0:00:00.000,0:00:03.000 Aramızda farklı nesillerden 0:00:03.000,0:00:05.000 olanlar varsa el kaldırabilir ya da 0:00:05.000,0:00:08.000 el çırpabilir mi? 0:00:08.000,0:00:10.000 3 ile 12 yaş arasında 0:00:10.000,0:00:12.000 kaç kişi var merak ediyorum. 0:00:12.000,0:00:16.000 (Kahkahalar) 0:00:16.000,0:00:19.000 Yok, ha! 0:00:19.000,0:00:21.000 Tamam. 0:00:21.000,0:00:23.000 Dinozorlar hakkında konuşacağım. 0:00:23.000,0:00:26.000 Bu yaşlardayken dinozorları hatırlıyor musunuz? 0:00:26.000,0:00:31.000 (Alkışlar) 0:00:33.000,0:00:36.000 Dinozorlar eğlenceli yaratıklardır, bilirsiniz. 0:00:36.000,0:00:38.000 (Kahkahalar) 0:00:38.000,0:00:40.000 Şu an farklı bir noktaya doğru ilerliyoruz. 0:00:40.000,0:00:43.000 Umarım hepiniz bunu farketmişsinizdir. 0:00:43.000,0:00:45.000 Size baştan mesajımı vereyim: 0:00:45.000,0:00:47.000 Yok olmamaya çalışın. 0:00:47.000,0:00:49.000 (Kahkahalar) 0:00:49.000,0:00:51.000 İşte bu. 0:00:51.000,0:00:55.000 (Kahkahalar) 0:00:55.000,0:00:57.000 İnsanlar bana çok soru sorarlar. 0:00:57.000,0:01:00.000 Aslında en çok aldığım sorulardan biri şudur: 0:01:00.000,0:01:04.000 "Neden çocuklar dinozorları bu kadar severler?" 0:01:04.000,0:01:06.000 Bu cazibe nereden geliyor? 0:01:06.000,0:01:09.000 Ben de genelde şöyle cevaplarım: 0:01:09.000,0:01:11.000 "Çünkü dinozorlar büyükler, 0:01:11.000,0:01:14.000 farklılar ve şu anda yoklar." 0:01:14.000,0:01:16.000 Hepsinin soyu tükendi. 0:01:16.000,0:01:18.000 Bu doğru değil tabi, 0:01:18.000,0:01:20.000 ama bir dakikalığına öyle sayacağız. 0:01:20.000,0:01:23.000 Evet, ana fikir böyledir: 0:01:23.000,0:01:27.000 Büyükler, farklılar ve şu anda yoklar. 0:01:27.000,0:01:29.000 Konuşmamın başlığı, 0:01:29.000,0:01:31.000 Şekil Değiştiren Dinozorlar: 0:01:31.000,0:01:33.000 Erken Yok Oluşun Sebebi. 0:01:33.000,0:01:36.000 Şimdi, dinozorları hatırladığımızı varsayıyorum. 0:01:36.000,0:01:39.000 Farklı farklı birçok şekilleri var. 0:01:39.000,0:01:42.000 Farklı çeşitleri var. 0:01:42.000,0:01:44.000 Uzun zaman önce, 0:01:44.000,0:01:46.000 1900'lü yılların başlarında, 0:01:46.000,0:01:49.000 müzeler dinozorların peşine düşmüştü. 0:01:49.000,0:01:52.000 Sahaya çıkıp onları topladılar. 0:01:52.000,0:01:54.000 Ve şu çok ilginçtir: 0:01:54.000,0:01:57.000 Her müze diğer müzelerin sahip olduklarından 0:01:57.000,0:01:59.000 daha büyük ve daha iyi bir dinozora sahip olmak istiyordu. 0:01:59.000,0:02:02.000 Eğer Toronto'da bir müze büyük bir 0:02:02.000,0:02:05.000 Tyrannosaur'a sahipse 0:02:05.000,0:02:08.000 Ottawa'da bir başka müze daha büyük 0:02:08.000,0:02:10.000 ve daha iyisini istiyordu. 0:02:10.000,0:02:12.000 Ve bu bütün müzelerde yaşandı. 0:02:12.000,0:02:14.000 Herkes daha büyük ve iyi durumda 0:02:14.000,0:02:17.000 dinozorları araştırıyordu. 0:02:17.000,0:02:21.000 Bu 1900'lü yılların başlarında böyleydi. 0:02:21.000,0:02:24.000 1970'lerde 0:02:24.000,0:02:26.000 bazı bilim adamları oturdu 0:02:26.000,0:02:29.000 şöyle düşündü: "Bu da ne böyle? 