WEBVTT

00:00:06.698 --> 00:00:08.793
Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում գիրքը:

00:00:08.793 --> 00:00:10.388
Արդյո՞ք դա
այն ամենն է,

00:00:10.388 --> 00:00:12.828
ինչ տեղեկատվություն 
է պարունակում և համակարգում:

00:00:12.828 --> 00:00:14.509
Գուցե բանը թղթի՞ մեջ է,

00:00:14.509 --> 00:00:15.236
կազմի՞,

00:00:15.236 --> 00:00:15.984
տառատեսակի՞,

00:00:15.984 --> 00:00:16.736
թանաքի՞ մեջ,

00:00:16.736 --> 00:00:17.718
արդյո՞ք այն ձեռքերիդ մեջ 


00:00:17.718 --> 00:00:18.800
տեղավորված ծանրությունն է,

00:00:18.800 --> 00:00:19.803
թե էջերի հոտը:

00:00:19.803 --> 00:00:21.112
Սա՞ է գիրքը:

00:00:21.112 --> 00:00:22.036
Երևի ոչ:

00:00:22.036 --> 00:00:23.483
Այնուամենայնիվ, 
գուցե սա է՞:

00:00:23.483 --> 00:00:24.763
Այս հարցերին
պատասխանելու համար,

00:00:24.763 --> 00:00:25.763
պետք է հաշվի առնենք

00:00:25.763 --> 00:00:27.525
գրքի ծագումը հենց այդպիսին

00:00:27.525 --> 00:00:29.175
ու հասկանանք՝
ինչպես այս բոլոր տարրերը

00:00:29.175 --> 00:00:30.978
միանում են՝ ստեղծելու մի բան,

00:00:30.978 --> 00:00:33.240
որը ավելին է, քան դրանք միասին վերցրած:

00:00:33.240 --> 00:00:36.859
Գրքի առաջին նախատիպը օրինագիրքն է՝

00:00:36.859 --> 00:00:39.949
էջերի տրցակ՝ մի կողմից իրար կարված:

00:00:39.949 --> 00:00:42.395
Սակայն գրքի պատմության մեջ
շրջադարձային եղավ

00:00:42.395 --> 00:00:44.385
Յոհաննես Գուտենբերգի տպագրատունը՝

00:00:44.385 --> 00:00:46.575
15-րդ դարի կեսերին կառուցված:

00:00:46.575 --> 00:00:48.642
Շարժական տպարանի գաղափարը 


00:00:48.642 --> 00:00:51.642
դեռ շուտ էր առաջացել Արևելյան մշակույթում,

00:00:51.642 --> 00:00:53.923
սակայն, Գուտենբերգի տպարանը

00:00:53.923 --> 00:00:55.833
հեղափոխական բնույթ ուներ:

00:00:55.833 --> 00:00:57.459
Մի ակնթարթում բարձրաստիճան

00:00:57.459 --> 00:00:59.949
հոգևորականների և իշխանավորների դասը

00:00:59.949 --> 00:01:02.341
զրկվեց տեքստեր տպագրելու
իր արտոնությունից:

00:01:02.341 --> 00:01:04.328
Հաղորդագրությունները ավելի հեշտ
կտարածվեին

00:01:04.328 --> 00:01:05.618
և հնարավոր էր դրանք

00:01:05.618 --> 00:01:07.333
անմիջապես կրկնօրինակել,

00:01:07.333 --> 00:01:08.693
այսպիսով, ամբողջ Եվրոպայում

00:01:08.693 --> 00:01:10.432
տպագրատներ բացվեցին:

00:01:10.432 --> 00:01:12.268
Գրքային իրարանցման

00:01:12.268 --> 00:01:15.268
արդյունքի հետ մենք ծանոթ ենք,

00:01:15.268 --> 00:01:17.949
այսպես թե այնպես:

00:01:17.949 --> 00:01:22.796
Գրքի հիմքը թուղթն է, տպվածքը, կազմը:

00:01:22.796 --> 00:01:26.564
2000 տարի առաջ Չինաստանում
ստեղծվել է թուղթը,

00:01:26.564 --> 00:01:28.194
սակայն դրա ակունքները`

00:01:28.194 --> 00:01:30.516
պապիրուսների տեսքով, Հին Եգիպտոսում են:

00:01:30.516 --> 00:01:32.047
Մինչ 16-րդ դարը,

00:01:32.047 --> 00:01:35.236
եվրոպացիները գրում էին փայտի բարակ շերտերի

00:01:35.236 --> 00:01:37.186
և անասունի կաշիից պատրաստված

00:01:37.186 --> 00:01:39.176
դիմացկուն մագաղաթների վրա:

00:01:39.176 --> 00:01:42.272
Հետագայում, թղթի համբավը 
տարածվեց Եվրապայով մեկ,

00:01:42.272 --> 00:01:44.673
և այն տպագրության մեջ փոխարինեց մագաղաթին,

00:01:44.673 --> 00:01:47.393
քանի որ այն տեղափոխելը ավելի էժան էր:

00:01:47.393 --> 00:01:48.993
Թանաքը ստանում էին բույսերի

00:01:48.993 --> 00:01:51.576
կամ կենդանիների օրգանական ներկանյութերը

00:01:51.576 --> 00:01:53.046
ջրի կամ գինու հետ խառնելիս,

00:01:53.046 --> 00:01:54.336
սակայն, քանի որ ջուրը

00:01:54.336 --> 00:01:55.519
մետաղական տպատառերին չի կպչում,

00:01:55.519 --> 00:01:57.144
տպագրությունը նախընտրում էր

00:01:57.144 --> 00:02:00.144
յուղային հիմքով թանաքը:

00:02:00.144 --> 00:02:03.513
Տպագրատներում օգտագործում էին
լամպերի կերոսինից

00:02:03.513 --> 00:02:04.395
բլեկնախեժից,

00:02:04.395 --> 00:02:06.138
ընկույզի յուղից պատրաստված սև ներկ:

00:02:06.138 --> 00:02:08.236
Իսկ տառատեսակների չափը և ձև՞ը:

00:02:08.236 --> 00:02:09.967
Ամենավաղ նմուշները իրենցից

00:02:09.967 --> 00:02:12.577
ներկայացնում էին շրջված տառատեսակներ,

00:02:12.577 --> 00:02:14.713
ռելիեֆով փորագրված կապարե

00:02:14.713 --> 00:02:16.673
կամ ալյումինե աղյուսների վրա:

00:02:16.673 --> 00:02:19.147
Դրանք ձեռքի աշխատանք էին և բավականին թանկ,

00:02:19.147 --> 00:02:20.927
իսկ ոճերը տարբեր էին,

00:02:20.927 --> 00:02:22.865
քանի որ դրանք տարբեր 
մարդիկ էին պատրաստում:

00:02:22.865 --> 00:02:24.151
Սրանց միաօրինակությունը

00:02:24.151 --> 00:02:27.151
միայն ապահովվեց զանգվածային արտադրության և

00:02:27.151 --> 00:02:29.431
տպատառերի ընդհանուր համակարգի

00:02:29.431 --> 00:02:30.830
ստեղծման ժամանակ:

00:02:30.830 --> 00:02:33.230
Իսկ ոճի համար պետք է երախտապարտ լինենք Նիկոլաս Ջենսոնին,

00:02:33.230 --> 00:02:36.230
որի մշակած երկու Roman տառատեսակները

00:02:36.230 --> 00:02:38.610
հիմք դարձան մի շարք այլ տառատեսակների,

00:02:38.610 --> 00:02:41.248
այդ թվում քաջ հայտնի Times Roman-ի:

00:02:41.248 --> 00:02:44.013
Այս ամենը համատեղող մի լուծում էր պետք,

00:02:44.013 --> 00:02:46.399
և մինչ 15-րդ դարը,

00:02:46.399 --> 00:02:48.732
գրքերի կազմերը պատրասվում էին կա՛մ փայտից

00:02:48.732 --> 00:02:51.045
կա՛մ թղթի հաստ տրցակներից:

00:02:51.045 --> 00:02:52.545
Սրանց հետագայում կփոխարինեն


00:02:52.545 --> 00:02:54.698
մանրաթելային հաստ ստվարաթղթերը,

00:02:54.698 --> 00:02:57.172
որոնք 17-րդ դարում նախատեսված էին

00:02:57.172 --> 00:02:59.482
բարձրորակ կազմերի համար,

00:02:59.482 --> 00:03:00.872
հետագայում նաև գերադասելի

00:03:00.872 --> 00:03:02.947
իրենց էժան լինելու պատճառով:

00:03:02.947 --> 00:03:04.517
Այսօր գրքերի կազմերի զանգվածային

00:03:04.517 --> 00:03:06.550
արտադրությունը տնտեսական գործիք է,

00:03:06.550 --> 00:03:10.304
սակայն վաղ գրքերի կազմերը 
պատվերով էին հյուսվում:

00:03:10.304 --> 00:03:12.839
Անգամ գրքերի կռնակները 
երկար պատմություն ունեն:

00:03:12.839 --> 00:03:14.479
Սկզբում, դրանք համարվում էին

00:03:14.479 --> 00:03:16.406
գեղագիտական ավելորդություն,

00:03:16.406 --> 00:03:19.443
և առաջին կռնակները ուղիղ էին և ոչ թե կուռ:

00:03:19.443 --> 00:03:20.743
Ուղիղ կռնակը հնարավորություն է տալիս

00:03:20.743 --> 00:03:22.516
ավելի հեշտ գիրք կարդալ՝

00:03:22.516 --> 00:03:25.522
թույլ տալով այն հանգիստ սեղանին դնել:

00:03:25.522 --> 00:03:27.453
Սակայն գրքերի կռնակները հեշտությամբ

00:03:27.453 --> 00:03:30.453
ջարդվում էին ամենօրյան օգտագործումից:

00:03:30.453 --> 00:03:32.580
Կուռ կազմերը լուծեցին այս խնդիրը, և

00:03:32.580 --> 00:03:34.555
ավելին, մեկ այլ խնդիր ստեղծեցին`

00:03:34.555 --> 00:03:37.389
գիրքը անընդհատ փակվում էր:

00:03:37.389 --> 00:03:39.263
Սակայն ճկունությունը ավելի կարևոր էր,

00:03:39.263 --> 00:03:41.609
մանավանդ ակտիվ գրաքասերների համար:

00:03:41.609 --> 00:03:43.089
Գրքի և հրատարակությունների

00:03:43.089 --> 00:03:45.266
էվոլյուցիայի արդյունքում, իսկական գրքերը

00:03:45.266 --> 00:03:46.266
փոխարինվում են տափակ էկրաններով

00:03:46.266 --> 00:03:47.855
և թվային տառերով,

00:03:47.855 --> 00:03:48.855
բայց արդյո՞ք այս առարկաները

00:03:48.855 --> 00:03:50.953
կփոխարինեն իսկական գրքերը:

00:03:50.953 --> 00:03:52.436
Արդյո՞ք շոշափելի էջերը 
կամ թղթի բույրը

00:03:52.436 --> 00:03:53.436
ընթերցանության ժամանակ

00:03:53.436 --> 00:03:55.738
առանձնահատուկ հաճույք են պատճառում:

00:03:55.738 --> 00:03:57.268
Գուցե՞ գրքի կախարդանքը

00:03:57.268 --> 00:03:58.837
միայն բովանդակության մեջ է

00:03:58.837 --> 00:04:00.102
և բացարձակապես կապ չունի

00:04:00.102 --> 00:04:01.912
դրա արտաքին ձևի հետ: