WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.000
Aramızda farklı nesillerden

00:00:03.000 --> 00:00:05.000
olanlar varsa el kaldırabilir ya da

00:00:05.000 --> 00:00:08.000
el çırpabilir mi?

00:00:08.000 --> 00:00:10.000
3 ile 12 yaş arasında

00:00:10.000 --> 00:00:12.000
kaç kişi var merak ediyorum.

00:00:12.000 --> 00:00:16.000
(Kahkahalar)

00:00:16.000 --> 00:00:19.000
Yok, ha!

00:00:19.000 --> 00:00:21.000
Tamam.

00:00:21.000 --> 00:00:23.000
Dinozorlar hakkında konuşacağım.

00:00:23.000 --> 00:00:26.000
Bu yaşlardayken dinozorları hatırlıyor musunuz?

00:00:26.000 --> 00:00:31.000
(Alkışlar)

00:00:33.000 --> 00:00:36.000
Dinozorlar eğlenceli yaratıklardır, bilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:00:36.000 --> 00:00:38.000
(Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:00:38.000 --> 00:00:40.000
Şu an farklı bir noktaya doğru ilerliyoruz.

00:00:40.000 --> 00:00:43.000
Umarım hepiniz bunu farketmişsinizdir.

00:00:43.000 --> 00:00:45.000
Size baştan mesajımı vereyim:

00:00:45.000 --> 00:00:47.000
Yok olmamaya çalışın.

00:00:47.000 --> 00:00:49.000
(Kahkahalar)

00:00:49.000 --> 00:00:51.000
İşte bu.

NOTE Paragraph

00:00:51.000 --> 00:00:55.000
(Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:00:55.000 --> 00:00:57.000
İnsanlar bana çok soru sorarlar.

00:00:57.000 --> 00:01:00.000
Aslında en çok aldığım sorulardan biri şudur:

00:01:00.000 --> 00:01:04.000
"Neden çocuklar dinozorları bu kadar severler?"

00:01:04.000 --> 00:01:06.000
Bu cazibe nereden geliyor?

00:01:06.000 --> 00:01:09.000
Ben de genelde şöyle cevaplarım:

00:01:09.000 --> 00:01:11.000
"Çünkü dinozorlar büyükler,

00:01:11.000 --> 00:01:14.000
farklılar ve şu anda yoklar."

00:01:14.000 --> 00:01:16.000
Hepsinin soyu tükendi.

00:01:16.000 --> 00:01:18.000
Bu doğru değil tabi,

00:01:18.000 --> 00:01:20.000
ama bir dakikalığına öyle sayacağız.

00:01:20.000 --> 00:01:23.000
Evet, ana fikir böyledir:

00:01:23.000 --> 00:01:27.000
Büyükler, farklılar ve şu anda yoklar.

00:01:27.000 --> 00:01:29.000
Konuşmamın başlığı,

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
Şekil Değiştiren Dinozorlar:

00:01:31.000 --> 00:01:33.000
Erken Yok Oluşun Sebebi.

NOTE Paragraph

00:01:33.000 --> 00:01:36.000
Şimdi, dinozorları hatırladığımızı varsayıyorum.

00:01:36.000 --> 00:01:39.000
Farklı farklı birçok şekilleri var.

00:01:39.000 --> 00:01:42.000
Farklı çeşitleri var.

00:01:42.000 --> 00:01:44.000
Uzun zaman önce,

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
1900'lü yılların başlarında,

00:01:46.000 --> 00:01:49.000
müzeler dinozorların peşine düşmüştü.

00:01:49.000 --> 00:01:52.000
Sahaya çıkıp onları topladılar.

00:01:52.000 --> 00:01:54.000
Ve şu çok ilginçtir:

00:01:54.000 --> 00:01:57.000
Her müze diğer müzelerin sahip olduklarından

00:01:57.000 --> 00:01:59.000
daha büyük ve daha iyi bir dinozora sahip olmak istiyordu.

00:01:59.000 --> 00:02:02.000
Eğer Toronto'da bir müze büyük bir

00:02:02.000 --> 00:02:05.000
Tyrannosaur'a sahipse

00:02:05.000 --> 00:02:08.000
Ottawa'da bir başka müze daha büyük

00:02:08.000 --> 00:02:10.000
ve daha iyisini istiyordu.

00:02:10.000 --> 00:02:12.000
Ve bu bütün müzelerde yaşandı.

00:02:12.000 --> 00:02:14.000
Herkes daha büyük ve iyi durumda

00:02:14.000 --> 00:02:17.000
dinozorları araştırıyordu.

00:02:17.000 --> 00:02:21.000
Bu 1900'lü yılların başlarında böyleydi.

NOTE Paragraph

00:02:21.000 --> 00:02:24.000
1970'lerde

00:02:24.000 --> 00:02:26.000
bazı bilim adamları oturdu

00:02:26.000 --> 00:02:29.000
şöyle düşündü: "Bu da ne böyle?

