1
00:00:00,000 --> 00:00:04,000
ဒီလို high-tech နည်းဖြင့် ဟောပြောခွင့်
ရတာကို ကျွန်တော် စိတ်လှုပ်ရှားမိတယ်။

2
00:00:05,187 --> 00:00:08,079
ကမ္ဘာပေါ်မှာ နေထိုင်ခဲ့ဖူးသမျှ
လူသားအားလုံးတို့ဟာ၊

3
00:00:08,103 --> 00:00:12,712
သူတို့အထဲက အများစုတို့ဟာ
ကျုပ်တို့ အခု ဒီမှာ လုပ်ကိုင်နေတာကို

4
00:00:12,736 --> 00:00:15,196
နားလည်နိုင်စွမ်းမရှိ၊ 
ယုံကြည်နိုင်ကြမှာ မဟုတ်ပါ။

5
00:00:15,760 --> 00:00:18,753
ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရာစုနှစ်ထောင်နဲ့ချီပြီး

6
00:00:18,777 --> 00:00:21,712
သိပ္ပံတော်လှန်ရေးမတိုင်မီ
မှောင်မိုက်ကာလအတွင်းမှာ၊

7
00:00:21,736 --> 00:00:23,544
ဉာဏ်အလင်းပွင့်လာချိန်မှာ၊

8
00:00:23,568 --> 00:00:26,536
လူတွေရဲ့ မျှော်လင့်ချက်တွေဟာ
နိမ့်ကျခဲ့ပါတယ်။

9
00:00:26,536 --> 00:00:29,156
သူတို့ရဲ့ဘဝ၊ သူတို့ရဲ့
သားစဉ်မြေးဆက်တို့ရဲ့ဘဝအတွက်ကိုပါ။

10
00:00:29,156 --> 00:00:31,442
ပုံမှန်အားဖြင့် သူတို့ရဲ့ဘဝဟာ
သိသာဆန်းသစ်လာမှာကို

11
00:00:31,466 --> 00:00:35,913
ပိုကောင်းလာမှာကို မမျှော်လင့်ခဲ့ကြပါဘူး။

12
00:00:36,847 --> 00:00:41,831
ဤအဆိုးမြင်မှုကို သမ္မာကျမ်းစာထဲတွင်
အထင်အရှား တွေ့နိုင်ကြပါတယ်၊

13
00:00:41,855 --> 00:00:46,069
အမည်ကိုဖေါ်ပြီး ရေးသားထားတဲ့ သမ္မာကျမ်းစာ
ကျမ်းပိုင် အချို့ထဲမှာ ဖတ်ကြရပါတယ်။

14
00:00:46,093 --> 00:00:49,724
ဟာဗြဲလို Qohelet ဆိုသူ
နားလည်ရန် ခက်တဲ့သူရဲ့ ရေးသားချက်ပါ။

15
00:00:50,173 --> 00:00:54,458
“ ဖြစ်ဘူးသောအရာသည် ဖြစ်လတံ့သောအရာနင့်တူ၏။

16
00:00:55,133 --> 00:00:58,200
ယခုပြုသောအမှုသည် ပြုလတံ့သောအမှုနှင့်တူ၏။

17
00:00:58,736 --> 00:01:01,434
နေအောက်မှာ အသစ်သော အမှုအရာမရှိ။"

18
00:01:02,140 --> 00:01:06,355
"ကြည့်စမ်းပါ၊ ဟောဒီမှာအသစ်" လို့
ပြောဆိုစရာ ရှိပါက၊

19
00:01:06,379 --> 00:01:10,434
မဟုတ်နိုင်ပါ၊ အဲဒီအရာကို ကျုပ်တို့မတိုင်မီ
နှစ်များတုန်းက ပြုလုပ်ပြီးခဲ့ပြီးသားပါ။

20
00:01:11,427 --> 00:01:16,299
Qohelet ဟာ ဆန်းသစ်မှုရယ်လို့
မရှိနိုင်တဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို ဖေါ်ပြခဲ့ပါတယ်။

21
00:01:16,602 --> 00:01:20,530
အသစ်အဆန်းလို့ ဆိုရာတွင် ကျွန်တော်ဟာ
Qohelet ရဲ့သဘောအရ အသစ်တစ်ခုကိုဆိုလိုတာပါ၊

22
00:01:20,554 --> 00:01:23,172
တစ်ခုခု ပြောင်းလဲသွားမျိုး မဟုတ်ဘဲ၊

23
00:01:23,196 --> 00:01:26,696
သိသာပြီး ရေရှည် အကျိုးသက်ရောက်မယ့်
ပြောင်းလဲမှုမျိုးကိုပါ၊

24
00:01:26,720 --> 00:01:28,895
လူတွေတကယ့်ကိုပဲ

25
00:01:28,919 --> 00:01:30,895
"ကြည့်စမ်းပါ၊ ဟောဒီမှာအသစ်"

26
00:01:30,919 --> 00:01:33,093
ပြီးတော့ "ပိုကောင်းတဲ့" အရာ ဖြစ်ရပါမယ်။

27
00:01:34,061 --> 00:01:38,918
ဒီတော့ ကျပန်းပြောင်းလဲမှုတွေဟာ
ဆန်းသစ်မှု မဖြစ်နိုင်ကြပါ။

28
00:01:38,942 --> 00:01:43,719
ဒီနေရာမှာ Heraclitus က လူတစ်ယောက်ဟာ
မြစ်တစ်စင်း နှစ်ခါဝင်မရနိုင်ဘူး၊

29
00:01:43,719 --> 00:01:47,307
မြစ်ဟာ ပြောင်းလဲသွားခဲ့ပြီဖြစ်သလို
ထိုလူပါ ပြောင်းသွားလို့ပါ ဆိုခဲ့ဘူးပါတယ်။

30
00:01:47,307 --> 00:01:51,399
ဒါပေမဲ့ မြစ်ဟာ ကျပန်းသဘောမျိုးဖြင့်
ပြောင်းလဲနေပါက

