[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:06.20,0:00:08.35,Default,,0000,0000,0000,,Chodziłam po górach pewnego dnia. Dialogue: 0,0:00:08.35,0:00:10.90,Default,,0000,0000,0000,,W lesie czułam się jak w domu. Dialogue: 0,0:00:10.90,0:00:13.39,Default,,0000,0000,0000,,Byłam wdzięczna, że pokazał mi, Dialogue: 0,0:00:13.39,0:00:16.12,Default,,0000,0000,0000,,że jest zbudowany na relacjach, Dialogue: 0,0:00:16.12,0:00:20.58,Default,,0000,0000,0000,,które tworzą sieci, tak jak rzeki.\N Dialogue: 0,0:00:20.58,0:00:25.44,Default,,0000,0000,0000,,Pomyślałam wtedy, \Nże lasy są niczym rodziny. Dialogue: 0,0:00:25.44,0:00:27.76,Default,,0000,0000,0000,,Byłam tak zafascynowana pięknem tej idei, Dialogue: 0,0:00:27.76,0:00:31.92,Default,,0000,0000,0000,,że potknęłam się, upadłam \Ni uderzyłam głową o pień. Dialogue: 0,0:00:31.92,0:00:34.34,Default,,0000,0000,0000,,Byłam wściekła, Dialogue: 0,0:00:34.34,0:00:36.59,Default,,0000,0000,0000,,ale też zrozpaczona, Dialogue: 0,0:00:36.59,0:00:39.36,Default,,0000,0000,0000,,bo wycięto całą rodzinę drzew. Dialogue: 0,0:00:40.52,0:00:43.14,Default,,0000,0000,0000,,Na zachodzie Kanady, skąd pochodzę, Dialogue: 0,0:00:43.14,0:00:46.33,Default,,0000,0000,0000,,jest mnóstwo wycinek w ukrytych miejscach. Dialogue: 0,0:00:46.33,0:00:49.82,Default,,0000,0000,0000,,Dopiero gdy Google Earth \Nujawnił zdjęcia, takie jak to, Dialogue: 0,0:00:49.82,0:00:51.92,Default,,0000,0000,0000,,zdaliśmy sobie sprawę, Dialogue: 0,0:00:51.92,0:00:54.70,Default,,0000,0000,0000,,że świat podciera sobie nosy \Nnaszymi starymi lasami. Dialogue: 0,0:00:54.70,0:00:57.11,Default,,0000,0000,0000,,Czy wiecie, że wycinki lasów Dialogue: 0,0:00:57.11,0:01:01.07,Default,,0000,0000,0000,,uwalniają więcej gazów cieplarnianych Dialogue: 0,0:01:01.07,0:01:04.55,Default,,0000,0000,0000,,niż wszystkie pociągi, samoloty \Ni samochody razem wzięte? Dialogue: 0,0:01:04.57,0:01:09.00,Default,,0000,0000,0000,,To niepokojące, ale jestem pełna nadziei, Dialogue: 0,0:01:09.00,0:01:15.59,Default,,0000,0000,0000,,bo w czasie moich badań odkryłam,\Nże lasy tworzą zorganizowane sieci, Dialogue: 0,0:01:15.59,0:01:19.34,Default,,0000,0000,0000,,tak jak nasze neurony i więzi społeczne. Dialogue: 0,0:01:19.34,0:01:24.17,Default,,0000,0000,0000,,Wierzę, że jeśli nauczymy się integrować, Dialogue: 0,0:01:24.17,0:01:27.53,Default,,0000,0000,0000,,możemy zmienić tę niebezpieczną \Ndrogę do globalnego ocieplenia, Dialogue: 0,0:01:27.53,0:01:31.08,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ wierzę, \Nże mamy uzdrawianie we krwi. Dialogue: 0,0:01:31.08,0:01:32.87,Default,,0000,0000,0000,,Oto kilka faktów: Dialogue: 0,0:01:32.87,0:01:40.09,Default,,0000,0000,0000,,najstarsze są sieci grzybów,\Nktóre