1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Aramızda farklı nesillerden

2
00:00:03,000 --> 00:00:05,000
olanlar varsa el kaldırabilir ya da

3
00:00:05,000 --> 00:00:08,000
el çırpabilir mi?

4
00:00:08,000 --> 00:00:10,000
3 ile 12 yaş arasında

5
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
kaç kişi var merak ediyorum.

6
00:00:12,000 --> 00:00:16,000
(Kahkahalar)

7
00:00:16,000 --> 00:00:19,000
Yok, ha!

8
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
Tamam.

9
00:00:21,000 --> 00:00:23,000
Dinozorlar hakkında konuşacağım.

10
00:00:23,000 --> 00:00:26,000
Bu yaşlardayken dinozorları hatırlıyor musunuz?

11
00:00:26,000 --> 00:00:31,000
(Alkışlar)

12
00:00:33,000 --> 00:00:36,000
Dinozorlar eğlenceli yaratıklardır, bilirsiniz.

13
00:00:36,000 --> 00:00:38,000
(Kahkahalar)

14
00:00:38,000 --> 00:00:40,000
Şu an farklı bir noktaya doğru ilerliyoruz.

15
00:00:40,000 --> 00:00:43,000
Umarım hepiniz bunu farketmişsinizdir.

16
00:00:43,000 --> 00:00:45,000
Size baştan mesajımı vereyim:

17
00:00:45,000 --> 00:00:47,000
Yok olmamaya çalışın.

18
00:00:47,000 --> 00:00:49,000
(Kahkahalar)

19
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
İşte bu.

20
00:00:51,000 --> 00:00:55,000
(Kahkahalar)

21
00:00:55,000 --> 00:00:57,000
İnsanlar bana çok soru sorarlar.

22
00:00:57,000 --> 00:01:00,000
Aslında en çok aldığım sorulardan biri şudur:

23
00:01:00,000 --> 00:01:04,000
"Neden çocuklar dinozorları bu kadar severler?"

24
00:01:04,000 --> 00:01:06,000
Bu cazibe nereden geliyor?

25
00:01:06,000 --> 00:01:09,000
Ben de genelde şöyle cevaplarım:

26
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
"Çünkü dinozorlar büyükler,

27
00:01:11,000 --> 00:01:14,000
farklılar ve şu anda yoklar."

28
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
Hepsinin soyu tükendi.

29
00:01:16,000 --> 00:01:18,000
Bu doğru değil tabi,

30
00:01:18,000 --> 00:01:20,000
ama bir dakikalığına öyle sayacağız.

31
00:01:20,000 --> 00:01:23,000
Evet, ana fikir böyledir:

32
00:01:23,000 --> 00:01:27,000
Büyükler, farklılar ve şu anda yoklar.

33
00:01:27,000 --> 00:01:29,000
Konuşmamın başlığı,

34
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
Şekil Değiştiren Dinozorlar:

35
00:01:31,000 --> 00:01:33,000
Erken Yok Oluşun Sebebi.

36
00:01:33,000 --> 00:01:36,000
Şimdi, dinozorları hatırladığımızı varsayıyorum.

37
00:01:36,000 --> 00:01:39,000
Farklı farklı birçok şekilleri var.

38
00:01:39,000 --> 00:01:42,000
Farklı çeşitleri var.

39
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
Uzun zaman önce,

40
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
1900'lü yılların başlarında,

41
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
müzeler dinozorların peşine düşmüştü.

42
00:01:49,000 --> 00:01:52,000
Sahaya çıkıp onları topladılar.

43
00:01:52,000 --> 00:01:54,000
Ve şu çok ilginçtir:

44
00:01:54,000 --> 00:01:57,000
Her müze diğer müzelerin sahip olduklarından

45
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
daha büyük ve daha iyi bir dinozora sahip olmak istiyordu.

46
00:01:59,000 --> 00:02:02,000
Eğer Toronto'da bir müze büyük bir

47
00:02:02,000 --> 00:02:05,000
Tyrannosaur'a sahipse

48
00:02:05,000 --> 00:02:08,000
Ottawa'da bir başka müze daha büyük

49
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
ve daha iyisini istiyordu.

50
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
Ve bu bütün müzelerde yaşandı.

51
00:02:12,000 --> 00:02:14,000
Herkes daha büyük ve iyi durumda

52
00:02:14,000 --> 00:02:17,000
dinozorları araştırıyordu.

53
00:02:17,000 --> 00:02:21,000
Bu 1900'lü yılların başlarında böyleydi.

54
00:02:21,000 --> 00:02:24,000
1970'lerde

55
00:02:24,000 --> 00:02:26,000
bazı bilim adamları oturdu

56
00:02:26,000 --> 00:02:29,000
şöyle düşündü: "Bu da ne böyle?

