0:00:06.205,0:00:08.353 Chodziłam po górach pewnego dnia. 0:00:08.353,0:00:10.901 W lesie czułam się jak w domu. 0:00:10.901,0:00:13.387 Byłam wdzięczna, że pokazał mi, 0:00:13.387,0:00:16.125 że jest zbudowany na relacjach, 0:00:16.125,0:00:20.576 które tworzą sieci, tak jak rzeki.[br] 0:00:20.576,0:00:25.444 Pomyślałam wtedy, [br]że lasy są niczym rodziny. 0:00:25.444,0:00:27.763 Byłam tak zafascynowana pięknem tej idei, 0:00:27.763,0:00:31.924 że potknęłam się, upadłam [br]i uderzyłam głową o pień. 0:00:31.924,0:00:34.336 Byłam wściekła, 0:00:34.336,0:00:36.587 ale też zrozpaczona, 0:00:36.587,0:00:39.355 bo wycięto całą rodzinę drzew. 0:00:40.515,0:00:43.141 Na zachodzie Kanady, skąd pochodzę, 0:00:43.141,0:00:46.332 jest mnóstwo wycinek w ukrytych miejscach. 0:00:46.332,0:00:49.825 Dopiero gdy Google Earth [br]ujawnił zdjęcia, takie jak to, 0:00:49.825,0:00:51.915 zdaliśmy sobie sprawę, 0:00:51.915,0:00:54.700 że świat podciera sobie nosy [br]naszymi starymi lasami. 0:00:54.700,0:00:57.112 Czy wiecie, że wycinki lasów 0:00:57.112,0:01:01.071 uwalniają więcej gazów cieplarnianych 0:01:01.071,0:01:04.549 niż wszystkie pociągi, samoloty [br]i samochody razem wzięte? 0:01:04.569,0:01:09.004 To niepokojące, ale jestem pełna nadziei, 0:01:09.004,0:01:15.590 bo w czasie moich badań odkryłam,[br]że lasy tworzą zorganizowane sieci, 0:01:15.590,0:01:19.338 tak jak nasze neurony i więzi społeczne. 0:01:19.338,0:01:24.172 Wierzę, że jeśli nauczymy się integrować, 0:01:24.172,0:01:27.533 możemy zmienić tę niebezpieczną [br]drogę do globalnego ocieplenia, 0:01:27.533,0:01:31.083 ponieważ wierzę, [br]że mamy uzdrawianie we krwi. 0:01:31.083,0:01:32.873 Oto kilka faktów: 0:01:32.873,0:01:40.091 najstarsze są sieci grzybów,[br]które znajdują się pod glebą. 0:01:40.091,0:01:42.212 Rozwinęły się ponad miliard lat temu 0:01:42.212,0:01:45.690 pozwalając organizmom[br]emigrować z oceanu na ląd. 0:01:45.690,0:01:50.105 W końcu połączyły się [br]w symbiozie z roślinami 0:01:50.105,0:01:53.704 pozwalając na fotosyntezę, 0:01:53.704,0:01:57.289 pochłanianie CO2, który jest głównym [br]gazem cieplarnianym, 0:01:57.289,0:02:01.199 i emitowaniem tlenu, dzięki któremu[br]nie tylko możemy oddychać, 0:02:01.199,0:02:04.331 ale także mogliśmy się rozwinąć. 0:02:04.331,0:02:08.001 Symbioza ta nazywana jest mikoryzą, 0:02:08.001,0:02:11.001 miko to grzyb, ryza to korzeń. 0:02:11.001,0:02:15.135 Grzyb i korzeń łączą się [br]i czerpią wzajemne korzyści. 0:02:15.135,0:02:22.654 Istnienie wszystkich drzew na świecie [br]zależy od tych symbioz. 0:02:22.654,0:02:24.327 Bez nich nie przetrwają. 0:02:24.327,0:02:27.329 Działa to tak: ziarenko spada w podściółkę 0:02:27.329,0:02:29.641 i zaczyna kiełkować, 0:02:29.641,0:02:31.536 tworząc korzeń głęboko w ziemi, 0:02:31.536,0:02:34.732 wysyłając sygnały chemiczne do grzybów, 0:02:34.732,0:02:36.660 żeby rosły w kierunku korzeni. 