WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:04.000
ဒီလို high-tech နည်းဖြင့် ဟောပြောခွင့်
ရတာကို ကျွန်တော် စိတ်လှုပ်ရှားမိတယ်။

00:00:05.187 --> 00:00:08.079
ကမ္ဘာပေါ်မှာ နေထိုင်ခဲ့ဖူးသမျှ
လူသားအားလုံးတို့ဟာ၊

00:00:08.103 --> 00:00:12.712
သူတို့အထဲက အများစုတို့ဟာ
ကျုပ်တို့ အခု ဒီမှာ လုပ်ကိုင်နေတာကို

00:00:12.736 --> 00:00:15.196
နားလည်နိုင်စွမ်းမရှိ၊ 
ယုံကြည်နိုင်ကြမှာ မဟုတ်ပါ။

00:00:15.760 --> 00:00:18.753
ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရာစုနှစ်ထောင်နဲ့ချီပြီး

00:00:18.777 --> 00:00:21.712
သိပ္ပံတော်လှန်ရေးမတိုင်မီ
မှောင်မိုက်ကာလအတွင်းမှာ၊

00:00:21.736 --> 00:00:23.544
ဉာဏ်အလင်းပွင့်လာချိန်မှာ၊

00:00:23.568 --> 00:00:26.536
လူတွေရဲ့ မျှော်လင့်ချက်တွေဟာ
နိမ့်ကျခဲ့ပါတယ်။

00:00:26.536 --> 00:00:29.156
သူတို့ရဲ့ဘဝ၊ သူတို့ရဲ့
သားစဉ်မြေးဆက်တို့ရဲ့ဘဝအတွက်ကိုပါ။

00:00:29.156 --> 00:00:31.442
ပုံမှန်အားဖြင့် သူတို့ရဲ့ဘဝဟာ
သိသာဆန်းသစ်လာမှာကို

00:00:31.466 --> 00:00:35.913
ပိုကောင်းလာမှာကို မမျှော်လင့်ခဲ့ကြပါဘူး။

00:00:36.847 --> 00:00:41.831
ဤအဆိုးမြင်မှုကို သမ္မာကျမ်းစာထဲတွင်
အထင်အရှား တွေ့နိုင်ကြပါတယ်၊

00:00:41.855 --> 00:00:46.069
အမည်ကိုဖေါ်ပြီး ရေးသားထားတဲ့ သမ္မာကျမ်းစာ
ကျမ်းပိုင် အချို့ထဲမှာ ဖတ်ကြရပါတယ်။

00:00:46.093 --> 00:00:49.724
ဟာဗြဲလို Qohelet ဆိုသူ
နားလည်ရန် ခက်တဲ့သူရဲ့ ရေးသားချက်ပါ။

00:00:50.173 --> 00:00:54.458
“ ဖြစ်ဘူးသောအရာသည် ဖြစ်လတံ့သောအရာနင့်တူ၏။

00:00:55.133 --> 00:00:58.200
ယခုပြုသောအမှုသည် ပြုလတံ့သောအမှုနှင့်တူ၏။

00:00:58.736 --> 00:01:01.434
နေအောက်မှာ အသစ်သော အမှုအရာမရှိ။"

00:01:02.140 --> 00:01:06.355
"ကြည့်စမ်းပါ၊ ဟောဒီမှာအသစ်" လို့
ပြောဆိုစရာ ရှိပါက၊

00:01:06.379 --> 00:01:10.434
မဟုတ်နိုင်ပါ၊ အဲဒီအရာကို ကျုပ်တို့မတိုင်မီ
နှစ်များတုန်းက ပြုလုပ်ပြီးခဲ့ပြီးသားပါ။

00:01:11.427 --> 00:01:16.299
Qohelet ဟာ ဆန်းသစ်မှုရယ်လို့
မရှိနိုင်တဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို ဖေါ်ပြခဲ့ပါတယ်။

00:01:16.602 --> 00:01:20.530
အသစ်အဆန်းလို့ ဆိုရာတွင် ကျွန်တော်ဟာ
Qohelet ရဲ့သဘောအရ အသစ်တစ်ခုကိုဆိုလိုတာပါ၊

00:01:20.554 --> 00:01:23.172
တစ်ခုခု ပြောင်းလဲသွားမျိုး မဟုတ်ဘဲ၊

00:01:23.196 --> 00:01:26.696
သိသာပြီး ရေရှည် အကျိုးသက်ရောက်မယ့်
ပြောင်းလဲမှုမျိုးကိုပါ၊

00:01:26.720 --> 00:01:28.895
လူတွေတကယ့်ကိုပဲ

00:01:28.919 --> 00:01:30.895
"ကြည့်စမ်းပါ၊ ဟောဒီမှာအသစ်"

00:01:30.919 --> 00:01:33.093
ပြီးတော့ "ပိုကောင်းတဲ့" အရာ ဖြစ်ရပါမယ်။

00:01:34.061 --> 00:01:38.918
ဒီတော့ ကျပန်းပြောင်းလဲမှုတွေဟာ
ဆန်းသစ်မှု မဖြစ်နိုင်ကြပါ။

00:01:38.942 --> 00:01:43.719
ဒီနေရာမှာ Heraclitus က လူတစ်ယောက်ဟာ
မြစ်တစ်စင်း နှစ်ခါဝင်မရနိုင်ဘူး၊

00:01:43.719 --> 00:01:47.307
မြစ်ဟာ ပြောင်းလဲသွားခဲ့ပြီဖြစ်သလို
ထိုလူပါ ပြောင်းသွားလို့ပါ ဆိုခဲ့ဘူးပါတယ်။