57
00:02:29,000 --> 00:02:31,000
Şu dinozorlara bakın.

58
00:02:31,000 --> 00:02:33,000
Hepsi de kocaman.

59
00:02:33,000 --> 00:02:36,000
Peki ufak olanlar nerede?"

60
00:02:38,000 --> 00:02:40,000
Bu konu hakkında düşündüler

61
00:02:40,000 --> 00:02:42,000
hatta bazı makaleler bile kaleme aldılar:

62
00:02:42,000 --> 00:02:44,000
"Küçük dinozorlar nerede?"

63
00:02:44,000 --> 00:02:49,000
(Kahkahalar)

64
00:02:52,000 --> 00:02:56,000
Evet, müzeye gidin de görün,

65
00:02:56,000 --> 00:02:59,000
bakın bakalım kaç tane bebek dinozor göreceksiniz.

66
00:02:59,000 --> 00:03:02,000
İnsanlar şunu zannettiler -- ki aslında bu bir problemdi --

67
00:03:02,000 --> 00:03:04,000
İnsanlar zannettiler ki

68
00:03:04,000 --> 00:03:06,000
eğer küçük bir dinozora

69
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
ya da genç bir dinozora sahip olsalardı

70
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
onun kimliğini kolaylıkla saptayabilirlerdi.

71
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
Büyük bir dinozorunuz ve

72
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
daha küçük bir dinozorunuz olurdu.

73
00:03:15,000 --> 00:03:18,000
Ama bütün dinozorları büyüktü.

74
00:03:18,000 --> 00:03:21,000
Bu birkaç şeyden kaynaklandı.

75
00:03:21,000 --> 00:03:25,000
İlk olarak, bilim adamlarının egoları vardır,

76
00:03:25,000 --> 00:03:29,000
ve onlar dinozorlara isim vermeyi severler.

77
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
Gerçi her şeye isim vermeyi severler.

78
00:03:31,000 --> 00:03:34,000
Herkes bir hayvan sahibi olmayı ve ona isim vermeyi sever.

79
00:03:34,000 --> 00:03:37,000
(Kahkahalar)

80
00:03:37,000 --> 00:03:40,000
Ne zaman farklı görünen ufak bir şey bulduysalar

81
00:03:40,000 --> 00:03:43,000
ona farklı bir isim verdiler.

82
00:03:43,000 --> 00:03:45,000
Sonuçta ne oldu?

83
00:03:45,000 --> 00:03:48,000
Kendimizi bir yığın dinozorun içinde bulduk.

84
00:03:50,000 --> 00:03:53,000
1975 yılında

85
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
birinin kafasında bir ampül yandı.

86
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
Pennsylvania Üniversitesi'nden

87
00:03:58,000 --> 00:04:00,000
Dr. Peter Dodson

88
00:04:00,000 --> 00:04:03,000
dinozorların, sürüngenlerin değil

89
00:04:03,000 --> 00:04:06,000
kuşların büyüme süreçlerini

90
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
takip ettiklerini

91
00:04:08,000 --> 00:04:10,000
farkederek

92
00:04:10,000 --> 00:04:12,000
farklı bir yorum getirdi.

93
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
Bunun için

94
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
Cassowary'yi örnek göstermişti.

95
00:04:17,000 --> 00:04:20,000
Gerçekten de Cassowary'ye ya da kafasında boynuz olan

96
00:04:20,000 --> 00:04:23,000
herhangi bir kuşa baktığınızda,

97
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
ibiğin büyümeye başlamasından önce

98
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
bu tip canlıların

99
00:04:27,000 --> 00:04:30,000
yetişkin boyutunun yüzde 80'ine kadar büyüdüklerini görebilirsiniz.

100
00:04:30,000 --> 00:04:33,000
Şimdi bunun hakkında düşünelim.

101
00:04:33,000 --> 00:04:36,000
Bu tip kuşlar, yetişkinlik öncesi karakterlerini

102
00:04:36,000 --> 00:04:39,000
bizim ifademizle ontogenilerini oldukça geç bir zamana kadar tutuyorlar.

103
00:04:39,000 --> 00:04:43,000
Allometrik kafatası ontogenisi

104
00:04:43,000 --> 00:04:46,000
göreceli baş iskeleti büyümesidir.

105
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
Eğer yüzde 80 oranında

106
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
olgunlaşmış bir cassowary

107
00:04:50,000 --> 00:04:53,000
bulsaydınız, bu hayvanın

108
00:04:53,000 --> 00:04:56,000
ileride cassowary olabileceğini bilemezdiniz

109
00:04:56,000 --> 00:04:59,000
aksine bu ikisinin farklı hayvanlar olduğunu düşünürdünüz.

