WEBVTT

00:00:06.205 --> 00:00:08.353
Chodziłam po górach pewnego dnia.

00:00:08.353 --> 00:00:10.901
W lesie czułam się jak w domu.

00:00:10.901 --> 00:00:13.387
Byłam wdzięczna, że pokazał mi,

00:00:13.387 --> 00:00:16.125
że jest zbudowany na relacjach,

00:00:16.125 --> 00:00:20.576
które tworzą sieci, tak jak rzeki.


00:00:20.576 --> 00:00:25.444
Pomyślałam wtedy, 
że lasy są niczym rodziny.

00:00:25.444 --> 00:00:27.763
Byłam tak zafascynowana pięknem tej idei,

00:00:27.763 --> 00:00:31.924
że potknęłam się, upadłam 
i uderzyłam głową o pień.

00:00:31.924 --> 00:00:34.336
Byłam wściekła,

00:00:34.336 --> 00:00:36.587
ale też zrozpaczona,

00:00:36.587 --> 00:00:39.355
bo wycięto całą rodzinę drzew.

00:00:40.515 --> 00:00:43.141
Na zachodzie Kanady, skąd pochodzę,

00:00:43.141 --> 00:00:46.332
jest mnóstwo wycinek w ukrytych miejscach.

00:00:46.332 --> 00:00:49.825
Dopiero gdy Google Earth 
ujawnił zdjęcia, takie jak to,

00:00:49.825 --> 00:00:51.915
zdaliśmy sobie sprawę,

00:00:51.915 --> 00:00:54.700
że świat podciera sobie nosy 
naszymi starymi lasami.

00:00:54.700 --> 00:00:57.112
Czy wiecie, że wycinki lasów

00:00:57.112 --> 00:01:01.071
uwalniają więcej gazów cieplarnianych

00:01:01.071 --> 00:01:04.549
niż wszystkie pociągi, samoloty 
i samochody razem wzięte?

00:01:04.569 --> 00:01:09.004
To niepokojące, ale jestem pełna nadziei,

00:01:09.004 --> 00:01:15.590
bo w czasie moich badań odkryłam,
że lasy tworzą zorganizowane sieci,

00:01:15.590 --> 00:01:19.338
tak jak nasze neurony i więzi społeczne.

00:01:19.338 --> 00:01:24.172
Wierzę, że jeśli nauczymy się integrować,

00:01:24.172 --> 00:01:27.533
możemy zmienić tę niebezpieczną 
drogę do globalnego ocieplenia,

00:01:27.533 --> 00:01:31.083
ponieważ wierzę, 
że mamy uzdrawianie we krwi.

00:01:31.083 --> 00:01:32.873
Oto kilka faktów:

00:01:32.873 --> 00:01:40.091
najstarsze są sieci grzybów,
które znajdują się pod glebą.

00:01:40.091 --> 00:01:42.212
Rozwinęły się ponad miliard lat temu

00:01:42.212 --> 00:01:45.690
pozwalając organizmom
emigrować z oceanu na ląd.

00:01:45.690 --> 00:01:50.105
W końcu połączyły się 
w symbiozie z roślinami

00:01:50.105 --> 00:01:53.704
pozwalając na fotosyntezę,

00:01:53.704 --> 00:01:57.289
pochłanianie CO2, który jest głównym 
gazem cieplarnianym,

00:01:57.289 --> 00:02:01.199
i emitowaniem tlenu, dzięki któremu
nie tylko możemy oddychać,

00:02:01.199 --> 00:02:04.331
ale także mogliśmy się rozwinąć.

00:02:04.331 --> 00:02:08.001
Symbioza ta nazywana jest mikoryzą,

00:02:08.001 --> 00:02:11.001
miko to grzyb, ryza to korzeń.

00:02:11.001 --> 00:02:15.135
Grzyb i korzeń łączą się 
i czerpią wzajemne korzyści.

00:02:15.135 --> 00:02:22.654
Istnienie wszystkich drzew na świecie 
zależy od tych symbioz.

00:02:22.654 --> 00:02:24.327
Bez nich nie przetrwają.

00:02:24.327 --> 00:02:27.329
Działa to tak: ziarenko spada w podściółkę

00:02:27.329 --> 00:02:29.641
i zaczyna kiełkować,

00:02:29.641 --> 00:02:31.536
tworząc korzeń głęboko w ziemi,

00:02:31.536 --> 00:02:34.732
wysyłając sygnały chemiczne do grzybów,

00:02:34.732 --> 00:02:36.660
żeby rosły w kierunku korzeni.

