Có một ngày, khi đang đi dạo trên núi, tôi cảm thấy khu rừng thân quen như ở nhà. Tôi cảm thấy hứng thú khi biết rằng các khu rừng hình thành từ các mối quan hệ mối quan hệ tạo nên những mạng lưới, như hệ thống sông ngòi xinh đẹp này. Rồi tôi nghĩ: "Wow! Khu rừng cũng giống những gia đình của con người." Tôi bị choáng ngợp bởi suy nghĩ đẹp đẽ này tới nỗi ngã ra đất, va đầu vào gốc cây mới bị đốn. Tôi thấy giận dữ, rồi lại thấy đau lòng vì rất nhiều loại cây đã bị đốn hạ toàn bộ. Ở Tây Canada, quê hương của tôi, có những khoảng rừng trọc như thế này ẩn mình ở khắp nơi, nhưng chỉ đến khi Google Earth gửi những hình ảnh như thế này thì chúng ta mới nhận ra cả thế giới những khu rừng nguyên sinh đang chảy máu Bạn có biết nạn phá rừng trên toàn thế giới gây ra nhiều khí thải nhà kính hơn tất cả tàu hỏa, máy bay và xe hơi cộng lại? Vâng, tôi rất buồn vì điều này, nhưng tôi cũng hy vọng vì trong nghiên cứu của mình, tôi đã phát hiện ra rằng mạng lưới các khu rừng có tổ chức giống với mạng lưới nơ-ron thần kinh và các mối quan hệ xã hội của chúng ta. Tôi tin rằng nếu ta có thể học được cách kết hợp chúng thành một thể thống nhất ta có thể thay đổi sự nóng lên toàn cầu vì tôi tin rằng chúng ta ở đây để sửa chữa Đây là những dữ kiện khoa học: Trong số những hệ thống kể trên thì cổ xưa nhất là mạng lưới những loài nấm mọc trong lòng đất. Chúng tiến hóa cách đây hơn 1 tỉ năm, mở đường cho sự sống từ đại dương di chuyển lên đất liền. Cuối cùng thì chúng chung sống với thực vật trong môi trường cộng sinh Sự cộng sinh này giúp đám thực vật quang hợp, hấp thu khí CO2, loại khí nhà kính có hàm lượng lớn nhất, từ trong khí quyển và thải ra khí oxy mà chúng ta hít vào, và thực tế đã giúp nhân loại tiến hóa. Ngày nay, chúng ta gọi sự cộng sinh đó là nấm rễ (mycorrhiza), myco nghĩa là nấm, rrhiza nghĩa là rễ. Nấm và rễ cây chung sống với nhau, và tương hỗ nhau để cùng tồn tại. Ngày nay, toàn bộ cây cối trong tất cả các khu rừng trên thế giới đều phụ thuộc vào nấm rễ cộng sinh để tồn tại. Chúng không thể sống thiếu sự cộng sinh Sự cộng sinh bắt đầu như sau: một hạt giống rơi xuống nền đất rừng, rồi nảy mầm, và đâm rễ vào trong đất, sau đó nó bắt đầu gửi những tín hiệu hóa học để mấy cây nấm vươn tới, bám vào rễ. Và nấm phản hồi lại bằng tín hiệu của riêng mình, nó nói với rễ cây, 'Cậu phải vươn tới chỗ tớ, và đâm nhánh và mềm hơn.' Và cứ thế nhờ sự tương tác này, chúng vươn tới nhau trong hoạt động cộng sinh diệu kỳ này. Cách thức chúng hợp tác là thực vật lấy carbon từ quá trình quang hợp và cung cấp cho nấm vì nấm không thể tự quang hợp. Đổi lại, nấm lấy chất dinh dưỡng và nước từ đất, ở những nơi mà rễ cây không thể xuống tới, và cung cấp cho cây. Và thế là cả hai đều hưởng lợi từ sự hợp tác này. Rồi khi nấm mọc lên mặt đất, nó bắt đầu kết nối các cây lại với nhau tới khi toàn bộ khu rừng đều được liên kết với nhau. Bạn có biết một cái cây có thể nối với hàng trăm cây khác trong phạm vi tầm mắt của chúng ta? Khi bạn đi xuyên qua rừng, những gì bạn nhìn thấy, cây cối, rễ cây, các loài nấm chỉ là bề nổi của khu rừng. Dưới mỗi bước chân bạn là 300 dặm tế bào nấm trải dài nằm san sát nhau đang di