znajdują się pod glebą. Dialogue: 0,0:01:40.09,0:01:42.21,Default,,0000,0000,0000,,Rozwinęły się ponad miliard lat temu Dialogue: 0,0:01:42.21,0:01:45.69,Default,,0000,0000,0000,,pozwalając organizmom\Nemigrować z oceanu na ląd. Dialogue: 0,0:01:45.69,0:01:50.10,Default,,0000,0000,0000,,W końcu połączyły się \Nw symbiozie z roślinami Dialogue: 0,0:01:50.10,0:01:53.70,Default,,0000,0000,0000,,pozwalając na fotosyntezę, Dialogue: 0,0:01:53.70,0:01:57.29,Default,,0000,0000,0000,,pochłanianie CO2, który jest głównym \Ngazem cieplarnianym, Dialogue: 0,0:01:57.29,0:02:01.20,Default,,0000,0000,0000,,i emitowaniem tlenu, dzięki któremu\Nnie tylko możemy oddychać, Dialogue: 0,0:02:01.20,0:02:04.33,Default,,0000,0000,0000,,ale także mogliśmy się rozwinąć. Dialogue: 0,0:02:04.33,0:02:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Symbioza ta nazywana jest mikoryzą, Dialogue: 0,0:02:08.00,0:02:11.00,Default,,0000,0000,0000,,miko to grzyb, ryza to korzeń. Dialogue: 0,0:02:11.00,0:02:15.14,Default,,0000,0000,0000,,Grzyb i korzeń łączą się \Ni czerpią wzajemne korzyści. Dialogue: 0,0:02:15.14,0:02:22.65,Default,,0000,0000,0000,,Istnienie wszystkich drzew na świecie \Nzależy od tych symbioz. Dialogue: 0,0:02:22.65,0:02:24.33,Default,,0000,0000,0000,,Bez nich nie przetrwają. Dialogue: 0,0:02:24.33,0:02:27.33,Default,,0000,0000,0000,,Działa to tak: ziarenko spada w podściółkę Dialogue: 0,0:02:27.33,0:02:29.64,Default,,0000,0000,0000,,i zaczyna kiełkować, Dialogue: 0,0:02:29.64,0:02:31.54,Default,,0000,0000,0000,,tworząc korzeń głęboko w ziemi, Dialogue: 0,0:02:31.54,0:02:34.73,Default,,0000,0000,0000,,wysyłając sygnały chemiczne do grzybów, Dialogue: 0,0:02:34.73,0:02:36.66,Default,,0000,0000,0000,,żeby rosły w kierunku korzeni. Dialogue: 0,0:02:36.66,0:02:39.41,Default,,0000,0000,0000,,Grzyb również wysyła sygnały, \Nodpowiadając: Dialogue: 0,0:02:39.41,0:02:44.38,Default,,0000,0000,0000,,"Musisz rosnąć w moim kierunku, \Nrozgałęziać się i mięknąć". Dialogue: 0,0:02:44.38,0:02:45.86,Default,,0000,0000,0000,,Przez taką komunikację Dialogue: 0,0:02:45.86,0:02:49.64,Default,,0000,0000,0000,,rosną razem w magicznej symbiozie. Dialogue: 0,0:02:49.64,0:02:57.72,Default,,0000,0000,0000,,Roślina dzieli się z grzybem węglem\Npobranym z fotosyntezy, Dialogue: 0,0:02:57.73,0:02:59.93,Default,,0000,0000,0000,,bo grzyb tego nie potrafi. Dialogue: 0,0:02:59.93,0:03:03.79,Default,,0000,0000,0000,,W zamian grzyb dostarcza wodę\Ni składniki odżywcze Dialogue: 0,0:03:03.79,0:03:04.100,Default,,0000,0000,0000,,z głębszych warstw ziemi. Dialogue: 0,0:03:04.100,0:03:07.98,Default,,0000,0000,0000,,gdzie korzeń by nie sięgnął. Dialogue: 0,0:03:07.98,0:03:10.54,Default,,0000,0000,0000,,Oboje czerpią korzyści. Dialogue: 