00:02:29.000 --> 00:02:31.000
Şu dinozorlara bakın.

00:02:31.000 --> 00:02:33.000
Hepsi de kocaman.

00:02:33.000 --> 00:02:36.000
Peki ufak olanlar nerede?"

00:02:38.000 --> 00:02:40.000
Bu konu hakkında düşündüler

00:02:40.000 --> 00:02:42.000
hatta bazı makaleler bile kaleme aldılar:

00:02:42.000 --> 00:02:44.000
"Küçük dinozorlar nerede?"

00:02:44.000 --> 00:02:49.000
(Kahkahalar)

00:02:52.000 --> 00:02:56.000
Evet, müzeye gidin de görün,

00:02:56.000 --> 00:02:59.000
bakın bakalım kaç tane bebek dinozor göreceksiniz.

00:02:59.000 --> 00:03:02.000
İnsanlar şunu zannettiler -- ki aslında bu bir problemdi --

00:03:02.000 --> 00:03:04.000
İnsanlar zannettiler ki

00:03:04.000 --> 00:03:06.000
eğer küçük bir dinozora

00:03:06.000 --> 00:03:08.000
ya da genç bir dinozora sahip olsalardı

00:03:08.000 --> 00:03:10.000
onun kimliğini kolaylıkla saptayabilirlerdi.

00:03:10.000 --> 00:03:12.000
Büyük bir dinozorunuz ve

00:03:12.000 --> 00:03:15.000
daha küçük bir dinozorunuz olurdu.

00:03:15.000 --> 00:03:18.000
Ama bütün dinozorları büyüktü.

NOTE Paragraph

00:03:18.000 --> 00:03:21.000
Bu birkaç şeyden kaynaklandı.

00:03:21.000 --> 00:03:25.000
İlk olarak, bilim adamlarının egoları vardır,

00:03:25.000 --> 00:03:29.000
ve onlar dinozorlara isim vermeyi severler.

00:03:29.000 --> 00:03:31.000
Gerçi her şeye isim vermeyi severler.

00:03:31.000 --> 00:03:34.000
Herkes bir hayvan sahibi olmayı ve ona isim vermeyi sever.

00:03:34.000 --> 00:03:37.000
(Kahkahalar)

00:03:37.000 --> 00:03:40.000
Ne zaman farklı görünen ufak bir şey bulduysalar

00:03:40.000 --> 00:03:43.000
ona farklı bir isim verdiler.

00:03:43.000 --> 00:03:45.000
Sonuçta ne oldu?

00:03:45.000 --> 00:03:48.000
Kendimizi bir yığın dinozorun içinde bulduk.

NOTE Paragraph

00:03:50.000 --> 00:03:53.000
1975 yılında

00:03:53.000 --> 00:03:56.000
birinin kafasında bir ampül yandı.

00:03:56.000 --> 00:03:58.000
Pennsylvania Üniversitesi'nden

00:03:58.000 --> 00:04:00.000
Dr. Peter Dodson

00:04:00.000 --> 00:04:03.000
dinozorların, sürüngenlerin değil

00:04:03.000 --> 00:04:06.000
kuşların büyüme süreçlerini

00:04:06.000 --> 00:04:08.000
takip ettiklerini

00:04:08.000 --> 00:04:10.000
farkederek

00:04:10.000 --> 00:04:12.000
farklı bir yorum getirdi.

00:04:12.000 --> 00:04:14.000
Bunun için

00:04:14.000 --> 00:04:17.000
Cassowary'yi örnek göstermişti.

00:04:17.000 --> 00:04:20.000
Gerçekten de Cassowary'ye ya da kafasında boynuz olan

00:04:20.000 --> 00:04:23.000
herhangi bir kuşa baktığınızda,

00:04:23.000 --> 00:04:25.000
ibiğin büyümeye başlamasından önce

00:04:25.000 --> 00:04:27.000
bu tip canlıların

00:04:27.000 --> 00:04:30.000
yetişkin boyutunun yüzde 80'ine kadar büyüdüklerini görebilirsiniz.

00:04:30.000 --> 00:04:33.000
Şimdi bunun hakkında düşünelim.

00:04:33.000 --> 00:04:36.000
Bu tip kuşlar, yetişkinlik öncesi karakterlerini

00:04:36.000 --> 00:04:39.000
bizim ifademizle ontogenilerini oldukça geç bir zamana kadar tutuyorlar.

00:04:39.000 --> 00:04:43.000
Allometrik kafatası ontogenisi

00:04:43.000 --> 00:04:46.000
göreceli baş iskeleti büyümesidir.

00:04:46.000 --> 00:04:48.000
Eğer yüzde 80 oranında

00:04:48.000 --> 00:04:50.000
olgunlaşmış bir cassowary

00:04:50.000 --> 00:04:53.000
bulsaydınız, bu hayvanın

00:04:53.000 --> 00:04:56.000
ileride cassowary olabileceğini bilemezdiniz

00:04:56.000 --> 00:04:59.000
aksine bu ikisinin farklı hayvanlar olduğunu düşünürdünüz.