0:02:29.000,0:02:31.000 Şu dinozorlara bakın. 0:02:31.000,0:02:33.000 Hepsi de kocaman. 0:02:33.000,0:02:36.000 Peki ufak olanlar nerede?" 0:02:38.000,0:02:40.000 Bu konu hakkında düşündüler 0:02:40.000,0:02:42.000 hatta bazı makaleler bile kaleme aldılar: 0:02:42.000,0:02:44.000 "Küçük dinozorlar nerede?" 0:02:44.000,0:02:49.000 (Kahkahalar) 0:02:52.000,0:02:56.000 Evet, müzeye gidin de görün, 0:02:56.000,0:02:59.000 bakın bakalım kaç tane bebek dinozor göreceksiniz. 0:02:59.000,0:03:02.000 İnsanlar şunu zannettiler -- ki aslında bu bir problemdi -- 0:03:02.000,0:03:04.000 İnsanlar zannettiler ki 0:03:04.000,0:03:06.000 eğer küçük bir dinozora 0:03:06.000,0:03:08.000 ya da genç bir dinozora sahip olsalardı 0:03:08.000,0:03:10.000 onun kimliğini kolaylıkla saptayabilirlerdi. 0:03:10.000,0:03:12.000 Büyük bir dinozorunuz ve 0:03:12.000,0:03:15.000 daha küçük bir dinozorunuz olurdu. 0:03:15.000,0:03:18.000 Ama bütün dinozorları büyüktü. 0:03:18.000,0:03:21.000 Bu birkaç şeyden kaynaklandı. 0:03:21.000,0:03:25.000 İlk olarak, bilim adamlarının egoları vardır, 0:03:25.000,0:03:29.000 ve onlar dinozorlara isim vermeyi severler. 0:03:29.000,0:03:31.000 Gerçi her şeye isim vermeyi severler. 0:03:31.000,0:03:34.000 Herkes bir hayvan sahibi olmayı ve ona isim vermeyi sever. 0:03:34.000,0:03:37.000 (Kahkahalar) 0:03:37.000,0:03:40.000 Ne zaman farklı görünen ufak bir şey bulduysalar 0:03:40.000,0:03:43.000 ona farklı bir isim verdiler. 0:03:43.000,0:03:45.000 Sonuçta ne oldu? 0:03:45.000,0:03:48.000 Kendimizi bir yığın dinozorun içinde bulduk. 0:03:50.000,0:03:53.000 1975 yılında 0:03:53.000,0:03:56.000 birinin kafasında bir ampül yandı. 0:03:56.000,0:03:58.000 Pennsylvania Üniversitesi'nden 0:03:58.000,0:04:00.000 Dr. Peter Dodson 0:04:00.000,0:04:03.000 dinozorların, sürüngenlerin değil 0:04:03.000,0:04:06.000 kuşların büyüme süreçlerini 0:04:06.000,0:04:08.000 takip ettiklerini 0:04:08.000,0:04:10.000 farkederek 0:04:10.000,0:04:12.000 farklı bir yorum getirdi. 0:04:12.000,0:04:14.000 Bunun için 0:04:14.000,0:04:17.000 Cassowary'yi örnek göstermişti. 0:04:17.000,0:04:20.000 Gerçekten de Cassowary'ye ya da kafasında boynuz olan 0:04:20.000,0:04:23.000 herhangi bir kuşa baktığınızda, 0:04:23.000,0:04:25.000 ibiğin büyümeye başlamasından önce 0:04:25.000,0:04:27.000 bu tip canlıların 0:04:27.000,0:04:30.000 yetişkin boyutunun yüzde 80'ine kadar büyüdüklerini görebilirsiniz. 0:04:30.000,0:04:33.000 Şimdi bunun hakkında düşünelim. 0:04:33.000,0:04:36.000 Bu tip kuşlar, yetişkinlik öncesi karakterlerini 0:04:36.000,0:04:39.000 bizim ifademizle ontogenilerini oldukça geç bir zamana kadar tutuyorlar. 0:04:39.000,0:04:43.000 Allometrik kafatası ontogenisi 0:04:43.000,0:04:46.000 göreceli baş iskeleti büyümesidir. 