sistemleri, maaş bordrosu, [br]

0:04:55.160,0:05:01.496
fatura ödeme sistemleri gibi[br]ana bilgisayarlar üzerine çalışıyordu.

0:05:01.520,0:05:04.010
Fakat ben interaktif kelime işlemciler

0:05:04.010,0:05:06.176
ve istenilen kişisel ölçümleme[br]üzerine çalışmıştım.

0:05:06.176,0:05:10.440
Kağıt çıktılar ve delikli kartları [br]düşünmek yerine

0:05:10.880,0:05:13.656
sihirli bir tahta hayal ettim.

0:05:13.680,0:05:17.056
Kelime işlemcinin sayılarla olan hali gibi

0:05:17.080,0:05:19.936
bir sayıyı silip oraya yeni bir sayı [br]yazdığımızda

0:05:19.960,0:05:22.360
bütün diğer sayılar [br]otomatik olarak değişecekti.

0:05:22.600,0:05:26.680
Hesap makinemin altında bir[br]fare donanımı

0:05:27.050,0:05:30.640
ve savaş uçaklarındaki gibi [br]bir baş üstü göstergesi hayal ettim,

0:05:30.640,0:05:34.856
İçine sayıları yazabilecek, yuvarlak içine [br]alabilecek ve toplam tuşuna basabilecektim.

0:05:34.880,0:05:38.616
Ve bir görüşmenin tam ortasında [br]cevabı bulabilecektim.

0:05:38.640,0:05:41.640
Şimdi kurguladıklarımı gerçeğe[br]dönüştürmeliydim.

0:05:42.640,0:05:45.080
Babam bana prototip yapmayı[br]öğretmişti.

0:05:45.300,0:05:47.436
Bana bastığı broşürlerdeki şeylerin

0:05:47.436,0:05:50.536
sayfadaki yerlerini [br]nasıl halledeceğini gösteren

0:05:50.560,0:05:52.906
maketleri gösterdi.

0:05:53.120,0:05:56.056
Bunu müşterilerinden[br]geri bildirim alabilmek

0:05:56.080,0:05:59.680
ve işi baskıya vermeden önce [br]onay almak için kullanırdı.

0:06:00.440,0:06:05.420
Yapmaya çalıştığınız şeyin basit, [br]işleyen versiyonu yapmak

0:06:05.420,0:06:08.290
sizi asıl problemleri [br]ortaya çıkarmaya zorluyor.

0:06:08.720,0:06:13.120
Ve bu problemlerin çözümünü [br]çok daha ucuza bulmanıza olanak tanıyor.

0:06:13.720,0:06:15.960
Bu yüzden bir prototip yapmaya [br]karar verdim.

0:06:16.760,0:06:21.336
Harvard'ın zaman paylaşımlı sistemine [br]bağlı bir görümlük uçbirime girdim

0:06:21.360,0:06:22.856
ve çalışmaya başladım.

0:06:22.880,0:06:26.136
Karşılaştığım ilk problemlerden [br]biri şuydu:

0:06:26.160,0:06:28.840
Değerler nasıl formüllerle gösterilecek?

0:06:29.280,0:06:30.830
Ne demek istediğimi göstereyim.

0:06:31.870,0:06:33.990
Bir yeri işaretleyeceksiniz,

0:06:33.990,0:06:37.296
bazı kelimeler yazacaksınız ve sonra [br]başka yerlere de yazacaksınız,

0:06:37.320,0:06:40.844
bazı sayılar ve başka diğer sayılar, [br]cevabı istediğiniz yeri işaretleyin.

0:06:41.240,0:06:44.456
Ve sonra ilkini işaretleyin, [br]eksiye basın,ikinciyi işaretleyin,

0:06:44.480,0:06:45.840
ve sonucu elde edin.

0:06:46.360,0:06:49.690
Problem şuydu.[br]Formüle neyi koymalıyım?

0:06:49.690,0:06:52.500
[br]Bilgisayarın ne konulacağını [br]bildiği bir şey olmalıydı bu.

0:06:52.500,0:06:54.136
Ve formüle baktığında,

0:06:54.160,0:06:57.500
ekranda onun neye karşılık geldiğini [br]bilmen gerekecek.

0:06:57.840,0:07:00.736
İlk düşündüğüm şey olaya bir programcı[br]gözüyle bakmaktı.

0:07:00.760,0:07:02.665
Bir yere ilk defa tıkladığınızda,

0:07:02.689,0:07:05.369
bilgisayar size bir ad [br]yazmanızı isteyecekti.

0:07:06.760,0:07:10.536
Bunun çok zahmetli olacağı [br]hemen anlaşılmıştı.