00:01:47.307 --> 00:01:51.399
ဒါပေမဲ့ မြစ်ဟာ ကျပန်းသဘောမျိုးဖြင့်
ပြောင်းလဲနေပါက

00:01:51.423 --> 00:01:53.819
အဲဒါဟာ အရင်မြစ်ကြီးပါပဲ။

00:01:54.311 --> 00:01:55.764
အဲဒါနဲ့ ဆန့်ကျင်လျက်၊

00:01:55.788 --> 00:02:00.399
လူ့စိတ်ထဲက အတွေးခေါ် တစ်ခုဟာ
တခြားလူတွေရဲ့ စိတ်များသို့ ဝင်ရောက်လျက်

00:02:00.423 --> 00:02:03.204
မျိုးဆက်တွေရဲ့ ဘဝကို
ပြောင်းလဲသွားစေမယ် ဆိုရင်၊

00:02:03.228 --> 00:02:04.728
အဲဒါဟာ ဆန်းသစ်မှု ဖြစ်ပါတယ်။

00:02:05.395 --> 00:02:08.323
ဆန်းသစ်မှုမရှိတဲ့ လူသားရဲ့ ဘဝဟာ

00:02:08.347 --> 00:02:11.974
ဖန်တီးတီထွင်မှု မရှိတဲ့
တိုးတက်မှု မရှိတဲ့ ဘဝ ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။

00:02:12.498 --> 00:02:15.990
အဲဒါဟာ ငြိမ်သက်နေတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း၊
ဘာမှမပြောင်းလဲတဲ့ ဂိမ်းနဲ့ တူပါမယ်။

00:02:16.712 --> 00:02:20.038
အဲဒါကြောင့် Qohelet နေထိုင်ခဲ့ရတာက
ငရဲထဲ နေထိုင်ရမှုမျိုးပါ။

00:02:20.419 --> 00:02:24.037
လွန်ခဲ့တဲ့ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အထိ
လူတိုင်းလိုလို အဲဒီလို နေခဲ့ကြရတာပါ။

00:02:24.228 --> 00:02:28.833
အဲဒါဟာ ငရဲဘဝပါပဲ။
ဘာလို့လဲဆိုတော့ လူသားတွေအတွက်

00:02:28.857 --> 00:02:32.958
ငြိမ်သက်မှုဟာ 
ဆင်းရဲဒုက္ခနဲ့ မလွှဲဆက်စပ်နေလို့ပါ။

00:02:32.982 --> 00:02:35.831
ငြိမ်သက်မှု စိတ်ပျက်စရာ
ကောင်းရုံတင် မကသေးပါ။

00:02:35.872 --> 00:02:37.853
ဆင်းရဲဒုက္ခရဲ့ ရင်းမြစ်အားလုံး -

00:02:37.853 --> 00:02:41.710
ငတ်ဘေး၊ ရောဂါဘေး၊
ဂြိုဟ်မွှား ဝင်တိုက်မယ့်ဘေး၊

00:02:41.710 --> 00:02:46.272
ပြီးတော့ စစ်မက်နဲ့ 
ကျွန်စနစ်တို့လို အရာတွေဟာ

00:02:46.296 --> 00:02:51.797
အဲဒါတွေ ဟန့်တားရေး နည်းလမ်းတွေ လူတွေ မဖန်
တီးနိုင်ကြတဲ့ အချိန်ထိသာ ဒုက္ခပေးခဲ့ကြတယ်။

00:02:52.631 --> 00:02:56.934
Somerset Maugham ရဲ့ "Of Human Bondage"
ဝတ္ထုထဲ ဖြစ်ရပ်တစ်ခု ပါပါတယ်။

00:02:56.958 --> 00:02:58.744
ရှေးပညာရှိအကြောင်းပါ၊

00:02:58.768 --> 00:03:03.831
လူသားတစ်ရပ်လုံးရဲ့ သမိုင်းကို
အကျဉ်းချုပ်ပြီး သူ ဖေါ်ပြသွားပုံက၊

00:03:04.529 --> 00:03:06.073
"လူသားဟာ မွေးခဲ့တယ်၊

00:03:06.097 --> 00:03:08.517
ဒုက္ခတွေခံစားခဲ့ရပြီး သေဆုံးသွားခဲ့တယ်။

00:03:09.296 --> 00:03:11.010
ပြီးတော့ ဆက်လက် ဖေါ်ပြထားသေးတာက-

00:03:11.034 --> 00:03:15.853
"ဘဝဟာ ဘယ်လိုမှ အရေးမပါခဲ့ဘဲ
သေရမှုဟာလည်း ဘာမှအကျိုးဆက် မရှိခဲ့ပါ။

00:03:16.268 --> 00:03:21.173
တကယ်တမ်းတွင် အသက်ရှင်နေထိုင်ခဲ့ဘူးကြတဲ့
လူအများစုတို့ရဲ့

00:03:21.197 --> 00:03:24.977
ဘဝဟာ ဆင်းရဲဒုက္ခတွေနဲ့ စိတ်ညစ်စရာ
အလုပ်နဲ့ ပြည့်နေခဲ့ပြီး

00:03:25.001 --> 00:03:28.315
ငယ်ရွယ်ချိန်မှာ ဝေဒနာများကို
ခံစားရင်း သေခဲ့ကြရတာပါ။

00:03:29.493 --> 00:03:33.704
ပြီးတော့ လူသားမျိုးဆက် အများစုထဲတွင်

00:03:33.728 --> 00:03:37.886
သူတို့ရဲ့ မျိုးဆက်များအတွက် ဆန်းသစ်တဲ့
အကျိုးဆက်တွေ မရှိခဲ့ပါ။

00:03:38.728 --> 00:03:45.452
သို့ပေမဲ့၊ ရှေးခေတ်လူတွေက
သူတို့ရဲ့ အခြေအနေကို၊

00:03:46.103 --> 00:03:50.412
သူတို့ဟာ ပုံမှန်အားဖြင့် ကြီးမားတဲ့
ကြီးကျယ်တဲ့ စကားလုံးဖြင့် ရှင်းပြခဲ့ကြတယ်။

