1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Tôi muốn các bạn giơ tay

2
00:00:03,000 --> 00:00:05,000
hoặc vỗ tay

3
00:00:05,000 --> 00:00:08,000
để xem ai thuộc thế hệ nào nhé?

4
00:00:08,000 --> 00:00:10,000
Tôi tò mò muốn biết bao nhiêu người

5
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
khoảng tầm từ 3 đến 12 tuổi.

6
00:00:12,000 --> 00:00:16,000
(Cười)

7
00:00:16,000 --> 00:00:19,000
Không có à?

8
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
Được rồi.

9
00:00:21,000 --> 00:00:23,000
Tôi sẽ nói về khủng long.

10
00:00:23,000 --> 00:00:26,000
Bạn có nhớ được tên khủng long khi các bạn ở tầm tuổi đó không?

11
00:00:26,000 --> 00:00:31,000
(Vỗ tay)

12
00:00:33,000 --> 00:00:36,000
Khủng long cũng khá buồn cười, bạn biết không.

13
00:00:36,000 --> 00:00:38,000
(Cười)

14
00:00:38,000 --> 00:00:40,000
Bây giờ chúng ta sẽ đi theo một chiều hướng khá là khác biệt.

15
00:00:40,000 --> 00:00:43,000
Tôi hy vọng các bạn đều nhận ra điều đó.

16
00:00:43,000 --> 00:00:45,000
Thế nên tôi chỉ muốn gửi cho các bạn một thông điệp:

17
00:00:45,000 --> 00:00:47,000
Cố đừng có bị tuyệt chủng đấy.

18
00:00:47,000 --> 00:00:49,000
(Cười)

19
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
Thế thôi.

20
00:00:51,000 --> 00:00:55,000
(Cười)

21
00:00:55,000 --> 00:00:57,000
Mọi người hỏi tôi rất nhiều --

22
00:00:57,000 --> 00:01:00,000
thực tế là, một trong những câu hỏi mà tôi hay nhận được nhất

23
00:01:00,000 --> 00:01:04,000
là, tại sao trẻ em lại thích khủng long đến thế?

24
00:01:04,000 --> 00:01:06,000
Có gì mà thích thú đến vậy?

25
00:01:06,000 --> 00:01:09,000
Và tôi thường chỉ nói,

26
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
"Ờ thì khủng long rất to,

27
00:01:11,000 --> 00:01:14,000
khác biệt và đã biến mất."

28
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
Chúng biến mất hết rồi.

29
00:01:16,000 --> 00:01:18,000
Điều đó thì cũng đúng,

30
00:01:18,000 --> 00:01:20,000
nhưng ngay bây giờ chúng ta sẽ đi vào vấn đề chính.

31
00:01:20,000 --> 00:01:23,000
Rồi, chủ đề đại khái sẽ là:

32
00:01:23,000 --> 00:01:27,000
to, khác biệt và biến mất.

33
00:01:27,000 --> 00:01:29,000
Tựa đề của buổi nói chuyện của tôi:

34
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
Khủng long biến đổi hình dạng:

35
00:01:31,000 --> 00:01:33,000
Nguyên nhân của sự tuyệt chủng sớm.

36
00:01:33,000 --> 00:01:36,000
Giờ, tôi giả sử rằng chúng ta nhớ những con khủng long.

37
00:01:36,000 --> 00:01:39,000
Và có rất nhiều hình dạng khác nhau.

38
00:01:39,000 --> 00:01:42,000
Rất nhiều loại khác nhau.

39
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
Rất lâu trước kia,

40
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
khoảng những năm 1900,

41
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
bảo tàng đua nhau tìm kiếm khủng long.

42
00:01:49,000 --> 00:01:52,000
Họ ra ngoài và thu thập chúng.

43
00:01:52,000 --> 00:01:54,000
Và đây là một câu chuyện thú vị.

44
00:01:54,000 --> 00:01:57,000
Mỗi bảo tàng muốn có một con to hơn hoặc đẹp hơn

45
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
tất cả.

46
00:01:59,000 --> 00:02:02,000
Thế nên nếu bảo tàng Toronto đi

47
00:02:02,000 --> 00:02:05,000
và kiếm được một con Tyrannosaur, một con to,

48
00:02:05,000 --> 00:02:08,000
thì bảo tàng Ottawa lại muốn một con to hơn nữa

49
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
và đẹp hơn nữa.

50
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
Và tất cả các bảo tàng đều như vậy.

51
00:02:12,000 --> 00:02:14,000
Tất cả mọi người ra ngoài tìm kiếm

52
00:02:14,000 --> 00:02:17,000
những con khủng long to hơn và đẹp hơn.

53
00:02:17,000 --> 00:02:21,000
Và đó là vào những năm 1900.