NOTE Paragraph

00:05:00.000 --> 00:05:03.000
Bu bir problemdi,

00:05:03.000 --> 00:05:06.000
ve Peter Dodson bu problemi

00:05:06.000 --> 00:05:08.000
ördek gagalı dinozorları kullanarak

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
çözdü ve adına da Hypacrosaurus dedi.

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
Ve şunu gösterdi:

00:05:12.000 --> 00:05:15.000
Eğer bir bebek ve yetişkin kafatasını ele alırsanız

00:05:15.000 --> 00:05:18.000
ve bunların lineer bir büyüme sürecini takip ettiğini düşünürseniz

00:05:18.000 --> 00:05:21.000
o zaman bu iki kafatasının ortalaması

00:05:21.000 --> 00:05:23.000
yaklaşık olarak

00:05:23.000 --> 00:05:26.000
yetişkin olanın yarısı kadar olmalıydı.

00:05:26.000 --> 00:05:28.000
Fakat gerçekte yüzde 65

00:05:28.000 --> 00:05:30.000
yetişkinlikte olanlarda bile

00:05:30.000 --> 00:05:32.000
bir boynuz yapısı yoktu.

00:05:32.000 --> 00:05:34.000
İlginç bir durumdu.

00:05:34.000 --> 00:05:37.000
Bu, insanların

00:05:37.000 --> 00:05:40.000
tekrar yanlış yola saptığı yerdi.

00:05:40.000 --> 00:05:42.000
Şunu kastediyorum: Eğer insanlar

00:05:42.000 --> 00:05:45.000
Peter Dodson'ın çalışmasını dikkate alsalardı ve onunla yol alsalardı

00:05:45.000 --> 00:05:47.000
şu an sahip olduğumuzdan

00:05:47.000 --> 00:05:49.000
daha az dinozora sahip olurduk.

00:05:49.000 --> 00:05:51.000
Ne var ki bilim adamlarının egoları vardır;

00:05:51.000 --> 00:05:54.000
ve onlar bir şeylere isim vermeyi severler.

00:05:54.000 --> 00:05:57.000
Tabi dinozorlara isim vermeye devam ettiler

00:05:57.000 --> 00:06:00.000
çünkü onları farklı görmüşlerdi.

NOTE Paragraph

00:06:00.000 --> 00:06:02.000
Şu anda bir dinozorun

00:06:02.000 --> 00:06:05.000
ya da herhangi bir hayvanın

00:06:05.000 --> 00:06:08.000
genç ya da daha yaşlı olup olmadığını test etme imkanımız var.

00:06:08.000 --> 00:06:11.000
Ve bu açıkçası onların kemiklerini keserek yapılıyor.

00:06:11.000 --> 00:06:15.000
Fakat dinozorların kemiklerini kesmek

00:06:15.000 --> 00:06:18.000
sizin de anlayacağınız üzere oldukça zor

00:06:18.000 --> 00:06:21.000
çünkü müzeler için

00:06:21.000 --> 00:06:25.000
kemikler oldukça kıymetli parçalar.

00:06:25.000 --> 00:06:28.000
Müzeye gidin görün ne kadar itina gösterdiklerine şahit olacaksınız.

00:06:28.000 --> 00:06:31.000
Kemikleri küçük kutuların içinde köpüklerle destekleyerek saklıyorlar.

00:06:31.000 --> 00:06:34.000
Çok özen gösteriyorlar.

00:06:35.000 --> 00:06:37.000
Oraya gidip kemikleri biçerek

00:06:37.000 --> 00:06:39.000
içine bakmak istediğinizde bundan hoşlanmıyorlar.

00:06:39.000 --> 00:06:41.000
(Kahkahalar)

00:06:41.000 --> 00:06:44.000
Normalde onlar bunu yapmanıza izin vermezler.

00:06:44.000 --> 00:06:47.000
Fakat benim bir müzem var

00:06:47.000 --> 00:06:49.000
ve orada bir dinozor koleksiyonum var

00:06:49.000 --> 00:06:51.000
o halde ben de benimkileri kesebilirim.

00:06:51.000 --> 00:06:53.000
Ben de bunu yaptım.

NOTE Paragraph

00:06:53.000 --> 00:06:58.000
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:06:58.000 --> 00:07:03.000
Eğer küçük bir dinozorun kemiğinin kesitine bakarsanız

00:07:03.000 --> 00:07:05.000
Şekil-A'da gösterilen süngerimsi bir yapıyla karşılaşırsınız.

00:07:05.000 --> 00:07:07.000
Eğer daha yaşlı bir dinozorunkine bakarsanız

00:07:07.000 --> 00:07:09.000
Daha yoğun bir dokuya sahip olduğunu görürsünüz.