110
00:05:00,000 --> 00:05:03,000
Bu bir problemdi,

111
00:05:03,000 --> 00:05:06,000
ve Peter Dodson bu problemi

112
00:05:06,000 --> 00:05:08,000
ördek gagalı dinozorları kullanarak

113
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
çözdü ve adına da Hypacrosaurus dedi.

114
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
Ve şunu gösterdi:

115
00:05:12,000 --> 00:05:15,000
Eğer bir bebek ve yetişkin kafatasını ele alırsanız

116
00:05:15,000 --> 00:05:18,000
ve bunların lineer bir büyüme sürecini takip ettiğini düşünürseniz

117
00:05:18,000 --> 00:05:21,000
o zaman bu iki kafatasının ortalaması

118
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
yaklaşık olarak

119
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
yetişkin olanın yarısı kadar olmalıydı.

120
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
Fakat gerçekte yüzde 65

121
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
yetişkinlikte olanlarda bile

122
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
bir boynuz yapısı yoktu.

123
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
İlginç bir durumdu.

124
00:05:34,000 --> 00:05:37,000
Bu, insanların

125
00:05:37,000 --> 00:05:40,000
tekrar yanlış yola saptığı yerdi.

126
00:05:40,000 --> 00:05:42,000
Şunu kastediyorum: Eğer insanlar

127
00:05:42,000 --> 00:05:45,000
Peter Dodson'ın çalışmasını dikkate alsalardı ve onunla yol alsalardı

128
00:05:45,000 --> 00:05:47,000
şu an sahip olduğumuzdan

129
00:05:47,000 --> 00:05:49,000
daha az dinozora sahip olurduk.

130
00:05:49,000 --> 00:05:51,000
Ne var ki bilim adamlarının egoları vardır;

131
00:05:51,000 --> 00:05:54,000
ve onlar bir şeylere isim vermeyi severler.

132
00:05:54,000 --> 00:05:57,000
Tabi dinozorlara isim vermeye devam ettiler

133
00:05:57,000 --> 00:06:00,000
çünkü onları farklı görmüşlerdi.

134
00:06:00,000 --> 00:06:02,000
Şu anda bir dinozorun

135
00:06:02,000 --> 00:06:05,000
ya da herhangi bir hayvanın

136
00:06:05,000 --> 00:06:08,000
genç ya da daha yaşlı olup olmadığını test etme imkanımız var.

137
00:06:08,000 --> 00:06:11,000
Ve bu açıkçası onların kemiklerini keserek yapılıyor.

138
00:06:11,000 --> 00:06:15,000
Fakat dinozorların kemiklerini kesmek

139
00:06:15,000 --> 00:06:18,000
sizin de anlayacağınız üzere oldukça zor

140
00:06:18,000 --> 00:06:21,000
çünkü müzeler için

141
00:06:21,000 --> 00:06:25,000
kemikler oldukça kıymetli parçalar.

142
00:06:25,000 --> 00:06:28,000
Müzeye gidin görün ne kadar itina gösterdiklerine şahit olacaksınız.

143
00:06:28,000 --> 00:06:31,000
Kemikleri küçük kutuların içinde köpüklerle destekleyerek saklıyorlar.

144
00:06:31,000 --> 00:06:34,000
Çok özen gösteriyorlar.

145
00:06:35,000 --> 00:06:37,000
Oraya gidip kemikleri biçerek

146
00:06:37,000 --> 00:06:39,000
içine bakmak istediğinizde bundan hoşlanmıyorlar.

147
00:06:39,000 --> 00:06:41,000
(Kahkahalar)

148
00:06:41,000 --> 00:06:44,000
Normalde onlar bunu yapmanıza izin vermezler.

149
00:06:44,000 --> 00:06:47,000
Fakat benim bir müzem var

150
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
ve orada bir dinozor koleksiyonum var

151
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
o halde ben de benimkileri kesebilirim.

152
00:06:51,000 --> 00:06:53,000
Ben de bunu yaptım.

153
00:06:53,000 --> 00:06:58,000
(Alkışlar)

154
00:06:58,000 --> 00:07:03,000
Eğer küçük bir dinozorun kemiğinin kesitine bakarsanız

155
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
Şekil-A'da gösterilen süngerimsi bir yapıyla karşılaşırsınız.

156
00:07:05,000 --> 00:07:07,000
Eğer daha yaşlı bir dinozorunkine bakarsanız

157
00:07:07,000 --> 00:07:09,000
Daha yoğun bir dokuya sahip olduğunu görürsünüz.

158
00:07:09,000 --> 00:07:11,000
Bunun olgun bir kemik yapısı olduğunu söyleyebilirsiniz.

159
00:07:11,000 --> 00:07:14,000
Yani bu ikisini ayırd etmek oldukça kolay.