0:04:46.000,0:04:48.000 Eğer yüzde 80 oranında 0:04:48.000,0:04:50.000 olgunlaşmış bir cassowary 0:04:50.000,0:04:53.000 bulsaydınız, bu hayvanın 0:04:53.000,0:04:56.000 ileride cassowary olabileceğini bilemezdiniz 0:04:56.000,0:04:59.000 aksine bu ikisinin farklı hayvanlar olduğunu düşünürdünüz. 0:05:00.000,0:05:03.000 Bu bir problemdi, 0:05:03.000,0:05:06.000 ve Peter Dodson bu problemi 0:05:06.000,0:05:08.000 ördek gagalı dinozorları kullanarak 0:05:08.000,0:05:10.000 çözdü ve adına da Hypacrosaurus dedi. 0:05:10.000,0:05:12.000 Ve şunu gösterdi: 0:05:12.000,0:05:15.000 Eğer bir bebek ve yetişkin kafatasını ele alırsanız 0:05:15.000,0:05:18.000 ve bunların lineer bir büyüme sürecini takip ettiğini düşünürseniz 0:05:18.000,0:05:21.000 o zaman bu iki kafatasının ortalaması 0:05:21.000,0:05:23.000 yaklaşık olarak 0:05:23.000,0:05:26.000 yetişkin olanın yarısı kadar olmalıydı. 0:05:26.000,0:05:28.000 Fakat gerçekte yüzde 65 0:05:28.000,0:05:30.000 yetişkinlikte olanlarda bile 0:05:30.000,0:05:32.000 bir boynuz yapısı yoktu. 0:05:32.000,0:05:34.000 İlginç bir durumdu. 0:05:34.000,0:05:37.000 Bu, insanların 0:05:37.000,0:05:40.000 tekrar yanlış yola saptığı yerdi. 0:05:40.000,0:05:42.000 Şunu kastediyorum: Eğer insanlar 0:05:42.000,0:05:45.000 Peter Dodson'ın çalışmasını dikkate alsalardı ve onunla yol alsalardı 0:05:45.000,0:05:47.000 şu an sahip olduğumuzdan 0:05:47.000,0:05:49.000 daha az dinozora sahip olurduk. 0:05:49.000,0:05:51.000 Ne var ki bilim adamlarının egoları vardır; 0:05:51.000,0:05:54.000 ve onlar bir şeylere isim vermeyi severler. 0:05:54.000,0:05:57.000 Tabi dinozorlara isim vermeye devam ettiler 0:05:57.000,0:06:00.000 çünkü onları farklı görmüşlerdi. 0:06:00.000,0:06:02.000 Şu anda bir dinozorun 0:06:02.000,0:06:05.000 ya da herhangi bir hayvanın 0:06:05.000,0:06:08.000 genç ya da daha yaşlı olup olmadığını test etme imkanımız var. 0:06:08.000,0:06:11.000 Ve bu açıkçası onların kemiklerini keserek yapılıyor. 0:06:11.000,0:06:15.000 Fakat dinozorların kemiklerini kesmek 0:06:15.000,0:06:18.000 sizin de anlayacağınız üzere oldukça zor 0:06:18.000,0:06:21.000 çünkü müzeler için 0:06:21.000,0:06:25.000 kemikler oldukça kıymetli parçalar. 0:06:25.000,0:06:28.000 Müzeye gidin görün ne kadar itina gösterdiklerine şahit olacaksınız. 0:06:28.000,0:06:31.000 Kemikleri küçük kutuların içinde köpüklerle destekleyerek saklıyorlar. 0:06:31.000,0:06:34.000 Çok özen gösteriyorlar. 0:06:35.000,0:06:37.000 Oraya gidip kemikleri biçerek 0:06:37.000,0:06:39.000 içine bakmak istediğinizde bundan hoşlanmıyorlar. 0:06:39.000,0:06:41.000 (Kahkahalar) 0:06:41.000,0:06:44.000 Normalde onlar bunu yapmanıza izin vermezler. 0:06:44.000,0:06:47.000 Fakat benim bir müzem var 0:06:47.000,0:06:49.000 ve orada bir dinozor koleksiyonum var 0:06:49.000,0:06:51.000 o halde ben de benimkileri kesebilirim. 0:06:51.000,0:06:53.000 Ben de bunu yaptım. 