0,0:03:10.76,0:03:13.23,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy grzyb wrasta w ziemię, Dialogue: 0,0:03:13.23,0:03:16.40,Default,,0000,0000,0000,,zaczyna łączyć rośliny i drzewa ze sobą, Dialogue: 0,0:03:16.41,0:03:19.11,Default,,0000,0000,0000,,aż cały las zostaje połączony. Dialogue: 0,0:03:19.11,0:03:21.84,Default,,0000,0000,0000,,Czy wiecie, że jedno drzewo Dialogue: 0,0:03:21.84,0:03:25.13,Default,,0000,0000,0000,,może być połączone z setkami innych drzew? Dialogue: 0,0:03:25.54,0:03:27.40,Default,,0000,0000,0000,,Gdzie okiem sięgnąć. Dialogue: 0,0:03:28.54,0:03:35.52,Default,,0000,0000,0000,,Chodząc po lesie \Ni obserwując drzewa, korzenie, grzyby, Dialogue: 0,0:03:35.52,0:03:37.74,Default,,0000,0000,0000,,dostrzegacie tylko wierzchołek\Ngóry lodowej. Dialogue: 0,0:03:37.74,0:03:43.94,Default,,0000,0000,0000,,Pod stopami znajduje się prawie\N500 km komórek grzybów Dialogue: 0,0:03:43.94,0:03:46.02,Default,,0000,0000,0000,,połączonych ze sobą.\N Dialogue: 0,0:03:46.02,0:03:48.30,Default,,0000,0000,0000,,I gdybyście mogli zajrzeć wgłąb ziemii, Dialogue: 0,0:03:48.30,0:03:52.03,Default,,0000,0000,0000,,wyglądałoby to jak ogromna autostrada\Nz przemieszczającymi się pojazdami. Dialogue: 0,0:03:52.03,0:03:55.39,Default,,0000,0000,0000,,Wszystkie sieci składają się\Nz węzłów i ogniw. Dialogue: 0,0:03:55.39,0:03:58.69,Default,,0000,0000,0000,,W lesie węzły to drzewa,\Na ogniwa to grzyby. Dialogue: 0,0:03:58.69,0:04:01.28,Default,,0000,0000,0000,,Można to porównać do Facebooka, Dialogue: 0,0:04:01.28,0:04:05.76,Default,,0000,0000,0000,,gdzie węzłami są znajomi,\Na ogniwami znajomości. Dialogue: 0,0:04:05.76,0:04:06.86,Default,,0000,0000,0000,,I jak wiemy, Dialogue: 0,0:04:06.86,0:04:09.77,Default,,0000,0000,0000,,niektórzy z tych znajomych \Nsą bardziej zajęci od innych, Dialogue: 0,0:04:09.78,0:04:12.67,Default,,0000,0000,0000,,na przykład ten, który zawsze\Nwysyła grupowe wiadomości. Dialogue: 0,0:04:12.67,0:04:15.43,Default,,0000,0000,0000,,Podobnie w lesie. Dialogue: 0,0:04:15.43,0:04:18.29,Default,,0000,0000,0000,,Takie węzły nazywamy centrum, Dialogue: 0,0:04:18.29,0:04:19.86,Default,,0000,0000,0000,,są to największe drzewa, Dialogue: 0,0:04:19.86,0:04:22.14,Default,,0000,0000,0000,,których korzenie rozchodzą się wszędzie.\N Dialogue: 0,0:04:22.14,0:04:23.96,Default,,0000,0000,0000,,Wiadomo także, Dialogue: 0,0:04:23.96,0:04:30.20,Default,,0000,0000,0000,,że w systemach znajdujących się \Ndookoła centrum, Dialogue: 0,0:04:30.20,0:04:31.58,Default,,0000,0000,0000,,dochodzi do regeneracji.