31
00:01:51,423 --> 00:01:53,819
အဲဒါဟာ အရင်မြစ်ကြီးပါပဲ။

32
00:01:54,311 --> 00:01:55,764
အဲဒါနဲ့ ဆန့်ကျင်လျက်၊

33
00:01:55,788 --> 00:02:00,399
လူ့စိတ်ထဲက အတွေးခေါ် တစ်ခုဟာ
တခြားလူတွေရဲ့ စိတ်များသို့ ဝင်ရောက်လျက်

34
00:02:00,423 --> 00:02:03,204
မျိုးဆက်တွေရဲ့ ဘဝကို
ပြောင်းလဲသွားစေမယ် ဆိုရင်၊

35
00:02:03,228 --> 00:02:04,728
အဲဒါဟာ ဆန်းသစ်မှု ဖြစ်ပါတယ်။

36
00:02:05,395 --> 00:02:08,323
ဆန်းသစ်မှုမရှိတဲ့ လူသားရဲ့ ဘဝဟာ

37
00:02:08,347 --> 00:02:11,974
ဖန်တီးတီထွင်မှု မရှိတဲ့
တိုးတက်မှု မရှိတဲ့ ဘဝ ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။

38
00:02:12,498 --> 00:02:15,990
အဲဒါဟာ ငြိမ်သက်နေတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း၊
ဘာမှမပြောင်းလဲတဲ့ ဂိမ်းနဲ့ တူပါမယ်။

39
00:02:16,712 --> 00:02:20,038
အဲဒါကြောင့် Qohelet နေထိုင်ခဲ့ရတာက
ငရဲထဲ နေထိုင်ရမှုမျိုးပါ။

40
00:02:20,419 --> 00:02:24,037
လွန်ခဲ့တဲ့ ရာစုနှစ် အနည်းငယ်အထိ
လူတိုင်းလိုလို အဲဒီလို နေခဲ့ကြရတာပါ။

41
00:02:24,228 --> 00:02:28,833
အဲဒါဟာ ငရဲဘဝပါပဲ။
ဘာလို့လဲဆိုတော့ လူသားတွေအတွက်

42
00:02:28,857 --> 00:02:32,958
ငြိမ်သက်မှုဟာ 
ဆင်းရဲဒုက္ခနဲ့ မလွှဲဆက်စပ်နေလို့ပါ။

43
00:02:32,982 --> 00:02:35,831
ငြိမ်သက်မှု စိတ်ပျက်စရာ
ကောင်းရုံတင် မကသေးပါ။

44
00:02:35,872 --> 00:02:37,853
ဆင်းရဲဒုက္ခရဲ့ ရင်းမြစ်အားလုံး -

45
00:02:37,853 --> 00:02:41,710
ငတ်ဘေး၊ ရောဂါဘေး၊
ဂြိုဟ်မွှား ဝင်တိုက်မယ့်ဘေး၊

46
00:02:41,710 --> 00:02:46,272
ပြီးတော့ စစ်မက်နဲ့ 
ကျွန်စနစ်တို့လို အရာတွေဟာ

47
00:02:46,296 --> 00:02:51,797
အဲဒါတွေ ဟန့်တားရေး နည်းလမ်းတွေ လူတွေ မဖန်
တီးနိုင်ကြတဲ့ အချိန်ထိသာ ဒုက္ခပေးခဲ့ကြတယ်။

48
00:02:52,631 --> 00:02:56,934
Somerset Maugham ရဲ့ "Of Human Bondage"
ဝတ္ထုထဲ ဖြစ်ရပ်တစ်ခု ပါပါတယ်။

49
00:02:56,958 --> 00:02:58,744
ရှေးပညာရှိအကြောင်းပါ၊

50
00:02:58,768 --> 00:03:03,831
လူသားတစ်ရပ်လုံးရဲ့ သမိုင်းကို
အကျဉ်းချုပ်ပြီး သူ ဖေါ်ပြသွားပုံက၊

51
00:03:04,529 --> 00:03:06,073
"လူသားဟာ မွေးခဲ့တယ်၊

52
00:03:06,097 --> 00:03:08,517
ဒုက္ခတွေခံစားခဲ့ရပြီး သေဆုံးသွားခဲ့တယ်။

53
00:03:09,296 --> 00:03:11,010
ပြီးတော့ ဆက်လက် ဖေါ်ပြထားသေးတာက-

54
00:03:11,034 --> 00:03:15,853
"ဘဝဟာ ဘယ်လိုမှ အရေးမပါခဲ့ဘဲ
သေရမှုဟာလည်း ဘာမှအကျိုးဆက် မရှိခဲ့ပါ။

55
00:03:16,268 --> 00:03:21,173
တကယ်တမ်းတွင် အသက်ရှင်နေထိုင်ခဲ့ဘူးကြတဲ့
လူအများစုတို့ရဲ့

56
00:03:21,197 --> 00:03:24,977
ဘဝဟာ ဆင်းရဲဒုက္ခတွေနဲ့ စိတ်ညစ်စရာ
အလုပ်နဲ့ ပြည့်နေခဲ့ပြီး

57
00:03:25,001 --> 00:03:28,315
ငယ်ရွယ်ချိန်မှာ ဝေဒနာများကို
ခံစားရင်း သေခဲ့ကြရတာပါ။

58
00:03:29,493 --> 00:03:33,704
ပြီးတော့ လူသားမျိုးဆက် အများစုထဲတွင်

59
00:03:33,728 --> 00:03:37,886
သူတို့ရဲ့ မျိုးဆက်များအတွက် ဆန်းသစ်တဲ့
အကျိုးဆက်တွေ မရှိခဲ့ပါ။

60
00:03:38,728 --> 00:03:45,452
သို့ပေမဲ့၊ ရှေးခေတ်လူတွေက
သူတို့ရဲ့ အခြေအနေကို၊

61
00:03:46,103 --> 00:03:50,412
သူတို့ဟာ ပုံမှန်အားဖြင့် ကြီးမားတဲ့
ကြီးကျယ်တဲ့ စကားလုံးဖြင့် ရှင်းပြခဲ့ကြတယ်။