00:03:50.794 --> 00:03:53.601
သူတို့ရဲ့ လုပ်ရပ်ဟာ မှန်ခဲ့တယ်လို့
ဆိုရပါမယ်။

00:03:53.625 --> 00:03:56.940
သူတို့ရဲ့ လက်တွေ့ရှင်းလင်းချက်တွေ၊
သူတို့ရဲ့ ပုံပြင်တွေဟာ

00:03:56.940 --> 00:03:59.744
အဓိကအားဖြင့်
မဟုတ်မှန်ခဲ့ကြတာတောင် အဲဒီလို ဆိုရပါမယ်။

00:03:59.744 --> 00:04:01.807
တချို့တို့က သူတို့လောကကြီးရဲ့

00:04:01.831 --> 00:04:05.363
ခက်ထန်မှုနဲ့ တစ်ပုံစံတည်းဖြစ်မှုကို
ရှင်းပြကြရာတွင်

00:04:05.387 --> 00:04:10.228
မကုန်ဆုံးနိုင်တဲ့ ကောင်းမှုနှင့်မကောင်းမှု
အကြား စစ်မက်များကို ညွှန်ပြခဲ့ကြလျက်

00:04:10.252 --> 00:04:13.097
လူသားတွေကျတော့ စစ်မြေပြင် ဖြစ်ခဲ့ကြောင်း
ဆိုခဲ့ကြတယ်။

00:04:13.637 --> 00:04:17.858
လူတွေရဲ့ ဘဝအတွေ့အကြုံဟာ
ဒုက္ခများဖြင့် ပြည့်နေခဲ့ပြီး

00:04:17.882 --> 00:04:20.587
ဘယ်တော့မှ တိုးတက်မလာခဲ့ခြင်းကို
အဲဒီလို ရှင်းပြခဲ့ကြတယ်။

00:04:20.728 --> 00:04:23.407
ဒါပေမဲ့ အဲဒါဟာ မမှန်ကန်ခဲ့ပါဘူး။

00:04:24.212 --> 00:04:26.379
အံ့သြဖို့ ကောင်းတာက၊

00:04:26.403 --> 00:04:29.125
သူတို့ရဲ့ ပဋိပက္ခတွေနဲ့
ဆင်းရဲဒုက္ခတွေအားလုံးဟာ

00:04:29.149 --> 00:04:34.569
အတွေးအခေါ်များကို သူတို့ စီမံဆောင်ရွက်
ခဲ့မှုတွေရဲ့ ရလဒ်တွေပါ။

00:04:35.125 --> 00:04:38.987
တရားသေအယူအဆတွေနဲ့ ပုံမှန်
ရှင်းပြချက်တွေကို ကျေနပ်နေခဲ့ကြပြီး

00:04:38.987 --> 00:04:41.835
လောကကြီးနဲ့ သူတို့ရဲ့ အခြေအနေကို
ဝေဖန်သုံးသပ် ဆန်းစစ်လျက်

00:04:41.859 --> 00:04:48.327
ပိုကောင်းမွန်တဲ့ ရှင်းလင်းချက်ကို
ရှာကြံခြင်း မရှိခဲ့ကြပါ။

00:04:48.696 --> 00:04:53.189
နှစ်ဆယ်ရာစု ရူပဗေဒ ပညာရှင်များက ပိုကောင်း
တဲ့ ရှင်းလင်းချက် ရှာကြံနိုင်ခဲ့ကြပေမဲ့၊

00:04:53.203 --> 00:04:55.546
စကြာဝဠာရဲ့ စစ်မက်များနဲ့
ရှင်းပြနေခဲ့ကြပါသေးတယ်။

00:04:55.570 --> 00:05:00.863
ဒီတချီတွင် စနစ်ကျမှုနဲ့ ပရမ်းပတာဖြစ်မှု
သို့မဟုတ် ဖရိုဖရဲဖြစ်မှုကို ထောက်ပြကြတယ်။

00:05:00.887 --> 00:05:06.144
ဒီဖြစ်ရပ်က အနာဂတ်အတွက်
မျှော်လင့်ချက် ပေးပါတယ်။

00:05:06.144 --> 00:05:08.097
ဒါပေမဲ့ နောက်တစ်ဘက်မှကျတော့၊

00:05:08.097 --> 00:05:10.993
အဲဒါဟာ ရှေးဟောင်းဒဏ္ဍာရီများထက်
ပိုလို့ကို စိတ်ပျက်စရာကြီးပါ၊

00:05:11.017 --> 00:05:14.791
ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ 
ကြမ်းတမ်းမှု၊ ဖရိုဖရဲဖြစ်မှု

00:05:14.815 --> 00:05:18.418
ဆိုတာ နောက်ဆုံး အောင်ပွဲဆီကို
ဦးတည်ကြပါတယ်၊

00:05:18.442 --> 00:05:23.323
ဒါပေမဲ့ အပူစွမ်းအင် သိပ္ပံပညာရဲ့ 
မပြောင်းလဲနိုင်တဲ့ နိယာမတွေက

00:05:23.347 --> 00:05:26.480
စကြာဝဠဟာ အပူဒဏ်ကြောင့်
နိဂုံးချုပ်သွားမယ်လို့ ဆိုထားလို့ပါ။

00:05:26.982 --> 00:05:31.125
လောလောဆယ်မှာ အဲဒီစစ်ပွဲကြီးထဲမှာ
ဒေသန္တရ စစ်မက် ဖြစ်နေပါတယ်၊

00:05:31.149 --> 00:05:35.093
ရေရှည်တည်တံ့မှု၊ တနည်း စနစ်ရှိမှု

00:05:35.117 --> 00:05:38.474
နှင့် ဖြုန်းတီးမှု၊ တနည်း ဖရိုဖရဲဖြစ်မှု
အကြား တိုက်ပွဲပါ၊