160
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
Şimdi sizlere

161
00:07:16,000 --> 00:07:18,000
şunları göstermek istiyorum.

162
00:07:18,000 --> 00:07:22,000
Kuzey Amerika'da, ABD'nin kuzeydeki ovalarında,

163
00:07:22,000 --> 00:07:26,000
Alberta ve Saskatchewan vilayetlerinin güneydeki ovalarında

164
00:07:26,000 --> 00:07:29,000
Cehennem Deresi Oluşumu adı verilen

165
00:07:29,000 --> 00:07:32,000
ve yeryüzünde yaşamış son dinozorları barındıran kayalar var.

166
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
Ve bunlardan 12 tanesi

167
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
herkesin tanıdığı --

168
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
yok olmuş 12 temel

169
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
dinozoru kastediyorum.

170
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
Biz bunları değerlendireceğiz.

171
00:07:43,000 --> 00:07:45,000
Bu benim yapmakta olduğum şey.

172
00:07:45,000 --> 00:07:48,000
Öğrencilerim ve personelimle

173
00:07:48,000 --> 00:07:51,000
bunları kesip içlerine bakıyoruz.

174
00:07:51,000 --> 00:07:53,000
Tahmin edeceğiniz üzere

175
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
bir bacak kemiğine kesik açmak kolay

176
00:07:55,000 --> 00:07:58,000
fakat bir müzeye gidip

177
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
"Dinozorunuzun kemiğine bir kesik açsam

178
00:08:00,000 --> 00:08:03,000
sorun olur mu?" diye sorsanız

179
00:08:03,000 --> 00:08:06,000
size "Git buradan!" derler.

180
00:08:06,000 --> 00:08:11,000
(Kahkahalar)

181
00:08:11,000 --> 00:08:15,000
Evet burada bahsettiğim 12 dinozor var.

182
00:08:15,000 --> 00:08:18,000
Şu üç dizonora baktığımızda

183
00:08:18,000 --> 00:08:21,000
bunların Pachycephalosaurs diye isimlendirilen dinozorlar olduklarını görüyoruz.

184
00:08:21,000 --> 00:08:23,000
Herkes bu üç

185
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
hayvanın arasında bir ilişki olduğunu bilir.

186
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
Varsayım, bunların

187
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
kuzen şeklinde ya da bir başka şekilde

188
00:08:29,000 --> 00:08:32,000
bir ilişkisi olduğunu düşünmek yönündedir.

189
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
Fakat hemen hiç kimse

190
00:08:34,000 --> 00:08:37,000
bunların daha yakın ilişkili olabileceğini düşünmedi.

191
00:08:37,000 --> 00:08:39,000
Başka bir ifadeyle,

192
00:08:39,000 --> 00:08:42,000
insanlar bunlara baktılar ve farklılıklarını gördüler.

193
00:08:42,000 --> 00:08:44,000
Hepinizin bildiği gibi

194
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
eğer kız kardeşiniz ya da erkek kardeşinizle

195
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
olan akrabalık ilişkinizi belirleyecekseniz

196
00:08:48,000 --> 00:08:52,000
farklılıklara bakarak bunu yapamazsınız.

197
00:08:52,000 --> 00:08:54,000
Aradaki ilişkiyi sadece

198
00:08:54,000 --> 00:08:56,000
benzerliklere bakarak belirleyebilirsiniz.

199
00:08:56,000 --> 00:08:58,000
Fakat insanlar bunlara bakıyor

200
00:08:58,000 --> 00:09:00,000
ve ne kadar da farklı olduklarından bahsediyorlardı.

201
00:09:00,000 --> 00:09:03,000
Pachycephalosaurus büyük, kalın küremsi bir kafatasına sahip

202
00:09:03,000 --> 00:09:06,000
ve kafasının arka kısmında küçük çıkıntılar var

203
00:09:06,000 --> 00:09:10,000
ön tarafında, burun civarında ise bir grup budaklı yapılar var.

204
00:09:10,000 --> 00:09:12,000
Bir diğer dinozor Stygimoloch,

205
00:09:12,000 --> 00:09:16,000
aynı yaşta ve aynı zamanda yaşamış

206
00:09:16,000 --> 00:09:18,000
kafasından geriye doğru uzanan sivri yapılar var

207
00:09:18,000 --> 00:09:20,000
ufak küremsi bir kafatası

208
00:09:20,000 --> 00:09:24,000
ve yine burun kısmında budaklı yapılar mevcut.

209
00:09:24,000 --> 00:09:26,000
Bu üçüncüsü de Dracorex adı verilen dinozor.

210
00:09:26,000 --> 00:09:28,000
Hogwart'ın Gözleri.

