1
00:00:06,205 --> 00:00:08,353
Chodziłam po górach pewnego dnia.

2
00:00:08,353 --> 00:00:10,901
W lesie czułam się jak w domu.

3
00:00:10,901 --> 00:00:13,387
Byłam wdzięczna, że pokazał mi,

4
00:00:13,387 --> 00:00:16,125
że jest zbudowany na relacjach,

5
00:00:16,125 --> 00:00:20,576
które tworzą sieci, tak jak rzeki.


6
00:00:20,576 --> 00:00:25,444
Pomyślałam wtedy, 
że lasy są niczym rodziny.

7
00:00:25,444 --> 00:00:27,763
Byłam tak zafascynowana pięknem tej idei,

8
00:00:27,763 --> 00:00:31,924
że potknęłam się, upadłam 
i uderzyłam głową o pień.

9
00:00:31,924 --> 00:00:34,336
Byłam wściekła,

10
00:00:34,336 --> 00:00:36,587
ale też zrozpaczona,

11
00:00:36,587 --> 00:00:39,355
bo wycięto całą rodzinę drzew.

12
00:00:40,515 --> 00:00:43,141
Na zachodzie Kanady, skąd pochodzę,

13
00:00:43,141 --> 00:00:46,332
jest mnóstwo wycinek w ukrytych miejscach.

14
00:00:46,332 --> 00:00:49,825
Dopiero gdy Google Earth 
ujawnił zdjęcia, takie jak to,

15
00:00:49,825 --> 00:00:51,915
zdaliśmy sobie sprawę,

16
00:00:51,915 --> 00:00:54,700
że świat podciera sobie nosy 
naszymi starymi lasami.

17
00:00:54,700 --> 00:00:57,112
Czy wiecie, że wycinki lasów

18
00:00:57,112 --> 00:01:01,071
uwalniają więcej gazów cieplarnianych

19
00:01:01,071 --> 00:01:04,549
niż wszystkie pociągi, samoloty 
i samochody razem wzięte?

20
00:01:04,569 --> 00:01:09,004
To niepokojące, ale jestem pełna nadziei,

21
00:01:09,004 --> 00:01:15,590
bo w czasie moich badań odkryłam,
że lasy tworzą zorganizowane sieci,

22
00:01:15,590 --> 00:01:19,338
tak jak nasze neurony i więzi społeczne.

23
00:01:19,338 --> 00:01:24,172
Wierzę, że jeśli nauczymy się integrować,

24
00:01:24,172 --> 00:01:27,533
możemy zmienić tę niebezpieczną 
drogę do globalnego ocieplenia,

25
00:01:27,533 --> 00:01:31,083
ponieważ wierzę, 
że mamy uzdrawianie we krwi.

26
00:01:31,083 --> 00:01:32,873
Oto kilka faktów:

27
00:01:32,873 --> 00:01:40,091
najstarsze są sieci grzybów,
które znajdują się pod glebą.

28
00:01:40,091 --> 00:01:42,212
Rozwinęły się ponad miliard lat temu

29
00:01:42,212 --> 00:01:45,690
pozwalając organizmom
emigrować z oceanu na ląd.

30
00:01:45,690 --> 00:01:50,105
W końcu połączyły się 
w symbiozie z roślinami

31
00:01:50,105 --> 00:01:53,704
pozwalając na fotosyntezę,

32
00:01:53,704 --> 00:01:57,289
pochłanianie CO2, który jest głównym 
gazem cieplarnianym,

33
00:01:57,289 --> 00:02:01,199
i emitowaniem tlenu, dzięki któremu
nie tylko możemy oddychać,

34
00:02:01,199 --> 00:02:04,331
ale także mogliśmy się rozwinąć.

35
00:02:04,331 --> 00:02:08,001
Symbioza ta nazywana jest mikoryzą,

36
00:02:08,001 --> 00:02:11,001
miko to grzyb, ryza to korzeń.

37
00:02:11,001 --> 00:02:15,135
Grzyb i korzeń łączą się 
i czerpią wzajemne korzyści.

38
00:02:15,135 --> 00:02:22,654
Istnienie wszystkich drzew na świecie 
zależy od tych symbioz.

39
00:02:22,654 --> 00:02:24,327
Bez nich nie przetrwają.

40
00:02:24,327 --> 00:02:27,329
Działa to tak: ziarenko spada w podściółkę

41
00:02:27,329 --> 00:02:29,641
i zaczyna kiełkować,

42
00:02:29,641 --> 00:02:31,536
tworząc korzeń głęboko w ziemi,

43
00:02:31,536 --> 00:02:34,732
wysyłając sygnały chemiczne do grzybów,

44
00:02:34,732 --> 00:02:36,660
żeby rosły w kierunku korzeni.