00:07:09.000 --> 00:07:11.000
Bunun olgun bir kemik yapısı olduğunu söyleyebilirsiniz.

00:07:11.000 --> 00:07:14.000
Yani bu ikisini ayırd etmek oldukça kolay.

00:07:14.000 --> 00:07:16.000
Şimdi sizlere

00:07:16.000 --> 00:07:18.000
şunları göstermek istiyorum.

00:07:18.000 --> 00:07:22.000
Kuzey Amerika'da, ABD'nin kuzeydeki ovalarında,

00:07:22.000 --> 00:07:26.000
Alberta ve Saskatchewan vilayetlerinin güneydeki ovalarında

00:07:26.000 --> 00:07:29.000
Cehennem Deresi Oluşumu adı verilen

00:07:29.000 --> 00:07:32.000
ve yeryüzünde yaşamış son dinozorları barındıran kayalar var.

00:07:32.000 --> 00:07:34.000
Ve bunlardan 12 tanesi

00:07:34.000 --> 00:07:36.000
herkesin tanıdığı --

00:07:36.000 --> 00:07:38.000
yok olmuş 12 temel

00:07:38.000 --> 00:07:40.000
dinozoru kastediyorum.

00:07:40.000 --> 00:07:43.000
Biz bunları değerlendireceğiz.

00:07:43.000 --> 00:07:45.000
Bu benim yapmakta olduğum şey.

00:07:45.000 --> 00:07:48.000
Öğrencilerim ve personelimle

00:07:48.000 --> 00:07:51.000
bunları kesip içlerine bakıyoruz.

00:07:51.000 --> 00:07:53.000
Tahmin edeceğiniz üzere

00:07:53.000 --> 00:07:55.000
bir bacak kemiğine kesik açmak kolay

00:07:55.000 --> 00:07:58.000
fakat bir müzeye gidip

00:07:58.000 --> 00:08:00.000
"Dinozorunuzun kemiğine bir kesik açsam

00:08:00.000 --> 00:08:03.000
sorun olur mu?" diye sorsanız

00:08:03.000 --> 00:08:06.000
size "Git buradan!" derler.

00:08:06.000 --> 00:08:11.000
(Kahkahalar)

00:08:11.000 --> 00:08:15.000
Evet burada bahsettiğim 12 dinozor var.

00:08:15.000 --> 00:08:18.000
Şu üç dizonora baktığımızda

NOTE Paragraph

00:08:18.000 --> 00:08:21.000
bunların Pachycephalosaurs diye isimlendirilen dinozorlar olduklarını görüyoruz.

00:08:21.000 --> 00:08:23.000
Herkes bu üç

00:08:23.000 --> 00:08:25.000
hayvanın arasında bir ilişki olduğunu bilir.

00:08:25.000 --> 00:08:27.000
Varsayım, bunların

00:08:27.000 --> 00:08:29.000
kuzen şeklinde ya da bir başka şekilde

00:08:29.000 --> 00:08:32.000
bir ilişkisi olduğunu düşünmek yönündedir.

00:08:32.000 --> 00:08:34.000
Fakat hemen hiç kimse

00:08:34.000 --> 00:08:37.000
bunların daha yakın ilişkili olabileceğini düşünmedi.

00:08:37.000 --> 00:08:39.000
Başka bir ifadeyle,

00:08:39.000 --> 00:08:42.000
insanlar bunlara baktılar ve farklılıklarını gördüler.

00:08:42.000 --> 00:08:44.000
Hepinizin bildiği gibi

00:08:44.000 --> 00:08:46.000
eğer kız kardeşiniz ya da erkek kardeşinizle

00:08:46.000 --> 00:08:48.000
olan akrabalık ilişkinizi belirleyecekseniz

00:08:48.000 --> 00:08:52.000
farklılıklara bakarak bunu yapamazsınız.

00:08:52.000 --> 00:08:54.000
Aradaki ilişkiyi sadece

00:08:54.000 --> 00:08:56.000
benzerliklere bakarak belirleyebilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:08:56.000 --> 00:08:58.000
Fakat insanlar bunlara bakıyor

00:08:58.000 --> 00:09:00.000
ve ne kadar da farklı olduklarından bahsediyorlardı.

00:09:00.000 --> 00:09:03.000
Pachycephalosaurus büyük, kalın küremsi bir kafatasına sahip

00:09:03.000 --> 00:09:06.000
ve kafasının arka kısmında küçük çıkıntılar var

00:09:06.000 --> 00:09:10.000
ön tarafında, burun civarında ise bir grup budaklı yapılar var.

00:09:10.000 --> 00:09:12.000
Bir diğer dinozor Stygimoloch,

00:09:12.000 --> 00:09:16.000
aynı yaşta ve aynı zamanda yaşamış

00:09:16.000 --> 00:09:18.000
kafasından geriye doğru uzanan sivri yapılar var

00:09:18.000 --> 00:09:20.000
ufak küremsi bir kafatası

00:09:20.000 --> 00:09:24.000
ve yine burun kısmında budaklı yapılar mevcut.