211
00:09:28,000 --> 00:09:31,000
Tahmin edin bu isim nereden geliyor? Dragon.(İngilizcede Ejderha anlamına gelir)

212
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
Evet bu da bir dinozor

213
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
kafasından geriye uzanan sivri yapılara sahip, küremsi kafatası yok

214
00:09:36,000 --> 00:09:39,000
ve burun kısmında budaklı yapılar var.

215
00:09:39,000 --> 00:09:42,000
Hiç kimse burun kısmındaki budaklı yapıların benzerliğini farketmemişti.

216
00:09:42,000 --> 00:09:44,000
Fakat bu üçüne baktılar ve şöyle dediler:

217
00:09:44,000 --> 00:09:46,000
"Bunlar üç farklı dinozor,

218
00:09:46,000 --> 00:09:49,000
ve muhtemelen en ilkel olanları da Dracorex.

219
00:09:49,000 --> 00:09:52,000
Şu diğeri de şundan daha ilkel.

220
00:09:52,000 --> 00:09:55,000
Onlar bu üçünü

221
00:09:55,000 --> 00:09:58,000
nasıl sınıflandırdılar anlayamıyorum.

222
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
Ama bunları sıralarsanız

223
00:10:00,000 --> 00:10:03,000
bu üç kafatasını yanyana koyar

224
00:10:03,000 --> 00:10:05,000
ve böyle kıyaslarsanız.

225
00:10:05,000 --> 00:10:07,000
Dracorex en küçükleri,

226
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
Stygimoloch ortanca olanları,

227
00:10:09,000 --> 00:10:12,000
Pachycephalosaurus ise en büyükleri.

228
00:10:12,000 --> 00:10:14,000
Bu tablonun bana

229
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
bir ipucu vermesi gerektiği düşünülür.

230
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
(Kahkahalar)

231
00:10:18,000 --> 00:10:21,000
Fakat bu onlara bir ipucu vermedi.

232
00:10:21,000 --> 00:10:24,000
Çünkü... Bunun nedenini biliyoruz.

233
00:10:24,000 --> 00:10:27,000
Bilim adamları bir şeylere isim vermeyi severler.

234
00:10:27,000 --> 00:10:29,000
Evet, eğer Dracorex'e

235
00:10:29,000 --> 00:10:31,000
bir kesik açıp bakarsak --

236
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
Ben bizim Dracorex'e açtım --

237
00:10:33,000 --> 00:10:35,000
ve baktım ve süngerimsi

238
00:10:35,000 --> 00:10:37,000
gerçekten süngerimsi bir iç yapısı olduğunu gördüm.--

239
00:10:37,000 --> 00:10:39,000
Bu elimizdeki kemiğin genç olduğu anlamına geliyor,

240
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
bunlar gerçekten hızlı büyürler.

241
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
İleride daha büyük olacağını düşünebiliriz.

242
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
Stygimoloch üzerinde bir kesik açarsanız

243
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
aşağı yukarı aynı şeyi görürsünüz.

244
00:10:47,000 --> 00:10:49,000
Küremsi küçük kafatasının

245
00:10:49,000 --> 00:10:51,000
hızla büyüdüğünü anlıyoruz.

246
00:10:51,000 --> 00:10:53,000
Çok hızlı bir şekilde şişiyor.

247
00:10:53,000 --> 00:10:56,000
İlginç olan bir diğer şey de Dracorex'in kafasının

248
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
arka kısmındaki sivri yapıların da hızla büyümesi.

249
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
Stygimoloch'un kafasının arkasındaki sivrilikler

250
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
erimeye başlıyor

251
00:11:02,000 --> 00:11:04,000
yani küremsi şişlik büyürken

252
00:11:04,000 --> 00:11:06,000
kafanın gerisindeki sivrilikler küçülüyor.

253
00:11:06,000 --> 00:11:09,000
Pachycephalosaurus'a baktığımızda,

254
00:11:09,000 --> 00:11:12,000
Pachycephalosaurus üst tarafta katı bir küremsi yapıya sahip

255
00:11:12,000 --> 00:11:15,000
ve kafasının arkasındaki çıkıntılar

256
00:11:15,000 --> 00:11:17,000
iyice küçülmüş.

257
00:11:17,000 --> 00:11:19,000
Şimdi bu üç dinozoru inceleyerek

258
00:11:19,000 --> 00:11:21,000
siz -- bir bilim adamı olarak --

259
00:11:21,000 --> 00:11:23,000
kolaylıkla şu hipotezi oluşturabilirsiniz:

260
00:11:23,000 --> 00:11:25,000
Bu tablo sadece aynı hayvanın

261
00:11:25,000 --> 00:11:28,000
gelişim serisini ifade ediyor.