45
00:02:36,660 --> 00:02:39,411
Grzyb również wysyła sygnały, 
odpowiadając:

46
00:02:39,411 --> 00:02:44,381
"Musisz rosnąć w moim kierunku, 
rozgałęziać się i mięknąć".

47
00:02:44,381 --> 00:02:45,859
Przez taką komunikację

48
00:02:45,859 --> 00:02:49,635
rosną razem w magicznej symbiozie.

49
00:02:49,635 --> 00:02:57,724
Roślina dzieli się z grzybem węglem
pobranym z fotosyntezy,

50
00:02:57,732 --> 00:02:59,929
bo grzyb tego nie potrafi.

51
00:02:59,929 --> 00:03:03,786
W zamian grzyb dostarcza wodę
i składniki odżywcze

52
00:03:03,786 --> 00:03:04,996
z głębszych warstw ziemi.

53
00:03:04,996 --> 00:03:07,979
gdzie korzeń by nie sięgnął.

54
00:03:07,979 --> 00:03:10,543
Oboje czerpią korzyści.

55
00:03:10,759 --> 00:03:13,229
Kiedy grzyb wrasta w ziemię,

56
00:03:13,229 --> 00:03:16,402
zaczyna łączyć rośliny i drzewa ze sobą,

57
00:03:16,410 --> 00:03:19,109
aż cały las zostaje połączony.

58
00:03:19,109 --> 00:03:21,843
Czy wiecie, że jedno drzewo

59
00:03:21,843 --> 00:03:25,131
może być połączone z setkami innych drzew?

60
00:03:25,541 --> 00:03:27,401
Gdzie okiem sięgnąć.

61
00:03:28,541 --> 00:03:35,525
Chodząc po lesie 
i obserwując drzewa, korzenie, grzyby,

62
00:03:35,525 --> 00:03:37,745
dostrzegacie tylko wierzchołek
góry lodowej.

63
00:03:37,745 --> 00:03:43,936
Pod stopami znajduje się prawie
500 km komórek grzybów

64
00:03:43,936 --> 00:03:46,021
połączonych ze sobą.


65
00:03:46,021 --> 00:03:48,305
I gdybyście mogli zajrzeć wgłąb ziemii,

66
00:03:48,305 --> 00:03:52,026
wyglądałoby to jak ogromna autostrada
z przemieszczającymi się pojazdami.

67
00:03:52,026 --> 00:03:55,394
Wszystkie sieci składają się
z węzłów i ogniw.

68
00:03:55,394 --> 00:03:58,686
W lesie węzły to drzewa,
a ogniwa to grzyby.

69
00:03:58,686 --> 00:04:01,276
Można to porównać do Facebooka,

70
00:04:01,276 --> 00:04:05,762
gdzie węzłami są znajomi,
a ogniwami znajomości.

71
00:04:05,762 --> 00:04:06,857
I jak wiemy,

72
00:04:06,857 --> 00:04:09,773
niektórzy z tych znajomych 
są bardziej zajęci od innych,

73
00:04:09,785 --> 00:04:12,669
na przykład ten, który zawsze
wysyła grupowe wiadomości.

74
00:04:12,669 --> 00:04:15,432
Podobnie w lesie.

75
00:04:15,432 --> 00:04:18,287
Takie węzły nazywamy centrum,

76
00:04:18,287 --> 00:04:19,861
są to największe drzewa,

77
00:04:19,861 --> 00:04:22,136
których korzenie rozchodzą się wszędzie.


78
00:04:22,136 --> 00:04:23,964
Wiadomo także,

79
00:04:23,964 --> 00:04:30,200
że w systemach znajdujących się 
dookoła centrum,

80
00:04:30,200 --> 00:04:31,582
dochodzi do regeneracji.


81
00:04:31,582 --> 00:04:33,313
Na Facebooku byłby to sposób,

82
00:04:33,313 --> 00:04:35,285
w jaki organizowane są imprezy.

83
00:04:35,285 --> 00:04:37,421
To z centrum rozsyłane są
grupowe wiadomości.

84
00:04:37,421 --> 00:04:40,842
Te centra nazywamy drzewami-matkami,

85
00:04:40,842 --> 00:04:43,111
to te najstarsze duże drzewa.

86
00:04:43,111 --> 00:04:45,373
Przechowują węgiel w liściach

87
00:04:45,373 --> 00:04:48,800
i przesyłają przez pień 
do otaczających je sieci,

88
00:04:48,800 --> 00:04:54,915
czyli innych drzew, 
także do młodych sadzonek.

89
00:04:58,433 --> 00:05:01,978
Im bardziej są one osłabione, 
suszą lub przemarznięciem,

90
00:05:01,978 --> 00:05:04,496
tym więcej węgla drzewo-matka przesyła.