54
00:02:21,000 --> 00:02:24,000
Khoảng năm 1970,

55
00:02:24,000 --> 00:02:26,000
một vài nhà khoa học ngồi lại với nhau

56
00:02:26,000 --> 00:02:29,000
và họ nghĩ, "Thế quái nào nhỉ?

57
00:02:29,000 --> 00:02:31,000
Nhìn những con khủng long xem.

58
00:02:31,000 --> 00:02:33,000
Chúng đều rất to lớn.

59
00:02:33,000 --> 00:02:36,000
Thế thì những con nhỏ đâu?"

60
00:02:38,000 --> 00:02:40,000
Và họ suy nghĩ về điều đó

61
00:02:40,000 --> 00:02:42,000
và họ thậm chí viết bài về nó:

62
00:02:42,000 --> 00:02:44,000
"Những con khủng long nhỏ ở đâu?"

63
00:02:44,000 --> 00:02:49,000
(Cười)

64
00:02:52,000 --> 00:02:56,000
Tốt thôi, bạn cứ đi tới một bảo tàng, bạn sẽ thấy,

65
00:02:56,000 --> 00:02:59,000
xem họ có bao nhiêu khủng long sơ sinh.

66
00:02:59,000 --> 00:03:02,000
Mọi người ngộ nhận -- và đây mới chính là vấn đề --

67
00:03:02,000 --> 00:03:04,000
mọi người ngộ nhận

68
00:03:04,000 --> 00:03:06,000
rằng nếu họ có những con khủng long con,

69
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
nếu họ có khủng long thiếu niên,

70
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
thì nhận dạng chúng cũng dễ thôi.

71
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
Bạn có một con khủng long to,

72
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
và một con khủng long nhỏ hơn.

73
00:03:15,000 --> 00:03:18,000
Nhưng tất cả những gì họ có chỉ là khủng long to.

74
00:03:18,000 --> 00:03:21,000
Và thế là nảy sinh một vài vấn đề.

75
00:03:21,000 --> 00:03:25,000
Thứ nhất, các nhà khoa học có sĩ diện,

76
00:03:25,000 --> 00:03:29,000
và họ thích đặt tên cho khủng long.

77
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
Họ thích đặt tên cho tất cả mọi thứ.

78
00:03:31,000 --> 00:03:34,000
Mọi người đều thích có những con thú riêng mà họ đặt tên.

79
00:03:34,000 --> 00:03:37,000
(Cười)

80
00:03:37,000 --> 00:03:40,000
Và thế là mỗi lần họ tìm thấy cái gì đó mà trông khang khác,

81
00:03:40,000 --> 00:03:43,000
họ đặt cho nó một cái tên khác.

82
00:03:43,000 --> 00:03:45,000
Và thế là, tất nhiên,

83
00:03:45,000 --> 00:03:48,000
chúng ta cuối cùng có một đống khủng long khác nhau.

84
00:03:50,000 --> 00:03:53,000
Năm 1975,

85
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
một tia sáng lóe lên trong đầu một ai đó.

86
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
Tiến sĩ Peter Dodson

87
00:03:58,000 --> 00:04:00,000
ở trường Đại học Pennsylvania

88
00:04:00,000 --> 00:04:03,000
nhận ra rằng thực ra

89
00:04:03,000 --> 00:04:06,000
khủng long lớn lên

90
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
khá giống như chim vậy,

91
00:04:08,000 --> 00:04:10,000
và khác với

92
00:04:10,000 --> 00:04:12,000
cách mà động vật lưỡng cư phát triển.

93
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
Và trên thực tế,

94
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
ông đã lấy con đà điểu châu Úc làm ví dụ.

95
00:04:17,000 --> 00:04:20,000
Và khá là thú vị -- nếu chúng ta xem xét con đà điều này,

96
00:04:20,000 --> 00:04:23,000
hay bất cứ loài chim nào có mào ở trên đầu,

97
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
thực chất chúng phát triển

98
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
tới khoảng 80% cỡ con trưởng thành

99
00:04:27,000 --> 00:04:30,000
trước khi mào bắt đầu mọc.

100
00:04:30,000 --> 00:04:33,000
Giờ hãy nghĩ về điều đó.

101
00:04:33,000 --> 00:04:36,000
Chúng đơn giản là giữ lại những đặc điểm thiếu niên của chúng

102
00:04:36,000 --> 00:04:39,000
tới rất muộn trong quá trình mà ta gọi là sự phát triển cá thể.

103
00:04:39,000 --> 00:04:43,000
Thế nên sự phát triển tương quan sọ não

104
00:04:43,000 --> 00:04:46,000
tương đương với sự lớn lên của hộp sọ.

105
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
Nên bạn có thể thấy

106
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
rằng nếu bạn tìm thấy được một con

107
00:04:50,000 --> 00:04:53,000
mà trưởng thành khoảng 80%

108
00:04:53,000 --> 00:04:56,000
và bạn không biết là nó sẽ lớn lên thành một con đà điểu châu Úc,

109
00:04:56,000 --> 00:04:59,000
bạn sẽ nghĩ đó là hai con vật khác nhau.