0:07:10.560,0:07:13.800
Bilgisayar otomatik olarak[br]adı tamamlamalı ve oraya girmeliydi.

0:07:14.600,0:07:18.960
Bu yüzden "Niçin onu oluşturduğumuz sırada[br]bunu yapmayalım ki?" diye düşündüm.

0:07:19.480,0:07:21.950
Ve bunu denedim. Değer 1, değer 2.

0:07:21.950,0:07:24.756
Çabucak gördüm ki elinizde [br]bir kaç değerden daha fazla varsa,

0:07:24.756,0:07:27.516
bu şeylerin ekranın neresinde olduğunu [br]hiç bir zaman hatırlamayacaktınız.

0:07:27.516,0:07:32.280
Sonra dedim ki, değerleri herhangi bir [br]yere koymana imkan vermek yerine,

0:07:32.280,0:07:34.730
olayı neden ızgarayla[br]sınırlandırmayayım ki?

0:07:34.730,0:07:36.936
Sonra bir hücreyi işaretlediğinde,

0:07:36.960,0:07:40.240
bilgisayar sırayı ve sütunu aynı [br]bir isim olarak koyabilirdi.

0:07:40.640,0:07:46.816
Ve bunu bir harita gibi yapsam, ve [br]en yukarıya ABC ve yanına sayıları koysam,

0:07:46.840,0:07:49.736
formülde B7 gördüğünde

0:07:49.760,0:07:51.960
ekranda tam olarak [br]nerede olduğunu görecektin.

0:07:52.640,0:07:56.880
Eğer formülü kendin yazmak zorunda[br]kalsan, ne yapılacağını bilirdin.

0:07:57.150,0:08:01.090
Kullanıcıyı ızgarayla sınırlandırmak[br]problemi çözmeme yardımcı oldu.

0:08:01.090,0:08:07.160
Bu ayrıca hücre aralıklarına sahip [br]olmak gibi yeni yetenekler geliştirdi.

0:08:07.190,0:08:08.936
Fakat bu çok sınırlayıcı değildi --

0:08:08.960,0:08:13.280
hâlâ herhangi bir hücreye herhangi bir[br]değer ve formül koyabiliyordun.

0:08:14.120,0:08:17.960
Nerdeyse 40 yıl sonra bile [br]bu işi böyle yapıyoruz.

0:08:19.109,0:08:22.776
Arkadaşım Bob ve ben bu ürünü[br]birlikte üretmeye karar verdik.

0:08:22.800,0:08:27.216
Programın tam olarak nasıl çalışması[br]gerektiği ile alakalı biraz daha çalıştım.

0:08:27.240,0:08:30.496
Belge yerine geçecek bir[br]formül çizelgesi yazdım.

0:08:30.520,0:08:35.296
Bu bana ayrıca tarifini yaptığım [br]kullanıcı arayüzün avam tabakaya

0:08:35.320,0:08:38.969
az ve öz olarak anlatabileceğinden[br]emin olmama yardımcı oldu.

0:08:39.520,0:08:44.936
Bob, Arlington, Massachusetts'te [br]kiraladığı dairenin çatı katında çalıştı.

0:08:44.960,0:08:46.940
İşte bu çatı katının içi.

0:08:48.240,0:08:51.016
Bob, MIT Multics Sisteminde [br]bunun gibi bir terminalde

0:08:51.040,0:08:53.760
bilgisayar kodu yazmak için[br]biraz zaman kazandı.

0:08:54.400,0:08:57.896
Ve sonra ödünç alınan bir Apple II'ye [br]deneme sürümünü

0:08:57.920,0:09:01.316
bir akustik bağlayıcı kullanarak [br]bir telefon hattı üzerinden indirecek

0:09:01.316,0:09:02.610
ve biz test edecektik.

0:09:02.920,0:09:07.530
Bu testlerden biri için Pepsi [br]örnek olayını hazırladım.

0:09:08.340,0:09:11.810
Yazıcı henüz çalışmıyordu, bu yüzden [br]her şeyi elle yazmak zorunda kaldım.

0:09:12.090,0:09:14.926
Kaydetme tuşu çalışmıyordu, bu yüzden[br]ve sürekli bozuluyordu.

0:09:14.926,0:09:17.920
Formülleri tekrar tekrar girmem gerekti.

0:09:18.240,0:09:22.216
Bir sonraki gün sınıfta, elimi kaldırdım;[br]hoca beni çağırdı ve örnek olayı sundum.

0:09:22.240,0:09:25.816
Beş yıllık tahminleri hesaplamıştım.[br]Bütün farklı senaryoları hazırlamıştım.

0:09:25.840,0:09:29.520
Sunumdan mükemmel bir sonuç aldım.[br]VisiCalc faydalı olmuştu bile.[br]

0:09:30.160,0:09:32.760
Profesör, "Bunu nasıl yaptın?" dedi.

0:09:33.469,0:09:36.136
Tabi ben ona gizli programımızdan [br]bahsetmek istemedim.

0:09:36.160,0:09:37.680
(Gülüşmeler)

0:09:38.200,0:09:40.056
Dedim ki: "Bunu ve şunu aldım,

0:09:40.080,0:09:42.176
sonra bununla çarptım [br]ve bundan çıkardım."

0:09:42.200,0:09:44.296
"Peki neden bir oran kullanmadın?" dedi.

0:09:44.320,0:09:47.336
"Hah! Bir oran mı --[br]bunun kadar kesin olamazdı." dedim.

0:09:47.360,0:09:50.206
Ama "Bölme henüz çalışmıyor." demedim.

0:09:50.206,0:09:52.766
(Gülüşmeler)

0:09:53.080,0:09:56.790
Sonunda halka sunmak için VisiCalc'ı

0:09:56.790,0:09:58.800
yeterince hazır etmiştik.

0:09:59.020,0:10:01.416
Babam, pazarlama aracı olarak[br]kullanabilmemiz için

0:10:01.440,0:10:03.440
bir örnek tanıtım kartı basmıştı.

0:10:03.910,0:10:10.056
Haziran 1979'da yayıncımız[br]VisiCalc'ı New York'ta

0:10:10.080,0:10:14.340
büyük Ulusal Bilgisayar Konferansında [br]küçük bir stantta dünyaya duyurdu.

0:10:14.800,0:10:18.960
The New York Times konferans hakkında[br]komik bir makale yayınladı.

0:10:19.190,0:10:21.840
"Makinalar sanki [br]bir dini ayin gibi işliyor...

0:10:21.840,0:10:23.351
Hatta inananlar toplanırken,

0:10:23.365,0:10:26.601
Coliseum yazılı odadaki ressamlar[br]bu tapınağa bir şeyler ekliyorlar,

0:10:26.601,0:10:29.656
dikkatlice sarı üstüne siyah renkle[br]kocaman 'VISICALC' yazıyorlar.

0:10:29.680,0:10:31.496
Selam sana ey VISICALC!"

0:10:31.520,0:10:35.096
New York Times:[br]"Selam sana ey VISICALC!"

0:10:35.120,0:10:36.616
(Gülüşmeler)

0:10:36.640,0:10:40.896
Bu yaklaşık iki yıl kadar popüler[br]iş dünyası yayınlarında

0:10:40.920,0:10:44.816
elektronik çizelgeden son bahsedilişiydi.

0:10:44.840,0:10:46.976
Çoğu insan bunu hâlâ anlamadı.

0:10:47.000,0:10:48.200
Fakat bazıları anladı.

0:10:48.920,0:10:53.120
Ekim 1979'da VisiCalc'ı [br]pazarlamaya başladık.

0:10:53.880,0:10:56.696
Bunun gibi paketlere kondu.

0:10:56.720,0:10:59.200
Apple II'de çalışan bunun gibi [br]gözüküyordu.

0:10:59.470,0:11:02.170
Ve geri kalan kısmı, derler ya,[br]sadece bir hikaye.

0:11:02.220,0:11:04.456
Şimdi bu hikayeye daha çok [br]eklenecek şey var.

0:11:04.480,0:11:06.566
Fakat artık bir dahaki sefere.

0:11:06.566,0:11:08.800
Harvard'ın hatırladığı bir şey var.

0:11:09.400,0:11:10.890
Bu işte o sınıf.

0:11:11.090,0:11:14.680
Onlar orada olanları ölümsüzleştirmek için[br]bir tabela astılar.

0:11:15.640,0:11:18.040
(Alkışlar)

0:11:24.400,0:11:27.336
Fakat bu aynı zamanda bir hatırlatıcı [br]vazifesi görüyor:

0:11:27.360,0:11:32.856
Sen de kendi özyaşantını, [br]yeteneklerini ve ihtiyaçlarını al

0:11:32.880,0:11:38.136
ve önemli problemleri çözmek [br]ve keşfetmek için prototipler yap

0:11:38.160,0:11:40.590
ve bu yolla, dünyayı değiştir.

0:11:41.040,0:11:42.256
Teşekkür ederim.

0:11:42.280,0:11:43.800
(Alkışlar)