00:09:24.000 --> 00:09:26.000
Bu üçüncüsü de Dracorex adı verilen dinozor.

00:09:26.000 --> 00:09:28.000
Hogwart'ın Gözleri.

00:09:28.000 --> 00:09:31.000
Tahmin edin bu isim nereden geliyor? Dragon.(İngilizcede Ejderha anlamına gelir)

00:09:31.000 --> 00:09:33.000
Evet bu da bir dinozor

00:09:33.000 --> 00:09:36.000
kafasından geriye uzanan sivri yapılara sahip, küremsi kafatası yok

00:09:36.000 --> 00:09:39.000
ve burun kısmında budaklı yapılar var.

NOTE Paragraph

00:09:39.000 --> 00:09:42.000
Hiç kimse burun kısmındaki budaklı yapıların benzerliğini farketmemişti.

00:09:42.000 --> 00:09:44.000
Fakat bu üçüne baktılar ve şöyle dediler:

00:09:44.000 --> 00:09:46.000
"Bunlar üç farklı dinozor,

00:09:46.000 --> 00:09:49.000
ve muhtemelen en ilkel olanları da Dracorex.

00:09:49.000 --> 00:09:52.000
Şu diğeri de şundan daha ilkel.

00:09:52.000 --> 00:09:55.000
Onlar bu üçünü

00:09:55.000 --> 00:09:58.000
nasıl sınıflandırdılar anlayamıyorum.

00:09:58.000 --> 00:10:00.000
Ama bunları sıralarsanız

00:10:00.000 --> 00:10:03.000
bu üç kafatasını yanyana koyar

00:10:03.000 --> 00:10:05.000
ve böyle kıyaslarsanız.

00:10:05.000 --> 00:10:07.000
Dracorex en küçükleri,

00:10:07.000 --> 00:10:09.000
Stygimoloch ortanca olanları,

00:10:09.000 --> 00:10:12.000
Pachycephalosaurus ise en büyükleri.

00:10:12.000 --> 00:10:14.000
Bu tablonun bana

00:10:14.000 --> 00:10:16.000
bir ipucu vermesi gerektiği düşünülür.

00:10:16.000 --> 00:10:18.000
(Kahkahalar)

00:10:18.000 --> 00:10:21.000
Fakat bu onlara bir ipucu vermedi.

00:10:21.000 --> 00:10:24.000
Çünkü... Bunun nedenini biliyoruz.

00:10:24.000 --> 00:10:27.000
Bilim adamları bir şeylere isim vermeyi severler.

NOTE Paragraph

00:10:27.000 --> 00:10:29.000
Evet, eğer Dracorex'e

00:10:29.000 --> 00:10:31.000
bir kesik açıp bakarsak --

00:10:31.000 --> 00:10:33.000
Ben bizim Dracorex'e açtım --

00:10:33.000 --> 00:10:35.000
ve baktım ve süngerimsi

00:10:35.000 --> 00:10:37.000
gerçekten süngerimsi bir iç yapısı olduğunu gördüm.--

00:10:37.000 --> 00:10:39.000
Bu elimizdeki kemiğin genç olduğu anlamına geliyor,

00:10:39.000 --> 00:10:41.000
bunlar gerçekten hızlı büyürler.

00:10:41.000 --> 00:10:43.000
İleride daha büyük olacağını düşünebiliriz.

00:10:43.000 --> 00:10:45.000
Stygimoloch üzerinde bir kesik açarsanız

00:10:45.000 --> 00:10:47.000
aşağı yukarı aynı şeyi görürsünüz.

00:10:47.000 --> 00:10:49.000
Küremsi küçük kafatasının

00:10:49.000 --> 00:10:51.000
hızla büyüdüğünü anlıyoruz.

00:10:51.000 --> 00:10:53.000
Çok hızlı bir şekilde şişiyor.

00:10:53.000 --> 00:10:56.000
İlginç olan bir diğer şey de Dracorex'in kafasının

00:10:56.000 --> 00:10:58.000
arka kısmındaki sivri yapıların da hızla büyümesi.

00:10:58.000 --> 00:11:00.000
Stygimoloch'un kafasının arkasındaki sivrilikler

00:11:00.000 --> 00:11:02.000
erimeye başlıyor

00:11:02.000 --> 00:11:04.000
yani küremsi şişlik büyürken

00:11:04.000 --> 00:11:06.000
kafanın gerisindeki sivrilikler küçülüyor.

00:11:06.000 --> 00:11:09.000
Pachycephalosaurus'a baktığımızda,

00:11:09.000 --> 00:11:12.000
Pachycephalosaurus üst tarafta katı bir küremsi yapıya sahip

00:11:12.000 --> 00:11:15.000
ve kafasının arkasındaki çıkıntılar

00:11:15.000 --> 00:11:17.000
iyice küçülmüş.