0:06:53.000,0:06:58.000 (Alkışlar) 0:06:58.000,0:07:03.000 Eğer küçük bir dinozorun kemiğinin kesitine bakarsanız 0:07:03.000,0:07:05.000 Şekil-A'da gösterilen süngerimsi bir yapıyla karşılaşırsınız. 0:07:05.000,0:07:07.000 Eğer daha yaşlı bir dinozorunkine bakarsanız 0:07:07.000,0:07:09.000 Daha yoğun bir dokuya sahip olduğunu görürsünüz. 0:07:09.000,0:07:11.000 Bunun olgun bir kemik yapısı olduğunu söyleyebilirsiniz. 0:07:11.000,0:07:14.000 Yani bu ikisini ayırd etmek oldukça kolay. 0:07:14.000,0:07:16.000 Şimdi sizlere 0:07:16.000,0:07:18.000 şunları göstermek istiyorum. 0:07:18.000,0:07:22.000 Kuzey Amerika'da, ABD'nin kuzeydeki ovalarında, 0:07:22.000,0:07:26.000 Alberta ve Saskatchewan vilayetlerinin güneydeki ovalarında 0:07:26.000,0:07:29.000 Cehennem Deresi Oluşumu adı verilen 0:07:29.000,0:07:32.000 ve yeryüzünde yaşamış son dinozorları barındıran kayalar var. 0:07:32.000,0:07:34.000 Ve bunlardan 12 tanesi 0:07:34.000,0:07:36.000 herkesin tanıdığı -- 0:07:36.000,0:07:38.000 yok olmuş 12 temel 0:07:38.000,0:07:40.000 dinozoru kastediyorum. 0:07:40.000,0:07:43.000 Biz bunları değerlendireceğiz. 0:07:43.000,0:07:45.000 Bu benim yapmakta olduğum şey. 0:07:45.000,0:07:48.000 Öğrencilerim ve personelimle 0:07:48.000,0:07:51.000 bunları kesip içlerine bakıyoruz. 0:07:51.000,0:07:53.000 Tahmin edeceğiniz üzere 0:07:53.000,0:07:55.000 bir bacak kemiğine kesik açmak kolay 0:07:55.000,0:07:58.000 fakat bir müzeye gidip 0:07:58.000,0:08:00.000 "Dinozorunuzun kemiğine bir kesik açsam 0:08:00.000,0:08:03.000 sorun olur mu?" diye sorsanız 0:08:03.000,0:08:06.000 size "Git buradan!" derler. 0:08:06.000,0:08:11.000 (Kahkahalar) 0:08:11.000,0:08:15.000 Evet burada bahsettiğim 12 dinozor var. 0:08:15.000,0:08:18.000 Şu üç dizonora baktığımızda 0:08:18.000,0:08:21.000 bunların Pachycephalosaurs diye isimlendirilen dinozorlar olduklarını görüyoruz. 0:08:21.000,0:08:23.000 Herkes bu üç 0:08:23.000,0:08:25.000 hayvanın arasında bir ilişki olduğunu bilir. 0:08:25.000,0:08:27.000 Varsayım, bunların 0:08:27.000,0:08:29.000 kuzen şeklinde ya da bir başka şekilde 0:08:29.000,0:08:32.000 bir ilişkisi olduğunu düşünmek yönündedir. 0:08:32.000,0:08:34.000 Fakat hemen hiç kimse 0:08:34.000,0:08:37.000 bunların daha yakın ilişkili olabileceğini düşünmedi. 0:08:37.000,0:08:39.000 Başka bir ifadeyle, 0:08:39.000,0:08:42.000 insanlar bunlara baktılar ve farklılıklarını gördüler. 0:08:42.000,0:08:44.000 Hepinizin bildiği gibi 0:08:44.000,0:08:46.000 eğer kız kardeşiniz ya da erkek kardeşinizle 0:08:46.000,0:08:48.000 olan akrabalık ilişkinizi belirleyecekseniz 0:08:48.000,0:08:52.000 farklılıklara bakarak bunu yapamazsınız. 0:08:52.000,0:08:54.000 Aradaki ilişkiyi sadece 0:08:54.000,0:08:56.000 benzerliklere bakarak belirleyebilirsiniz. 0:08:56.000,0:08:58.000 Fakat insanlar bunlara bakıyor 0:08:58.000,0:09:00.000 ve ne kadar da farklı olduklarından bahsediyorlardı. 