\N Dialogue: 0,0:04:31.58,0:04:33.31,Default,,0000,0000,0000,,Na Facebooku byłby to sposób, Dialogue: 0,0:04:33.31,0:04:35.28,Default,,0000,0000,0000,,w jaki organizowane są imprezy. Dialogue: 0,0:04:35.28,0:04:37.42,Default,,0000,0000,0000,,To z centrum rozsyłane są\Ngrupowe wiadomości. Dialogue: 0,0:04:37.42,0:04:40.84,Default,,0000,0000,0000,,Te centra nazywamy drzewami-matkami, Dialogue: 0,0:04:40.84,0:04:43.11,Default,,0000,0000,0000,,to te najstarsze duże drzewa. Dialogue: 0,0:04:43.11,0:04:45.37,Default,,0000,0000,0000,,Przechowują węgiel w liściach Dialogue: 0,0:04:45.37,0:04:48.80,Default,,0000,0000,0000,,i przesyłają przez pień \Ndo otaczających je sieci, Dialogue: 0,0:04:48.80,0:04:54.92,Default,,0000,0000,0000,,czyli innych drzew, \Ntakże do młodych sadzonek. Dialogue: 0,0:04:58.43,0:05:01.98,Default,,0000,0000,0000,,Im bardziej są one osłabione, \Nsuszą lub przemarznięciem, Dialogue: 0,0:05:01.98,0:05:04.50,Default,,0000,0000,0000,,tym więcej węgla drzewo-matka przesyła. Dialogue: 0,0:05:04.50,0:05:07.15,Default,,0000,0000,0000,,Jak w rodzinie, Dialogue: 0,0:05:07.15,0:05:09.84,Default,,0000,0000,0000,,rodzice wkraczają, by nam pomóc. Dialogue: 0,0:05:11.32,0:05:12.84,Default,,0000,0000,0000,,Tak samo w lesie. Dialogue: 0,0:05:14.16,0:05:17.97,Default,,0000,0000,0000,,Okryliśmy także, że drzewa matki Dialogue: 0,0:05:17.97,0:05:20.01,Default,,0000,0000,0000,,przesyłają więcej sygnałów Dialogue: 0,0:05:20.01,0:05:22.72,Default,,0000,0000,0000,,do swoich własnych dzieci, Dialogue: 0,0:05:22.72,0:05:26.20,Default,,0000,0000,0000,,po to, aby miały większe szanse\Nna przetrwanie. Dialogue: 0,0:05:26.20,0:05:30.82,Default,,0000,0000,0000,,Mogą wówczas przesłać swoje geny\Nnastępnym pokoleniom. Dialogue: 0,0:05:30.82,0:05:33.33,Default,,0000,0000,0000,,Tak działa selekcja naturalna. Dialogue: 0,0:05:33.33,0:05:35.99,Default,,0000,0000,0000,,Sposób organizacji lasów sprawia, Dialogue: 0,0:05:35.99,0:05:38.63,Default,,0000,0000,0000,,że są zarówno wytrzymałe jak i bezbronne.\N Dialogue: 0,0:05:38.63,0:05:39.58,Default,,0000,0000,0000,,Są wytrzymałe, Dialogue: 0,0:05:39.58,0:05:44.33,Default,,0000,0000,0000,,bo jest wiele matek\Ni gatunków grzybów, które je łączą. Dialogue: 0,0:05:44.33,0:05:49.30,Default,,0000,0000,0000,,Tę sieć trudno zerwać, \Nbo jest naprawdę mocna. Dialogue: 0,0:05:49.30,0:05:50.81,Default,,0000,0000,0000,,Ale oczywiście my, ludzie, Dialogue: 0,0:05:50.81,0:05:52.39,Default,,0000,0000,0000,,znaleźliśmy na to sposób. Dialogue: 0,0:05:52.39,0:05:54.85,Default,,0000,0000,0000,,Robimy to poprzez wycinanie drzew-matek. Dialogue: 0,0:05:54.85,0:05:57.35,Default,,0000,0000,0000,,Wycięcie jednego \Nnie miałoby może znaczenia, Dialogue: 0,0:05:57.35,0:06:00.98,Default,,0000,0000,0000,,ale gdy wycina się ich coraz więcej, Dialogue: 0,0:06:00.98,0:06:05.96,Default,,0000,0000,0000,,cały system może runąć jak domino. Dialogue: 