262
00:11:28,000 --> 00:11:31,000
Şu anlama da geliyor

263
00:11:31,000 --> 00:11:35,000
Stygimoloch ve Dracorex

264
00:11:35,000 --> 00:11:37,000
artık yok.

265
00:11:37,000 --> 00:11:42,000
(Kahkahalar)

266
00:11:42,000 --> 00:11:44,000
Evet.

267
00:11:46,000 --> 00:11:49,000
Ayrıca şu anlama da geliyor:

268
00:11:49,000 --> 00:11:53,000
Geriye 10 temel dinozorumuz kaldı.

269
00:11:53,000 --> 00:11:55,000
Berkley'de bir meslektaşım ve ben

270
00:11:55,000 --> 00:11:58,000
Triceratops'a bakıyorduk.

271
00:11:58,000 --> 00:12:00,000
Hatırladığım kadarıyla

272
00:12:00,000 --> 00:12:02,000
2000'den önceydi.

273
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
Triceratops ilk olarak 1800'lerde bulundu.

274
00:12:04,000 --> 00:12:07,000
Fakat 2000 yılından önce

275
00:12:07,000 --> 00:12:10,000
hiç kimse genç bir Triceratops görmemişti.

276
00:12:10,000 --> 00:12:13,000
Dünya'nın pek çok yerindeki müzelerdeTriceratops vardı,

277
00:12:13,000 --> 00:12:17,000
fakat hiç kimsede genç bir Triceratops yoktu.

278
00:12:17,000 --> 00:12:19,000
Nedenini biliyoruz, değil mi?

279
00:12:19,000 --> 00:12:22,000
Çünkü herkes büyük olanı ister.

280
00:12:22,000 --> 00:12:24,000
Herkeste büyük olanlar vardı.

281
00:12:24,000 --> 00:12:26,000
Biz de çıktık ve birkaç şey topladık

282
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
ve birkaç küçük dinozor iskeleti bulduk.

283
00:12:28,000 --> 00:12:32,000
Onlar her yerdeler.

284
00:12:32,000 --> 00:12:34,000
Onlardan bizim müzede çok sayıda var.

285
00:12:34,000 --> 00:12:39,000
(Kahkahalar)

286
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
Herkes bunu benim müzemin küçük olmasına bağlıyor.

287
00:12:41,000 --> 00:12:44,000
Küçük bir müzen varsa, küçük dinozorların vardır.

288
00:12:44,000 --> 00:12:47,000
(Kahkahalar)

289
00:12:47,000 --> 00:12:49,000
Triceratops'a bakarsanız,

290
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
farklılaştığını, şekil değiştirdiğini görebilirsiniz.

291
00:12:51,000 --> 00:12:53,000
Genç bireyler büyürken

292
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
boynuzları geriye doğru kıvrılır.

293
00:12:55,000 --> 00:12:57,000
Daha da yaşlandıklarında

294
00:12:57,000 --> 00:12:59,000
boynuz ileri doğru büyür.

295
00:12:59,000 --> 00:13:01,000
Bu oldukça hoştur.

296
00:13:01,000 --> 00:13:03,000
Kafasındaki fırfırlar boyunca bakarsanız

297
00:13:03,000 --> 00:13:06,000
üçgen şeklinde küçük kemikler görürsünüz

298
00:13:06,000 --> 00:13:08,000
bunlar üçgen olarak büyürler

299
00:13:08,000 --> 00:13:11,000
ve yetişkinlerde fırfırın üzerine yayılırlar.

300
00:13:11,000 --> 00:13:13,000
Tıpkı Pachycephalosaurs'un kafasından geriye

301
00:13:13,000 --> 00:13:16,000
uzanan sivri çıkıntılar gibi.

302
00:13:16,000 --> 00:13:20,000
Genç bireyler benim koleksiyonumda olduğu için

303
00:13:20,000 --> 00:13:22,000
onlara kesik açtım

304
00:13:22,000 --> 00:13:24,000
ve içlerine baktım.

305
00:13:24,000 --> 00:13:27,000
Küçük olan oldukça süngerimsiydi.

306
00:13:27,000 --> 00:13:30,000
Orta boyuttaki de süngerimsi iç yapıya sahipti.

307
00:13:30,000 --> 00:13:32,000
Ama ilginç olan şu ki

308
00:13:32,000 --> 00:13:34,000
yetişkin Triceratops da aynı şekilde süngerimsi iç yapıya sahipti.

309
00:13:34,000 --> 00:13:37,000
Bu kafatası iki metre uzunluğundaydı.

310
00:13:37,000 --> 00:13:40,000
Büyük bir kafatasıydı.