0:09:00.000,0:09:03.000 Pachycephalosaurus büyük, kalın küremsi bir kafatasına sahip 0:09:03.000,0:09:06.000 ve kafasının arka kısmında küçük çıkıntılar var 0:09:06.000,0:09:10.000 ön tarafında, burun civarında ise bir grup budaklı yapılar var. 0:09:10.000,0:09:12.000 Bir diğer dinozor Stygimoloch, 0:09:12.000,0:09:16.000 aynı yaşta ve aynı zamanda yaşamış 0:09:16.000,0:09:18.000 kafasından geriye doğru uzanan sivri yapılar var 0:09:18.000,0:09:20.000 ufak küremsi bir kafatası 0:09:20.000,0:09:24.000 ve yine burun kısmında budaklı yapılar mevcut. 0:09:24.000,0:09:26.000 Bu üçüncüsü de Dracorex adı verilen dinozor. 0:09:26.000,0:09:28.000 Hogwart'ın Gözleri. 0:09:28.000,0:09:31.000 Tahmin edin bu isim nereden geliyor? Dragon.(İngilizcede Ejderha anlamına gelir) 0:09:31.000,0:09:33.000 Evet bu da bir dinozor 0:09:33.000,0:09:36.000 kafasından geriye uzanan sivri yapılara sahip, küremsi kafatası yok 0:09:36.000,0:09:39.000 ve burun kısmında budaklı yapılar var. 0:09:39.000,0:09:42.000 Hiç kimse burun kısmındaki budaklı yapıların benzerliğini farketmemişti. 0:09:42.000,0:09:44.000 Fakat bu üçüne baktılar ve şöyle dediler: 0:09:44.000,0:09:46.000 "Bunlar üç farklı dinozor, 0:09:46.000,0:09:49.000 ve muhtemelen en ilkel olanları da Dracorex. 0:09:49.000,0:09:52.000 Şu diğeri de şundan daha ilkel. 0:09:52.000,0:09:55.000 Onlar bu üçünü 0:09:55.000,0:09:58.000 nasıl sınıflandırdılar anlayamıyorum. 0:09:58.000,0:10:00.000 Ama bunları sıralarsanız 0:10:00.000,0:10:03.000 bu üç kafatasını yanyana koyar 0:10:03.000,0:10:05.000 ve böyle kıyaslarsanız. 0:10:05.000,0:10:07.000 Dracorex en küçükleri, 0:10:07.000,0:10:09.000 Stygimoloch ortanca olanları, 0:10:09.000,0:10:12.000 Pachycephalosaurus ise en büyükleri. 0:10:12.000,0:10:14.000 Bu tablonun bana 0:10:14.000,0:10:16.000 bir ipucu vermesi gerektiği düşünülür. 0:10:16.000,0:10:18.000 (Kahkahalar) 0:10:18.000,0:10:21.000 Fakat bu onlara bir ipucu vermedi. 0:10:21.000,0:10:24.000 Çünkü... Bunun nedenini biliyoruz. 0:10:24.000,0:10:27.000 Bilim adamları bir şeylere isim vermeyi severler. 0:10:27.000,0:10:29.000 Evet, eğer Dracorex'e 0:10:29.000,0:10:31.000 bir kesik açıp bakarsak -- 0:10:31.000,0:10:33.000 Ben bizim Dracorex'e açtım -- 0:10:33.000,0:10:35.000 ve baktım ve süngerimsi 0:10:35.000,0:10:37.000 gerçekten süngerimsi bir iç yapısı olduğunu gördüm.-- 0:10:37.000,0:10:39.000 Bu elimizdeki kemiğin genç olduğu anlamına geliyor, 0:10:39.000,0:10:41.000 bunlar gerçekten hızlı büyürler. 0:10:41.000,0:10:43.000 İleride daha büyük olacağını düşünebiliriz. 0:10:43.000,0:10:45.000 Stygimoloch üzerinde bir kesik açarsanız 0:10:45.000,0:10:47.000 aşağı yukarı aynı şeyi görürsünüz. 0:10:47.000,0:10:49.000 Küremsi küçük kafatasının 0:10:49.000,0:10:51.000 hızla büyüdüğünü anlıyoruz. 0:10:51.000,0:10:53.000 Çok hızlı bir şekilde şişiyor. 0:10:53.000,0:10:56.000 İlginç olan bir diğer şey de Dracorex'in kafasının 0:10:56.000,0:10:58.000 arka kısmındaki sivri yapıların da hızla büyümesi. 