62
00:03:50,794 --> 00:03:53,601
သူတို့ရဲ့ လုပ်ရပ်ဟာ မှန်ခဲ့တယ်လို့
ဆိုရပါမယ်။

63
00:03:53,625 --> 00:03:56,940
သူတို့ရဲ့ လက်တွေ့ရှင်းလင်းချက်တွေ၊
သူတို့ရဲ့ ပုံပြင်တွေဟာ

64
00:03:56,940 --> 00:03:59,744
အဓိကအားဖြင့်
မဟုတ်မှန်ခဲ့ကြတာတောင် အဲဒီလို ဆိုရပါမယ်။

65
00:03:59,744 --> 00:04:01,807
တချို့တို့က သူတို့လောကကြီးရဲ့

66
00:04:01,831 --> 00:04:05,363
ခက်ထန်မှုနဲ့ တစ်ပုံစံတည်းဖြစ်မှုကို
ရှင်းပြကြရာတွင်

67
00:04:05,387 --> 00:04:10,228
မကုန်ဆုံးနိုင်တဲ့ ကောင်းမှုနှင့်မကောင်းမှု
အကြား စစ်မက်များကို ညွှန်ပြခဲ့ကြလျက်

68
00:04:10,252 --> 00:04:13,097
လူသားတွေကျတော့ စစ်မြေပြင် ဖြစ်ခဲ့ကြောင်း
ဆိုခဲ့ကြတယ်။

69
00:04:13,637 --> 00:04:17,858
လူတွေရဲ့ ဘဝအတွေ့အကြုံဟာ
ဒုက္ခများဖြင့် ပြည့်နေခဲ့ပြီး

70
00:04:17,882 --> 00:04:20,587
ဘယ်တော့မှ တိုးတက်မလာခဲ့ခြင်းကို
အဲဒီလို ရှင်းပြခဲ့ကြတယ်။

71
00:04:20,728 --> 00:04:23,407
ဒါပေမဲ့ အဲဒါဟာ မမှန်ကန်ခဲ့ပါဘူး။

72
00:04:24,212 --> 00:04:26,379
အံ့သြဖို့ ကောင်းတာက၊

73
00:04:26,403 --> 00:04:29,125
သူတို့ရဲ့ ပဋိပက္ခတွေနဲ့
ဆင်းရဲဒုက္ခတွေအားလုံးဟာ

74
00:04:29,149 --> 00:04:34,569
အတွေးအခေါ်များကို သူတို့ စီမံဆောင်ရွက်
ခဲ့မှုတွေရဲ့ ရလဒ်တွေပါ။

75
00:04:35,125 --> 00:04:38,987
တရားသေအယူအဆတွေနဲ့ ပုံမှန်
ရှင်းပြချက်တွေကို ကျေနပ်နေခဲ့ကြပြီး

76
00:04:38,987 --> 00:04:41,835
လောကကြီးနဲ့ သူတို့ရဲ့ အခြေအနေကို
ဝေဖန်သုံးသပ် ဆန်းစစ်လျက်

77
00:04:41,859 --> 00:04:48,327
ပိုကောင်းမွန်တဲ့ ရှင်းလင်းချက်ကို
ရှာကြံခြင်း မရှိခဲ့ကြပါ။

78
00:04:48,696 --> 00:04:53,189
နှစ်ဆယ်ရာစု ရူပဗေဒ ပညာရှင်များက ပိုကောင်း
တဲ့ ရှင်းလင်းချက် ရှာကြံနိုင်ခဲ့ကြပေမဲ့၊

79
00:04:53,203 --> 00:04:55,546
စကြာဝဠာရဲ့ စစ်မက်များနဲ့
ရှင်းပြနေခဲ့ကြပါသေးတယ်။

80
00:04:55,570 --> 00:05:00,863
ဒီတချီတွင် စနစ်ကျမှုနဲ့ ပရမ်းပတာဖြစ်မှု
သို့မဟုတ် ဖရိုဖရဲဖြစ်မှုကို ထောက်ပြကြတယ်။

81
00:05:00,887 --> 00:05:06,144
ဒီဖြစ်ရပ်က အနာဂတ်အတွက်
မျှော်လင့်ချက် ပေးပါတယ်။

82
00:05:06,144 --> 00:05:08,097
ဒါပေမဲ့ နောက်တစ်ဘက်မှကျတော့၊

83
00:05:08,097 --> 00:05:10,993
အဲဒါဟာ ရှေးဟောင်းဒဏ္ဍာရီများထက်
ပိုလို့ကို စိတ်ပျက်စရာကြီးပါ၊

84
00:05:11,017 --> 00:05:14,791
ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ 
ကြမ်းတမ်းမှု၊ ဖရိုဖရဲဖြစ်မှု

85
00:05:14,815 --> 00:05:18,418
ဆိုတာ နောက်ဆုံး အောင်ပွဲဆီကို
ဦးတည်ကြပါတယ်၊

86
00:05:18,442 --> 00:05:23,323
ဒါပေမဲ့ အပူစွမ်းအင် သိပ္ပံပညာရဲ့ 
မပြောင်းလဲနိုင်တဲ့ နိယာမတွေက

87
00:05:23,347 --> 00:05:26,480
စကြာဝဠဟာ အပူဒဏ်ကြောင့်
နိဂုံးချုပ်သွားမယ်လို့ ဆိုထားလို့ပါ။

88
00:05:26,982 --> 00:05:31,125
လောလောဆယ်မှာ အဲဒီစစ်ပွဲကြီးထဲမှာ
ဒေသန္တရ စစ်မက် ဖြစ်နေပါတယ်၊

89
00:05:31,149 --> 00:05:35,093
ရေရှည်တည်တံ့မှု၊ တနည်း စနစ်ရှိမှု

90
00:05:35,117 --> 00:05:38,474
နှင့် ဖြုန်းတီးမှု၊ တနည်း ဖရိုဖရဲဖြစ်မှု
အကြား တိုက်ပွဲပါ၊

