1
00:00:06,698 --> 00:00:08,793
Co sprawia, że książka jest książką?

2
00:00:08,793 --> 00:00:12,828
Czy książką jest wszystko,
co przechowuje i przekazuje informacje?

3
00:00:12,828 --> 00:00:14,509
Czy ma to związek z papierem,

4
00:00:14,509 --> 00:00:15,236
oprawą,

5
00:00:15,236 --> 00:00:15,984
czcionką,

6
00:00:15,984 --> 00:00:16,736
atramentem,

7
00:00:16,736 --> 00:00:17,973
ciężarem w rękach,

8
00:00:17,973 --> 00:00:19,803
zapachem stron?

9
00:00:19,803 --> 00:00:21,112
Czy to jest książka?

10
00:00:21,112 --> 00:00:22,486
Prawdopodobnie nie.

11
00:00:22,486 --> 00:00:23,483
A to?

12
00:00:23,483 --> 00:00:25,033
Żeby odpowiedzieć na te pytania,

13
00:00:25,033 --> 00:00:27,525
musimy cofnąć się do początków książek

14
00:00:27,525 --> 00:00:30,698
i zrozumieć, jak te elementy
po połączeniu stworzyły coś więcej

15
00:00:30,698 --> 00:00:33,240
niż sumę różnych części.

16
00:00:33,240 --> 00:00:36,859
Najstarszym przedmiotem,
który uważamy za książkę jest kodeks,

17
00:00:36,859 --> 00:00:39,949
stos stron zszytych wzdłuż jednego boku.

18
00:00:39,949 --> 00:00:42,395
Ale prawdziwym punktem
zwrotnym w historii książki

19
00:00:42,395 --> 00:00:46,575
była prasa drukarska Johannesa
Gutenberga w połowie XV wieku.

20
00:00:46,575 --> 00:00:51,642
Ideę ruchomej czcionki wynaleziono
dużo wcześniej w kulturze wschodniej,

21
00:00:51,642 --> 00:00:55,833
ale wprowadzenie prasy
Gutenberga było kluczowe.

22
00:00:55,833 --> 00:00:59,949
Nagle elitarna klasa
mnichów i klasa rządząca

23
00:00:59,949 --> 00:01:02,531
straciła kontrolę nad produkcją tekstów.

24
00:01:02,531 --> 00:01:04,328
Wiadomości łatwiej rozpowszechniano,

25
00:01:04,328 --> 00:01:07,333
stale kopiowano,

26
00:01:07,333 --> 00:01:10,432
drukarnie pojawiały się w całej Europie.

27
00:01:10,432 --> 00:01:15,268
W pewnych aspektach znamy
wynik tego wzrostu popularności,

28
00:01:15,268 --> 00:01:17,949
ale nie we wszystkich.

29
00:01:17,949 --> 00:01:22,796
Szkieletem książki jest papier,
czcionka i okładka.

30
00:01:22,796 --> 00:01:27,040
Ponad 2000 lat temu Chińczycy wynaleźli
papier jako powierzchnię do pisania,

31
00:01:27,044 --> 00:01:30,516
którą wcześniej był papirus
używany w Egipcie.

32
00:01:30,516 --> 00:01:33,947
Jednak do XVI wieku
Europejczycy pisali głównie

33
00:01:33,947 --> 00:01:35,646
na cienkich drewnianych arkuszach

34
00:01:35,646 --> 00:01:36,906
i wytrzymałym pergaminie

35
00:01:36,906 --> 00:01:39,176
zrobionym z rozciągniętej skóry zwierząt.

36
00:01:39,176 --> 00:01:43,022
W końcu papier stał się
popularny w Europie,

37
00:01:43,022 --> 00:01:47,673
zastępując pergamin,
bo był tańszy w hurcie.

38
00:01:47,673 --> 00:01:51,576
Atrament wytwarzano mieszając
barwniki roślinne i zwierzęce

39
00:01:51,576 --> 00:01:53,046
z wodą lub winem.

40
00:01:53,046 --> 00:01:56,339
Woda nie przywierała
do metalowej czcionki drukarskiej,

41
00:01:56,339 --> 00:02:00,144
więc używanie prasy drukarskiej wymagało
przejścia na atrament o oleistej bazie.