00:02:36.660 --> 00:02:39.411
Grzyb również wysyła sygnały, 
odpowiadając:

00:02:39.411 --> 00:02:44.381
"Musisz rosnąć w moim kierunku, 
rozgałęziać się i mięknąć".

00:02:44.381 --> 00:02:45.859
Przez taką komunikację

00:02:45.859 --> 00:02:49.635
rosną razem w magicznej symbiozie.

00:02:49.635 --> 00:02:57.724
Roślina dzieli się z grzybem węglem
pobranym z fotosyntezy,

00:02:57.732 --> 00:02:59.929
bo grzyb tego nie potrafi.

00:02:59.929 --> 00:03:03.786
W zamian grzyb dostarcza wodę
i składniki odżywcze

00:03:03.786 --> 00:03:04.996
z głębszych warstw ziemi.

00:03:04.996 --> 00:03:07.979
gdzie korzeń by nie sięgnął.

00:03:07.979 --> 00:03:10.543
Oboje czerpią korzyści.

00:03:10.759 --> 00:03:13.229
Kiedy grzyb wrasta w ziemię,

00:03:13.229 --> 00:03:16.402
zaczyna łączyć rośliny i drzewa ze sobą,

00:03:16.410 --> 00:03:19.109
aż cały las zostaje połączony.

00:03:19.109 --> 00:03:21.843
Czy wiecie, że jedno drzewo

00:03:21.843 --> 00:03:25.131
może być połączone z setkami innych drzew?

00:03:25.541 --> 00:03:27.401
Gdzie okiem sięgnąć.

00:03:28.541 --> 00:03:35.525
Chodząc po lesie 
i obserwując drzewa, korzenie, grzyby,

00:03:35.525 --> 00:03:37.745
dostrzegacie tylko wierzchołek
góry lodowej.

00:03:37.745 --> 00:03:43.936
Pod stopami znajduje się prawie
500 km komórek grzybów

00:03:43.936 --> 00:03:46.021
połączonych ze sobą.


00:03:46.021 --> 00:03:48.305
I gdybyście mogli zajrzeć wgłąb ziemii,

00:03:48.305 --> 00:03:52.026
wyglądałoby to jak ogromna autostrada
z przemieszczającymi się pojazdami.

00:03:52.026 --> 00:03:55.394
Wszystkie sieci składają się
z węzłów i ogniw.

00:03:55.394 --> 00:03:58.686
W lesie węzły to drzewa,
a ogniwa to grzyby.

00:03:58.686 --> 00:04:01.276
Można to porównać do Facebooka,

00:04:01.276 --> 00:04:05.762
gdzie węzłami są znajomi,
a ogniwami znajomości.

00:04:05.762 --> 00:04:06.857
I jak wiemy,

00:04:06.857 --> 00:04:09.773
niektórzy z tych znajomych 
są bardziej zajęci od innych,

00:04:09.785 --> 00:04:12.669
na przykład ten, który zawsze
wysyła grupowe wiadomości.

00:04:12.669 --> 00:04:15.432
Podobnie w lesie.

00:04:15.432 --> 00:04:18.287
Takie węzły nazywamy centrum,

00:04:18.287 --> 00:04:19.861
są to największe drzewa,

00:04:19.861 --> 00:04:22.136
których korzenie rozchodzą się wszędzie.


00:04:22.136 --> 00:04:23.964
Wiadomo także,

00:04:23.964 --> 00:04:30.200
że w systemach znajdujących się 
dookoła centrum,

00:04:30.200 --> 00:04:31.582
dochodzi do regeneracji.


00:04:31.582 --> 00:04:33.313
Na Facebooku byłby to sposób,

00:04:33.313 --> 00:04:35.285
w jaki organizowane są imprezy.

00:04:35.285 --> 00:04:37.421
To z centrum rozsyłane są
grupowe wiadomości.

00:04:37.421 --> 00:04:40.842
Te centra nazywamy drzewami-matkami,

00:04:40.842 --> 00:04:43.111
to te najstarsze duże drzewa.

00:04:43.111 --> 00:04:45.373
Przechowują węgiel w liściach

00:04:45.373 --> 00:04:48.800
i przesyłają przez pień 
do otaczających je sieci,

00:04:48.800 --> 00:04:54.915
czyli innych drzew, 
także do młodych sadzonek.

00:04:58.433 --> 00:05:01.978
Im bardziej są one osłabione, 
suszą lub przemarznięciem,

00:05:01.978 --> 00:05:04.496
tym więcej węgla drzewo-matka przesyła.