0,0:06:06.91,0:06:09.17,Default,,0000,0000,0000,,Przekraczamy punkt krytyczny, Dialogue: 0,0:06:09.17,0:06:11.01,Default,,0000,0000,0000,,bo im większe spustoszenie lasów, Dialogue: 0,0:06:11.01,0:06:13.57,Default,,0000,0000,0000,,tym wzrasta globalne ocieplenie. Dialogue: 0,0:06:13.57,0:06:15.30,Default,,0000,0000,0000,,To, co robimy, Dialogue: 0,0:06:15.30,0:06:16.64,Default,,0000,0000,0000,,jakich wyborów dokonujemy Dialogue: 0,0:06:16.64,0:06:17.64,Default,,0000,0000,0000,,może doprowadzić Dialogue: 0,0:06:17.64,0:06:20.07,Default,,0000,0000,0000,,albo do globalnego wzmocnienia \Nalbo upadku. Dialogue: 0,0:06:20.07,0:06:22.13,Default,,0000,0000,0000,,Mamy wybór. Dialogue: 0,0:06:22.13,0:06:25.27,Default,,0000,0000,0000,,Na koniec cztery idee warte szerzenia. Dialogue: 0,0:06:25.70,0:06:26.78,Default,,0000,0000,0000,,Po pierwsze: Dialogue: 0,0:06:26.78,0:06:28.93,Default,,0000,0000,0000,,żeby pokochać las, \Ntrzeba spędzia w nim czas. Dialogue: 0,0:06:28.93,0:06:31.18,Default,,0000,0000,0000,,Idźcie tam, połączcie się z nim. Dialogue: 0,0:06:31.18,0:06:33.78,Default,,0000,0000,0000,,Wtedy będziecie ich zaciekle bronić. Dialogue: 0,0:06:33.78,0:06:34.83,Default,,0000,0000,0000,,Po drugie: Dialogue: 0,0:06:34.83,0:06:36.48,Default,,0000,0000,0000,,Dowiedzcie się jak działają lasy. Dialogue: 0,0:06:36.48,0:06:39.23,Default,,0000,0000,0000,,Jak te sieci łączą się \Ntworząc zorganizowaną całość. Dialogue: 0,0:06:39.23,0:06:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Aby to zrobić, trzeba ryzykować,\Npopełniać błędy. Dialogue: 0,0:06:42.00,0:06:42.92,Default,,0000,0000,0000,,Po trzecie: Dialogue: 0,0:06:42.92,0:06:44.28,Default,,0000,0000,0000,,Chrońcie lasy. Dialogue: 0,0:06:44.28,0:06:47.10,Default,,0000,0000,0000,,One was potrzebują, \Nponieważ same się nie obronią. Dialogue: 0,0:06:47.10,0:06:52.62,Default,,0000,0000,0000,,Nie uciekną od ludzi, \Nani od globalnego ocieplenia. Dialogue: 0,0:06:52.62,0:06:54.90,Default,,0000,0000,0000,,Potrzebują was. Dialogue: 0,0:06:54.90,0:06:57.52,Default,,0000,0000,0000,,I najważniejsze, Dialogue: 0,0:06:57.52,0:06:59.86,Default,,0000,0000,0000,,użyjcie swoich wspaniałych, Dialogue: 0,0:06:59.86,0:07:02.57,Default,,0000,0000,0000,,genialnych sieci komórek \Nszarych i społecznościowych, Dialogue: 0,0:07:02.57,0:07:05.67,Default,,0000,0000,0000,,żeby tworzyć niesamowite treści\Ni rozsyłać przesłanie, Dialogue: 0,0:07:05.67,0:07:08.35,Default,,0000,0000,0000,,że lasy należy chronić, bo są tego warte Dialogue: 0,0:07:08.35,0:07:09.77,Default,,0000,0000,0000,,bo wy jesteście tego warci. Dialogue: 0,0:07:09.77,0:07:11.84,Default,,0000,0000,0000,,Wierzę, że razem \Njesteśmy połączeni po to, Dialogue: 0,0:07:11.84,0:07:13.51,Default,,0000,0000,0000,,żeby uzdrawiać.