91
00:05:04,496 --> 00:05:07,149
Jak w rodzinie,

92
00:05:07,149 --> 00:05:09,842
rodzice wkraczają, by nam pomóc.

93
00:05:11,322 --> 00:05:12,841
Tak samo w lesie.

94
00:05:14,156 --> 00:05:17,966
Okryliśmy także, że drzewa matki

95
00:05:17,966 --> 00:05:20,006
przesyłają więcej sygnałów

96
00:05:20,006 --> 00:05:22,716
do swoich własnych dzieci,

97
00:05:22,716 --> 00:05:26,195
po to, aby miały większe szanse
na przetrwanie.

98
00:05:26,195 --> 00:05:30,824
Mogą wówczas przesłać swoje geny
następnym pokoleniom.

99
00:05:30,824 --> 00:05:33,331
Tak działa selekcja naturalna.

100
00:05:33,331 --> 00:05:35,992
Sposób organizacji lasów sprawia,

101
00:05:35,992 --> 00:05:38,630
że są zarówno wytrzymałe jak i bezbronne.


102
00:05:38,630 --> 00:05:39,580
Są wytrzymałe,

103
00:05:39,580 --> 00:05:44,333
bo jest wiele matek
i gatunków grzybów, które je łączą.

104
00:05:44,333 --> 00:05:49,300
Tę sieć trudno zerwać, 
bo jest naprawdę mocna.

105
00:05:49,300 --> 00:05:50,808
Ale oczywiście my, ludzie,

106
00:05:50,808 --> 00:05:52,390
znaleźliśmy na to sposób.

107
00:05:52,390 --> 00:05:54,852
Robimy to poprzez wycinanie drzew-matek.

108
00:05:54,852 --> 00:05:57,354
Wycięcie jednego 
nie miałoby może znaczenia,

109
00:05:57,354 --> 00:06:00,985
ale gdy wycina się ich coraz więcej,

110
00:06:00,985 --> 00:06:05,957
cały system może runąć jak domino.

111
00:06:06,906 --> 00:06:09,173
Przekraczamy punkt krytyczny,

112
00:06:09,173 --> 00:06:11,007
bo im większe spustoszenie lasów,

113
00:06:11,007 --> 00:06:13,574
tym wzrasta globalne ocieplenie.

114
00:06:13,574 --> 00:06:15,298
To, co robimy,

115
00:06:15,298 --> 00:06:16,639
jakich wyborów dokonujemy

116
00:06:16,639 --> 00:06:17,639
może doprowadzić

117
00:06:17,639 --> 00:06:20,068
albo do globalnego wzmocnienia 
albo upadku.

118
00:06:20,068 --> 00:06:22,126
Mamy wybór.

119
00:06:22,126 --> 00:06:25,272
Na koniec cztery idee warte szerzenia.

120
00:06:25,696 --> 00:06:26,781
Po pierwsze:

121
00:06:26,781 --> 00:06:28,929
żeby pokochać las, 
trzeba spędzia w nim czas.

122
00:06:28,929 --> 00:06:31,182
Idźcie tam, połączcie się z nim.

123
00:06:31,182 --> 00:06:33,775
Wtedy będziecie ich zaciekle bronić.

124
00:06:33,775 --> 00:06:34,827
Po drugie:

125
00:06:34,827 --> 00:06:36,484
Dowiedzcie się jak działają lasy.

126
00:06:36,484 --> 00:06:39,227
Jak te sieci łączą się 
tworząc zorganizowaną całość.

127
00:06:39,227 --> 00:06:42,001
Aby to zrobić, trzeba ryzykować,
popełniać błędy.

128
00:06:42,001 --> 00:06:42,924
Po trzecie:

129
00:06:42,924 --> 00:06:44,278
Chrońcie lasy.

130
00:06:44,278 --> 00:06:47,104
One was potrzebują, 
ponieważ same się nie obronią.

131
00:06:47,104 --> 00:06:52,620
Nie uciekną od ludzi, 
ani od globalnego ocieplenia.

132
00:06:52,620 --> 00:06:54,900
Potrzebują was.

133
00:06:54,900 --> 00:06:57,518
I najważniejsze,

134
00:06:57,518 --> 00:06:59,858
użyjcie swoich wspaniałych,

135
00:06:59,858 --> 00:07:02,572
genialnych sieci komórek 
szarych i społecznościowych,

136
00:07:02,572 --> 00:07:05,666
żeby tworzyć niesamowite treści
i rozsyłać przesłanie,

137
00:07:05,666 --> 00:07:08,353
że lasy należy chronić, bo są tego warte

138
00:07:08,353 --> 00:07:09,766
bo wy jesteście tego warci.

139
00:07:09,766 --> 00:07:11,842
Wierzę, że razem 
jesteśmy połączeni po to,

140
00:07:11,842 --> 00:07:13,512
żeby uzdrawiać.