chuyển vật chất đi vòng vòng. Và nếu bạn có thể nhìn xuyên qua lòng đất bạn sẽ thấy nó giống siêu xa lộ nơi xe cộ chạy khắp nơi. Mọi mạng lưới đều bao gồm các đầu nối và liên kết. Trong rừng, cây cối là các đầu nối và nấm là đối tác liên kết. Nó cũng tựa như mạng xã hội Facebook, bạn bè là các đầu nối, các liên kết là tình bạn. Chúng ta biết là một vài đầu nối, hay những người bạn luôn bận hơn người khác, chẳng hạn người bạn luôn gửi tin nhắn cho cả nhóm. Trong rừng cũng vậy, các đầu nối này, ta gọi là các đầu nối trung tâm, là những cây to trong rừng, rễ của chúng vươn tới mọi nơi. Giờ chúng ta đã biết hệ thống khu rừng vận hành quanh những cây trung tâm này, những cây cổ thụ này, như vậy trong rừng, đó là nơi sản sinh thế hệ mới. Trên mạng Facebook của bạn, mọi người thường tiệc tùng, hội họp quanh cái người lúc nào cũng nhắn tin cho cả hội. Trong rừng, ta gọi những đối tượng trung tâm ấy là các cây mẹ; chúng là các cây cổ thụ trong rừng. Chúng điều tiết lượng carbon trong lá rồi, thông qua các nhánh cây lớn, gửi xuống rễ đến mạng lưới sinh vật xung quanh, nơi liên kết các cây xung quanh các cây lớn và cây con khác, và gửi lượng carbon đó đi khắp nơi. Cây con nào thiếu dưỡng chất do hạn hán hoặc thiếu ánh sáng, thì cây mẹ càng gửi nhiều carbon. Cũng giống như trong gia đình, khi bạn gặp nhiều áp lực, thì cha mẹ sẽ quan tâm đến bạn nhiều hơn, đúng không? Trong rừng cũng vậy. Gần đây, chúng ta cũng vừa phát hiện thêm một điều khác là cây mẹ ưu tiên gửi nhiều tín hiệu hơn tới cây con của chính nó. Bằng cách này, nó hỗ trợ cây con tồn tại và phát triển mạnh hơn, và chúng có thể di truyền gien cho các thế hệ tương lai. Đó là chọn lọc tự nhiên. Cách thức tổ chức của những khu rừng này vừa là ưu điểm, lại vừa là nhược điểm. Ưu điểm là vì có nhiều cây mẹ và nhiều loài nấm liên kết chúng với nhau. Và mạng lưới đó rất khó bị phá vỡ. Nó rất kiên cố. Nhưng tất nhiên, con người đã tìm ra cách. Cách đó là đốn hạ những cây mẹ. Nếu chỉ đốn hạ một cây thì không có gì khác biệt nhưng nếu đốn hạ nhiều cây tạo ra nhiều khoảng rừng trọc thì có thể phá hủy cả một hệ thống như những quân cờ domino. Và chúng ta có thể vượt giới hạn tàn phá các khu rừng và gây biến đổi khí hậu nhiều hơn, chúng ta đang làm vậy rồi. Vậy những gì ta làm, những quyết định ta đưa ra, có thể dẫn cả thế giới tới sức khỏe hoặc bệnh tật. Chúng ta có quyền lựa chọn. Và tôi sẽ trình bày bốn ý tưởng mà tôi nghĩ đáng được chia sẻ. Đầu tiên: Để yêu rừng, bạn phải dành thời gian cho nó. Hãy vào rừng, kết nối với rừng. Và rồi bạn sẽ tranh đấu tận cùng để bảo vệ chúng. Thứ hai: Hãy học cách chúng vận hành. Hãy học cách sự sống kết nối với nhau trong các khu rừng đó. Và để làm vậy, bạn phải chấp nhận mạo hiểm, phải dám sai sót. Thứ ba: Bảo vệ những khu rừng. Chúng cần bạn vì chúng không thể tự vệ. Chúng bị kẹt ở một chỗ. Chúng không thể chạy trốn con người, và biến đổi khí hậu. Chúng cần bạn. Và cuối cùng cũng là điều quan trọng nhất, hãy dùng trí tuệ và các mối quan hệ của mình để truyền đi các thông điệp tuyệt vời rằng các khu rừng cần được bảo vệ vì lợi ích của chính chúng ta. Tôi tin rằng khi ta đoàn kết thì chúng ta sẽ được hàn gắn.