00:05:38.498 --> 00:05:41.561
ကောင်းမှုနှင့်မကောင်းမှုရဲ့
ခေတ်သစ် ပုံစံပါ၊

00:05:41.585 --> 00:05:44.895
မကြာခဏဆိုသလို လူသားတွေဟာ
မကောင်းမှုပါလို့ ခံယူကြလို့

00:05:44.919 --> 00:05:47.705
ကျုပ်တို့ဟာ အောင်ဖို့ကို ကြိုးစားတောင်
မကြိုးစားသင့်ပါဘူး။

00:05:47.705 --> 00:05:48.776
ဒါနဲ့ မကြာမီတုန်းက၊

00:05:48.800 --> 00:05:51.432
အာကာသထဲက နောက်စစ်ပွဲအကြောင်း
ပုံပြင်တွေ ပေါ်လာကြပါတယ်၊

00:05:51.432 --> 00:05:55.053
စကြဝဠာကို ပြိုကွဲစေမယ့်
ဆွဲငင်အားနဲ့ စကြာဝဌာကို

00:05:55.077 --> 00:05:58.490
ဖြန့်ကြဲရန် အားထုတ်နေတဲ့ အမှောင်စွမ်းအင်
အကြား တိုက်ပွဲပါ။

00:05:58.514 --> 00:05:59.720
ဒီတော့ ဒီတချီတွင်

00:05:59.744 --> 00:06:03.156
ဘယ်အာကာသ အင်အားတွေပဲ နိုင်နိုင်၊

00:06:03.180 --> 00:06:04.750
ကျုပ်တို့က ရှုံးကြရမှာပါ။

00:06:05.157 --> 00:06:10.137
လူသားရဲ့ အခြေအနေဆိုင်ရာ အဲဒီလို
အဆိုးမြင်နေကြတဲ့ အကြောင်းတွေထဲမှာ

00:06:10.161 --> 00:06:12.470
အမှန်တရား တချို့ပါပါတယ်၊

00:06:12.494 --> 00:06:14.422
ဒါပေမဲ့ ဟောကိန်းထုတ်မှုအနေနဲ့

00:06:14.446 --> 00:06:17.517
၎င်းတို့အားလုံးဟာ လွဲမှားနေကြပြီး
အကြောင်းရင်းက ဆင်တူပါပဲ။

00:06:17.962 --> 00:06:22.267
ဘယ်တစ်ခုကမှ လူသားတွေကို ပုံဖေါ်ကြပုံဟာ
ကျုပ်တို့ လက်တွေ့ဖြစ်တာကို မဖေါ်ပြကြပါ။

00:06:22.688 --> 00:06:25.100
Jacob Bronowski က ပြောကြားခဲ့သလို

00:06:25.124 --> 00:06:29.045
"လူသားဟာ ရှုခင်းထဲပါဝင်သူ မဟုတ်ဘူး၊

00:06:29.069 --> 00:06:31.847
သူဟာ ရှုခင်းကို ပုံဖေါ်ပေးနေသူပါ။ "

00:06:31.871 --> 00:06:33.022
တစ်နည်းပြောရရင်၊

00:06:33.046 --> 00:06:37.498
လူသားတွေဟာ အာကာသစွမ်းအင်တွေရဲ့
ကစားစရာ အရာ မဟုတ်ဘဲ၊

00:06:37.522 --> 00:06:40.341
ကျုပ်တို့ဟာ အာကာသစွမ်းအင်တွေကို
သုံးနေကြတဲ့သူတွေပါ။

00:06:40.341 --> 00:06:42.863
ကျွန်တော်ဟာ ဒီအကြောင်းကို မကြာခင်
ပြောဖို့ရှိပါတယ်၊

00:06:42.887 --> 00:06:47.434
ဒါပေမဲ့ စစချင်း၊ ဆန်းသစ်မှုကို ဖန်တီးပေးတာ
ဘယ်လို အရာတွေများလဲ။

00:06:48.022 --> 00:06:51.172
ဟုတ်ကဲ့၊ စကြဝဠာရဲ့ အစဟာ
အဲဒီလို ဖြစ်ခဲ့တာ သေချာပါတယ်။

00:06:51.196 --> 00:06:54.268
လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၁၄ ဘီလီယံနီးပါး
တုန်းက ပေါက်ကွဲမှုကြီးက

00:06:54.292 --> 00:06:57.350
အာကာသ၊ အချိန်နှင့် စွမ်းအင်ကို၊ ပြီးတော့

00:06:57.350 --> 00:06:59.609
ရုပ်ပိုင်းအရာတွေ အားလုံးကို
ဖန်တီးပေးခဲ့တာပါ။

00:06:59.609 --> 00:07:01.712
အဲဒီနောက် ချက်ချင်းကိုပဲ၊

00:07:01.736 --> 00:07:05.307
ဆန်းသစ်မှု ပထမဦးဆုံးခေတ် စတင်ခဲ့တယ်၊

00:07:05.331 --> 00:07:08.135
ပထမဆုံးအက်တမ်၊ ပထမဆုံးကြယ်နှင့်

00:07:08.159 --> 00:07:09.675
ပထမဆုံး တွင်းနက်ကြီး၊

00:07:09.699 --> 00:07:11.373
ပထမဆုံး နဂါးငွေ့တန်း။

00:07:11.833 --> 00:07:15.000
ဒါပေမဲ့ တချိန်ချိန်တွင်

00:07:15.024 --> 00:07:18.283
ဆန်းသစ်မှုတွေ စကြဝဠာထဲက
ပျောက်ကွယ်သွားတယ်။

00:07:18.307 --> 00:07:22.442
လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၂ ဒါမှမဟုတ် ၁၃ ဘီလီယံနှစ်တွေမှ
စတင်ကြည့်ရင်

00:07:22.466 --> 00:07:24.506
ဒီနေ့အထိကိုပဲ

00:07:24.530 --> 00:07:29.585
အသစ်ဆိုလို့ နက္ခတ္တဗေဒ
အရာတစ်ခုမှ ပေါ်မလာခဲ့ဘူး ထင်တယ်။

