0:00:06.904,0:00:08.444
لە سەدەی ١٣،

0:00:08.444,0:00:12.474
جەنگیزخان هەڵمەتێکی بۆ داگیر کردنی[br]ئۆراسیا ئەنجامدا،

0:00:12.474,0:00:18.234
بەخێرای وڵاتەکانی داگیر دەکرد و دەیخستنە[br]سەر نەخشەی ئیپراتۆریەتی مەزنی مەغۆل.

0:00:18.234,0:00:21.761
بە هۆی هەبوونی بێشومار سەربار،[br]نە دەوەستێندرا.

0:00:21.761,0:00:24.501
بەڵام، ئەفسانەکە دەڵێت کە کۆسپێک هەبوو

0:00:24.501,0:00:27.761
کە تەنانەت خانی مەزن نەیتوانی[br]بە سەریدا زاڵ بێت:

0:00:27.761,0:00:30.101
دیوارێکی بەرزی سەهۆڵی،

0:00:30.101,0:00:33.161
کە خەڵکەکە لەسەر شاخەکە دروستیان کرد بوو

0:00:33.161,0:00:36.961
بۆ وەستاندنی خان لە داگیرکردنی ناوچەکەیان.

0:00:36.961,0:00:41.431
کەس بەشێوەیەکی مێژووی نازانێت[br]چیرۆکە ڕاستەکە چییە،

0:00:41.431,0:00:44.375
بەڵام بە شێوەیەکی سەرنجڕاکێش،[br]لەسەر ڕاستییەوە وەریان گرتووە:

0:00:44.375,0:00:48.305
بۆ چەند سەدەیەک لە زنجیرە چیاکانی[br]کەرەکۆرەم و هیمالایە،

0:00:48.305,0:00:52.705
خەڵک خۆیان بەستەڵەکەکانیان[br]درووست کردووە و بەکاریان هێناون

0:00:52.705,0:00:56.665
وەک سەرچاوەیەکی ئاو خواردنەوە[br]و جۆگەی ئاودانی دانەوێڵەکانیان.

0:00:56.665,0:00:59.385
بەڵام پێش ئەوەی لەم[br]دیاردە دڵڕفێنە تێبگەین،

0:00:59.385,0:01:01.955
پێویستە لە جیاوازی نێوان

0:01:01.955,0:01:04.085
بەستەڵەکێک که به سروشتی دروست دەبێت و

0:01:04.085,0:01:06.475
بەستەڵەکێک که مرۆڤ دروستی دەکات تێبگەین.

0:01:06.475,0:01:07.375
لە سروشتدا،

0:01:07.375,0:01:10.105
بەستەڵەک سێ مەرجی پێویستە تا دروست ببێت:

0:01:10.105,0:01:13.855
بەفر بارین، پلەی گەرمی نزم و کات.

0:01:13.855,0:01:17.375
یەکەم جار، بەفرێکی زۆر[br]دەبارێت و کەڵەکە دەبێت.

0:01:17.375,0:01:20.235
پلەی گەرمی زۆر نزم و دواتر[br]بە دڵنیاییەوە کۆبوونەوەی بەفرەکە

0:01:20.235,0:01:24.325
زستان و دواتر بەهار، هاوین،[br]پایزی بەسەردا دێت.

0:01:24.325,0:01:27.522
چەند ساڵی بەسەر دا دەڕوات،[br]دەیەیەک، سەدەیەک،

0:01:27.522,0:01:29.732
پاڵەپەستۆی بەفرە کەڵەکە بووەکە

0:01:29.732,0:01:34.642
توێژاڵەکە دەگۆڕێت بۆ شاخێکی[br]زۆر پتەوی بەفری.

0:01:34.642,0:01:36.460
دروست کردنی بەستەڵەکێکی دەستکرد،

0:01:36.460,0:01:38.630
لە کاتێکدا، بە تەواوی جیاوازە.

0:01:38.630,0:01:41.880
لە بەیەک گەیشتنی سێ زنجیرە چیا گەورەکە،

0:01:41.880,0:01:45.150
هیمالایە، کارەکۆرەم، هیندیکوش،

0:01:45.150,0:01:50.190
هەندێک کەلتووری ناوخۆیی بۆ سەدان ساڵ[br]پێیان وابوو بەستەڵەکەکان زیندوون.