0:10:58.000,0:11:00.000 Stygimoloch'un kafasının arkasındaki sivrilikler 0:11:00.000,0:11:02.000 erimeye başlıyor 0:11:02.000,0:11:04.000 yani küremsi şişlik büyürken 0:11:04.000,0:11:06.000 kafanın gerisindeki sivrilikler küçülüyor. 0:11:06.000,0:11:09.000 Pachycephalosaurus'a baktığımızda, 0:11:09.000,0:11:12.000 Pachycephalosaurus üst tarafta katı bir küremsi yapıya sahip 0:11:12.000,0:11:15.000 ve kafasının arkasındaki çıkıntılar 0:11:15.000,0:11:17.000 iyice küçülmüş. 0:11:17.000,0:11:19.000 Şimdi bu üç dinozoru inceleyerek 0:11:19.000,0:11:21.000 siz -- bir bilim adamı olarak -- 0:11:21.000,0:11:23.000 kolaylıkla şu hipotezi oluşturabilirsiniz: 0:11:23.000,0:11:25.000 Bu tablo sadece aynı hayvanın 0:11:25.000,0:11:28.000 gelişim serisini ifade ediyor. 0:11:28.000,0:11:31.000 Şu anlama da geliyor 0:11:31.000,0:11:35.000 Stygimoloch ve Dracorex 0:11:35.000,0:11:37.000 artık yok. 0:11:37.000,0:11:42.000 (Kahkahalar) 0:11:42.000,0:11:44.000 Evet. 0:11:46.000,0:11:49.000 Ayrıca şu anlama da geliyor: 0:11:49.000,0:11:53.000 Geriye 10 temel dinozorumuz kaldı. 0:11:53.000,0:11:55.000 Berkley'de bir meslektaşım ve ben 0:11:55.000,0:11:58.000 Triceratops'a bakıyorduk. 0:11:58.000,0:12:00.000 Hatırladığım kadarıyla 0:12:00.000,0:12:02.000 2000'den önceydi. 0:12:02.000,0:12:04.000 Triceratops ilk olarak 1800'lerde bulundu. 0:12:04.000,0:12:07.000 Fakat 2000 yılından önce 0:12:07.000,0:12:10.000 hiç kimse genç bir Triceratops görmemişti. 0:12:10.000,0:12:13.000 Dünya'nın pek çok yerindeki müzelerdeTriceratops vardı, 0:12:13.000,0:12:17.000 fakat hiç kimsede genç bir Triceratops yoktu. 0:12:17.000,0:12:19.000 Nedenini biliyoruz, değil mi? 0:12:19.000,0:12:22.000 Çünkü herkes büyük olanı ister. 0:12:22.000,0:12:24.000 Herkeste büyük olanlar vardı. 0:12:24.000,0:12:26.000 Biz de çıktık ve birkaç şey topladık 0:12:26.000,0:12:28.000 ve birkaç küçük dinozor iskeleti bulduk. 0:12:28.000,0:12:32.000 Onlar her yerdeler. 0:12:32.000,0:12:34.000 Onlardan bizim müzede çok sayıda var. 0:12:34.000,0:12:39.000 (Kahkahalar) 0:12:39.000,0:12:41.000 Herkes bunu benim müzemin küçük olmasına bağlıyor. 0:12:41.000,0:12:44.000 Küçük bir müzen varsa, küçük dinozorların vardır. 0:12:44.000,0:12:47.000 (Kahkahalar) 0:12:47.000,0:12:49.000 Triceratops'a bakarsanız, 0:12:49.000,0:12:51.000 farklılaştığını, şekil değiştirdiğini görebilirsiniz. 0:12:51.000,0:12:53.000 Genç bireyler büyürken 0:12:53.000,0:12:55.000 boynuzları geriye doğru kıvrılır. 0:12:55.000,0:12:57.000 Daha da yaşlandıklarında 0:12:57.000,0:12:59.000 boynuz ileri doğru büyür. 0:12:59.000,0:13:01.000 Bu oldukça hoştur. 0:13:01.000,0:13:03.000 Kafasındaki fırfırlar boyunca bakarsanız 0:13:03.000,0:13:06.000 üçgen şeklinde küçük kemikler görürsünüz 0:13:06.000,0:13:08.000 bunlar üçgen olarak büyürler 0:13:08.000,0:13:11.000 ve yetişkinlerde fırfırın üzerine yayılırlar. 