91
00:05:38,498 --> 00:05:41,561
ကောင်းမှုနှင့်မကောင်းမှုရဲ့
ခေတ်သစ် ပုံစံပါ၊

92
00:05:41,585 --> 00:05:44,895
မကြာခဏဆိုသလို လူသားတွေဟာ
မကောင်းမှုပါလို့ ခံယူကြလို့

93
00:05:44,919 --> 00:05:47,705
ကျုပ်တို့ဟာ အောင်ဖို့ကို ကြိုးစားတောင်
မကြိုးစားသင့်ပါဘူး။

94
00:05:47,705 --> 00:05:48,776
ဒါနဲ့ မကြာမီတုန်းက၊

95
00:05:48,800 --> 00:05:51,432
အာကာသထဲက နောက်စစ်ပွဲအကြောင်း
ပုံပြင်တွေ ပေါ်လာကြပါတယ်၊

96
00:05:51,432 --> 00:05:55,053
စကြဝဠာကို ပြိုကွဲစေမယ့်
ဆွဲငင်အားနဲ့ စကြာဝဌာကို

97
00:05:55,077 --> 00:05:58,490
ဖြန့်ကြဲရန် အားထုတ်နေတဲ့ အမှောင်စွမ်းအင်
အကြား တိုက်ပွဲပါ။

98
00:05:58,514 --> 00:05:59,720
ဒီတော့ ဒီတချီတွင်

99
00:05:59,744 --> 00:06:03,156
ဘယ်အာကာသ အင်အားတွေပဲ နိုင်နိုင်၊

100
00:06:03,180 --> 00:06:04,750
ကျုပ်တို့က ရှုံးကြရမှာပါ။

101
00:06:05,157 --> 00:06:10,137
လူသားရဲ့ အခြေအနေဆိုင်ရာ အဲဒီလို
အဆိုးမြင်နေကြတဲ့ အကြောင်းတွေထဲမှာ

102
00:06:10,161 --> 00:06:12,470
အမှန်တရား တချို့ပါပါတယ်၊

103
00:06:12,494 --> 00:06:14,422
ဒါပေမဲ့ ဟောကိန်းထုတ်မှုအနေနဲ့

104
00:06:14,446 --> 00:06:17,517
၎င်းတို့အားလုံးဟာ လွဲမှားနေကြပြီး
အကြောင်းရင်းက ဆင်တူပါပဲ။

105
00:06:17,962 --> 00:06:22,267
ဘယ်တစ်ခုကမှ လူသားတွေကို ပုံဖေါ်ကြပုံဟာ
ကျုပ်တို့ လက်တွေ့ဖြစ်တာကို မဖေါ်ပြကြပါ။

106
00:06:22,688 --> 00:06:25,100
Jacob Bronowski က ပြောကြားခဲ့သလို

107
00:06:25,124 --> 00:06:29,045
"လူသားဟာ ရှုခင်းထဲပါဝင်သူ မဟုတ်ဘူး၊

108
00:06:29,069 --> 00:06:31,847
သူဟာ ရှုခင်းကို ပုံဖေါ်ပေးနေသူပါ။ "

109
00:06:31,871 --> 00:06:33,022
တစ်နည်းပြောရရင်၊

110
00:06:33,046 --> 00:06:37,498
လူသားတွေဟာ အာကာသစွမ်းအင်တွေရဲ့
ကစားစရာ အရာ မဟုတ်ဘဲ၊

111
00:06:37,522 --> 00:06:40,341
ကျုပ်တို့ဟာ အာကာသစွမ်းအင်တွေကို
သုံးနေကြတဲ့သူတွေပါ။

112
00:06:40,341 --> 00:06:42,863
ကျွန်တော်ဟာ ဒီအကြောင်းကို မကြာခင်
ပြောဖို့ရှိပါတယ်၊

113
00:06:42,887 --> 00:06:47,434
ဒါပေမဲ့ စစချင်း၊ ဆန်းသစ်မှုကို ဖန်တီးပေးတာ
ဘယ်လို အရာတွေများလဲ။

114
00:06:48,022 --> 00:06:51,172
ဟုတ်ကဲ့၊ စကြဝဠာရဲ့ အစဟာ
အဲဒီလို ဖြစ်ခဲ့တာ သေချာပါတယ်။

115
00:06:51,196 --> 00:06:54,268
လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၁၄ ဘီလီယံနီးပါး
တုန်းက ပေါက်ကွဲမှုကြီးက

116
00:06:54,292 --> 00:06:57,350
အာကာသ၊ အချိန်နှင့် စွမ်းအင်ကို၊ ပြီးတော့

117
00:06:57,350 --> 00:06:59,609
ရုပ်ပိုင်းအရာတွေ အားလုံးကို
ဖန်တီးပေးခဲ့တာပါ။

118
00:06:59,609 --> 00:07:01,712
အဲဒီနောက် ချက်ချင်းကိုပဲ၊

119
00:07:01,736 --> 00:07:05,307
ဆန်းသစ်မှု ပထမဦးဆုံးခေတ် စတင်ခဲ့တယ်၊

120
00:07:05,331 --> 00:07:08,135
ပထမဆုံးအက်တမ်၊ ပထမဆုံးကြယ်နှင့်

121
00:07:08,159 --> 00:07:09,675
ပထမဆုံး တွင်းနက်ကြီး၊

122
00:07:09,699 --> 00:07:11,373
ပထမဆုံး နဂါးငွေ့တန်း။

123
00:07:11,833 --> 00:07:15,000
ဒါပေမဲ့ တချိန်ချိန်တွင်

124
00:07:15,024 --> 00:07:18,283
ဆန်းသစ်မှုတွေ စကြဝဠာထဲက
ပျောက်ကွယ်သွားတယ်။

125
00:07:18,307 --> 00:07:22,442
လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၂ ဒါမှမဟုတ် ၁၃ ဘီလီယံနှစ်တွေမှ
စတင်ကြည့်ရင်

126
00:07:22,466 --> 00:07:24,506
ဒီနေ့အထိကိုပဲ

127
00:07:24,530 --> 00:07:29,585
အသစ်ဆိုလို့ နက္ခတ္တဗေဒ
အရာတစ်ခုမှ ပေါ်မလာခဲ့ဘူး ထင်တယ်။