00:07:29.609 --> 00:07:33.990
ကျွန်တော်ကတော့ အဲဒါတွေအားလုံးကို
ထပ်နေတဲ့တေးသံလို ခံစားရတယ်။

00:07:34.807 --> 00:07:39.545
ဒီတော့ Qohelet ကနေပြီး နေထက်
ပိုဝေးတဲ့ စကြဝဠာအကြောင်းပြောခဲ့တာက

00:07:39.569 --> 00:07:42.410
နေ့ လက်အောက်မှာ ရှိနေကြတာတွေ

00:07:42.434 --> 00:07:44.736
အကြောင်းထက်
ပိုမှန်နေပါတယ်။

00:07:45.156 --> 00:07:48.827
ထပ်နေတဲ့မဟာတေးသံ ရှိနေသမျှကာလပတ်လုံး

00:07:48.851 --> 00:07:51.414
တချိန်လုံး ရှိလာခဲ့တာတွေဟာ

00:07:51.438 --> 00:07:53.406
လက်တွေ့ ဖြစ်လာမယ့် အရာတွေပါပဲ။

00:07:53.430 --> 00:07:54.982
ပြီးတော့ အဲဒါတွေထဲမှာ

00:07:55.006 --> 00:07:59.034
"ဟေဒကြည့်စမ်း၊ ဒါလေးက အသစ်ပဲ"လို့ ပြော
နိုင်စရာ ဘာမှ ရှိမှာမဟုတ်ပါဘူး။

00:07:59.646 --> 00:08:01.637
အဲဒါဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ်၊

00:08:01.661 --> 00:08:05.828
ထပ်ထပ်ဖြစ်နေမှု ကာလထဲက
တချိန်ချိန်မှာ၊

00:08:05.852 --> 00:08:09.537
အဲဒီတုန်းက အရေးမပါခဲ့တဲ့ 
ဖြစ်ရပ်တစ်ခု ဖြစ်ပျက်ခဲ့ရာ၊

00:08:09.561 --> 00:08:11.760
ဘီလီယံနှစ်ချီ ကြာသွားတဲ့ နောက်မှာတောင်၊

00:08:11.784 --> 00:08:15.676
မိမိတို့ နေထိုင်ရာ ဂြိုလ်ထက် ကျော်လွန်တဲ့
နေရာကိုတောင် သက်ရောက်မှု မရှိခဲ့ပေမဲ့၊

00:08:15.676 --> 00:08:20.951
အဲဒါဟာ တဖြည်းဖြည်းချင်းနဲ့ အာကာသဆိုင်ရာ
ဆန်းသစ်မှုကို ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

00:08:21.277 --> 00:08:24.586
ဘဝရဲ့ မူလအစကို ဖန်တီးခဲ့တဲ့ ဖြစ်ရပ်ပါ-

00:08:25.102 --> 00:08:28.204
ပထမဦးဆုံးဖြစ်ခဲ့တဲ့ မျိုးရိုးဗီဇ အသိပညာကို
ဖန်တီးပေးခဲ့တယ်၊

00:08:28.228 --> 00:08:31.085
ဇီဝလိုက်လျောညီထွေမှုများအတွက်
ကုဒ်ဖော်နည်းပါ၊

00:08:31.109 --> 00:08:33.109
ဆန်းသစ်မှုရဲ့ ကုဒ်ဖော်နည်းပါ။

00:08:34.243 --> 00:08:37.697
ကမ္ဘာဂြိုဟ်ပေါ်မှာကျတော့
၎င်းဟာ မျက်နှာပြင်ကို ပြောင်းပစ်ခဲ့တယ်။

00:08:37.741 --> 00:08:41.035
ဆဲလ်တစ်ခုတည်းရှိ အကောင်များထဲက
DNA တွင်းရှိ မျိုးရိုးဗီဇများက

00:08:41.035 --> 00:08:43.097
အောက်ဆီဂျင်ကို လေထဲမှုတ်ထည့်ပေးခဲ့ကြတယ်၊

00:08:43.097 --> 00:08:44.709
CO2 ကို ထုတ်ယူခဲ့ကြပြီး

00:08:44.783 --> 00:08:48.299
မြေကြီးထဲကို မြေဖြူနဲ့ သံသတ္တုရိုင်းတွေကို
ထည့်သွင်းပေးခဲ့ကြတယ်၊

00:08:48.323 --> 00:08:54.347
အဲဒီမျိုးရိုးဗီဇတွေကြောင့် မျက်နှာပြင်ပေါ်
ကုဗလက်မခန့် ရှိတဲ့ နေရာတွေဟာ

00:08:54.371 --> 00:08:56.299
သက်ရောက်မှုမရှိဘဲ ကျန်ရစ်ခဲ့ကြတယ်။

00:08:56.942 --> 00:09:01.857
ကမ္ဘာဂြိုဟ်ဟာ အာကာသ စကေးနဲ့ ပြောရရင်
ဆန်းသစ်တဲ့ နေရာ ဖြစ်မလာခဲ့တောင်မှ

00:09:01.857 --> 00:09:04.236
နားလည်ရန် ခဲယဉ်းတဲ့ နေရာတစ်ခု
ဖြစ်လာတာ အမှန်ပါပဲ။

00:09:04.236 --> 00:09:07.458
ဥပမာတစ်ခုအနေဖြင့်၊ ကမ္ဘာရဲ့ ပြင်ပတွင်

00:09:07.482 --> 00:09:11.990
မတူကွဲပြားကြတဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတွေဆိုလို့
ရာအနည်းငယ်မျှသာ ရှိကြပါတယ်။

00:09:12.411 --> 00:09:15.866
သက်ရှိဘဝ မရှိတဲ့ နေရာတွေမှာ
နောက်ထပ် နည်းနည်းပိုပြီး ရှိချင်ရှိမှာပါ။