110
00:05:00,000 --> 00:05:03,000
Thế nên đó chính là vấn đề,

111
00:05:03,000 --> 00:05:06,000
và Peter Dodson đã chỉ ra điều này

112
00:05:06,000 --> 00:05:08,000
sử dụng vài con khủng long mỏ vịt

113
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
gọi là Hypacrosaurus.

114
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
Và ông chỉ ra

115
00:05:12,000 --> 00:05:15,000
rằng nếu bạn lấy một con nhỏ và một con trưởng thành

116
00:05:15,000 --> 00:05:18,000
và tính trung bình xem nó sẽ trông thế nào,

117
00:05:18,000 --> 00:05:21,000
nếu nó lớn lên gần như theo thức tỉ lệ thuận,

118
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
nó sẽ có một cái mào

119
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
khoảng bằng một nửa cỡ con trưởng thành.

120
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
Thế nhưng thực chất một con trước khi trưởng thành

121
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
khoảng 65%

122
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
chẳng có cái mào nào cả.

123
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
Nên điều này rất thú vị.

124
00:05:34,000 --> 00:05:37,000
Chính lúc này

125
00:05:37,000 --> 00:05:40,000
mọi người bắt đầu lại bị phân tâm.

126
00:05:40,000 --> 00:05:42,000
Ý tôi là, nếu họ cứ thuận theo

127
00:05:42,000 --> 00:05:45,000
thuận theo nghiên cứu của Peter Dodson, và tiếp tục với nó,

128
00:05:45,000 --> 00:05:47,000
thì chúng ta sẽ có ít khủng long hơn nhiều

129
00:05:47,000 --> 00:05:49,000
so với bây giờ.

130
00:05:49,000 --> 00:05:51,000
Nhưng các nhà khoa học có sĩ diện;

131
00:05:51,000 --> 00:05:54,000
họ thích đặt tên các thứ.

132
00:05:54,000 --> 00:05:57,000
Và họ tiếp tục đặt tên cho khủng long

133
00:05:57,000 --> 00:06:00,000
bởi vì chúng khác nhau.

134
00:06:00,000 --> 00:06:02,000
Giờ chúng ta có một cách để kiểm tra thực chất

135
00:06:02,000 --> 00:06:05,000
xem một con khủng long, hay bất cứ loài động vật nào,

136
00:06:05,000 --> 00:06:08,000
là một con bé hay một con đã lớn.

137
00:06:08,000 --> 00:06:11,000
Và đó là bằng cách cắt xuyên qua xương của chúng.

138
00:06:11,000 --> 00:06:15,000
Nhưng cắt vào xương của một con khủng long

139
00:06:15,000 --> 00:06:18,000
thì khó làm lắm, bạn có thể tưởng tượng đấy,

140
00:06:18,000 --> 00:06:21,000
bởi vì trong các bảo tàng,

141
00:06:21,000 --> 00:06:25,000
xương rất quý hiếm.

142
00:06:25,000 --> 00:06:28,000
Bạn tới một bảo tàng và họ chăm sóc xương rất cẩn thận.

143
00:06:28,000 --> 00:06:31,000
Họ đặt chúng trong những cái hộp xốp nhỏ.

144
00:06:31,000 --> 00:06:34,000
Chúng được chăm sóc rất kĩ.

145
00:06:35,000 --> 00:06:37,000
Họ không thích tí nào nếu bạn đến

146
00:06:37,000 --> 00:06:39,000
với ý đồ cưa xương ra và nhìn vào bên trong.

147
00:06:39,000 --> 00:06:41,000
(Cười)

148
00:06:41,000 --> 00:06:44,000
Thế nên họ thường không để bạn làm vậy đâu.

149
00:06:44,000 --> 00:06:47,000
Nhưng tôi có một bảo tàng

150
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
và tôi thu thập khủng long

151
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
và tôi có thể cưa xương tôi có.

152
00:06:51,000 --> 00:06:53,000
Và tôi làm đúng như thế.

153
00:06:53,000 --> 00:06:58,000
(Vỗ tay)

154
00:06:58,000 --> 00:07:03,000
Thế, nếu bạn cắt một con khủng long con,

155
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
nó sẽ rất xốp bên trong như A.

156
00:07:05,000 --> 00:07:07,000
Và nếu bạn cắt một con khủng long lớn hơn,

157
00:07:07,000 --> 00:07:09,000
nó sẽ rất đặc.

158
00:07:09,000 --> 00:07:11,000
Bạn có thể thấy rằng đó là một cái xương trưởng thành.

159
00:07:11,000 --> 00:07:14,000
Nên rất dễ để phân biệt chúng.

