WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:03.000 Tôi muốn các bạn giơ tay 00:00:03.000 --> 00:00:05.000 hoặc vỗ tay 00:00:05.000 --> 00:00:08.000 để xem ai thuộc thế hệ nào nhé? 00:00:08.000 --> 00:00:10.000 Tôi tò mò muốn biết bao nhiêu người 00:00:10.000 --> 00:00:12.000 khoảng tầm từ 3 đến 12 tuổi. 00:00:12.000 --> 00:00:16.000 (Cười) 00:00:16.000 --> 00:00:19.000 Không có à? 00:00:19.000 --> 00:00:21.000 Được rồi. 00:00:21.000 --> 00:00:23.000 Tôi sẽ nói về khủng long. 00:00:23.000 --> 00:00:26.000 Bạn có nhớ được tên khủng long khi các bạn ở tầm tuổi đó không? 00:00:26.000 --> 00:00:31.000 (Vỗ tay) 00:00:33.000 --> 00:00:36.000 Khủng long cũng khá buồn cười, bạn biết không. NOTE Paragraph 00:00:36.000 --> 00:00:38.000 (Cười) NOTE Paragraph 00:00:38.000 --> 00:00:40.000 Bây giờ chúng ta sẽ đi theo một chiều hướng khá là khác biệt. 00:00:40.000 --> 00:00:43.000 Tôi hy vọng các bạn đều nhận ra điều đó. 00:00:43.000 --> 00:00:45.000 Thế nên tôi chỉ muốn gửi cho các bạn một thông điệp: 00:00:45.000 --> 00:00:47.000 Cố đừng có bị tuyệt chủng đấy. 00:00:47.000 --> 00:00:49.000 (Cười) 00:00:49.000 --> 00:00:51.000 Thế thôi. NOTE Paragraph 00:00:51.000 --> 00:00:55.000 (Cười) NOTE Paragraph 00:00:55.000 --> 00:00:57.000 Mọi người hỏi tôi rất nhiều -- 00:00:57.000 --> 00:01:00.000 thực tế là, một trong những câu hỏi mà tôi hay nhận được nhất 00:01:00.000 --> 00:01:04.000 là, tại sao trẻ em lại thích khủng long đến thế? 00:01:04.000 --> 00:01:06.000 Có gì mà thích thú đến vậy? 00:01:06.000 --> 00:01:09.000 Và tôi thường chỉ nói, 00:01:09.000 --> 00:01:11.000 "Ờ thì khủng long rất to, 00:01:11.000 --> 00:01:14.000 khác biệt và đã biến mất." 00:01:14.000 --> 00:01:16.000 Chúng biến mất hết rồi. 00:01:16.000 --> 00:01:18.000 Điều đó thì cũng đúng, 00:01:18.000 --> 00:01:20.000 nhưng ngay bây giờ chúng ta sẽ đi vào vấn đề chính. 00:01:20.000 --> 00:01:23.000 Rồi, chủ đề đại khái sẽ là: 00:01:23.000 --> 00:01:27.000 to, khác biệt và biến mất. 00:01:27.000 --> 00:01:29.000 Tựa đề của buổi nói chuyện của tôi: 00:01:29.000 --> 00:01:31.000 Khủng long biến đổi hình dạng: 00:01:31.000 --> 00:01:33.000 Nguyên nhân của sự tuyệt chủng sớm. NOTE Paragraph 00:01:33.000 --> 00:01:36.000 Giờ, tôi giả sử rằng chúng ta nhớ những con khủng long. 00:01:36.000 --> 00:01:39.000 Và có rất nhiều hình dạng khác nhau. 00:01:39.000 --> 00:01:42.000 Rất nhiều loại khác nhau. 00:01:42.000 --> 00:01:44.000 Rất lâu trước kia, 00:01:44.000 --> 00:01:46.000 khoảng những năm 1900, 00:01:46.000 --> 00:01:49.000 bảo tàng đua nhau tìm kiếm khủng long. 00:01:49.000 --> 00:01:52.000 Họ ra ngoài và thu thập chúng. 00:01:52.000 --> 00:01:54.000 Và đây là một câu chuyện thú vị. 00:01:54.000 --> 00:01:57.000 Mỗi bảo tàng muốn có một con to hơn hoặc đẹp hơn 00:01:57.000 --> 00:01:59.000 tất cả. 00:01:59.000 --> 00:02:02.000 Thế nên nếu bảo tàng Toronto đi 00:02:02.000 --> 00:02:05.000 và kiếm được một con Tyrannosaur, một con to, 00:02:05.000 --> 00:02:08.000 thì bảo tàng Ottawa lại muốn một con to hơn nữa 00:02:08.000 --> 00:02:10.000 và đẹp hơn nữa. 00:02:10.000 --> 00:02:12.000 Và tất cả các bảo tàng đều như vậy. 00:02:12.000 --> 00:02:14.000 Tất cả mọi người ra ngoài tìm kiếm 00:02:14.000 --> 00:02:17.000 những con khủng long to hơn và đẹp hơn. 00:02:17.000 --> 00:02:21.000 Và đó là vào những năm 1900. NOTE Paragraph 00:02:21.000 --> 00:02:24.000 Khoảng năm 1970, 00:02:24.000 --> 00:02:26.000 một vài nhà khoa học ngồi lại với nhau 00:02:26.000 --> 00:02:29.000 và họ nghĩ, "Thế quái nào nhỉ? 00:02:29.000 --> 00:02:31.000 Nhìn những con khủng long xem. 00:02:31.000 --> 00:02:33.000 Chúng đều rất to lớn. 00:02:33.000 --> 00:02:36.000 Thế thì những con nhỏ đâu?" 00:02:38.000 --> 00:02:40.000 Và họ suy nghĩ về điều đó 00:02:40.000 --> 00:02:42.000 và họ thậm chí viết bài về nó: 00:02:42.000 --> 00:02:44.000 "Những con khủng long nhỏ ở đâu?" 00:02:44.000 --> 00:02:49.000 (Cười) 00:02:52.000 --> 00:02:56.000 Tốt thôi, bạn cứ đi tới một bảo tàng, bạn sẽ thấy, 00:02:56.000 --> 00:02:59.000 xem họ có bao nhiêu khủng long sơ sinh. 00:02:59.000 --> 00:03:02.000 Mọi người ngộ nhận -- và đây mới chính là vấn đề -- 00:03:02.000 --> 00:03:04.000 mọi người ngộ nhận 00:03:04.000 --> 00:03:06.000 rằng nếu họ có những con khủng long con, 00:03:06.000 --> 00:03:08.000 nếu họ có khủng long thiếu niên, 00:03:08.000 --> 00:03:10.000 thì nhận dạng chúng cũng dễ thôi. 00:03:10.000 --> 00:03:12.000 Bạn có một con khủng long to, 00:03:12.000 --> 00:03:15.000 và một con khủng long nhỏ hơn. 00:03:15.000 --> 00:03:18.000 Nhưng tất cả những gì họ có chỉ là khủng long to. NOTE Paragraph 00:03:18.000 --> 00:03:21.000 Và thế là nảy sinh một vài vấn đề. 00:03:21.000 --> 00:03:25.000 Thứ nhất, các nhà khoa học có sĩ diện, 00:03:25.000 --> 00:03:29.000 và họ thích đặt tên cho khủng long. 00:03:29.000 --> 00:03:31.000 Họ thích đặt tên cho tất cả mọi thứ. 00:03:31.000 --> 00:03:34.000 Mọi người đều thích có những con thú riêng mà họ đặt tên. 00:03:34.000 --> 00:03:37.000 (Cười) 00:03:37.000 --> 00:03:40.000 Và thế là mỗi lần họ tìm thấy cái gì đó mà trông khang khác, 00:03:40.000 --> 00:03:43.000 họ đặt cho nó một cái tên khác. 00:03:43.000 --> 00:03:45.000 Và thế là, tất nhiên, 00:03:45.000 --> 00:03:48.000 chúng ta cuối cùng có một đống khủng long khác nhau. NOTE Paragraph 00:03:50.000 --> 00:03:53.000 Năm 1975, 00:03:53.000 --> 00:03:56.000 một tia sáng lóe lên trong đầu một ai đó. 00:03:56.000 --> 00:03:58.000 Tiến sĩ Peter Dodson 00:03:58.000 --> 00:04:00.000 ở trường Đại học Pennsylvania 00:04:00.000 --> 00:04:03.000 nhận ra rằng thực ra 00:04:03.000 --> 00:04:06.000 khủng long lớn lên 00:04:06.000 --> 00:04:08.000 khá giống như chim vậy, 00:04:08.000 --> 00:04:10.000 và khác với 00:04:10.000 --> 00:04:12.000 cách mà động vật lưỡng cư phát triển. 00:04:12.000 --> 00:04:14.000 Và trên thực tế, 00:04:14.000 --> 00:04:17.000 ông đã lấy con đà điểu châu Úc làm ví dụ. 00:04:17.000 --> 00:04:20.000 Và khá là thú vị -- nếu chúng ta xem xét con đà điều này, 00:04:20.000 --> 00:04:23.000 hay bất cứ loài chim nào có mào ở trên đầu, 00:04:23.000 --> 00:04:25.000 thực chất chúng phát triển 00:04:25.000 --> 00:04:27.000 tới khoảng 80% cỡ con trưởng thành 00:04:27.000 --> 00:04:30.000 trước khi mào bắt đầu mọc. 00:04:30.000 --> 00:04:33.000 Giờ hãy nghĩ về điều đó. 00:04:33.000 --> 00:04:36.000 Chúng đơn giản là giữ lại những đặc điểm thiếu niên của chúng 00:04:36.000 --> 00:04:39.000 tới rất muộn trong quá trình mà ta gọi là sự phát triển cá thể. 00:04:39.000 --> 00:04:43.000 Thế nên sự phát triển tương quan sọ não 00:04:43.000 --> 00:04:46.000 tương đương với sự lớn lên của hộp sọ. 00:04:46.000 --> 00:04:48.000 Nên bạn có thể thấy 00:04:48.000 --> 00:04:50.000 rằng nếu bạn tìm thấy được một con 00:04:50.000 --> 00:04:53.000 mà trưởng thành khoảng 80% 00:04:53.000 --> 00:04:56.000 và bạn không biết là nó sẽ lớn lên thành một con đà điểu châu Úc, 00:04:56.000 --> 00:04:59.000 bạn sẽ nghĩ đó là hai con vật khác nhau. NOTE Paragraph 00:05:00.000 --> 00:05:03.000 Thế nên đó chính là vấn đề, 00:05:03.000 --> 00:05:06.000 và Peter Dodson đã chỉ ra điều này 00:05:06.000 --> 00:05:08.000 sử dụng vài con khủng long mỏ vịt 00:05:08.000 --> 00:05:10.000 gọi là Hypacrosaurus. 00:05:10.000 --> 00:05:12.000 Và ông chỉ ra 00:05:12.000 --> 00:05:15.000 rằng nếu bạn lấy một con nhỏ và một con trưởng thành 00:05:15.000 --> 00:05:18.000 và tính trung bình xem nó sẽ trông thế nào, 00:05:18.000 --> 00:05:21.000 nếu nó lớn lên gần như theo thức tỉ lệ thuận, 00:05:21.000 --> 00:05:23.000 nó sẽ có một cái mào 00:05:23.000 --> 00:05:26.000 khoảng bằng một nửa cỡ con trưởng thành. 00:05:26.000 --> 00:05:28.000 Thế nhưng thực chất một con trước khi trưởng thành 00:05:28.000 --> 00:05:30.000 khoảng 65% 00:05:30.000 --> 00:05:32.000 chẳng có cái mào nào cả. 00:05:32.000 --> 00:05:34.000 Nên điều này rất thú vị. 00:05:34.000 --> 00:05:37.000 Chính lúc này 00:05:37.000 --> 00:05:40.000 mọi người bắt đầu lại bị phân tâm. 00:05:40.000 --> 00:05:42.000 Ý tôi là, nếu họ cứ thuận theo 00:05:42.000 --> 00:05:45.000 thuận theo nghiên cứu của Peter Dodson, và tiếp tục với nó, 00:05:45.000 --> 00:05:47.000 thì chúng ta sẽ có ít khủng long hơn nhiều 00:05:47.000 --> 00:05:49.000 so với bây giờ. 00:05:49.000 --> 00:05:51.000 Nhưng các nhà khoa học có sĩ diện; 00:05:51.000 --> 00:05:54.000 họ thích đặt tên các thứ. 00:05:54.000 --> 00:05:57.000 Và họ tiếp tục đặt tên cho khủng long 00:05:57.000 --> 00:06:00.000 bởi vì chúng khác nhau. NOTE Paragraph 00:06:00.000 --> 00:06:02.000 Giờ chúng ta có một cách để kiểm tra thực chất 00:06:02.000 --> 00:06:05.000 xem một con khủng long, hay bất cứ loài động vật nào, 00:06:05.000 --> 00:06:08.000 là một con bé hay một con đã lớn. 00:06:08.000 --> 00:06:11.000 Và đó là bằng cách cắt xuyên qua xương của chúng. 00:06:11.000 --> 00:06:15.000 Nhưng cắt vào xương của một con khủng long 00:06:15.000 --> 00:06:18.000 thì khó làm lắm, bạn có thể tưởng tượng đấy, 00:06:18.000 --> 00:06:21.000 bởi vì trong các bảo tàng, 00:06:21.000 --> 00:06:25.000 xương rất quý hiếm. 00:06:25.000 --> 00:06:28.000 Bạn tới một bảo tàng và họ chăm sóc xương rất cẩn thận. 00:06:28.000 --> 00:06:31.000 Họ đặt chúng trong những cái hộp xốp nhỏ. 00:06:31.000 --> 00:06:34.000 Chúng được chăm sóc rất kĩ. 00:06:35.000 --> 00:06:37.000 Họ không thích tí nào nếu bạn đến 00:06:37.000 --> 00:06:39.000 với ý đồ cưa xương ra và nhìn vào bên trong. 00:06:39.000 --> 00:06:41.000 (Cười) 00:06:41.000 --> 00:06:44.000 Thế nên họ thường không để bạn làm vậy đâu. 00:06:44.000 --> 00:06:47.000 Nhưng tôi có một bảo tàng 00:06:47.000 --> 00:06:49.000 và tôi thu thập khủng long 00:06:49.000 --> 00:06:51.000 và tôi có thể cưa xương tôi có. 00:06:51.000 --> 00:06:53.000 Và tôi làm đúng như thế. NOTE Paragraph 00:06:53.000 --> 00:06:58.000 (Vỗ tay) NOTE Paragraph 00:06:58.000 --> 00:07:03.000 Thế, nếu bạn cắt một con khủng long con, 00:07:03.000 --> 00:07:05.000 nó sẽ rất xốp bên trong như A. 00:07:05.000 --> 00:07:07.000 Và nếu bạn cắt một con khủng long lớn hơn, 00:07:07.000 --> 00:07:09.000 nó sẽ rất đặc. 00:07:09.000 --> 00:07:11.000 Bạn có thể thấy rằng đó là một cái xương trưởng thành. 00:07:11.000 --> 00:07:14.000 Nên rất dễ để phân biệt chúng. 00:07:14.000 --> 00:07:16.000 Nên những gì tôi muốn làm 00:07:16.000 --> 00:07:18.000 là cho các bạn xem những cái này. 00:07:18.000 --> 00:07:22.000 Ở Bắc Mỹ, vùng Đồng bằng Bắc bộ của nước Mỹ, 00:07:22.000 --> 00:07:26.000 và ở vùng Đồng bằng Nam bộ ở Alberta và Saskatchewan, 00:07:26.000 --> 00:07:29.000 có một dãy đá lớn gọi là Hệ thống Khe Địa ngục 00:07:29.000 --> 00:07:32.000 nơi có những chú khủng long cuối cùng sống sót trên Trái đất. 00:07:32.000 --> 00:07:34.000 Và có khoảng 12 con 00:07:34.000 --> 00:07:36.000 và mọi người đều nhận ra -- 00:07:36.000 --> 00:07:38.000 Ý tôi là 12 khủng long cơ bản 00:07:38.000 --> 00:07:40.000 mà đã bị tuyệt chủng. 00:07:40.000 --> 00:07:43.000 Và thế là chúng tôi sẽ nghiên cứu chúng. 00:07:43.000 --> 00:07:45.000 Và đó đại khái là những gì chúng tôi đã làm. 00:07:45.000 --> 00:07:48.000 Học sinh của tôi, nhân viên của tôi, 00:07:48.000 --> 00:07:51.000 chúng tôi đã cắt chúng ra. 00:07:51.000 --> 00:07:53.000 Giờ các bạn có thể tưởng tượng, 00:07:53.000 --> 00:07:55.000 cắt phanh một cái xương chân ra là một chuyện, 00:07:55.000 --> 00:07:58.000 nhưng khi bạn tới một bảo tàng 00:07:58.000 --> 00:08:00.000 và nói, "Ông có phiền không nếu tôi cắt phanh 00:08:00.000 --> 00:08:03.000 cái sọ con khủng long của ông?" 00:08:03.000 --> 00:08:06.000 họ sẽ nói, "Biến." 00:08:06.000 --> 00:08:11.000 (Cười) 00:08:11.000 --> 00:08:15.000 Đây là 12 loài khủng long. 00:08:15.000 --> 00:08:18.000 Và chúng tôi muốn xem xét 3 loài đầu tiên trước. NOTE Paragraph 00:08:18.000 --> 00:08:21.000 Đây là những loài khủng long được gọi là Pachycephalosaurs. 00:08:21.000 --> 00:08:23.000 Và mọi người đều biết 00:08:23.000 --> 00:08:25.000 rằng 3 loài này có liên quan tới nhau. 00:08:25.000 --> 00:08:27.000 Và giả thuyết của chúng ta 00:08:27.000 --> 00:08:29.000 là chúng có quan hệ với nhau 00:08:29.000 --> 00:08:32.000 như là anh em họ hay tương tự như vậy. 00:08:32.000 --> 00:08:34.000 Nhưng không ai từng xem xét 00:08:34.000 --> 00:08:37.000 rằng chúng có thể quan hệ với nhau mật thiết hơn nữa. 00:08:37.000 --> 00:08:39.000 Nói cách khác, 00:08:39.000 --> 00:08:42.000 mọi người xem chúng và họ thấy sự khác biệt. 00:08:42.000 --> 00:08:44.000 Và các bạn đều biết 00:08:44.000 --> 00:08:46.000 là nếu bạn phải xác định 00:08:46.000 --> 00:08:48.000 xem bạn có liên quan tới anh trai hay chị gái của bạn hay không, 00:08:48.000 --> 00:08:52.000 bạn không thể làm điều đó chỉ bằng cách nhìn những điểm khác nhau. 00:08:52.000 --> 00:08:54.000 Bạn chỉ có thể xác định được mối liên hệ 00:08:54.000 --> 00:08:56.000 bằng cách tìm điểm tương đồng. NOTE Paragraph 00:08:56.000 --> 00:08:58.000 Thế, người ta xem xét những con khủng long này 00:08:58.000 --> 00:09:00.000 và nói về chúng khác nhau như thế nào. 00:09:00.000 --> 00:09:03.000 Con Pachycephalosaurus có một vòm trán lớn và dày trên đầu 00:09:03.000 --> 00:09:06.000 và nó có vài cái bướu nhỏ ở đằng sau đầu 00:09:06.000 --> 00:09:10.000 và nó có một đống những thứ xương xẩu ở đầu mũi. 00:09:10.000 --> 00:09:12.000 Và rồi Stygimoloch, một con khủng long khác 00:09:12.000 --> 00:09:16.000 từ cùng một kỉ, sống cùng một thời điểm, 00:09:16.000 --> 00:09:18.000 có gai nhọn trồi ra từ đằng sau đầu nó. 00:09:18.000 --> 00:09:20.000 Nó có vòm trán nhỏ xíu, 00:09:20.000 --> 00:09:24.000 và nó có một đống những thứ xương xẩu trên mũi. 00:09:24.000 --> 00:09:26.000 Và sau đó có một con gọi là con Dracorex, 00:09:26.000 --> 00:09:28.000 Mắt kiểu Hogwart. 00:09:28.000 --> 00:09:31.000 Đoán xem cái tên từ đâu ra? Rồng. 00:09:31.000 --> 00:09:33.000 Vầ đây là một con khủng long 00:09:33.000 --> 00:09:36.000 mà có gai nhọn trồi ra từ đầu nó, không có vòm trán 00:09:36.000 --> 00:09:39.000 và những thứ xương xẩu trên mũi. NOTE Paragraph 00:09:39.000 --> 00:09:42.000 Không ai để ý đến những thứ xương xẩu này nhìn khá là giống nhau. 00:09:42.000 --> 00:09:44.000 Nhưng họ có xem xét ba con này 00:09:44.000 --> 00:09:46.000 và nói, "Đây là ba con khủng long khác nhau, 00:09:46.000 --> 00:09:49.000 và Dracorex có thể là con nguyên thủy nhất trong bọn chúng. 00:09:49.000 --> 00:09:52.000 Và con kia thì nguyên thủy hơn con còn lại. 00:09:52.000 --> 00:09:55.000 Tôi không rõ 00:09:55.000 --> 00:09:58.000 thực chất làm cách nào họ phân loại ba con này ra như vậy. 00:09:58.000 --> 00:10:00.000 Nhưng nếu bạn đặt chúng cạnh nhau, 00:10:00.000 --> 00:10:03.000 nếu bạn cứ lấy 3 cái hộp sọ này và đặt chúng cạnh nhau, 00:10:03.000 --> 00:10:05.000 nó trông như thế này. 00:10:05.000 --> 00:10:07.000 Dracorex là con nhỏ nhất, 00:10:07.000 --> 00:10:09.000 Stygimoloch là con lớn thứ nhì, 00:10:09.000 --> 00:10:12.000 Pachycephalosaurus là con lớn nhất. 00:10:12.000 --> 00:10:14.000 Và một người sẽ nghĩ, 00:10:14.000 --> 00:10:16.000 có thể nó sẽ cho tôi một gợi ý. 00:10:16.000 --> 00:10:18.000 (Cười) 00:10:18.000 --> 00:10:21.000 Nhưng nó chẳng gợi ý cho họ cái gì. 00:10:21.000 --> 00:10:24.000 Bởi vì, ồ chúng ta biết tại sao mà. 00:10:24.000 --> 00:10:27.000 Các nhà khoa học thích đặt tên. NOTE Paragraph 00:10:27.000 --> 00:10:29.000 Thế nên nếu ta cắt phanh 00:10:29.000 --> 00:10:31.000 con Dracorex -- 00:10:31.000 --> 00:10:33.000 Tôi cắt phanh con Dracorex của tôi -- 00:10:33.000 --> 00:10:35.000 và xem này, nó xốp bên trong, 00:10:35.000 --> 00:10:37.000 thực sự rất xốp bên trong. 00:10:37.000 --> 00:10:39.000 Ý tôi là, nó là một con chưa trưởng thành. 00:10:39.000 --> 00:10:41.000 và nó đang lớn rất nhanh. 00:10:41.000 --> 00:10:43.000 Và nó sẽ lớn lên nữa. 00:10:43.000 --> 00:10:45.000 Nếu bạn cắt con Stygimoloch, 00:10:45.000 --> 00:10:47.000 nó cũng tương tự như vậy. 00:10:47.000 --> 00:10:49.000 Cái vòm trán, cái vòm trán nhỏ đó, 00:10:49.000 --> 00:10:51.000 đang phát triển rất nhanh. 00:10:51.000 --> 00:10:53.000 Nó đang phồng lên rất nhanh. 00:10:53.000 --> 00:10:56.000 Điều thú vị là cái gai ở trên lưng của con Dracorex 00:10:56.000 --> 00:10:58.000 cũng đang lớn rất nhanh nữa. 00:10:58.000 --> 00:11:00.000 Cái gai trên lưng của con Stygimoloch 00:11:00.000 --> 00:11:02.000 thì thực ra đang thu hồi lại, 00:11:02.000 --> 00:11:04.000 tức là chúng đang nhỏ dần đi 00:11:04.000 --> 00:11:06.000 trong khi cái vòm trán thì đang lớn dần lên. 00:11:06.000 --> 00:11:09.000 Và nếu chúng ta xem xét con Pachycephalosaurus, 00:11:09.000 --> 00:11:12.000 Pachycephalosaurus có một cái vòm trán đặc 00:11:12.000 --> 00:11:15.000 và những cái bướu nhỏ phía sau đầu 00:11:15.000 --> 00:11:17.000 cũng đang thu hồi lại. NOTE Paragraph 00:11:17.000 --> 00:11:19.000 Thế với chỉ ba con khủng long này, 00:11:19.000 --> 00:11:21.000 là một nhà khoa học, bạn có thể dễ dàng 00:11:21.000 --> 00:11:23.000 chúng ta có thể dễ dàng đặt ra giả thuyết 00:11:23.000 --> 00:11:25.000 rằng đó chỉ là quá trình phát triển 00:11:25.000 --> 00:11:28.000 của cùng một con vật. 00:11:28.000 --> 00:11:31.000 Dĩ nhiên điều này có nghĩa là 00:11:31.000 --> 00:11:35.000 Stygimoloch và Dracorex 00:11:35.000 --> 00:11:37.000 đã tuyệt chủng. 00:11:37.000 --> 00:11:42.000 (Cười) 00:11:42.000 --> 00:11:44.000 Được rồi. 00:11:46.000 --> 00:11:49.000 Nó có nghĩa là 00:11:49.000 --> 00:11:53.000 chúng ta còn 10 con khủng long chính phải xử lí nữa. NOTE Paragraph 00:11:53.000 --> 00:11:55.000 Một đồng nghiệp của tôi ở Berkley, 00:11:55.000 --> 00:11:58.000 anh ấy và tôi đang xem xét con Triceratops. 00:11:58.000 --> 00:12:00.000 Và trước năm 2000 -- 00:12:00.000 --> 00:12:02.000 giờ nhớ lại, 00:12:02.000 --> 00:12:04.000 Triceratops lần đầu tiên được tìm thấy những năm 1800 -- 00:12:04.000 --> 00:12:07.000 trước năm 2000, chưa ai từng nhìn thấy 00:12:07.000 --> 00:12:10.000 một con Triceratops thiếu niên. 00:12:10.000 --> 00:12:13.000 Có một con Triceratops trong mọi bảo tàng trên thế giới, 00:12:13.000 --> 00:12:17.000 nhưng chưa ai từng thu thập một con thiếu niên. 00:12:17.000 --> 00:12:19.000 Và chúng ta biết tại sao đúng không? 00:12:19.000 --> 00:12:22.000 Bởi vì ai cũng muốn có một con to. 00:12:22.000 --> 00:12:24.000 Nên ai cũng có một con to. 00:12:24.000 --> 00:12:26.000 Thế là chúng tôi ra ngoài và thu thập một đống các thứ 00:12:26.000 --> 00:12:28.000 và chúng tôi tìm thấy một đống những con nhỏ. 00:12:28.000 --> 00:12:32.000 Chúng ở khắp mọi nơi. Chúng chỗ nào cũng có. 00:12:32.000 --> 00:12:34.000 Thế nên chúng tôi có một đống ở bảo tàng của mình. 00:12:34.000 --> 00:12:39.000 (Cười) 00:12:39.000 --> 00:12:41.000 Và mọi người nói đó là bởi tôi có một cái bảo tàng nhỏ. 00:12:41.000 --> 00:12:44.000 Khi anh có một cái bảo tàng nhỏ, anh chỉ có khủng long nhỏ thôi. NOTE Paragraph 00:12:44.000 --> 00:12:47.000 (Cười) NOTE Paragraph 00:12:47.000 --> 00:12:49.000 Nếu bạn xem xét con Triceratops, 00:12:49.000 --> 00:12:51.000 bạn có thể thấy rằng chúng đang biến đổi, đang thay đổi hình dạng. 00:12:51.000 --> 00:12:53.000 Khi những con thiếu niên lớn lên, 00:12:53.000 --> 00:12:55.000 sừng của chúng sẽ cong về đằng sau. 00:12:55.000 --> 00:12:57.000 Và rồi khi chúng già đi, 00:12:57.000 --> 00:12:59.000 những cái sừng mọc ra đằng trước. 00:12:59.000 --> 00:13:01.000 Và nó khá là thú vị. 00:13:01.000 --> 00:13:03.000 Nếu bạn nhìn theo đường viền của vành sọ, 00:13:03.000 --> 00:13:06.000 chúng có những cái xương nhỏ hình tam giác 00:13:06.000 --> 00:13:08.000 mà sẽ phát triển theo hình tam giác 00:13:08.000 --> 00:13:11.000 và chúng ép phẳng ra theo vành sọ 00:13:11.000 --> 00:13:13.000 khá là giống như những cái gai 00:13:13.000 --> 00:13:16.000 trên con Pachycephalosaurs. 00:13:16.000 --> 00:13:20.000 Và sau đó, bởi vì những con thiếu niên ở trong bộ sưu tập của tôi, 00:13:20.000 --> 00:13:22.000 tôi cắt chúng ra 00:13:22.000 --> 00:13:24.000 và xem xét bên trong. 00:13:24.000 --> 00:13:27.000 Và con nhỏ thì rất xốp. 00:13:27.000 --> 00:13:30.000 Và con cỡ trung bình cũng rất xốp. 00:13:30.000 --> 00:13:32.000 Nhưng điều thú vị là 00:13:32.000 --> 00:13:34.000 con trưởng thành Triceratops cũng rất xốp. 00:13:34.000 --> 00:13:37.000 Và đây là một cái sọ dài 2 mét. 00:13:37.000 --> 00:13:40.000 Một cái sọ lớn. NOTE Paragraph 00:13:40.000 --> 00:13:42.000 Nhưng có một con khủng long khác 00:13:42.000 --> 00:13:45.000 được tìm thấy trong đội hình này 00:13:45.000 --> 00:13:48.000 trông giống như Triceratops, chỉ khác là nó lớn hơn, 00:13:48.000 --> 00:13:51.000 và nó gọi là con Torosaurus. 00:13:51.000 --> 00:13:54.000 Và còn Torosaurus, khi chúng tôi cắt nó, 00:13:54.000 --> 00:13:56.000 nó có xương trưởng thành. 00:13:56.000 --> 00:13:58.000 Nhưng nó có những cái lỗ lớn trong tấm vành chắn của nó. 00:13:58.000 --> 00:14:01.000 Và mọi người đều nói, "Con Triceratops và con Torosaurus 00:14:01.000 --> 00:14:03.000 không thể nào là cùng một con vật 00:14:03.000 --> 00:14:05.000 vì một con thì lớn hơn con kia." 00:14:05.000 --> 00:14:10.000 (Cười) 00:14:10.000 --> 00:14:12.000 "Và nó có lỗ trong vành sọ." 00:14:12.000 --> 00:14:15.000 Và tôi nói, "Thế thì chúng ta có con Torosaurus thiếu niên nào không?" 00:14:15.000 --> 00:14:18.000 Và họ nói, "Ờ thì không, 00:14:18.000 --> 00:14:21.000 nhưng mà nó có lỗ trong vành sọ." NOTE Paragraph 00:14:21.000 --> 00:14:24.000 Thế là một trong những sinh viên cao học của tôi, John Scannella, 00:14:24.000 --> 00:14:26.000 xem qua cả bộ sưu tập của chúng tôi 00:14:26.000 --> 00:14:28.000 và anh chàng phát hiện ra 00:14:28.000 --> 00:14:30.000 rằng cái lỗ bắt đầu hình thành 00:14:30.000 --> 00:14:32.000 ở con Triceratops 00:14:32.000 --> 00:14:35.000 và, dĩ nhiên là nó mở to ở con Torosaurus -- 00:14:35.000 --> 00:14:38.000 nên anh ấy tìm được những cái trung gian 00:14:38.000 --> 00:14:40.000 giữa con Triceratops và con Torosaurus, 00:14:40.000 --> 00:14:42.000 khá là hay đấy. 00:14:42.000 --> 00:14:44.000 Và giờ chúng ta biết rằng 00:14:44.000 --> 00:14:46.000 Torosaurus 00:14:46.000 --> 00:14:49.000 thực ra chính là một con Triceratops đã trưởng thành. 00:14:49.000 --> 00:14:51.000 Giờ khi chúng ta đặt tên cho khủng long, 00:14:51.000 --> 00:14:53.000 khi chúng ta đặt tên mọi thứ, 00:14:53.000 --> 00:14:55.000 cái tên ban đầu sẽ ở lại 00:14:55.000 --> 00:14:59.000 còn cái tên thứ 2 thì bị bỏ đi. 00:14:59.000 --> 00:15:02.000 Thế nên Torosaurus đã tuyệt chủng. 00:15:02.000 --> 00:15:05.000 Triceratops, nếu bạn theo dõi tin tức thời sự, 00:15:05.000 --> 00:15:07.000 rất nhiều phát thanh viên bị sai cả. 00:15:07.000 --> 00:15:10.000 Họ nghĩ rằng Torosaurus nên được giữ lại còn Triceratops thì bị bỏ đi, 00:15:10.000 --> 00:15:12.000 nhưng điều đó sẽ không xảy ra đâu. NOTE Paragraph 00:15:12.000 --> 00:15:17.000 (Cười) NOTE Paragraph 00:15:18.000 --> 00:15:21.000 Được rồi, chúng tôi có thể làm điều này với một đống khủng long nữa. 00:15:21.000 --> 00:15:23.000 Ý tôi là, đây là con Edmontosaurus 00:15:23.000 --> 00:15:25.000 và con Anatotitan. 00:15:25.000 --> 00:15:28.000 Anatotitan: một con vịt khổng lồ. 00:15:28.000 --> 00:15:30.000 Nó là một con khủng long mỏ vịt. 00:15:30.000 --> 00:15:32.000 Đây là một con khác. 00:15:32.000 --> 00:15:34.000 Thế là chúng tôi xem xét mô học của xương. 00:15:34.000 --> 00:15:37.000 Và mô học xương cho chúng ta biết 00:15:37.000 --> 00:15:39.000 rằng Edmontosaurus là một con thiếu niên, 00:15:39.000 --> 00:15:41.000 hoặc ít ra là một con tiền trưởng thành, 00:15:41.000 --> 00:15:44.000 và con kia là con trưởng thành 00:15:44.000 --> 00:15:47.000 và chúng ta có một sự phát triển cá thể. 00:15:47.000 --> 00:15:50.000 Và chúng ta loại bỏ được con Anatotitan. NOTE Paragraph 00:15:50.000 --> 00:15:53.000 Và chúng ta có thể cứ tiếp tục làm thế này. 00:15:53.000 --> 00:15:55.000 Và con cuối cùng 00:15:55.000 --> 00:15:57.000 là con T.Rex. 00:15:57.000 --> 00:15:59.000 Và đây là 2 con khủng long, 00:15:59.000 --> 00:16:02.000 T.Rex và con Nanotyrannus. 00:16:02.000 --> 00:16:04.000 (Cười) 00:16:04.000 --> 00:16:07.000 Lại một lần nữa, khiến bạn phải băn khoăn. 00:16:07.000 --> 00:16:10.000 (Cười) 00:16:10.000 --> 00:16:12.000 Nhưng người ta có một câu hỏi hay. 00:16:12.000 --> 00:16:14.000 Họ xem xét chúng 00:16:14.000 --> 00:16:17.000 và nói, "Một con có 17 răng và con lớn nhất có 12 răng. 00:16:17.000 --> 00:16:19.000 Và nó chẳng hợp lý chút nào, 00:16:19.000 --> 00:16:21.000 vì chúng ta không biết con khủng long nào 00:16:21.000 --> 00:16:23.000 mà có thể mọc thêm răng khi nó già đi. 00:16:23.000 --> 00:16:25.000 Thế nên phải đúng là -- 00:16:25.000 --> 00:16:28.000 chúng là 2 con khác nhau." 00:16:28.000 --> 00:16:30.000 Nên chúng tôi cắt chúng ra. 00:16:30.000 --> 00:16:32.000 Và chắc chắn rồi, 00:16:32.000 --> 00:16:35.000 Nanotyrannus có xương chưa trưởng thành 00:16:35.000 --> 00:16:38.000 và con lớn hơn thì có xương trưởng thành hơn. 00:16:38.000 --> 00:16:41.000 Trông giống như nó sẽ còn lớn lên nữa. 00:16:41.000 --> 00:16:43.000 Và ở Bảo tàng vùng Rockies mà chúng tôi làm việc, 00:16:43.000 --> 00:16:45.000 tôi có 4 con T.Rex, 00:16:45.000 --> 00:16:47.000 và tôi có thể cắt cả đống chúng. 00:16:47.000 --> 00:16:50.000 Nhưng thực ra tôi không phải cắt con nào cả, 00:16:50.000 --> 00:16:53.000 vì tôi chỉ việc đặt hàm của chúng cạnh nhau 00:16:53.000 --> 00:16:56.000 và thành ra là con lớn nhất có 12 răng 00:16:56.000 --> 00:16:58.000 và con nhỏ nhất tiếp theo có 13 00:16:58.000 --> 00:17:00.000 và con nhỏ nhất tiếp theo có 14. 00:17:00.000 --> 00:17:02.000 Và dĩ nhiên, con Nano có 17. 00:17:02.000 --> 00:17:05.000 Và chúng tôi ra ngoài và xem những bộ sưu tập của người khác 00:17:05.000 --> 00:17:09.000 và chúng tôi tìm thấy một con có khoảng 15 cái răng. 00:17:09.000 --> 00:17:12.000 Thế nên một lần nữa, vẫn rất dễ để nói rằng 00:17:12.000 --> 00:17:14.000 sự phát triển cá thể của con Tyrannosaurus 00:17:14.000 --> 00:17:17.000 có bao gồm con Nanotyrannus, 00:17:17.000 --> 00:17:22.000 và vì thế chúng ta có thể bỏ ra một con khủng long khác. NOTE Paragraph 00:17:22.000 --> 00:17:24.000 (Cười) NOTE Paragraph 00:17:24.000 --> 00:17:28.000 Thế nên khi nói về 00:17:28.000 --> 00:17:30.000 kết thức kỉ băng hà của chúng ta, 00:17:30.000 --> 00:17:33.000 chúng ta còn 7 con. 00:17:33.000 --> 00:17:36.000 Và đó là một số đẹp. 00:17:36.000 --> 00:17:39.000 Một số đẹp để tuyệt chủng, tôi nghĩ vậy. 00:17:39.000 --> 00:17:41.000 Giờ các bạn có thể tưởng tượng, 00:17:41.000 --> 00:17:44.000 điều này không được học sinh lớp 4 hâm mộ cho lắm. 00:17:44.000 --> 00:17:46.000 Học sinh lớp 4 yêu thích khủng long, 00:17:46.000 --> 00:17:49.000 chúng ghi nhớ tên khủng long. 00:17:51.000 --> 00:17:54.000 Và chúng sẽ không vui vẻ vì điều này lắm đâu. NOTE Paragraph 00:17:54.000 --> 00:17:56.000 (Cười) NOTE Paragraph 00:17:56.000 --> 00:17:58.000 Cám ơn rất nhiều. NOTE Paragraph 00:17:58.000 --> 00:18:01.000 (Vỗ tay)