0:01:50.190,0:01:51.230
و لەوەش زیاتر،

0:01:51.230,0:01:56.110
شاخە سەهۆڵیەکان دەکرێت ڕەگەزیان[br]هەبێت کە نێر و مێیە.

0:01:56.110,0:02:01.305
خەڵکەکە بە بەیەکەوە بەستن -یان هاوسەرگیری-[br]شاخی سەهۆڵی تریان دروست دەکرد

0:02:01.305,0:02:04.865
لە پارچە سەهۆڵییە نێر و مێیەکانی تر،

0:02:04.865,0:02:09.905
دواتر بە خەڵوز، دەسکە گەنم، قوماش،[br]لقی دار چنار دای دەپۆشن

0:02:09.905,0:02:11.749
بەم شێوەیە شاخی سەهۆڵی دروست دەکەنەوە.

0:02:11.749,0:02:13.549
لەژێر بەرگە پارێزەرەکەیانەوە،

0:02:13.549,0:02:17.439
ئەم بەستەڵەکانە دەگۆڕێن[br]بۆ شاخێکی سەهۆڵی تەواو

0:02:17.439,0:02:20.609
هەموو ساڵێک بەبارینی بەفری زیاتر[br]ئەویش گەورەتر دەبێت.

0:02:20.609,0:02:23.529
دواتر بەستەڵەکەکان گەنجینەیەکی[br]ئاوی بەردەوام پێشکەش دەکەن

0:02:23.529,0:02:26.959
کە جوتیارەکان دەتوانن بۆ[br]ئاودانی دانەوێڵەکانیان بەکاری بهێنن.

0:02:26.959,0:02:29.159
ئەمە لە ناو کلتورەکانی تریشدا[br]بڵاو بۆتەوە،

0:02:29.159,0:02:31.949
کە خەڵکی شاخە سەهۆڵییەکانی[br]خۆیان دروست دەکەن و

0:02:31.949,0:02:37.049
دایان دەنێن بۆ چارەسەرکردنی بەرەنگارییە[br]گرنگەکانی سەرچاوەی ئاوی هاوچەرخ.

0:02:37.049,0:02:41.688
تاک لاداخ، بیابانێکی بەرزە لە ئاستی[br]دەریاوە کە دەکەوێتە باکووری هیندستان.

0:02:41.688,0:02:44.266
دەکەوێتە ناوچەی باراناویی هیمالایە

0:02:44.266,0:02:48.926
بە تێکڕای لە لە هەر ساڵێکدا کەمتر ١٠[br]سانتیمەتر باران دەبارێت.

0:02:48.926,0:02:51.755
بەهۆی گۆڕانی کەش و هەوا،[br]بەستەڵەکە دەستکردەکان بچوک دەبنەوە،

0:02:51.755,0:02:54.385
ئاوی پاشەکەوت کراوی[br]هەرێمەکەکان زیاد دەکات.

0:02:54.385,0:02:57.805
دواتر، خەڵکی دەستیان کرد[br]بە دروست کردنی بەستەڵەکی خۆیان

0:02:57.805,0:03:00.415
وەکو دڵنیاییەک دژی ئەو ڕاڕاییە.

0:03:00.415,0:03:04.815
ئەم شاخە سەهۆڵییانە دەکرێن بە دوو جۆر:[br]ئاسۆیی، و ستوونی.

0:03:04.815,0:03:09.255
شێوە ئاسۆییەکان کاتێک دروست دەکرێن کە[br]جوتیارەکان ئاوی تواوەی شاخە سەهۆڵییەکە بۆ

0:03:09.255,0:03:11.041
ناو کەناڵی ئاویی و بۆڕییەکان دەنێرێت،

0:03:11.041,0:03:17.161
بە وریایەوە بۆ ناو زنجیرەیەک مۆژ ئاراستەی[br]دەکەن کە لە خۆڵ و بەرد دروست کراون.

0:03:17.161,0:03:21.575
گوندنشینەکان بە بەردەوامی چاودێری[br]ڕۆیشتنی ئاو بۆ ناو عەمبارەکان دەکەن،

0:03:21.575,0:03:23.798
چاوەڕێی چینێکی نوێ دەکەن تا بی بەستێت

0:03:23.798,0:03:26.848
پێش ئەوەی حەوزەکە بە شەپۆلێکی تر پڕبێتەوە.