160
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
Nên những gì tôi muốn làm

161
00:07:16,000 --> 00:07:18,000
là cho các bạn xem những cái này.

162
00:07:18,000 --> 00:07:22,000
Ở Bắc Mỹ, vùng Đồng bằng Bắc bộ của nước Mỹ,

163
00:07:22,000 --> 00:07:26,000
và ở vùng Đồng bằng Nam bộ ở Alberta và Saskatchewan,

164
00:07:26,000 --> 00:07:29,000
có một dãy đá lớn gọi là Hệ thống Khe Địa ngục

165
00:07:29,000 --> 00:07:32,000
nơi có những chú khủng long cuối cùng sống sót trên Trái đất.

166
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
Và có khoảng 12 con

167
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
và mọi người đều nhận ra --

168
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
Ý tôi là 12 khủng long cơ bản

169
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
mà đã bị tuyệt chủng.

170
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
Và thế là chúng tôi sẽ nghiên cứu chúng.

171
00:07:43,000 --> 00:07:45,000
Và đó đại khái là những gì chúng tôi đã làm.

172
00:07:45,000 --> 00:07:48,000
Học sinh của tôi, nhân viên của tôi,

173
00:07:48,000 --> 00:07:51,000
chúng tôi đã cắt chúng ra.

174
00:07:51,000 --> 00:07:53,000
Giờ các bạn có thể tưởng tượng,

175
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
cắt phanh một cái xương chân ra là một chuyện,

176
00:07:55,000 --> 00:07:58,000
nhưng khi bạn tới một bảo tàng

177
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
và nói, "Ông có phiền không nếu tôi cắt phanh

178
00:08:00,000 --> 00:08:03,000
cái sọ con khủng long của ông?"

179
00:08:03,000 --> 00:08:06,000
họ sẽ nói, "Biến."

180
00:08:06,000 --> 00:08:11,000
(Cười)

181
00:08:11,000 --> 00:08:15,000
Đây là 12 loài khủng long.

182
00:08:15,000 --> 00:08:18,000
Và chúng tôi muốn xem xét 3 loài đầu tiên trước.

183
00:08:18,000 --> 00:08:21,000
Đây là những loài khủng long được gọi là Pachycephalosaurs.

184
00:08:21,000 --> 00:08:23,000
Và mọi người đều biết

185
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
rằng 3 loài này có liên quan tới nhau.

186
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
Và giả thuyết của chúng ta

187
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
là chúng có quan hệ với nhau

188
00:08:29,000 --> 00:08:32,000
như là anh em họ hay tương tự như vậy.

189
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
Nhưng không ai từng xem xét

190
00:08:34,000 --> 00:08:37,000
rằng chúng có thể quan hệ với nhau mật thiết hơn nữa.

191
00:08:37,000 --> 00:08:39,000
Nói cách khác,

192
00:08:39,000 --> 00:08:42,000
mọi người xem chúng và họ thấy sự khác biệt.

193
00:08:42,000 --> 00:08:44,000
Và các bạn đều biết

194
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
là nếu bạn phải xác định

195
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
xem bạn có liên quan tới anh trai hay chị gái của bạn hay không,

196
00:08:48,000 --> 00:08:52,000
bạn không thể làm điều đó chỉ bằng cách nhìn những điểm khác nhau.

197
00:08:52,000 --> 00:08:54,000
Bạn chỉ có thể xác định được mối liên hệ

198
00:08:54,000 --> 00:08:56,000
bằng cách tìm điểm tương đồng.

199
00:08:56,000 --> 00:08:58,000
Thế, người ta xem xét những con khủng long này

200
00:08:58,000 --> 00:09:00,000
và nói về chúng khác nhau như thế nào.

201
00:09:00,000 --> 00:09:03,000
Con Pachycephalosaurus có một vòm trán lớn và dày trên đầu

202
00:09:03,000 --> 00:09:06,000
và nó có vài cái bướu nhỏ ở đằng sau đầu

203
00:09:06,000 --> 00:09:10,000
và nó có một đống những thứ xương xẩu ở đầu mũi.

204
00:09:10,000 --> 00:09:12,000
Và rồi Stygimoloch, một con khủng long khác

205
00:09:12,000 --> 00:09:16,000
từ cùng một kỉ, sống cùng một thời điểm,

206
00:09:16,000 --> 00:09:18,000
có gai nhọn trồi ra từ đằng sau đầu nó.

207
00:09:18,000 --> 00:09:20,000
Nó có vòm trán nhỏ xíu,

208
00:09:20,000 --> 00:09:24,000
và nó có một đống những thứ xương xẩu trên mũi.

209
00:09:24,000 --> 00:09:26,000
Và sau đó có một con gọi là con Dracorex,

210
00:09:26,000 --> 00:09:28,000
Mắt kiểu Hogwart.

211
00:09:28,000 --> 00:09:31,000
Đoán xem cái tên từ đâu ra? Rồng.