NOTE Paragraph

00:11:17.000 --> 00:11:19.000
Şimdi bu üç dinozoru inceleyerek

00:11:19.000 --> 00:11:21.000
siz -- bir bilim adamı olarak --

00:11:21.000 --> 00:11:23.000
kolaylıkla şu hipotezi oluşturabilirsiniz:

00:11:23.000 --> 00:11:25.000
Bu tablo sadece aynı hayvanın

00:11:25.000 --> 00:11:28.000
gelişim serisini ifade ediyor.

00:11:28.000 --> 00:11:31.000
Şu anlama da geliyor

00:11:31.000 --> 00:11:35.000
Stygimoloch ve Dracorex

00:11:35.000 --> 00:11:37.000
artık yok.

00:11:37.000 --> 00:11:42.000
(Kahkahalar)

00:11:42.000 --> 00:11:44.000
Evet.

00:11:46.000 --> 00:11:49.000
Ayrıca şu anlama da geliyor:

00:11:49.000 --> 00:11:53.000
Geriye 10 temel dinozorumuz kaldı.

NOTE Paragraph

00:11:53.000 --> 00:11:55.000
Berkley'de bir meslektaşım ve ben

00:11:55.000 --> 00:11:58.000
Triceratops'a bakıyorduk.

00:11:58.000 --> 00:12:00.000
Hatırladığım kadarıyla

00:12:00.000 --> 00:12:02.000
2000'den önceydi.

00:12:02.000 --> 00:12:04.000
Triceratops ilk olarak 1800'lerde bulundu.

00:12:04.000 --> 00:12:07.000
Fakat 2000 yılından önce

00:12:07.000 --> 00:12:10.000
hiç kimse genç bir Triceratops görmemişti.

00:12:10.000 --> 00:12:13.000
Dünya'nın pek çok yerindeki müzelerdeTriceratops vardı,

00:12:13.000 --> 00:12:17.000
fakat hiç kimsede genç bir Triceratops yoktu.

00:12:17.000 --> 00:12:19.000
Nedenini biliyoruz, değil mi?

00:12:19.000 --> 00:12:22.000
Çünkü herkes büyük olanı ister.

00:12:22.000 --> 00:12:24.000
Herkeste büyük olanlar vardı.

00:12:24.000 --> 00:12:26.000
Biz de çıktık ve birkaç şey topladık

00:12:26.000 --> 00:12:28.000
ve birkaç küçük dinozor iskeleti bulduk.

00:12:28.000 --> 00:12:32.000
Onlar her yerdeler.

00:12:32.000 --> 00:12:34.000
Onlardan bizim müzede çok sayıda var.

00:12:34.000 --> 00:12:39.000
(Kahkahalar)

00:12:39.000 --> 00:12:41.000
Herkes bunu benim müzemin küçük olmasına bağlıyor.

00:12:41.000 --> 00:12:44.000
Küçük bir müzen varsa, küçük dinozorların vardır.

NOTE Paragraph

00:12:44.000 --> 00:12:47.000
(Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:12:47.000 --> 00:12:49.000
Triceratops'a bakarsanız,

00:12:49.000 --> 00:12:51.000
farklılaştığını, şekil değiştirdiğini görebilirsiniz.

00:12:51.000 --> 00:12:53.000
Genç bireyler büyürken

00:12:53.000 --> 00:12:55.000
boynuzları geriye doğru kıvrılır.

00:12:55.000 --> 00:12:57.000
Daha da yaşlandıklarında

00:12:57.000 --> 00:12:59.000
boynuz ileri doğru büyür.

00:12:59.000 --> 00:13:01.000
Bu oldukça hoştur.

00:13:01.000 --> 00:13:03.000
Kafasındaki fırfırlar boyunca bakarsanız

00:13:03.000 --> 00:13:06.000
üçgen şeklinde küçük kemikler görürsünüz

00:13:06.000 --> 00:13:08.000
bunlar üçgen olarak büyürler

00:13:08.000 --> 00:13:11.000
ve yetişkinlerde fırfırın üzerine yayılırlar.

00:13:11.000 --> 00:13:13.000
Tıpkı Pachycephalosaurs'un kafasından geriye

00:13:13.000 --> 00:13:16.000
uzanan sivri çıkıntılar gibi.

00:13:16.000 --> 00:13:20.000
Genç bireyler benim koleksiyonumda olduğu için

00:13:20.000 --> 00:13:22.000
onlara kesik açtım

00:13:22.000 --> 00:13:24.000
ve içlerine baktım.

00:13:24.000 --> 00:13:27.000
Küçük olan oldukça süngerimsiydi.

00:13:27.000 --> 00:13:30.000
Orta boyuttaki de süngerimsi iç yapıya sahipti.