00:09:15.890 --> 00:09:17.739
ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာမြေပေါ်မှာ ကျတော့

00:09:17.763 --> 00:09:21.474
ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်က ဘီလီယံချီရှိတဲ့ မျိုးစုံသော
ဓာတုပစ္စည်းတွေကို ဖန်တီးပေးခဲ့တယ်။

00:09:21.843 --> 00:09:24.905
ပြီးတော့ အဲဒီနောက်မှာ
ပထမဦးဆုံး အပင်တွေ၊ အကောင်တွေ၊

00:09:24.929 --> 00:09:29.738
အဲဒီနောက်ပိုင်းတွင် ကျုပ်တို့ရဲ့ ဘိုးဘေး
ဖြစ်ကြတဲ့ မျိုးစိတ်တွေကို

00:09:29.762 --> 00:09:31.936
ဖန်တီးပေးခဲ့တယ်လို့ ခန့်မှန်း သိရှိရပါတယ်။

00:09:31.936 --> 00:09:34.944
ကျုပ်တို့ သိကြတဲ့ စကြဝဠ တစ်ခုလုံးအတွင်းမှာ
ပထမဦးဆုံးအကြိမ်ပါ။

00:09:35.413 --> 00:09:40.601
ရှင်းပြတဲ့ အသိပညာက ကျုပ်တို့ မျိုးစိတ်တွေ
ညီထွေစွာ ပြောင်းလဲခဲ့ပုံကို ပြသပေးတယ်။

00:09:41.149 --> 00:09:44.244
အဲဒါဟာ ဥပမာ DNA ထဲက နားလည်မရတဲ့
အသိပညာနဲ့

00:09:44.268 --> 00:09:46.506
မတူ ကွဲပြားပြီး

00:09:46.530 --> 00:09:48.306
စကြဝဠာလုံးဆိုင်ရာ နိယာမပါ။

00:09:48.330 --> 00:09:51.864
ဒီတော့ ဆိုလိုချင်တာက၊
နားလည်လို့ ရနိုင်သမျှကို

00:09:51.868 --> 00:09:55.348
ရှင်းပြနိုင်တဲ့ အသိပညာမှတစ်ဆင့်
နားလည်လို့ ရနိုင်တယ် ဆိုတဲ့အချက်ကိုပါ။

00:09:55.348 --> 00:09:58.871
အဲဒါထက်ပိုပြီး၊ ဘယ် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ
ဖြစ်စဉ်ကိုမဆို

00:09:58.895 --> 00:10:01.776
အဲဒီလို အသိပညာအားဖြင့်
ထိန်းချုပ်လို့ ရနိုင်ပါတယ်၊

00:10:01.800 --> 00:10:04.688
ရူပဗေဒဆိုင်ရာ နိယာမများကသာ
ကန့်သတ်နိုင်စွမ်း ရှိကြပါတယ်။

00:10:05.228 --> 00:10:08.999
ဒီလိုနည်းဖြင့် ရှင်းပြရေး အသိပညာကပါ

00:10:09.023 --> 00:10:12.196
ကမ္ဘာကြီးရဲ့ မြေမျက်နှာပြင်ကို
စပြီး အသွင်ပြောင်းမှု စတင်ခဲ့တယ်။

00:10:12.792 --> 00:10:18.117
မကြာခင်မှာ ကမ္ဘာကြီးက ဂြိုဟ်မွှားတွေကို
ဆွဲဆောင်ရမယ့် အစား ဘေးကို ကန်ထုတ်ပစ်တဲ့

00:10:18.141 --> 00:10:23.556
စကြာဝဠထဲက တစ်ခုတည်းသော အရာအဖြစ်
ထင်ရှားတဲ့ အရာဖြစ်လာမှာပါ။

00:10:24.300 --> 00:10:27.713
Qohelet ဟာ သူ့ခေတ်ကာလတုန်းက
တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုတွေ နှေးခဲ့လွန်းလို့

00:10:27.737 --> 00:10:31.632
သိနားလည်နိုင်စွမ်း မရှိခဲ့ဘဲ
လွဲမှားသွားမိခဲ့တာပါ။

00:10:32.109 --> 00:10:36.395
လူ့ဘဝထဲက ဆန်းသစ်မှုဟာလည်း
ရှားပါးခဲ့ပြီး သိပ်ကို နှေးကွေးခဲ့လို့၊

00:10:36.419 --> 00:10:39.125
မျိုးဆက် တစ်ဆက်အတွင်းမှာ
မှတ်မိရန် မလွယ်ခဲ့ပါ။

00:10:39.149 --> 00:10:41.093
ပြီးတော့ ဇီဝထုထဲမှားလည်း

00:10:41.117 --> 00:10:44.825
ဆန်းသစ်တဲ့ မျိုးစိတ်တွေ ဆင့်ကဲ
ဖြစ်ပွားမှုဟာ ပိုလို့တောင် နှေးခဲ့တယ်။

00:10:44.950 --> 00:10:47.688
ဒါပေမဲ့ အဒီအရာနှစ်ရပ်စလုံး
ဖြစ်ပျက်လျက် ရှိနေခဲ့ကြပါပြီ။

00:10:48.029 --> 00:10:54.458
ဒါနဲ့ စကြဝဠာ တစ်ရပ်လုံးထဲတွင် 
ပုံစံမပြောင်းထပ်နေမှု လွှမ်းမိုးနေချိန်မှာ

00:10:54.482 --> 00:10:58.219
ကျုပ်တို့ ကမ္ဘာဂြိုဟ်က ဘာကများ
ပြောင်းပစ်ခဲ့တာလဲ။

00:10:58.902 --> 00:11:03.905
တကယ်တော့ စကြဝဠာဟာ ခြုံပြောရရင်
အတော်ကလေး ရိုးရှင်းပါတယ်။