212
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
Vầ đây là một con khủng long

213
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
mà có gai nhọn trồi ra từ đầu nó, không có vòm trán

214
00:09:36,000 --> 00:09:39,000
và những thứ xương xẩu trên mũi.

215
00:09:39,000 --> 00:09:42,000
Không ai để ý đến những thứ xương xẩu này nhìn khá là giống nhau.

216
00:09:42,000 --> 00:09:44,000
Nhưng họ có xem xét ba con này

217
00:09:44,000 --> 00:09:46,000
và nói, "Đây là ba con khủng long khác nhau,

218
00:09:46,000 --> 00:09:49,000
và Dracorex có thể là con nguyên thủy nhất trong bọn chúng.

219
00:09:49,000 --> 00:09:52,000
Và con kia thì nguyên thủy hơn con còn lại.

220
00:09:52,000 --> 00:09:55,000
Tôi không rõ

221
00:09:55,000 --> 00:09:58,000
thực chất làm cách nào họ phân loại ba con này ra như vậy.

222
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
Nhưng nếu bạn đặt chúng cạnh nhau,

223
00:10:00,000 --> 00:10:03,000
nếu bạn cứ lấy 3 cái hộp sọ này và đặt chúng cạnh nhau,

224
00:10:03,000 --> 00:10:05,000
nó trông như thế này.

225
00:10:05,000 --> 00:10:07,000
Dracorex là con nhỏ nhất,

226
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
Stygimoloch là con lớn thứ nhì,

227
00:10:09,000 --> 00:10:12,000
Pachycephalosaurus là con lớn nhất.

228
00:10:12,000 --> 00:10:14,000
Và một người sẽ nghĩ,

229
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
có thể nó sẽ cho tôi một gợi ý.

230
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
(Cười)

231
00:10:18,000 --> 00:10:21,000
Nhưng nó chẳng gợi ý cho họ cái gì.

232
00:10:21,000 --> 00:10:24,000
Bởi vì, ồ chúng ta biết tại sao mà.

233
00:10:24,000 --> 00:10:27,000
Các nhà khoa học thích đặt tên.

234
00:10:27,000 --> 00:10:29,000
Thế nên nếu ta cắt phanh

235
00:10:29,000 --> 00:10:31,000
con Dracorex --

236
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
Tôi cắt phanh con Dracorex của tôi --

237
00:10:33,000 --> 00:10:35,000
và xem này, nó xốp bên trong,

238
00:10:35,000 --> 00:10:37,000
thực sự rất xốp bên trong.

239
00:10:37,000 --> 00:10:39,000
Ý tôi là, nó là một con chưa trưởng thành.

240
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
và nó đang lớn rất nhanh.

241
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
Và nó sẽ lớn lên nữa.

242
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
Nếu bạn cắt con Stygimoloch,

243
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
nó cũng tương tự như vậy.

244
00:10:47,000 --> 00:10:49,000
Cái vòm trán, cái vòm trán nhỏ đó,

245
00:10:49,000 --> 00:10:51,000
đang phát triển rất nhanh.

246
00:10:51,000 --> 00:10:53,000
Nó đang phồng lên rất nhanh.

247
00:10:53,000 --> 00:10:56,000
Điều thú vị là cái gai ở trên lưng của con Dracorex

248
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
cũng đang lớn rất nhanh nữa.

249
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
Cái gai trên lưng của con Stygimoloch

250
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
thì thực ra đang thu hồi lại,

251
00:11:02,000 --> 00:11:04,000
tức là chúng đang nhỏ dần đi

252
00:11:04,000 --> 00:11:06,000
trong khi cái vòm trán thì đang lớn dần lên.

253
00:11:06,000 --> 00:11:09,000
Và nếu chúng ta xem xét con Pachycephalosaurus,

254
00:11:09,000 --> 00:11:12,000
Pachycephalosaurus có một cái vòm trán đặc

255
00:11:12,000 --> 00:11:15,000
và những cái bướu nhỏ phía sau đầu

256
00:11:15,000 --> 00:11:17,000
cũng đang thu hồi lại.

257
00:11:17,000 --> 00:11:19,000
Thế với chỉ ba con khủng long này,

258
00:11:19,000 --> 00:11:21,000
là một nhà khoa học, bạn có thể dễ dàng

259
00:11:21,000 --> 00:11:23,000
chúng ta có thể dễ dàng đặt ra giả thuyết

260
00:11:23,000 --> 00:11:25,000
rằng đó chỉ là quá trình phát triển

261
00:11:25,000 --> 00:11:28,000
của cùng một con vật.

262
00:11:28,000 --> 00:11:31,000
Dĩ nhiên điều này có nghĩa là

263
00:11:31,000 --> 00:11:35,000
Stygimoloch và Dracorex

264
00:11:35,000 --> 00:11:37,000
đã tuyệt chủng.