311
00:13:40,000 --> 00:13:42,000
Bu formda olan

312
00:13:42,000 --> 00:13:45,000
bir başka dinozor daha var,

313
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
daha büyük olması dışında Triceratops'a benziyor

314
00:13:48,000 --> 00:13:51,000
Torosaurus olarak adlandırılmış.

315
00:13:51,000 --> 00:13:54,000
Torosaurus'a kesik açtığımızda

316
00:13:54,000 --> 00:13:56,000
olgun bir kemik yapısı görürüz.

317
00:13:56,000 --> 00:13:58,000
Fakat kalkanında şu büyük delikleri vardır.

318
00:13:58,000 --> 00:14:01,000
Herkes şöyle dedi: "Triceratops ve Torosaurus'un

319
00:14:01,000 --> 00:14:03,000
aynı hayvan olması mümkün değildir,

320
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
çünkü biri diğerinden daha büyük."

321
00:14:05,000 --> 00:14:10,000
(Kahkahalar)

322
00:14:10,000 --> 00:14:12,000
"Ve fırfırlarının altında delikleri var."

323
00:14:12,000 --> 00:14:15,000
Ben de şöyle dedim: "Peki, elimizde genç bir Torosaurus var mı?"

324
00:14:15,000 --> 00:14:18,000
Onlar da: "Hayır yok,

325
00:14:18,000 --> 00:14:21,000
ama kafasında delikler var." dediler.

326
00:14:21,000 --> 00:14:24,000
Benim mezun öğrencilerimden birisi, John Scanella,

327
00:14:24,000 --> 00:14:26,000
bütün koleksiyonumuzu gözden geçirdi

328
00:14:26,000 --> 00:14:28,000
ve kalkandaki deliklerin

329
00:14:28,000 --> 00:14:30,000
Triceratops'ta başladığını

330
00:14:30,000 --> 00:14:32,000
ve Torosaurus'da görünür bir hal

331
00:14:32,000 --> 00:14:35,000
aldığını keşfetti.

332
00:14:35,000 --> 00:14:38,000
Triceratops ve Torosaurus

333
00:14:38,000 --> 00:14:40,000
arasında bir ara form

334
00:14:40,000 --> 00:14:42,000
bularak bunu başardı.

335
00:14:42,000 --> 00:14:44,000
Şimdi şunu biliyoruz:

336
00:14:44,000 --> 00:14:46,000
Torosaurus, Triceratops'un

337
00:14:46,000 --> 00:14:49,000
yetişkin halidir.

338
00:14:49,000 --> 00:14:51,000
Dinozorlara isim verdiğimiz zaman

339
00:14:51,000 --> 00:14:53,000
ya da herhangi bir şeye isim verdiğimiz zaman

340
00:14:53,000 --> 00:14:55,000
orjinal isim bayrağı diker,

341
00:14:55,000 --> 00:14:59,000
ikinci isim kapı dışarı edilir.

342
00:14:59,000 --> 00:15:02,000
Torosaurus ismi artık yok.

343
00:15:02,000 --> 00:15:05,000
Triceratops ile ilgili haberleri duymuşsunuzdur,

344
00:15:05,000 --> 00:15:07,000
pek çok haber programı bu konuda yanlış bilgi verdi.

345
00:15:07,000 --> 00:15:10,000
Torosaurus isminin kalması, Triceratops'un kaldırılması gerektiğini düşündüler,

346
00:15:10,000 --> 00:15:12,000
fakat malesef bu olmayacak.

347
00:15:12,000 --> 00:15:17,000
(Kahkahalar)

348
00:15:18,000 --> 00:15:21,000
Evet, biz aynı mantığı diğer dinozorlara da uygulayabiliriz.

349
00:15:21,000 --> 00:15:23,000
Mesela burada bir Edmontosaurus

350
00:15:23,000 --> 00:15:25,000
ve Anatotitan örneği var.

351
00:15:25,000 --> 00:15:28,000
Anatotitan: Dev ördek

352
00:15:28,000 --> 00:15:30,000
Bu bir dev ördek gagalı dinozor.

353
00:15:30,000 --> 00:15:32,000
Bir başka detay.

354
00:15:32,000 --> 00:15:34,000
Kemik dokusuna bakalım.

355
00:15:34,000 --> 00:15:37,000
Kemik dokusu bize

356
00:15:37,000 --> 00:15:39,000
Edmontosaurus'un genç bir birey olduğunu

357
00:15:39,000 --> 00:15:41,000
veya en azından yetişkin öncesi bir birey olduğunu

358
00:15:41,000 --> 00:15:44,000
diğerinin de yetişkin birey olduğunu söylüyor.

359
00:15:44,000 --> 00:15:47,000
Yani bir ontogenimiz var.

360
00:15:47,000 --> 00:15:50,000
Dolayısıyla Anatotian ismini bırakıyoruz.