0:13:11.000,0:13:13.000 Tıpkı Pachycephalosaurs'un kafasından geriye 0:13:13.000,0:13:16.000 uzanan sivri çıkıntılar gibi. 0:13:16.000,0:13:20.000 Genç bireyler benim koleksiyonumda olduğu için 0:13:20.000,0:13:22.000 onlara kesik açtım 0:13:22.000,0:13:24.000 ve içlerine baktım. 0:13:24.000,0:13:27.000 Küçük olan oldukça süngerimsiydi. 0:13:27.000,0:13:30.000 Orta boyuttaki de süngerimsi iç yapıya sahipti. 0:13:30.000,0:13:32.000 Ama ilginç olan şu ki 0:13:32.000,0:13:34.000 yetişkin Triceratops da aynı şekilde süngerimsi iç yapıya sahipti. 0:13:34.000,0:13:37.000 Bu kafatası iki metre uzunluğundaydı. 0:13:37.000,0:13:40.000 Büyük bir kafatasıydı. 0:13:40.000,0:13:42.000 Bu formda olan 0:13:42.000,0:13:45.000 bir başka dinozor daha var, 0:13:45.000,0:13:48.000 daha büyük olması dışında Triceratops'a benziyor 0:13:48.000,0:13:51.000 Torosaurus olarak adlandırılmış. 0:13:51.000,0:13:54.000 Torosaurus'a kesik açtığımızda 0:13:54.000,0:13:56.000 olgun bir kemik yapısı görürüz. 0:13:56.000,0:13:58.000 Fakat kalkanında şu büyük delikleri vardır. 0:13:58.000,0:14:01.000 Herkes şöyle dedi: "Triceratops ve Torosaurus'un 0:14:01.000,0:14:03.000 aynı hayvan olması mümkün değildir, 0:14:03.000,0:14:05.000 çünkü biri diğerinden daha büyük." 0:14:05.000,0:14:10.000 (Kahkahalar) 0:14:10.000,0:14:12.000 "Ve fırfırlarının altında delikleri var." 0:14:12.000,0:14:15.000 Ben de şöyle dedim: "Peki, elimizde genç bir Torosaurus var mı?" 0:14:15.000,0:14:18.000 Onlar da: "Hayır yok, 0:14:18.000,0:14:21.000 ama kafasında delikler var." dediler. 0:14:21.000,0:14:24.000 Benim mezun öğrencilerimden birisi, John Scanella, 0:14:24.000,0:14:26.000 bütün koleksiyonumuzu gözden geçirdi 0:14:26.000,0:14:28.000 ve kalkandaki deliklerin 0:14:28.000,0:14:30.000 Triceratops'ta başladığını 0:14:30.000,0:14:32.000 ve Torosaurus'da görünür bir hal 0:14:32.000,0:14:35.000 aldığını keşfetti. 0:14:35.000,0:14:38.000 Triceratops ve Torosaurus 0:14:38.000,0:14:40.000 arasında bir ara form 0:14:40.000,0:14:42.000 bularak bunu başardı. 0:14:42.000,0:14:44.000 Şimdi şunu biliyoruz: 0:14:44.000,0:14:46.000 Torosaurus, Triceratops'un 0:14:46.000,0:14:49.000 yetişkin halidir. 0:14:49.000,0:14:51.000 Dinozorlara isim verdiğimiz zaman 0:14:51.000,0:14:53.000 ya da herhangi bir şeye isim verdiğimiz zaman 0:14:53.000,0:14:55.000 orjinal isim bayrağı diker, 0:14:55.000,0:14:59.000 ikinci isim kapı dışarı edilir. 0:14:59.000,0:15:02.000 Torosaurus ismi artık yok. 0:15:02.000,0:15:05.000 Triceratops ile ilgili haberleri duymuşsunuzdur, 0:15:05.000,0:15:07.000 pek çok haber programı bu konuda yanlış bilgi verdi. 0:15:07.000,0:15:10.000 Torosaurus isminin kalması, Triceratops'un kaldırılması gerektiğini düşündüler, 0:15:10.000,0:15:12.000 fakat malesef bu olmayacak. 0:15:12.000,0:15:17.000 (Kahkahalar) 0:15:18.000,0:15:21.000 Evet, biz aynı mantığı diğer dinozorlara da uygulayabiliriz. 