0:02:36.660,0:02:39.411 Grzyb również wysyła sygnały, [br]odpowiadając: 0:02:39.411,0:02:44.381 "Musisz rosnąć w moim kierunku, [br]rozgałęziać się i mięknąć". 0:02:44.381,0:02:45.859 Przez taką komunikację 0:02:45.859,0:02:49.635 rosną razem w magicznej symbiozie. 0:02:49.635,0:02:57.724 Roślina dzieli się z grzybem węglem[br]pobranym z fotosyntezy, 0:02:57.732,0:02:59.929 bo grzyb tego nie potrafi. 0:02:59.929,0:03:03.786 W zamian grzyb dostarcza wodę[br]i składniki odżywcze 0:03:03.786,0:03:04.996 z głębszych warstw ziemi. 0:03:04.996,0:03:07.979 gdzie korzeń by nie sięgnął. 0:03:07.979,0:03:10.543 Oboje czerpią korzyści. 0:03:10.759,0:03:13.229 Kiedy grzyb wrasta w ziemię, 0:03:13.229,0:03:16.402 zaczyna łączyć rośliny i drzewa ze sobą, 0:03:16.410,0:03:19.109 aż cały las zostaje połączony. 0:03:19.109,0:03:21.843 Czy wiecie, że jedno drzewo 0:03:21.843,0:03:25.131 może być połączone z setkami innych drzew? 0:03:25.541,0:03:27.401 Gdzie okiem sięgnąć. 0:03:28.541,0:03:35.525 Chodząc po lesie [br]i obserwując drzewa, korzenie, grzyby, 0:03:35.525,0:03:37.745 dostrzegacie tylko wierzchołek[br]góry lodowej. 0:03:37.745,0:03:43.936 Pod stopami znajduje się prawie[br]500 km komórek grzybów 0:03:43.936,0:03:46.021 połączonych ze sobą.[br] 0:03:46.021,0:03:48.305 I gdybyście mogli zajrzeć wgłąb ziemii, 0:03:48.305,0:03:52.026 wyglądałoby to jak ogromna autostrada[br]z przemieszczającymi się pojazdami. 0:03:52.026,0:03:55.394 Wszystkie sieci składają się[br]z węzłów i ogniw. 0:03:55.394,0:03:58.686 W lesie węzły to drzewa,[br]a ogniwa to grzyby. 0:03:58.686,0:04:01.276 Można to porównać do Facebooka, 0:04:01.276,0:04:05.762 gdzie węzłami są znajomi,[br]a ogniwami znajomości. 0:04:05.762,0:04:06.857 I jak wiemy, 0:04:06.857,0:04:09.773 niektórzy z tych znajomych [br]są bardziej zajęci od innych, 0:04:09.785,0:04:12.669 na przykład ten, który zawsze[br]wysyła grupowe wiadomości. 0:04:12.669,0:04:15.432 Podobnie w lesie. 0:04:15.432,0:04:18.287 Takie węzły nazywamy centrum, 0:04:18.287,0:04:19.861 są to największe drzewa, 0:04:19.861,0:04:22.136 których korzenie rozchodzą się wszędzie.[br] 0:04:22.136,0:04:23.964 Wiadomo także, 0:04:23.964,0:04:30.200 że w systemach znajdujących się [br]dookoła centrum, 0:04:30.200,0:04:31.582 dochodzi do regeneracji.[br] 0:04:31.582,0:04:33.313 Na Facebooku byłby to sposób, 0:04:33.313,0:04:35.285 w jaki organizowane są imprezy. 0:04:35.285,0:04:37.421 To z centrum rozsyłane są[br]grupowe wiadomości. 0:04:37.421,0:04:40.842 Te centra nazywamy drzewami-matkami, 0:04:40.842,0:04:43.111 to te najstarsze duże drzewa. 0:04:43.111,0:04:45.373 Przechowują węgiel w liściach 0:04:45.373,0:04:48.800 i przesyłają przez pień [br]do otaczających je sieci, 0:04:48.800,0:04:54.915 czyli innych drzew, [br]także do młodych sadzonek. 0:04:58.433,0:05:01.978 Im bardziej są one osłabione, [br]suszą lub przemarznięciem, 0:05:01.978,0:05:04.496 tym więcej węgla drzewo-matka przesyła. 0:05:04.496,0:05:07.149 Jak w rodzinie, 0:05:07.149,0:05:09.842 rodzice wkraczają, by nam pomóc. 0:05:11.322,0:05:12.841 Tak samo w lesie. 0:05:14.156,0:05:17.966 Okryliśmy także, że drzewa matki 0:05:17.966,0:05:20.006 przesyłają więcej sygnałów 0:05:20.006,0:05:22.716 do swoich własnych dzieci, 0:05:22.716,0:05:26.195 po to, aby miały większe szanse[br]na przetrwanie. 0:05:26.195,0:05:30.824 Mogą wówczas przesłać swoje geny[br]następnym pokoleniom. 0:05:30.824,0:05:33.331 Tak działa selekcja naturalna. 0:05:33.331,0:05:35.992 Sposób organizacji lasów sprawia, 0:05:35.992,0:05:38.630 że są zarówno wytrzymałe jak i bezbronne.[br] 0:05:38.630,0:05:39.580 Są wytrzymałe, 0:05:39.580,0:05:44.333 bo jest wiele matek[br]i gatunków grzybów, które je łączą. 0:05:44.333,0:05:49.300 Tę sieć trudno zerwać, [br]bo jest naprawdę mocna. 0:05:49.300,0:05:50.808 Ale oczywiście my, ludzie, 0:05:50.808,0:05:52.390 znaleźliśmy na to sposób. 0:05:52.390,0:05:54.852 Robimy to poprzez wycinanie drzew-matek. 0:05:54.852,0:05:57.354 Wycięcie jednego [br]nie miałoby może znaczenia, 0:05:57.354,0:06:00.985 ale gdy wycina się ich coraz więcej, 0:06:00.985,0:06:05.957 cały system może runąć jak domino. 0:06:06.906,0:06:09.173 Przekraczamy punkt krytyczny, 0:06:09.173,0:06:11.007 bo im większe spustoszenie lasów, 0:06:11.007,0:06:13.574 tym wzrasta globalne ocieplenie. 0:06:13.574,0:06:15.298 To, co robimy, 0:06:15.298,0:06:16.639 jakich wyborów dokonujemy 0:06:16.639,0:06:17.639 może doprowadzić 0:06:17.639,0:06:20.068 albo do globalnego wzmocnienia [br]albo upadku. 0:06:20.068,0:06:22.126 Mamy wybór. 0:06:22.126,0:06:25.272 Na koniec cztery idee warte szerzenia. 0:06:25.696,0:06:26.781 Po pierwsze: 0:06:26.781,0:06:28.929 żeby pokochać las, [br]trzeba spędzia w nim czas. 0:06:28.929,0:06:31.182 Idźcie tam, połączcie się z nim. 0:06:31.182,0:06:33.775 Wtedy będziecie ich zaciekle bronić. 0:06:33.775,0:06:34.827 Po drugie: 0:06:34.827,0:06:36.484 Dowiedzcie się jak działają lasy. 0:06:36.484,0:06:39.227 Jak te sieci łączą się [br]tworząc zorganizowaną całość. 0:06:39.227,0:06:42.001 Aby to zrobić, trzeba ryzykować,[br]popełniać błędy. 0:06:42.001,0:06:42.924 Po trzecie: 0:06:42.924,0:06:44.278 Chrońcie lasy. 0:06:44.278,0:06:47.104 One was potrzebują, [br]ponieważ same się nie obronią. 0:06:47.104,0:06:52.620 Nie uciekną od ludzi, [br]ani od globalnego ocieplenia. 0:06:52.620,0:06:54.900 Potrzebują was. 0:06:54.900,0:06:57.518 I najważniejsze, 0:06:57.518,0:06:59.858 użyjcie swoich wspaniałych, 0:06:59.858,0:07:02.572 genialnych sieci komórek [br]szarych i społecznościowych, 0:07:02.572,0:07:05.666 żeby tworzyć niesamowite treści[br]i rozsyłać przesłanie, 0:07:05.666,0:07:08.353 że lasy należy chronić, bo są tego warte 0:07:08.353,0:07:09.766 bo wy jesteście tego warci. 0:07:09.766,0:07:11.842 Wierzę, że razem [br]jesteśmy połączeni po to, 0:07:11.842,0:07:13.512 żeby uzdrawiać.