00:13:30.000 --> 00:13:32.000
Ama ilginç olan şu ki

00:13:32.000 --> 00:13:34.000
yetişkin Triceratops da aynı şekilde süngerimsi iç yapıya sahipti.

00:13:34.000 --> 00:13:37.000
Bu kafatası iki metre uzunluğundaydı.

00:13:37.000 --> 00:13:40.000
Büyük bir kafatasıydı.

NOTE Paragraph

00:13:40.000 --> 00:13:42.000
Bu formda olan

00:13:42.000 --> 00:13:45.000
bir başka dinozor daha var,

00:13:45.000 --> 00:13:48.000
daha büyük olması dışında Triceratops'a benziyor

00:13:48.000 --> 00:13:51.000
Torosaurus olarak adlandırılmış.

00:13:51.000 --> 00:13:54.000
Torosaurus'a kesik açtığımızda

00:13:54.000 --> 00:13:56.000
olgun bir kemik yapısı görürüz.

00:13:56.000 --> 00:13:58.000
Fakat kalkanında şu büyük delikleri vardır.

00:13:58.000 --> 00:14:01.000
Herkes şöyle dedi: "Triceratops ve Torosaurus'un

00:14:01.000 --> 00:14:03.000
aynı hayvan olması mümkün değildir,

00:14:03.000 --> 00:14:05.000
çünkü biri diğerinden daha büyük."

00:14:05.000 --> 00:14:10.000
(Kahkahalar)

00:14:10.000 --> 00:14:12.000
"Ve fırfırlarının altında delikleri var."

00:14:12.000 --> 00:14:15.000
Ben de şöyle dedim: "Peki, elimizde genç bir Torosaurus var mı?"

00:14:15.000 --> 00:14:18.000
Onlar da: "Hayır yok,

00:14:18.000 --> 00:14:21.000
ama kafasında delikler var." dediler.

NOTE Paragraph

00:14:21.000 --> 00:14:24.000
Benim mezun öğrencilerimden birisi, John Scanella,

00:14:24.000 --> 00:14:26.000
bütün koleksiyonumuzu gözden geçirdi

00:14:26.000 --> 00:14:28.000
ve kalkandaki deliklerin

00:14:28.000 --> 00:14:30.000
Triceratops'ta başladığını

00:14:30.000 --> 00:14:32.000
ve Torosaurus'da görünür bir hal

00:14:32.000 --> 00:14:35.000
aldığını keşfetti.

00:14:35.000 --> 00:14:38.000
Triceratops ve Torosaurus

00:14:38.000 --> 00:14:40.000
arasında bir ara form

00:14:40.000 --> 00:14:42.000
bularak bunu başardı.

00:14:42.000 --> 00:14:44.000
Şimdi şunu biliyoruz:

00:14:44.000 --> 00:14:46.000
Torosaurus, Triceratops'un

00:14:46.000 --> 00:14:49.000
yetişkin halidir.

00:14:49.000 --> 00:14:51.000
Dinozorlara isim verdiğimiz zaman

00:14:51.000 --> 00:14:53.000
ya da herhangi bir şeye isim verdiğimiz zaman

00:14:53.000 --> 00:14:55.000
orjinal isim bayrağı diker,

00:14:55.000 --> 00:14:59.000
ikinci isim kapı dışarı edilir.

00:14:59.000 --> 00:15:02.000
Torosaurus ismi artık yok.

00:15:02.000 --> 00:15:05.000
Triceratops ile ilgili haberleri duymuşsunuzdur,

00:15:05.000 --> 00:15:07.000
pek çok haber programı bu konuda yanlış bilgi verdi.

00:15:07.000 --> 00:15:10.000
Torosaurus isminin kalması, Triceratops'un kaldırılması gerektiğini düşündüler,

00:15:10.000 --> 00:15:12.000
fakat malesef bu olmayacak.

NOTE Paragraph

00:15:12.000 --> 00:15:17.000
(Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:15:18.000 --> 00:15:21.000
Evet, biz aynı mantığı diğer dinozorlara da uygulayabiliriz.

00:15:21.000 --> 00:15:23.000
Mesela burada bir Edmontosaurus

00:15:23.000 --> 00:15:25.000
ve Anatotitan örneği var.

00:15:25.000 --> 00:15:28.000
Anatotitan: Dev ördek

00:15:28.000 --> 00:15:30.000
Bu bir dev ördek gagalı dinozor.

00:15:30.000 --> 00:15:32.000
Bir başka detay.

00:15:32.000 --> 00:15:34.000
Kemik dokusuna bakalım.

00:15:34.000 --> 00:15:37.000
Kemik dokusu bize

00:15:37.000 --> 00:15:39.000
Edmontosaurus'un genç bir birey olduğunu

00:15:39.000 --> 00:15:41.000
veya en azından yetişkin öncesi bir birey olduğunu

00:15:41.000 --> 00:15:44.000
diğerinin de yetişkin birey olduğunu söylüyor.