00:11:04.010 --> 00:11:05.993
ကြယ်တွေဟာ ရိုးရှင်းကြပါတယ်၊

00:11:06.047 --> 00:11:09.823
၎င်းတို့ရဲ့ လှုပ်ရှားပုံကို နှစ်ဘီလီယံချီ
ကျုပ်တို့ ကြိုတင်ဟောပေးနိုင်တယ်၊

00:11:09.847 --> 00:11:13.902
ပြီးတော့ ၎င်းတို့ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပုံကိုလည်း
နောက်ကို ခြေခရာခံ ဖေါ်ပြနိုင်ကြတယ်။

00:11:14.061 --> 00:11:16.370
ဘာဖြစ်လို့ စကြဝဠာဟာ ဒီလို ရိုးရှင်းနေတာလဲ။

00:11:16.759 --> 00:11:22.535
အဓိကအားဖြင့်၊ ၎င်းဟာ ကြီးမားလွန်းပြီး
ထထည်ကြီးပြီး စွမ်းအင် ကြီးမားလို့

00:11:22.559 --> 00:11:26.723
ပိုသေးတဲ့ အရာတွေအပေါ် သက်ရောက်မှု
ကြီးမားပြီး ပြောင်းပြန်ကျတော့ ဘာမှမရှိပါ။

00:11:26.877 --> 00:11:29.982
ကျွန်တော်က အဲဒါကို ကြီးစဉ်ငယ်လိုက်
အုပ်ချုပ်မှု ခေါ်ပါတယ်။

00:11:30.006 --> 00:11:33.236
ဥပမာဆိုပါစို့၊ ကြယ်တံခွန် တစ်ခုက
နေကို ထိတိုက်ခဲ့ရင်၊

00:11:33.260 --> 00:11:35.728
နေဟာ အရင်အတိုင်းပဲ ဆက်လည်ပတ်နေမှာပါ။

00:11:35.752 --> 00:11:38.570
ဒါပေမဲ့ ကြယ်တံခွန်ကျတော့ 
အငွေ့ပျံပျောက်သွားမှာပါ။

00:11:38.657 --> 00:11:40.514
အလားတူ အကြောင်းရင်းကြောင့်ပဲ၊

00:11:40.538 --> 00:11:47.109
ကြီးမားတဲ့ အရာတွေဟာ သူတို့ထဲက သေးငယ်တဲ့
အပိုင်းအစ အသေးလေးတွေရဲ့

00:11:47.133 --> 00:11:48.910
သက်ရောက်မှုကို သိပ်မခံကြရပါ၊

00:11:49.609 --> 00:11:52.672
တနည်းအားဖြင့် ၎င်းတို့ရဲ့ 
အပြုအမူ တစ်ရပ်လုံးဟာ

00:11:52.696 --> 00:11:53.846
ရိုးရှင်းပါတယ်။

00:11:54.165 --> 00:11:57.561
မပြောင်းလဲကျန်ရစ်ခဲ့ကြတဲ့ အရာတွေဆီမှာ
အသစ်ဆိုလို့

00:11:57.585 --> 00:11:59.323
ဖြစ်ခဲ့တာမို့လို့

00:11:59.347 --> 00:12:04.652
ခုနက ပြောခဲ့တဲ့ ကြီးစဉ်ငယ်လိုက်
စည်းကမ်းချက်နှင့်အညီ

00:12:04.676 --> 00:12:07.947
ကြီးမားတဲ့ အရာတွေဟာ ပုံစံမပြောင်း
ထပ်နေမှုကို ဖန်တီးပေးကြတယ်။

00:12:08.473 --> 00:12:11.910
ဒါပေမဲ့ ကယ်တင်ပေးမယ့် အရာက

00:12:11.934 --> 00:12:15.316
ကြီးစဉ်ငယ်လိုက် စည်းမျဉ်းဟာ သဘာဝရဲ့
နိယာမ မဟုတ်ခြင်းပါပဲ။

00:12:15.316 --> 00:12:17.841
အဲဒါဟာ ကျုပ်တို့ရဲ့ နေရာမှလွဲပြီး
စကြာဝဠာထဲမှာ

00:12:17.845 --> 00:12:20.117
အချိန်ကြာမြင့်စွာ ရှိနေခဲ့လို့ပါ။

00:12:20.141 --> 00:12:25.093
ကျုပ်တို့ရဲ့ ဇီဝထုထဲတွင် မော်လီကျူးအရွယ်
အရာဝတ္ထုတွေ၊ ဗီဇတွေဟာ

00:12:25.117 --> 00:12:28.172
ကြီးမား ကျယ်ပြန့်လှတဲ့ 
ရင်းမြစ်များကို ထိန်းချုပ်ထားကြတယ်။

00:12:28.615 --> 00:12:31.511
photosynthesis အတွက် ပေါ်လာတဲ့
ပထမဦးဆုံး ဗီဇများဟာ

00:12:31.535 --> 00:12:34.282
သူတို့ဘာသာသူတို့ ပြန့်ပွားလာခဲ့နိုင်ပြီး

00:12:34.306 --> 00:12:37.821
နောက်မှာ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ရဲ့ မျက်နှာပြင်ကို
အသွင် ပြောင်းပစ်ခဲ့ကြပြီး

00:12:37.845 --> 00:12:42.303
ကြီးစဉ်ငယ်လိုက် စည်းမျဉ်းကို ချိုးဖောက်
လိုက်ကြတယ်၊ သို့မဟုတ် လှန်ပစ်ခဲ့ကြလို့

00:12:42.327 --> 00:12:46.414
စိတ်ကူး မရနိုင်တဲ့ ၁၀ ဂဏန်းကို ထပ်ကိန်း
၄၀ အထိရှိတဲ့ စွမ်းအားနဲ့ လုပ်ခဲ့ကြတယ်။