265
00:11:37,000 --> 00:11:42,000
(Cười)

266
00:11:42,000 --> 00:11:44,000
Được rồi.

267
00:11:46,000 --> 00:11:49,000
Nó có nghĩa là

268
00:11:49,000 --> 00:11:53,000
chúng ta còn 10 con khủng long chính phải xử lí nữa.

269
00:11:53,000 --> 00:11:55,000
Một đồng nghiệp của tôi ở Berkley,

270
00:11:55,000 --> 00:11:58,000
anh ấy và tôi đang xem xét con Triceratops.

271
00:11:58,000 --> 00:12:00,000
Và trước năm 2000 --

272
00:12:00,000 --> 00:12:02,000
giờ nhớ lại,

273
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
Triceratops lần đầu tiên được tìm thấy những năm 1800 --

274
00:12:04,000 --> 00:12:07,000
trước năm 2000, chưa ai từng nhìn thấy

275
00:12:07,000 --> 00:12:10,000
một con Triceratops thiếu niên.

276
00:12:10,000 --> 00:12:13,000
Có một con Triceratops trong mọi bảo tàng trên thế giới,

277
00:12:13,000 --> 00:12:17,000
nhưng chưa ai từng thu thập một con thiếu niên.

278
00:12:17,000 --> 00:12:19,000
Và chúng ta biết tại sao đúng không?

279
00:12:19,000 --> 00:12:22,000
Bởi vì ai cũng muốn có một con to.

280
00:12:22,000 --> 00:12:24,000
Nên ai cũng có một con to.

281
00:12:24,000 --> 00:12:26,000
Thế là chúng tôi ra ngoài và thu thập một đống các thứ

282
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
và chúng tôi tìm thấy một đống những con nhỏ.

283
00:12:28,000 --> 00:12:32,000
Chúng ở khắp mọi nơi. Chúng chỗ nào cũng có.

284
00:12:32,000 --> 00:12:34,000
Thế nên chúng tôi có một đống ở bảo tàng của mình.

285
00:12:34,000 --> 00:12:39,000
(Cười)

286
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
Và mọi người nói đó là bởi tôi có một cái bảo tàng nhỏ.

287
00:12:41,000 --> 00:12:44,000
Khi anh có một cái bảo tàng nhỏ, anh chỉ có khủng long nhỏ thôi.

288
00:12:44,000 --> 00:12:47,000
(Cười)

289
00:12:47,000 --> 00:12:49,000
Nếu bạn xem xét con Triceratops,

290
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
bạn có thể thấy rằng chúng đang biến đổi, đang thay đổi hình dạng.

291
00:12:51,000 --> 00:12:53,000
Khi những con thiếu niên lớn lên,

292
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
sừng của chúng sẽ cong về đằng sau.

293
00:12:55,000 --> 00:12:57,000
Và rồi khi chúng già đi,

294
00:12:57,000 --> 00:12:59,000
những cái sừng mọc ra đằng trước.

295
00:12:59,000 --> 00:13:01,000
Và nó khá là thú vị.

296
00:13:01,000 --> 00:13:03,000
Nếu bạn nhìn theo đường viền của vành sọ,

297
00:13:03,000 --> 00:13:06,000
chúng có những cái xương nhỏ hình tam giác

298
00:13:06,000 --> 00:13:08,000
mà sẽ phát triển theo hình tam giác

299
00:13:08,000 --> 00:13:11,000
và chúng ép phẳng ra theo vành sọ

300
00:13:11,000 --> 00:13:13,000
khá là giống như những cái gai

301
00:13:13,000 --> 00:13:16,000
trên con Pachycephalosaurs.

302
00:13:16,000 --> 00:13:20,000
Và sau đó, bởi vì những con thiếu niên ở trong bộ sưu tập của tôi,

303
00:13:20,000 --> 00:13:22,000
tôi cắt chúng ra

304
00:13:22,000 --> 00:13:24,000
và xem xét bên trong.

305
00:13:24,000 --> 00:13:27,000
Và con nhỏ thì rất xốp.

306
00:13:27,000 --> 00:13:30,000
Và con cỡ trung bình cũng rất xốp.

307
00:13:30,000 --> 00:13:32,000
Nhưng điều thú vị là

308
00:13:32,000 --> 00:13:34,000
con trưởng thành Triceratops cũng rất xốp.

309
00:13:34,000 --> 00:13:37,000
Và đây là một cái sọ dài 2 mét.

310
00:13:37,000 --> 00:13:40,000
Một cái sọ lớn.

311
00:13:40,000 --> 00:13:42,000
Nhưng có một con khủng long khác

312
00:13:42,000 --> 00:13:45,000
được tìm thấy trong đội hình này

313
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
trông giống như Triceratops, chỉ khác là nó lớn hơn,

314
00:13:48,000 --> 00:13:51,000
và nó gọi là con Torosaurus.