42
00:02:00,144 --> 00:02:03,513
Drukarze używali atramentu
z mieszaniny sadzy z lamp,

43
00:02:03,513 --> 00:02:04,395
terpentyny

44
00:02:04,395 --> 00:02:06,138
i oleju z drzewa orzechowego.

45
00:02:06,138 --> 00:02:08,236
A co z rozmiarem i rodzajem czcionki?

46
00:02:08,236 --> 00:02:12,577
Pierwsze ruchome czcionki
składały się z odwróconych liter

47
00:02:12,577 --> 00:02:16,673
odlanych ze stopów ołowiu.

48
00:02:16,673 --> 00:02:19,147
Były robione ręcznie i drogie,

49
00:02:19,147 --> 00:02:22,865
a wzory tak różne, jak ludzie,
którzy rzeźbili ich formy.

50
00:02:22,865 --> 00:02:27,151
Standaryzacja była niemożliwa
aż do czasu masowej produkcji

51
00:02:27,151 --> 00:02:30,830
i stworzenia łatwo dostępnego
systemu przetwarzania tekstu.

52
00:02:30,830 --> 00:02:33,690
Style stworzył Nicolas Jenson.

53
00:02:33,690 --> 00:02:36,230
Rozwinął dwa rodzaje rzymskiej czcionki,

54
00:02:36,230 --> 00:02:38,610
co doprowadziło do powstania wielu innych,

55
00:02:38,610 --> 00:02:41,248
w tym znanej Times Roman.

56
00:02:41,248 --> 00:02:44,013
Coś musiało to wszystko trzymać.

57
00:02:44,013 --> 00:02:46,399
Jeszcze pod koniec XV wieku

58
00:02:46,399 --> 00:02:48,732
okładki były drewniane

59
00:02:48,732 --> 00:02:51,045
lub ze sklejonych razem stron.

60
00:02:51,045 --> 00:02:54,698
Później zastąpiono je
tekturowymi włóknami,

61
00:02:54,698 --> 00:02:59,482
pierwotnie przeznaczonymi do opraw
wysokiej jakości pod koniec XVII wieku,

62
00:02:59,482 --> 00:03:02,947
a później jako tańszy odpowiednik.

63
00:03:02,947 --> 00:03:06,550
Dziś okładki są elementem reklamy,

64
00:03:06,550 --> 00:03:10,304
ale kiedyś robiono je na zamówienie.

65
00:03:10,304 --> 00:03:12,839
Nawet grzbiet książki ma swoją historię.

66
00:03:12,839 --> 00:03:16,406
Początkowo nie uznawano ich
za estetycznie ważne.

67
00:03:16,406 --> 00:03:19,743
Pierwsze grzbiety były płaskie,
a nie zaokrąglone.

68
00:03:19,743 --> 00:03:22,516
Książki łatwiej się czytało,

69
00:03:22,516 --> 00:03:25,522
bo leżały płasko na stole.

70
00:03:25,522 --> 00:03:30,453
Jednak takie grzbiety łatwo
ulegały zniszczeniu w codziennym użytku.

71
00:03:30,453 --> 00:03:32,580
Zaokrąglone grzbiety
rozwiązały ten problem,

72
00:03:32,580 --> 00:03:34,555
choć powstały inne problemy,

73
00:03:34,555 --> 00:03:37,389
bo książki same się zamykały.

74
00:03:37,389 --> 00:03:39,263
Jednak elastyczność była ważniejsza,

75
00:03:39,263 --> 00:03:41,609
szczególnie dla zajętego czytelnika.

76
00:03:41,609 --> 00:03:45,266
Książki rozwijają się
i zamieniamy oprawione strony

77
00:03:45,266 --> 00:03:47,855
na płaskie wyświetlacze
i elektroniczny tusz.

78
00:03:47,855 --> 00:03:50,953
Czy te przedmioty i pliki są książkami?

79
00:03:50,953 --> 00:03:52,436
Czy dotyk okładki

80
00:03:52,436 --> 00:03:55,738
lub zapach stron dodaje
czegoś do doświadczenia?

81
00:03:55,738 --> 00:03:58,837
Czy magia jest zaklęta tylko w słowach,

82
00:03:58,837 --> 00:04:01,018
niezależnie od ich prezentacji?