00:15:44.000 --> 00:15:47.000
Yani bir ontogenimiz var.

00:15:47.000 --> 00:15:50.000
Dolayısıyla Anatotian ismini bırakıyoruz.

NOTE Paragraph

00:15:50.000 --> 00:15:53.000
Bunu yapmaya devam edebiliriz.

00:15:53.000 --> 00:15:55.000
Ve sonuncusu

00:15:55.000 --> 00:15:57.000
T-Rex.

00:15:57.000 --> 00:15:59.000
Elimizde iki dinozor var:

00:15:59.000 --> 00:16:02.000
T-Rex ve Nanotyrannus.

00:16:02.000 --> 00:16:04.000
(Kahkahalar)

00:16:04.000 --> 00:16:07.000
Sizi meraklandırdı değil mi?

00:16:07.000 --> 00:16:10.000
(Kahkahalar)

00:16:10.000 --> 00:16:12.000
Fakat onların iyi bir sorusu vardı.

00:16:12.000 --> 00:16:14.000
Bu iki dinozora bakıyor

00:16:14.000 --> 00:16:17.000
ve şöyle diyorlardı: "Biri 17 dişe sahip, diğer en büyük olansa 12 dişe sahip,

00:16:17.000 --> 00:16:19.000
bu hiç mantıklı değil

00:16:19.000 --> 00:16:21.000
çünkü yaşlandıkça

00:16:21.000 --> 00:16:23.000
dişleri uzayan bir dinozor bilmiyoruz.

00:16:23.000 --> 00:16:25.000
Demek bunlar

00:16:25.000 --> 00:16:28.000
birbirinden farklı."

00:16:28.000 --> 00:16:30.000
Biz de bunlara keserek baktık.

00:16:30.000 --> 00:16:32.000
Emin olabilirsiniz,

00:16:32.000 --> 00:16:35.000
Nanotyrannus genç kemik yapısına sahip,

00:16:35.000 --> 00:16:38.000
büyük olansa daha olgun bir kemik yapısına sahip.

00:16:38.000 --> 00:16:41.000
Hala büyüyebilirmiş gibi görünüyor.

00:16:41.000 --> 00:16:43.000
Bizim çalıştığımız Rockies müzesinde,

00:16:43.000 --> 00:16:45.000
benim dört tane T-Rex'im var,

00:16:45.000 --> 00:16:47.000
yani bunları kesebilirim.

00:16:47.000 --> 00:16:50.000
Aslında bunları kesmek zorunda değildim,

00:16:50.000 --> 00:16:53.000
sadece bunların çenelerini sıralayarak

00:16:53.000 --> 00:16:56.000
en büyük olanın 12 adet dişe

00:16:56.000 --> 00:16:58.000
bir küçüğünün 13 tane dişe

00:16:58.000 --> 00:17:00.000
bir ufağının 14 tane

00:17:00.000 --> 00:17:02.000
ve tabi ki Nano'nun 17 adet dişe sahip olduğunu görebilirim.

00:17:02.000 --> 00:17:05.000
Çıkıp diğer insanların koleksiyonuna baktık

00:17:05.000 --> 00:17:09.000
ve 15 dişe sahip bir çene daha bulduk.

00:17:09.000 --> 00:17:12.000
Yine aynı sonuç;

00:17:12.000 --> 00:17:14.000
Tyrannosaurus ontogenisi

00:17:14.000 --> 00:17:17.000
Nanotyrannus'u kapsıyor,

00:17:17.000 --> 00:17:22.000
ve bir dinozoru daha şutluyoruz.

NOTE Paragraph

00:17:22.000 --> 00:17:24.000
(Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:17:24.000 --> 00:17:28.000
Kretase çağının

00:17:28.000 --> 00:17:30.000
sonuna vardığımızda

00:17:30.000 --> 00:17:33.000
elimizde yedi dinozor kalmış oluyor.

00:17:33.000 --> 00:17:36.000
Bu iyi bir sayı.

00:17:36.000 --> 00:17:39.000
Yok oluşa giden dinozor sayısı için iyi bir sayı bence.

00:17:39.000 --> 00:17:41.000
Tahmin edebileceğiniz gibi

00:17:41.000 --> 00:17:44.000
bu sonuç bir dördüncü sınıf öğrencisi için pek popüler değil.

00:17:44.000 --> 00:17:46.000
Dördüncü sınıf öğrencileri dinozorlarını severler,

00:17:46.000 --> 00:17:49.000
ve onları ezberlerler.

00:17:51.000 --> 00:17:54.000
Bu sonuç onları mutsuz ediyor.

NOTE Paragraph

00:17:54.000 --> 00:17:56.000
(Kahkahalar)

NOTE Paragraph

00:17:56.000 --> 00:17:58.000
Teşekkürler

NOTE Paragraph

00:17:58.000 --> 00:18:01.000
(Alkışlar)