00:05:04.496 --> 00:05:07.149
Jak w rodzinie,

00:05:07.149 --> 00:05:09.842
rodzice wkraczają, by nam pomóc.

00:05:11.322 --> 00:05:12.841
Tak samo w lesie.

00:05:14.156 --> 00:05:17.966
Okryliśmy także, że drzewa matki

00:05:17.966 --> 00:05:20.006
przesyłają więcej sygnałów

00:05:20.006 --> 00:05:22.716
do swoich własnych dzieci,

00:05:22.716 --> 00:05:26.195
po to, aby miały większe szanse
na przetrwanie.

00:05:26.195 --> 00:05:30.824
Mogą wówczas przesłać swoje geny
następnym pokoleniom.

00:05:30.824 --> 00:05:33.331
Tak działa selekcja naturalna.

00:05:33.331 --> 00:05:35.992
Sposób organizacji lasów sprawia,

00:05:35.992 --> 00:05:38.630
że są zarówno wytrzymałe jak i bezbronne.


00:05:38.630 --> 00:05:39.580
Są wytrzymałe,

00:05:39.580 --> 00:05:44.333
bo jest wiele matek
i gatunków grzybów, które je łączą.

00:05:44.333 --> 00:05:49.300
Tę sieć trudno zerwać, 
bo jest naprawdę mocna.

00:05:49.300 --> 00:05:50.808
Ale oczywiście my, ludzie,

00:05:50.808 --> 00:05:52.390
znaleźliśmy na to sposób.

00:05:52.390 --> 00:05:54.852
Robimy to poprzez wycinanie drzew-matek.

00:05:54.852 --> 00:05:57.354
Wycięcie jednego 
nie miałoby może znaczenia,

00:05:57.354 --> 00:06:00.985
ale gdy wycina się ich coraz więcej,

00:06:00.985 --> 00:06:05.957
cały system może runąć jak domino.

00:06:06.906 --> 00:06:09.173
Przekraczamy punkt krytyczny,

00:06:09.173 --> 00:06:11.007
bo im większe spustoszenie lasów,

00:06:11.007 --> 00:06:13.574
tym wzrasta globalne ocieplenie.

00:06:13.574 --> 00:06:15.298
To, co robimy,

00:06:15.298 --> 00:06:16.639
jakich wyborów dokonujemy

00:06:16.639 --> 00:06:17.639
może doprowadzić

00:06:17.639 --> 00:06:20.068
albo do globalnego wzmocnienia 
albo upadku.

00:06:20.068 --> 00:06:22.126
Mamy wybór.

00:06:22.126 --> 00:06:25.272
Na koniec cztery idee warte szerzenia.

00:06:25.696 --> 00:06:26.781
Po pierwsze:

00:06:26.781 --> 00:06:28.929
żeby pokochać las, 
trzeba spędzia w nim czas.

00:06:28.929 --> 00:06:31.182
Idźcie tam, połączcie się z nim.

00:06:31.182 --> 00:06:33.775
Wtedy będziecie ich zaciekle bronić.

00:06:33.775 --> 00:06:34.827
Po drugie:

00:06:34.827 --> 00:06:36.484
Dowiedzcie się jak działają lasy.

00:06:36.484 --> 00:06:39.227
Jak te sieci łączą się 
tworząc zorganizowaną całość.

00:06:39.227 --> 00:06:42.001
Aby to zrobić, trzeba ryzykować,
popełniać błędy.

00:06:42.001 --> 00:06:42.924
Po trzecie:

00:06:42.924 --> 00:06:44.278
Chrońcie lasy.

00:06:44.278 --> 00:06:47.104
One was potrzebują, 
ponieważ same się nie obronią.

00:06:47.104 --> 00:06:52.620
Nie uciekną od ludzi, 
ani od globalnego ocieplenia.

00:06:52.620 --> 00:06:54.900
Potrzebują was.

00:06:54.900 --> 00:06:57.518
I najważniejsze,

00:06:57.518 --> 00:06:59.858
użyjcie swoich wspaniałych,

00:06:59.858 --> 00:07:02.572
genialnych sieci komórek 
szarych i społecznościowych,

00:07:02.572 --> 00:07:05.666
żeby tworzyć niesamowite treści
i rozsyłać przesłanie,

00:07:05.666 --> 00:07:08.353
że lasy należy chronić, bo są tego warte

00:07:08.353 --> 00:07:09.766
bo wy jesteście tego warci.

00:07:09.766 --> 00:07:11.842
Wierzę, że razem 
jesteśmy połączeni po to,

00:07:11.842 --> 00:07:13.512
żeby uzdrawiać.