361
00:15:50,000 --> 00:15:53,000
Bunu yapmaya devam edebiliriz.

362
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
Ve sonuncusu

363
00:15:55,000 --> 00:15:57,000
T-Rex.

364
00:15:57,000 --> 00:15:59,000
Elimizde iki dinozor var:

365
00:15:59,000 --> 00:16:02,000
T-Rex ve Nanotyrannus.

366
00:16:02,000 --> 00:16:04,000
(Kahkahalar)

367
00:16:04,000 --> 00:16:07,000
Sizi meraklandırdı değil mi?

368
00:16:07,000 --> 00:16:10,000
(Kahkahalar)

369
00:16:10,000 --> 00:16:12,000
Fakat onların iyi bir sorusu vardı.

370
00:16:12,000 --> 00:16:14,000
Bu iki dinozora bakıyor

371
00:16:14,000 --> 00:16:17,000
ve şöyle diyorlardı: "Biri 17 dişe sahip, diğer en büyük olansa 12 dişe sahip,

372
00:16:17,000 --> 00:16:19,000
bu hiç mantıklı değil

373
00:16:19,000 --> 00:16:21,000
çünkü yaşlandıkça

374
00:16:21,000 --> 00:16:23,000
dişleri uzayan bir dinozor bilmiyoruz.

375
00:16:23,000 --> 00:16:25,000
Demek bunlar

376
00:16:25,000 --> 00:16:28,000
birbirinden farklı."

377
00:16:28,000 --> 00:16:30,000
Biz de bunlara keserek baktık.

378
00:16:30,000 --> 00:16:32,000
Emin olabilirsiniz,

379
00:16:32,000 --> 00:16:35,000
Nanotyrannus genç kemik yapısına sahip,

380
00:16:35,000 --> 00:16:38,000
büyük olansa daha olgun bir kemik yapısına sahip.

381
00:16:38,000 --> 00:16:41,000
Hala büyüyebilirmiş gibi görünüyor.

382
00:16:41,000 --> 00:16:43,000
Bizim çalıştığımız Rockies müzesinde,

383
00:16:43,000 --> 00:16:45,000
benim dört tane T-Rex'im var,

384
00:16:45,000 --> 00:16:47,000
yani bunları kesebilirim.

385
00:16:47,000 --> 00:16:50,000
Aslında bunları kesmek zorunda değildim,

386
00:16:50,000 --> 00:16:53,000
sadece bunların çenelerini sıralayarak

387
00:16:53,000 --> 00:16:56,000
en büyük olanın 12 adet dişe

388
00:16:56,000 --> 00:16:58,000
bir küçüğünün 13 tane dişe

389
00:16:58,000 --> 00:17:00,000
bir ufağının 14 tane

390
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
ve tabi ki Nano'nun 17 adet dişe sahip olduğunu görebilirim.

391
00:17:02,000 --> 00:17:05,000
Çıkıp diğer insanların koleksiyonuna baktık

392
00:17:05,000 --> 00:17:09,000
ve 15 dişe sahip bir çene daha bulduk.

393
00:17:09,000 --> 00:17:12,000
Yine aynı sonuç;

394
00:17:12,000 --> 00:17:14,000
Tyrannosaurus ontogenisi

395
00:17:14,000 --> 00:17:17,000
Nanotyrannus'u kapsıyor,

396
00:17:17,000 --> 00:17:22,000
ve bir dinozoru daha şutluyoruz.

397
00:17:22,000 --> 00:17:24,000
(Kahkahalar)

398
00:17:24,000 --> 00:17:28,000
Kretase çağının

399
00:17:28,000 --> 00:17:30,000
sonuna vardığımızda

400
00:17:30,000 --> 00:17:33,000
elimizde yedi dinozor kalmış oluyor.

401
00:17:33,000 --> 00:17:36,000
Bu iyi bir sayı.

402
00:17:36,000 --> 00:17:39,000
Yok oluşa giden dinozor sayısı için iyi bir sayı bence.

403
00:17:39,000 --> 00:17:41,000
Tahmin edebileceğiniz gibi

404
00:17:41,000 --> 00:17:44,000
bu sonuç bir dördüncü sınıf öğrencisi için pek popüler değil.

405
00:17:44,000 --> 00:17:46,000
Dördüncü sınıf öğrencileri dinozorlarını severler,

406
00:17:46,000 --> 00:17:49,000
ve onları ezberlerler.

407
00:17:51,000 --> 00:17:54,000
Bu sonuç onları mutsuz ediyor.

408
00:17:54,000 --> 00:17:56,000
(Kahkahalar)

409
00:17:56,000 --> 00:17:58,000
Teşekkürler

410
00:17:58,000 --> 00:18:01,000
(Alkışlar)