315
00:13:51,000 --> 00:13:54,000
Và còn Torosaurus, khi chúng tôi cắt nó,

316
00:13:54,000 --> 00:13:56,000
nó có xương trưởng thành.

317
00:13:56,000 --> 00:13:58,000
Nhưng nó có những cái lỗ lớn trong tấm vành chắn của nó.

318
00:13:58,000 --> 00:14:01,000
Và mọi người đều nói, "Con Triceratops và con Torosaurus

319
00:14:01,000 --> 00:14:03,000
không thể nào là cùng một con vật

320
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
vì một con thì lớn hơn con kia."

321
00:14:05,000 --> 00:14:10,000
(Cười)

322
00:14:10,000 --> 00:14:12,000
"Và nó có lỗ trong vành sọ."

323
00:14:12,000 --> 00:14:15,000
Và tôi nói, "Thế thì chúng ta có con Torosaurus thiếu niên nào không?"

324
00:14:15,000 --> 00:14:18,000
Và họ nói, "Ờ thì không,

325
00:14:18,000 --> 00:14:21,000
nhưng mà nó có lỗ trong vành sọ."

326
00:14:21,000 --> 00:14:24,000
Thế là một trong những sinh viên cao học của tôi, John Scannella,

327
00:14:24,000 --> 00:14:26,000
xem qua cả bộ sưu tập của chúng tôi

328
00:14:26,000 --> 00:14:28,000
và anh chàng phát hiện ra

329
00:14:28,000 --> 00:14:30,000
rằng cái lỗ bắt đầu hình thành

330
00:14:30,000 --> 00:14:32,000
ở con Triceratops

331
00:14:32,000 --> 00:14:35,000
và, dĩ nhiên là nó mở to ở con Torosaurus --

332
00:14:35,000 --> 00:14:38,000
nên anh ấy tìm được những cái trung gian

333
00:14:38,000 --> 00:14:40,000
giữa con Triceratops và con Torosaurus,

334
00:14:40,000 --> 00:14:42,000
khá là hay đấy.

335
00:14:42,000 --> 00:14:44,000
Và giờ chúng ta biết rằng

336
00:14:44,000 --> 00:14:46,000
Torosaurus

337
00:14:46,000 --> 00:14:49,000
thực ra chính là một con Triceratops đã trưởng thành.

338
00:14:49,000 --> 00:14:51,000
Giờ khi chúng ta đặt tên cho khủng long,

339
00:14:51,000 --> 00:14:53,000
khi chúng ta đặt tên mọi thứ,

340
00:14:53,000 --> 00:14:55,000
cái tên ban đầu sẽ ở lại

341
00:14:55,000 --> 00:14:59,000
còn cái tên thứ 2 thì bị bỏ đi.

342
00:14:59,000 --> 00:15:02,000
Thế nên Torosaurus đã tuyệt chủng.

343
00:15:02,000 --> 00:15:05,000
Triceratops, nếu bạn theo dõi tin tức thời sự,

344
00:15:05,000 --> 00:15:07,000
rất nhiều phát thanh viên bị sai cả.

345
00:15:07,000 --> 00:15:10,000
Họ nghĩ rằng Torosaurus nên được giữ lại còn Triceratops thì bị bỏ đi,

346
00:15:10,000 --> 00:15:12,000
nhưng điều đó sẽ không xảy ra đâu.

347
00:15:12,000 --> 00:15:17,000
(Cười)

348
00:15:18,000 --> 00:15:21,000
Được rồi, chúng tôi có thể làm điều này với một đống khủng long nữa.

349
00:15:21,000 --> 00:15:23,000
Ý tôi là, đây là con Edmontosaurus

350
00:15:23,000 --> 00:15:25,000
và con Anatotitan.

351
00:15:25,000 --> 00:15:28,000
Anatotitan: một con vịt khổng lồ.

352
00:15:28,000 --> 00:15:30,000
Nó là một con khủng long mỏ vịt.

353
00:15:30,000 --> 00:15:32,000
Đây là một con khác.

354
00:15:32,000 --> 00:15:34,000
Thế là chúng tôi xem xét mô học của xương.

355
00:15:34,000 --> 00:15:37,000
Và mô học xương cho chúng ta biết

356
00:15:37,000 --> 00:15:39,000
rằng Edmontosaurus là một con thiếu niên,

357
00:15:39,000 --> 00:15:41,000
hoặc ít ra là một con tiền trưởng thành,

358
00:15:41,000 --> 00:15:44,000
và con kia là con trưởng thành

359
00:15:44,000 --> 00:15:47,000
và chúng ta có một sự phát triển cá thể.

360
00:15:47,000 --> 00:15:50,000
Và chúng ta loại bỏ được con Anatotitan.

361
00:15:50,000 --> 00:15:53,000
Và chúng ta có thể cứ tiếp tục làm thế này.