0:03:26.848,0:03:28.108
لە سەرەتای بەهاردا،

0:03:28.108,0:03:30.558
ئەو حەوزە بەستوانە دەست بە توانەوە دەکەن،

0:03:30.558,0:03:33.878
جۆگەی ئاوی دەدات بە جوتیارەکان[br]بۆ ئاودانی زەویەکانیان.

0:03:33.878,0:03:37.188
خەڵکی ناوخۆ بە ئاوی تواوە بەستەڵەکی[br]ستوونی دروست دەکەن

0:03:37.188,0:03:41.368
لەو شاخە سەهۆڵییانەی پێشتر لە[br]سەرووی گوندەکەیانەوە بوونیان هەبووە.

0:03:41.368,0:03:44.683
ئاوە تواوەکە دەچێتە ناو ئەو[br]کەناڵانەی سەر بەرەو خوار داندراون،

0:03:44.683,0:03:46.613
دەڕوات هەتا دەگاتە شوێنی دانەوێڵە

0:03:46.613,0:03:50.873
کە دەڕژێتە دەرەوە لەو[br]شوێنەی بۆڕیەکە داندراوە.

0:03:50.873,0:03:52.663
کاتێک پلەی گەرمی لە زستان نزمە،

0:03:52.663,0:03:55.783
ئەو ئاوە دەیبەستێت بە شێوەیەکی[br]کەوانەیی کە لە بۆڕیەکە دێتە دەرەوە،

0:03:55.783,0:04:00.263
لە کۆتایدا شێوەیەکی 50 مەتر[br]سەهۆڵ دروست دەبێت پێی دەگوترێت ستوپا،

0:04:00.263,0:04:03.204
شێوەی مۆتەیەکی قوچەکی هەڵگەڕاوەی هەیە.

0:04:03.204,0:04:08.604
ئەو شێوە هەڵگەڕاوەیە بچوک دەبێتەوە،[br]کاتێک خۆر لێی دەدات

0:04:08.604,0:04:10.037
لە بەهار و هاویندا.

0:04:10.037,0:04:13.127
ئەوە دڵنیایی دەدات کە بەستەڵەکە[br]بچووکەکە بە هێواشی دەتوێتەوە

0:04:13.127,0:04:18.077
و سەرچاوەیەکی ئاوی باوەڕپێکراو بەرهەم[br]دەهێنێت بۆ ئاودانی دانەوێڵەی جوتیارەکان.

0:04:18.077,0:04:19.997
لەوانەیە ئەو ڕێگەیە کۆن بێت،[br]بەڵام

0:04:19.997,0:04:21.617
وا خەریکن گرینگی زیاتری پێ دەدەن

0:04:21.617,0:04:24.767
لەو کاتەوەی گۆڕانی کەش و هەوا[br]لە هەسارەکەماندا ڕوو دەدات.

0:04:24.767,0:04:30.137
لە ڕاستیدا، خەڵکی چەندین نەتەوە بەستەڵەکی[br]خۆیان دروست دەکەن لەدوای لاداخەوە.

0:04:30.142,0:04:33.632
خەڵکی سووید، تەکنەلۆژیای دروستکردنی[br]بەستەڵەکی هاوچەرخ بەکاردەهێنن،

0:04:33.632,0:04:38.082
لە ساڵی ٢٠١٦ لە چیا بەستەڵەکەکانی سووید[br]یەکەم ستوپایان دروست کرد.

0:04:38.082,0:04:42.326
پلان هەیە بۆ زیاتر لە 100 گوندی پاکستان،

0:04:42.326,0:04:45.335
کازاخستان، و کیرگیزستان.

0:04:45.335,0:04:49.115
لەوانەیە ڕۆژێک خۆمان بتوانین[br]بەستەڵەکەکان دروست بکەین

0:04:49.115,0:04:51.895
ئەوەندە باش بێت کە بەس بێت[br]بۆ دیوارێکی سەهۆڵی-

0:04:51.895,0:04:54.285
ئەم جارەیان بۆ هێشتنەوەی[br]خەڵک لە دەرەوە نا،

0:04:54.285,0:04:58.705
بەڵکو بۆ چالاککردنی ژیان لەسەر هەندێک[br]لە پارچە زەویە نالەبارەکانی هەسارەکەمان.