00:12:47.390 --> 00:12:51.672
ရှင်းပြပေးရေး အသိပညာဟာ
မိမိစွမ်းပကားအရ များစွာ စွမ်းထက်ပါတယ်၊

00:12:51.696 --> 00:12:53.331
စကြဝဠာ သဘောကို ဆောင်လို့ပါ၊

00:12:53.355 --> 00:12:55.712
ပိုလျင်မြန်စွာ ဖန်တီးရနိုင်လို့ပါ။

00:12:55.712 --> 00:12:58.917
လူ့အသိပညာက ၁၀ ဂဏန်း ထပ်ကိန်း ၄၀
အထိကို တက်လှမ်းနိုင်ပါက

00:12:58.925 --> 00:13:02.515
၎င်းဟာ နဂါးငွေ့တန်း တစ်ခုလုံးကို
ကောင်းမွန်စွာ ထိန်းချုပ်နိုင်မှာပါ၊

00:13:02.539 --> 00:13:05.817
အဲဒီထက်ကို ကျော်လွန်ပြီး
လှမ်းမျှော်ကြည့်မှာပါ။

00:13:05.841 --> 00:13:08.268
ဒီတော့ လူသားတွေဟာ

00:13:08.292 --> 00:13:12.958
ပြီးတော့ ရှင်းပြနိုင်စွမ်း ရှိကြတဲ့ သက်ရှိ
တစ်နေရာရာမှာ ရှိကြသေးတယ် ဆိုရင်၊

00:13:12.982 --> 00:13:16.754
စကြဝဠာကို ဆန်းသစ်ပေးကြမယ့်
နောက်ဆုံးသူတွေ ဖြစ်ကြမှာပါ။

00:13:16.754 --> 00:13:21.002
ကျုပ်တို့ကမှ အကြောင်းရင်းရော
ရယူရာ နည်းစနစ်တွေပါ ဖြစ်ကြလို့

00:13:21.026 --> 00:13:27.006
ဆန်းသစ်မှုနှင့် ဖန်တီးမှု၊ 
အသိပညာ၊ တိုးတက်မှုတို့ဟာ

00:13:27.030 --> 00:13:32.535
ရှေ့မှာ ပန်းတိုင်တွေကို ချမှတ်နိုင်ကြပြီး
ကြီးမားတဲ့ ရုပ်ပိုင်း သက်ရောက်မှု ရှိတယ်။

00:13:33.514 --> 00:13:36.363
လူသားတို့ရဲ့ ရှုထောင့်မှကြည့်ရင်၊

00:13:36.387 --> 00:13:40.593
ငြိမ်နေကြတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေအတွက်
အစားထိုးစရာ တစ်ခုတည်းမှာ

00:13:40.617 --> 00:13:45.204
တချိန်လုံး အတွေးအခေါ် အသစ်တွေ၊

00:13:45.228 --> 00:13:48.309
အပြုအမူတွေ၊ အရာဝတ္ထု
အသစ်တွေကို ဖန်တီးမှုပါပဲ။

00:13:48.428 --> 00:13:50.862
ဒီစက်ရုပ်ဟာ မကြာခင်မှာ
ဟောင်းနွမ်းသွားလိမ့်မယ်၊

00:13:50.886 --> 00:13:54.900
အသိပညာအသစ်တွေ၊ တိုးတက်မှုတွေ
ရောက်လာကြမှာမို့လို့ပါ။

00:13:55.524 --> 00:13:59.410
ဒါပေမဲ့ အာသာသရဲ့ ရှုထောင့်မှ ကြည့်ရင်၊

00:13:59.434 --> 00:14:04.188
ရှင်းပြနိုင်တဲ့ အသိပညာဟာ ကြီးစဉ်ငယ်လိုက်
စည်းမျဉ်းရဲ့ ရှောင်မရတဲ့ နိဂုံးပါ။

00:14:04.752 --> 00:14:07.486
၎င်းဟာ ထပ်နေတဲ့မဟာတေးသံကို
ဖျက်ဆီးပစ်မယ့်သူပါ။

00:14:08.379 --> 00:14:13.545
အဲဒါကြောင့် ၎င်းဟာ လာမယ့် အာကာသခေတ်ကို

00:14:13.569 --> 00:14:15.945
ပြီးတော့ Anthropocene ခေတ်ကို
ဖန်တီးပေးမယ့်သူပါ။

00:14:15.966 --> 00:14:19.339
တစ်ယောက်ယောက်က အာကာသစစ်
အကြောင်းကို ပြောလာရင်၊

00:14:19.363 --> 00:14:22.768
စိတ်ပျက်စရာ ပုံပြင်များထဲက စစ်ပွဲတွေကို
မဆိုလိုချင်ပါဘူး။

00:14:22.792 --> 00:14:27.506
တကယ့်စစ်ပွဲက ပုံစံမပြောင်းထပ်နေမှုနှင့်
ဆန်းသစ်မှု အကြား၊

00:14:27.530 --> 00:14:30.962
ငြိမ်သက်မှုနဲ့ တီထွင်ဖန်တီးမှု
အကြားက စစ်ပွဲပါ။

00:14:31.633 --> 00:14:33.664
အဲဒီစစ်ထဲမှာကျတော့၊

00:14:33.688 --> 00:14:37.516
ကျုပ်တို့ရဲ့ ဘက်ဟာ
ရှုံးမယ့်သူ မဖြစ်နိုင်ပါ။

00:14:37.516 --> 00:14:45.395
ကျုပ်တို့ဟာ ကျုပ်တို့ရဲ့ သူမတူ ထူးခြားတဲ့ 
ရှင်းပြရေးအသိပညာကို အသုံးချကြမယ်ဆိုရင်၊

00:14:45.419 --> 00:14:47.394
ကျုပ်တို့ နိုင်နိုင်ပါတယ်။

00:14:48.175 --> 00:14:49.325
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

00:14:50.095 --> 00:14:56.595
(လက်ခုပ်သံများ)