362
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
Và con cuối cùng

363
00:15:55,000 --> 00:15:57,000
là con T.Rex.

364
00:15:57,000 --> 00:15:59,000
Và đây là 2 con khủng long,

365
00:15:59,000 --> 00:16:02,000
T.Rex và con Nanotyrannus.

366
00:16:02,000 --> 00:16:04,000
(Cười)

367
00:16:04,000 --> 00:16:07,000
Lại một lần nữa, khiến bạn phải băn khoăn.

368
00:16:07,000 --> 00:16:10,000
(Cười)

369
00:16:10,000 --> 00:16:12,000
Nhưng người ta có một câu hỏi hay.

370
00:16:12,000 --> 00:16:14,000
Họ xem xét chúng

371
00:16:14,000 --> 00:16:17,000
và nói, "Một con có 17 răng và con lớn nhất có 12 răng.

372
00:16:17,000 --> 00:16:19,000
Và nó chẳng hợp lý chút nào,

373
00:16:19,000 --> 00:16:21,000
vì chúng ta không biết con khủng long nào

374
00:16:21,000 --> 00:16:23,000
mà có thể mọc thêm răng khi nó già đi.

375
00:16:23,000 --> 00:16:25,000
Thế nên phải đúng là --

376
00:16:25,000 --> 00:16:28,000
chúng là 2 con khác nhau."

377
00:16:28,000 --> 00:16:30,000
Nên chúng tôi cắt chúng ra.

378
00:16:30,000 --> 00:16:32,000
Và chắc chắn rồi,

379
00:16:32,000 --> 00:16:35,000
Nanotyrannus có xương chưa trưởng thành

380
00:16:35,000 --> 00:16:38,000
và con lớn hơn thì có xương trưởng thành hơn.

381
00:16:38,000 --> 00:16:41,000
Trông giống như nó sẽ còn lớn lên nữa.

382
00:16:41,000 --> 00:16:43,000
Và ở Bảo tàng vùng Rockies mà chúng tôi làm việc,

383
00:16:43,000 --> 00:16:45,000
tôi có 4 con T.Rex,

384
00:16:45,000 --> 00:16:47,000
và tôi có thể cắt cả đống chúng.

385
00:16:47,000 --> 00:16:50,000
Nhưng thực ra tôi không phải cắt con nào cả,

386
00:16:50,000 --> 00:16:53,000
vì tôi chỉ việc đặt hàm của chúng cạnh nhau

387
00:16:53,000 --> 00:16:56,000
và thành ra là con lớn nhất có 12 răng

388
00:16:56,000 --> 00:16:58,000
và con nhỏ nhất tiếp theo có 13

389
00:16:58,000 --> 00:17:00,000
và con nhỏ nhất tiếp theo có 14.

390
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
Và dĩ nhiên, con Nano có 17.

391
00:17:02,000 --> 00:17:05,000
Và chúng tôi ra ngoài và xem những bộ sưu tập của người khác

392
00:17:05,000 --> 00:17:09,000
và chúng tôi tìm thấy một con có khoảng 15 cái răng.

393
00:17:09,000 --> 00:17:12,000
Thế nên một lần nữa, vẫn rất dễ để nói rằng

394
00:17:12,000 --> 00:17:14,000
sự phát triển cá thể của con Tyrannosaurus

395
00:17:14,000 --> 00:17:17,000
có bao gồm con Nanotyrannus,

396
00:17:17,000 --> 00:17:22,000
và vì thế chúng ta có thể bỏ ra một con khủng long khác.

397
00:17:22,000 --> 00:17:24,000
(Cười)

398
00:17:24,000 --> 00:17:28,000
Thế nên khi nói về

399
00:17:28,000 --> 00:17:30,000
kết thức kỉ băng hà của chúng ta,

400
00:17:30,000 --> 00:17:33,000
chúng ta còn 7 con.

401
00:17:33,000 --> 00:17:36,000
Và đó là một số đẹp.

402
00:17:36,000 --> 00:17:39,000
Một số đẹp để tuyệt chủng, tôi nghĩ vậy.

403
00:17:39,000 --> 00:17:41,000
Giờ các bạn có thể tưởng tượng,

404
00:17:41,000 --> 00:17:44,000
điều này không được học sinh lớp 4 hâm mộ cho lắm.

405
00:17:44,000 --> 00:17:46,000
Học sinh lớp 4 yêu thích khủng long,

406
00:17:46,000 --> 00:17:49,000
chúng ghi nhớ tên khủng long.

407
00:17:51,000 --> 00:17:54,000
Và chúng sẽ không vui vẻ vì điều này lắm đâu.

408
00:17:54,000 --> 00:17:56,000
(Cười)

409
00:17:56,000 --> 00:17:58,000
Cám ơn rất nhiều.

410
00:17:58,000 --> 00:18:01,000
(Vỗ tay)