Een tijdje geleden wandelde ik wat in de bergen en voelde me echt thuis in het bos. Ik was zo dankbaar omdat bossen me lieten inzien dat ze gebouwd zijn op relaties die netwerken vormen, net als deze prachtige riviernetwerken. Ik dacht: "Wow, bossen zijn net als menselijke gezinnen." Ik was zo verrukt door de schoonheid van dit idee dat ik er van omviel en mijn hoofd tegen een verse boomstomp stootte. Ik was zo boos! Ik was er kapot van dat weer een hele familie bomen gekapt was. Waar ik vandaan kom, in West-Canada, liggen deze kale plekken overal verspreid. Pas met Google Earth - zoals hier - kunnen we zien dat de hele wereld zijn neus afveegt aan onze oude bossen. Weten jullie dat ontbossing over de hele wereld meer broeikasgassen veroorzaakt dan alle treinen, vliegtuigen en auto's samen? Ja, ik ben daar echt kwaad over, maar ik ben ook echt hoopvol omdat ik in mijn onderzoek ook heb ontdekt dat bosnetwerken op dezelfde manier georganiseerd zijn als onze eigen neurale en sociale netwerken. Als we dit allemaal tot één geheel kunnen integreren dan kunnen we deze gevaarlijke weg naar opwarming vermijden omdat genezen ons nu eenmaal aangeboren is. Wat weten we hierover? Het oudste van deze netwerken is het ondergrondse schimmel- of paddenstoelennetwerk. Het ontwikkelde zich meer dan een miljard jaar geleden om het organismen mogelijk te maken om van de zee naar het land migreren. Met de planten vormden ze een symbiotisch verband. Daardoor konden planten aan fotosynthese doen, CO2, ons belangrijkste broeikasgas, aan de lucht onttrekken en zuurstof afgeven. Daardoor kunnen wij ademen en werd de evolutie van de mens mogelijk. Deze symbiose noemen we ook wel mycorrhiza, 'myco' voor schimmel, 'rhiza' voor wortel. Schimmels en wortels hebben profijt van elkaar. Alle bomen over de hele wereld zijn van deze mycorrhiza afhankelijk voor hun voortbestaan. Ze kunnen niet leven zonder. Het werkt doordat een zaadje op de bosbodem valt, kiemt, wortels vormt, die chemische signalen gaan afgeven waardoor de schimmels ernaartoe groeien. De schimmel zegt tegen de wortel: “Je moet naar mij toe groeien, vertakken en verzachten.” Door deze communicatie groeien ze samen in een magische symbiose. Deze symbiose maakt dat de plant wat van zijn zuurverdiende koolstof uit de fotosynthese afstaat aan de schimmel omdat de schimmel niet kan fotosynthetiseren. De schimmel betaalt met voedingsstoffen en water uit de bodem waar plantenwortels niet kunnen groeien, en geeft ze door aan de plant. Beide profiteren van deze samenwerking. Als de schimmel door de bodem groeit, verbindt hij planten en bomen met elkaar totdat het hele bos is verbonden. Een enkele boom kan zo letterlijk gekoppeld worden aan honderden andere bomen zover het oog reikt. Als je door het bos wandelt, zijn de bomen, de wortels, de paddenstoelen slechts het topje van de ijsberg. Onder een enkele voetafdruk bevindt zich wel 500 km aan opeengestapelde schimmelcellen bezig met materiaaltransport. Je kan het je voorstellen als een ondergrondse supersnelweg met auto's die overal naartoe bewegen. Alle netwerken omvatten knooppunten en verbindingen. In de bossen zijn de knooppunten de bomen en de schimmels de verbindingen. Het is net zoiets als in je Facebooknetwerk, waar de knooppunten vrienden en de verbindingen de vriendschappen zijn. Nu weten we allemaal dat sommige van deze knooppunten, of vrienden, drukker zijn dan anderen, net als die vriend die maar altijd groepsberichten verstuurt. Hetzelfde gebeurt in bossen, en de knooppunten in de bossen, noemen we ‘hubs’. Het zijn de grote bomen in de bossen met wortels die overal naartoe gaan. Nu hebben we ook geleerd dat de systemen zich organiseren rond deze 'hubs', die grote oude bomen. In de bossen vindt daar de regeneratie plaats. In je Facebooknetwerk is het de plaats waar feestjes worden georganiseerd, rond die hub die altijd maar groepsberichten verzendt. Wij noemen deze hubs in de bossen moederbomen. Het zijn de grote oude bomen in het woud. Zij capteren de koolstof in hun bladeren en sturen hem naar beneden door hun enorme stammen naar de netwerken om hen heen die gekoppeld zijn aan alle andere bomen en zaailingen, de jonge bomen. Ze sturen die koolstof overal naartoe. Hoe meer die zaailingen gestrest zijn, misschien door droogte of schaduw, hoe meer voedingsstoffen de moederboom naar hen toe stuurt. Net zoals in een familie waar, als je het kwaad krijgt, papa en mama klaar staan om bij te springen. In de bossen gaat het niet anders. Wat we onlangs ook hebben ontdekt, is dat moederbomen meer signalen sturen naar hun eigen nakomelingen. Dat helpt ze het beter te doen, zodat ze meer kans hebben om te overleven en hun genen aan toekomstige generaties door te geven. Zo werkt natuurlijke selectie. Dit soort organisatie maakt bossen zowel veerkrachtig als kwetsbaar. Veerkrachtig door de vele moederbomen en de vele verbindende schimmelsoorten. Dat netwerk is echt moeilijk te breken. Het kan tegen een stootje. Maar natuurlijk hebben wij mensen daar iets op gevonden. Wij kappen de moederbomen. Eentje kappen maakt misschien niet veel verschil maar als je er altijd meer en meer kapt, kan het systeem in elkaar storten net als dominostenen. We kunnen keerpunten bereiken waardoor bossen afsterven en we meer mondiale opwarming krijgen. Daarmee zijn we bezig. Wat we doen, de keuzes die we maken, kan leiden ons naar wereldwijde gezondheid of wereldwijde ziekte. We hebben die keuze. Ik eindig met vier ideeën waarvan ik denk dat ze het verspreiden waard zijn. Eén: om van het woud te houden moet je er tijd in doorbrengen. Ga de bossen in, voel je ermee verbonden. Dan zal je ervoor gaan om ze te beschermen. Twee: leer hoe ze functioneren. Leer hoe deze netwerken alles verbinden tot georganiseerde bossen. Om dat te doen, moet je risico's nemen, fouten maken. Drie: bescherm de bossen. Jij moet het doen omdat ze het zelf niet kunnen. Zij zitten vast. Ze kunnen niet gaan lopen voor de mensen en ze kunnen niet weglopen van de mondiale opwarming. Ze hebben je nodig. Ten slotte en het belangrijkst: gebruik je eigen heel slimme, briljante, neurale en sociale netwerken om geweldige berichten te maken. Verspreid het woord dat bossen de moeite waard zijn om te behouden omdat jij het waard bent om te overleven, en omdat ik denk dat we samen allemaal geboren genezers zijn.