128
00:07:29,609 --> 00:07:33,990
ကျွန်တော်ကတော့ အဲဒါတွေအားလုံးကို
ထပ်နေတဲ့တေးသံလို ခံစားရတယ်။

129
00:07:34,807 --> 00:07:39,545
ဒီတော့ Qohelet ကနေပြီး နေထက်
ပိုဝေးတဲ့ စကြဝဠာအကြောင်းပြောခဲ့တာက

130
00:07:39,569 --> 00:07:42,410
နေ့ လက်အောက်မှာ ရှိနေကြတာတွေ

131
00:07:42,434 --> 00:07:44,736
အကြောင်းထက်
ပိုမှန်နေပါတယ်။

132
00:07:45,156 --> 00:07:48,827
ထပ်နေတဲ့မဟာတေးသံ ရှိနေသမျှကာလပတ်လုံး

133
00:07:48,851 --> 00:07:51,414
တချိန်လုံး ရှိလာခဲ့တာတွေဟာ

134
00:07:51,438 --> 00:07:53,406
လက်တွေ့ ဖြစ်လာမယ့် အရာတွေပါပဲ။

135
00:07:53,430 --> 00:07:54,982
ပြီးတော့ အဲဒါတွေထဲမှာ

136
00:07:55,006 --> 00:07:59,034
"ဟေဒကြည့်စမ်း၊ ဒါလေးက အသစ်ပဲ"လို့ ပြော
နိုင်စရာ ဘာမှ ရှိမှာမဟုတ်ပါဘူး။

137
00:07:59,646 --> 00:08:01,637
အဲဒါဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ်၊

138
00:08:01,661 --> 00:08:05,828
ထပ်ထပ်ဖြစ်နေမှု ကာလထဲက
တချိန်ချိန်မှာ၊

139
00:08:05,852 --> 00:08:09,537
အဲဒီတုန်းက အရေးမပါခဲ့တဲ့ 
ဖြစ်ရပ်တစ်ခု ဖြစ်ပျက်ခဲ့ရာ၊

140
00:08:09,561 --> 00:08:11,760
ဘီလီယံနှစ်ချီ ကြာသွားတဲ့ နောက်မှာတောင်၊

141
00:08:11,784 --> 00:08:15,676
မိမိတို့ နေထိုင်ရာ ဂြိုလ်ထက် ကျော်လွန်တဲ့
နေရာကိုတောင် သက်ရောက်မှု မရှိခဲ့ပေမဲ့၊

142
00:08:15,676 --> 00:08:20,951
အဲဒါဟာ တဖြည်းဖြည်းချင်းနဲ့ အာကာသဆိုင်ရာ
ဆန်းသစ်မှုကို ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

143
00:08:21,277 --> 00:08:24,586
ဘဝရဲ့ မူလအစကို ဖန်တီးခဲ့တဲ့ ဖြစ်ရပ်ပါ-

144
00:08:25,102 --> 00:08:28,204
ပထမဦးဆုံးဖြစ်ခဲ့တဲ့ မျိုးရိုးဗီဇ အသိပညာကို
ဖန်တီးပေးခဲ့တယ်၊

145
00:08:28,228 --> 00:08:31,085
ဇီဝလိုက်လျောညီထွေမှုများအတွက်
ကုဒ်ဖော်နည်းပါ၊

146
00:08:31,109 --> 00:08:33,109
ဆန်းသစ်မှုရဲ့ ကုဒ်ဖော်နည်းပါ။

147
00:08:34,243 --> 00:08:37,697
ကမ္ဘာဂြိုဟ်ပေါ်မှာကျတော့
၎င်းဟာ မျက်နှာပြင်ကို ပြောင်းပစ်ခဲ့တယ်။

148
00:08:37,741 --> 00:08:41,035
ဆဲလ်တစ်ခုတည်းရှိ အကောင်များထဲက
DNA တွင်းရှိ မျိုးရိုးဗီဇများက

149
00:08:41,035 --> 00:08:43,097
အောက်ဆီဂျင်ကို လေထဲမှုတ်ထည့်ပေးခဲ့ကြတယ်၊

150
00:08:43,097 --> 00:08:44,709
CO2 ကို ထုတ်ယူခဲ့ကြပြီး

151
00:08:44,783 --> 00:08:48,299
မြေကြီးထဲကို မြေဖြူနဲ့ သံသတ္တုရိုင်းတွေကို
ထည့်သွင်းပေးခဲ့ကြတယ်၊

152
00:08:48,323 --> 00:08:54,347
အဲဒီမျိုးရိုးဗီဇတွေကြောင့် မျက်နှာပြင်ပေါ်
ကုဗလက်မခန့် ရှိတဲ့ နေရာတွေဟာ

153
00:08:54,371 --> 00:08:56,299
သက်ရောက်မှုမရှိဘဲ ကျန်ရစ်ခဲ့ကြတယ်။

154
00:08:56,942 --> 00:09:01,857
ကမ္ဘာဂြိုဟ်ဟာ အာကာသ စကေးနဲ့ ပြောရရင်
ဆန်းသစ်တဲ့ နေရာ ဖြစ်မလာခဲ့တောင်မှ

155
00:09:01,857 --> 00:09:04,236
နားလည်ရန် ခဲယဉ်းတဲ့ နေရာတစ်ခု
ဖြစ်လာတာ အမှန်ပါပဲ။

156
00:09:04,236 --> 00:09:07,458
ဥပမာတစ်ခုအနေဖြင့်၊ ကမ္ဘာရဲ့ ပြင်ပတွင်

157
00:09:07,482 --> 00:09:11,990
မတူကွဲပြားကြတဲ့ ဓာတုပစ္စည်းတွေဆိုလို့
ရာအနည်းငယ်မျှသာ ရှိကြပါတယ်။

158
00:09:12,411 --> 00:09:15,866
သက်ရှိဘဝ မရှိတဲ့ နေရာတွေမှာ
နောက်ထပ် နည်းနည်းပိုပြီး ရှိချင်ရှိမှာပါ။

159
00:09:15,890 --> 00:09:17,739
ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာမြေပေါ်မှာ ကျတော့

160
00:09:17,763 --> 00:09:21,474
ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်က ဘီလီယံချီရှိတဲ့ မျိုးစုံသော
ဓာတုပစ္စည်းတွေကို ဖန်တီးပေးခဲ့တယ်။

161
00:09:21,843 --> 00:09:24,905
ပြီးတော့ အဲဒီနောက်မှာ
ပထမဦးဆုံး အပင်တွေ၊ အကောင်တွေ၊

162
00:09:24,929 --> 00:09:29,738
အဲဒီနောက်ပိုင်းတွင် ကျုပ်တို့ရဲ့ ဘိုးဘေး
ဖြစ်ကြတဲ့ မျိုးစိတ်တွေကို

163
00:09:29,762 --> 00:09:31,936
ဖန်တီးပေးခဲ့တယ်လို့ ခန့်မှန်း သိရှိရပါတယ်။

164
00:09:31,936 --> 00:09:34,944
ကျုပ်တို့ သိကြတဲ့ စကြဝဠ တစ်ခုလုံးအတွင်းမှာ
ပထမဦးဆုံးအကြိမ်ပါ။

165
00:09:35,413 --> 00:09:40,601
ရှင်းပြတဲ့ အသိပညာက ကျုပ်တို့ မျိုးစိတ်တွေ
ညီထွေစွာ ပြောင်းလဲခဲ့ပုံကို ပြသပေးတယ်။

166
00:09:41,149 --> 00:09:44,244
အဲဒါဟာ ဥပမာ DNA ထဲက နားလည်မရတဲ့
အသိပညာနဲ့

167
00:09:44,268 --> 00:09:46,506
မတူ ကွဲပြားပြီး

168
00:09:46,530 --> 00:09:48,306
စကြဝဠာလုံးဆိုင်ရာ နိယာမပါ။

169
00:09:48,330 --> 00:09:51,864
ဒီတော့ ဆိုလိုချင်တာက၊
နားလည်လို့ ရနိုင်သမျှကို

170
00:09:51,868 --> 00:09:55,348
ရှင်းပြနိုင်တဲ့ အသိပညာမှတစ်ဆင့်
နားလည်လို့ ရနိုင်တယ် ဆိုတဲ့အချက်ကိုပါ။

171
00:09:55,348 --> 00:09:58,871
အဲဒါထက်ပိုပြီး၊ ဘယ် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ
ဖြစ်စဉ်ကိုမဆို

172
00:09:58,895 --> 00:10:01,776
အဲဒီလို အသိပညာအားဖြင့်
ထိန်းချုပ်လို့ ရနိုင်ပါတယ်၊

173
00:10:01,800 --> 00:10:04,688
ရူပဗေဒဆိုင်ရာ နိယာမများကသာ
ကန့်သတ်နိုင်စွမ်း ရှိကြပါတယ်။

174
00:10:05,228 --> 00:10:08,999
ဒီလိုနည်းဖြင့် ရှင်းပြရေး အသိပညာကပါ

175
00:10:09,023 --> 00:10:12,196
ကမ္ဘာကြီးရဲ့ မြေမျက်နှာပြင်ကို
စပြီး အသွင်ပြောင်းမှု စတင်ခဲ့တယ်။

176
00:10:12,792 --> 00:10:18,117
မကြာခင်မှာ ကမ္ဘာကြီးက ဂြိုဟ်မွှားတွေကို
ဆွဲဆောင်ရမယ့် အစား ဘေးကို ကန်ထုတ်ပစ်တဲ့

177
00:10:18,141 --> 00:10:23,556
စကြာဝဠထဲက တစ်ခုတည်းသော အရာအဖြစ်
ထင်ရှားတဲ့ အရာဖြစ်လာမှာပါ။

178
00:10:24,300 --> 00:10:27,713
Qohelet ဟာ သူ့ခေတ်ကာလတုန်းက
တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုတွေ နှေးခဲ့လွန်းလို့

179
00:10:27,737 --> 00:10:31,632
သိနားလည်နိုင်စွမ်း မရှိခဲ့ဘဲ
လွဲမှားသွားမိခဲ့တာပါ။

180
00:10:32,109 --> 00:10:36,395
လူ့ဘဝထဲက ဆန်းသစ်မှုဟာလည်း
ရှားပါးခဲ့ပြီး သိပ်ကို နှေးကွေးခဲ့လို့၊

181
00:10:36,419 --> 00:10:39,125
မျိုးဆက် တစ်ဆက်အတွင်းမှာ
မှတ်မိရန် မလွယ်ခဲ့ပါ။

182
00:10:39,149 --> 00:10:41,093
ပြီးတော့ ဇီဝထုထဲမှားလည်း

183
00:10:41,117 --> 00:10:44,825
ဆန်းသစ်တဲ့ မျိုးစိတ်တွေ ဆင့်ကဲ
ဖြစ်ပွားမှုဟာ ပိုလို့တောင် နှေးခဲ့တယ်။

184
00:10:44,950 --> 00:10:47,688
ဒါပေမဲ့ အဒီအရာနှစ်ရပ်စလုံး
ဖြစ်ပျက်လျက် ရှိနေခဲ့ကြပါပြီ။

185
00:10:48,029 --> 00:10:54,458
ဒါနဲ့ စကြဝဠာ တစ်ရပ်လုံးထဲတွင် 
ပုံစံမပြောင်းထပ်နေမှု လွှမ်းမိုးနေချိန်မှာ

186
00:10:54,482 --> 00:10:58,219
ကျုပ်တို့ ကမ္ဘာဂြိုဟ်က ဘာကများ
ပြောင်းပစ်ခဲ့တာလဲ။

187
00:10:58,902 --> 00:11:03,905
တကယ်တော့ စကြဝဠာဟာ ခြုံပြောရရင်
အတော်ကလေး ရိုးရှင်းပါတယ်။

188
00:11:04,010 --> 00:11:05,993
ကြယ်တွေဟာ ရိုးရှင်းကြပါတယ်၊

189
00:11:06,047 --> 00:11:09,823
၎င်းတို့ရဲ့ လှုပ်ရှားပုံကို နှစ်ဘီလီယံချီ
ကျုပ်တို့ ကြိုတင်ဟောပေးနိုင်တယ်၊

190
00:11:09,847 --> 00:11:13,902
ပြီးတော့ ၎င်းတို့ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပုံကိုလည်း
နောက်ကို ခြေခရာခံ ဖေါ်ပြနိုင်ကြတယ်။

191
00:11:14,061 --> 00:11:16,370
ဘာဖြစ်လို့ စကြဝဠာဟာ ဒီလို ရိုးရှင်းနေတာလဲ။

192
00:11:16,759 --> 00:11:22,535
အဓိကအားဖြင့်၊ ၎င်းဟာ ကြီးမားလွန်းပြီး
ထထည်ကြီးပြီး စွမ်းအင် ကြီးမားလို့

193
00:11:22,559 --> 00:11:26,723
ပိုသေးတဲ့ အရာတွေအပေါ် သက်ရောက်မှု
ကြီးမားပြီး ပြောင်းပြန်ကျတော့ ဘာမှမရှိပါ။

194
00:11:26,877 --> 00:11:29,982
ကျွန်တော်က အဲဒါကို ကြီးစဉ်ငယ်လိုက်
အုပ်ချုပ်မှု ခေါ်ပါတယ်။

195
00:11:30,006 --> 00:11:33,236
ဥပမာဆိုပါစို့၊ ကြယ်တံခွန် တစ်ခုက
နေကို ထိတိုက်ခဲ့ရင်၊

196
00:11:33,260 --> 00:11:35,728
နေဟာ အရင်အတိုင်းပဲ ဆက်လည်ပတ်နေမှာပါ။

197
00:11:35,752 --> 00:11:38,570
ဒါပေမဲ့ ကြယ်တံခွန်ကျတော့ 
အငွေ့ပျံပျောက်သွားမှာပါ။

198
00:11:38,657 --> 00:11:40,514
အလားတူ အကြောင်းရင်းကြောင့်ပဲ၊

199
00:11:40,538 --> 00:11:47,109
ကြီးမားတဲ့ အရာတွေဟာ သူတို့ထဲက သေးငယ်တဲ့
အပိုင်းအစ အသေးလေးတွေရဲ့

200
00:11:47,133 --> 00:11:48,910
သက်ရောက်မှုကို သိပ်မခံကြရပါ၊

201
00:11:49,609 --> 00:11:52,672
တနည်းအားဖြင့် ၎င်းတို့ရဲ့ 
အပြုအမူ တစ်ရပ်လုံးဟာ

202
00:11:52,696 --> 00:11:53,846
ရိုးရှင်းပါတယ်။

203
00:11:54,165 --> 00:11:57,561
မပြောင်းလဲကျန်ရစ်ခဲ့ကြတဲ့ အရာတွေဆီမှာ
အသစ်ဆိုလို့

204
00:11:57,585 --> 00:11:59,323
ဖြစ်ခဲ့တာမို့လို့

205
00:11:59,347 --> 00:12:04,652
ခုနက ပြောခဲ့တဲ့ ကြီးစဉ်ငယ်လိုက်
စည်းကမ်းချက်နှင့်အညီ

206
00:12:04,676 --> 00:12:07,947
ကြီးမားတဲ့ အရာတွေဟာ ပုံစံမပြောင်း
ထပ်နေမှုကို ဖန်တီးပေးကြတယ်။

207
00:12:08,473 --> 00:12:11,910
ဒါပေမဲ့ ကယ်တင်ပေးမယ့် အရာက

208
00:12:11,934 --> 00:12:15,316
ကြီးစဉ်ငယ်လိုက် စည်းမျဉ်းဟာ သဘာဝရဲ့
နိယာမ မဟုတ်ခြင်းပါပဲ။

209
00:12:15,316 --> 00:12:17,841
အဲဒါဟာ ကျုပ်တို့ရဲ့ နေရာမှလွဲပြီး
စကြာဝဠာထဲမှာ

210
00:12:17,845 --> 00:12:20,117
အချိန်ကြာမြင့်စွာ ရှိနေခဲ့လို့ပါ။

211
00:12:20,141 --> 00:12:25,093
ကျုပ်တို့ရဲ့ ဇီဝထုထဲတွင် မော်လီကျူးအရွယ်
အရာဝတ္ထုတွေ၊ ဗီဇတွေဟာ

212
00:12:25,117 --> 00:12:28,172
ကြီးမား ကျယ်ပြန့်လှတဲ့ 
ရင်းမြစ်များကို ထိန်းချုပ်ထားကြတယ်။

213
00:12:28,615 --> 00:12:31,511
photosynthesis အတွက် ပေါ်လာတဲ့
ပထမဦးဆုံး ဗီဇများဟာ

214
00:12:31,535 --> 00:12:34,282
သူတို့ဘာသာသူတို့ ပြန့်ပွားလာခဲ့နိုင်ပြီး

215
00:12:34,306 --> 00:12:37,821
နောက်မှာ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ရဲ့ မျက်နှာပြင်ကို
အသွင် ပြောင်းပစ်ခဲ့ကြပြီး

216
00:12:37,845 --> 00:12:42,303
ကြီးစဉ်ငယ်လိုက် စည်းမျဉ်းကို ချိုးဖောက်
လိုက်ကြတယ်၊ သို့မဟုတ် လှန်ပစ်ခဲ့ကြလို့

217
00:12:42,327 --> 00:12:46,414
စိတ်ကူး မရနိုင်တဲ့ ၁၀ ဂဏန်းကို ထပ်ကိန်း
၄၀ အထိရှိတဲ့ စွမ်းအားနဲ့ လုပ်ခဲ့ကြတယ်။

218
00:12:47,390 --> 00:12:51,672
ရှင်းပြပေးရေး အသိပညာဟာ
မိမိစွမ်းပကားအရ များစွာ စွမ်းထက်ပါတယ်၊

219
00:12:51,696 --> 00:12:53,331
စကြဝဠာ သဘောကို ဆောင်လို့ပါ၊

220
00:12:53,355 --> 00:12:55,712
ပိုလျင်မြန်စွာ ဖန်တီးရနိုင်လို့ပါ။

221
00:12:55,712 --> 00:12:58,917
လူ့အသိပညာက ၁၀ ဂဏန်း ထပ်ကိန်း ၄၀
အထိကို တက်လှမ်းနိုင်ပါက

222
00:12:58,925 --> 00:13:02,515
၎င်းဟာ နဂါးငွေ့တန်း တစ်ခုလုံးကို
ကောင်းမွန်စွာ ထိန်းချုပ်နိုင်မှာပါ၊

223
00:13:02,539 --> 00:13:05,817
အဲဒီထက်ကို ကျော်လွန်ပြီး
လှမ်းမျှော်ကြည့်မှာပါ။

224
00:13:05,841 --> 00:13:08,268
ဒီတော့ လူသားတွေဟာ

225
00:13:08,292 --> 00:13:12,958
ပြီးတော့ ရှင်းပြနိုင်စွမ်း ရှိကြတဲ့ သက်ရှိ
တစ်နေရာရာမှာ ရှိကြသေးတယ် ဆိုရင်၊

226
00:13:12,982 --> 00:13:16,754
စကြဝဠာကို ဆန်းသစ်ပေးကြမယ့်
နောက်ဆုံးသူတွေ ဖြစ်ကြမှာပါ။

227
00:13:16,754 --> 00:13:21,002
ကျုပ်တို့ကမှ အကြောင်းရင်းရော
ရယူရာ နည်းစနစ်တွေပါ ဖြစ်ကြလို့

228
00:13:21,026 --> 00:13:27,006
ဆန်းသစ်မှုနှင့် ဖန်တီးမှု၊ 
အသိပညာ၊ တိုးတက်မှုတို့ဟာ

229
00:13:27,030 --> 00:13:32,535
ရှေ့မှာ ပန်းတိုင်တွေကို ချမှတ်နိုင်ကြပြီး
ကြီးမားတဲ့ ရုပ်ပိုင်း သက်ရောက်မှု ရှိတယ်။

230
00:13:33,514 --> 00:13:36,363
လူသားတို့ရဲ့ ရှုထောင့်မှကြည့်ရင်၊

231
00:13:36,387 --> 00:13:40,593
ငြိမ်နေကြတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေအတွက်
အစားထိုးစရာ တစ်ခုတည်းမှာ

232
00:13:40,617 --> 00:13:45,204
တချိန်လုံး အတွေးအခေါ် အသစ်တွေ၊

233
00:13:45,228 --> 00:13:48,309
အပြုအမူတွေ၊ အရာဝတ္ထု
အသစ်တွေကို ဖန်တီးမှုပါပဲ။

234
00:13:48,428 --> 00:13:50,862
ဒီစက်ရုပ်ဟာ မကြာခင်မှာ
ဟောင်းနွမ်းသွားလိမ့်မယ်၊

235
00:13:50,886 --> 00:13:54,900
အသိပညာအသစ်တွေ၊ တိုးတက်မှုတွေ
ရောက်လာကြမှာမို့လို့ပါ။

236
00:13:55,524 --> 00:13:59,410
ဒါပေမဲ့ အာသာသရဲ့ ရှုထောင့်မှ ကြည့်ရင်၊

237
00:13:59,434 --> 00:14:04,188
ရှင်းပြနိုင်တဲ့ အသိပညာဟာ ကြီးစဉ်ငယ်လိုက်
စည်းမျဉ်းရဲ့ ရှောင်မရတဲ့ နိဂုံးပါ။

238
00:14:04,752 --> 00:14:07,486
၎င်းဟာ ထပ်နေတဲ့မဟာတေးသံကို
ဖျက်ဆီးပစ်မယ့်သူပါ။

239
00:14:08,379 --> 00:14:13,545
အဲဒါကြောင့် ၎င်းဟာ လာမယ့် အာကာသခေတ်ကို

240
00:14:13,569 --> 00:14:15,945
ပြီးတော့ Anthropocene ခေတ်ကို
ဖန်တီးပေးမယ့်သူပါ။

241
00:14:15,966 --> 00:14:19,339
တစ်ယောက်ယောက်က အာကာသစစ်
အကြောင်းကို ပြောလာရင်၊

242
00:14:19,363 --> 00:14:22,768
စိတ်ပျက်စရာ ပုံပြင်များထဲက စစ်ပွဲတွေကို
မဆိုလိုချင်ပါဘူး။

243
00:14:22,792 --> 00:14:27,506
တကယ့်စစ်ပွဲက ပုံစံမပြောင်းထပ်နေမှုနှင့်
ဆန်းသစ်မှု အကြား၊

244
00:14:27,530 --> 00:14:30,962
ငြိမ်သက်မှုနဲ့ တီထွင်ဖန်တီးမှု
အကြားက စစ်ပွဲပါ။

245
00:14:31,633 --> 00:14:33,664
အဲဒီစစ်ထဲမှာကျတော့၊

246
00:14:33,688 --> 00:14:37,516
ကျုပ်တို့ရဲ့ ဘက်ဟာ
ရှုံးမယ့်သူ မဖြစ်နိုင်ပါ။

247
00:14:37,516 --> 00:14:45,395
ကျုပ်တို့ဟာ ကျုပ်တို့ရဲ့ သူမတူ ထူးခြားတဲ့ 
ရှင်းပြရေးအသိပညာကို အသုံးချကြမယ်ဆိုရင်၊

248
00:14:45,419 --> 00:14:47,394
ကျုပ်တို့ နိုင်နိုင်ပါတယ်။

249
00:14:48,175 --> 00:14:49,325
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

250
00:14:50,095 --> 00:14:56,595
(လက်ခုပ်သံများ)