0:15:21.000,0:15:23.000 Mesela burada bir Edmontosaurus 0:15:23.000,0:15:25.000 ve Anatotitan örneği var. 0:15:25.000,0:15:28.000 Anatotitan: Dev ördek 0:15:28.000,0:15:30.000 Bu bir dev ördek gagalı dinozor. 0:15:30.000,0:15:32.000 Bir başka detay. 0:15:32.000,0:15:34.000 Kemik dokusuna bakalım. 0:15:34.000,0:15:37.000 Kemik dokusu bize 0:15:37.000,0:15:39.000 Edmontosaurus'un genç bir birey olduğunu 0:15:39.000,0:15:41.000 veya en azından yetişkin öncesi bir birey olduğunu 0:15:41.000,0:15:44.000 diğerinin de yetişkin birey olduğunu söylüyor. 0:15:44.000,0:15:47.000 Yani bir ontogenimiz var. 0:15:47.000,0:15:50.000 Dolayısıyla Anatotian ismini bırakıyoruz. 0:15:50.000,0:15:53.000 Bunu yapmaya devam edebiliriz. 0:15:53.000,0:15:55.000 Ve sonuncusu 0:15:55.000,0:15:57.000 T-Rex. 0:15:57.000,0:15:59.000 Elimizde iki dinozor var: 0:15:59.000,0:16:02.000 T-Rex ve Nanotyrannus. 0:16:02.000,0:16:04.000 (Kahkahalar) 0:16:04.000,0:16:07.000 Sizi meraklandırdı değil mi? 0:16:07.000,0:16:10.000 (Kahkahalar) 0:16:10.000,0:16:12.000 Fakat onların iyi bir sorusu vardı. 0:16:12.000,0:16:14.000 Bu iki dinozora bakıyor 0:16:14.000,0:16:17.000 ve şöyle diyorlardı: "Biri 17 dişe sahip, diğer en büyük olansa 12 dişe sahip, 0:16:17.000,0:16:19.000 bu hiç mantıklı değil 0:16:19.000,0:16:21.000 çünkü yaşlandıkça 0:16:21.000,0:16:23.000 dişleri uzayan bir dinozor bilmiyoruz. 0:16:23.000,0:16:25.000 Demek bunlar 0:16:25.000,0:16:28.000 birbirinden farklı." 0:16:28.000,0:16:30.000 Biz de bunlara keserek baktık. 0:16:30.000,0:16:32.000 Emin olabilirsiniz, 0:16:32.000,0:16:35.000 Nanotyrannus genç kemik yapısına sahip, 0:16:35.000,0:16:38.000 büyük olansa daha olgun bir kemik yapısına sahip. 0:16:38.000,0:16:41.000 Hala büyüyebilirmiş gibi görünüyor. 0:16:41.000,0:16:43.000 Bizim çalıştığımız Rockies müzesinde, 0:16:43.000,0:16:45.000 benim dört tane T-Rex'im var, 0:16:45.000,0:16:47.000 yani bunları kesebilirim. 0:16:47.000,0:16:50.000 Aslında bunları kesmek zorunda değildim, 0:16:50.000,0:16:53.000 sadece bunların çenelerini sıralayarak 0:16:53.000,0:16:56.000 en büyük olanın 12 adet dişe 0:16:56.000,0:16:58.000 bir küçüğünün 13 tane dişe 0:16:58.000,0:17:00.000 bir ufağının 14 tane 0:17:00.000,0:17:02.000 ve tabi ki Nano'nun 17 adet dişe sahip olduğunu görebilirim. 0:17:02.000,0:17:05.000 Çıkıp diğer insanların koleksiyonuna baktık 0:17:05.000,0:17:09.000 ve 15 dişe sahip bir çene daha bulduk. 0:17:09.000,0:17:12.000 Yine aynı sonuç; 0:17:12.000,0:17:14.000 Tyrannosaurus ontogenisi 0:17:14.000,0:17:17.000 Nanotyrannus'u kapsıyor, 0:17:17.000,0:17:22.000 ve bir dinozoru daha şutluyoruz. 0:17:22.000,0:17:24.000 (Kahkahalar) 0:17:24.000,0:17:28.000 Kretase çağının 0:17:28.000,0:17:30.000 sonuna vardığımızda 0:17:30.000,0:17:33.000 elimizde yedi dinozor kalmış oluyor. 0:17:33.000,0:17:36.000 Bu iyi bir sayı. 0:17:36.000,0:17:39.000 Yok oluşa giden dinozor sayısı için iyi bir sayı bence. 0:17:39.000,0:17:41.000 Tahmin edebileceğiniz gibi 0:17:41.000,0:17:44.000 bu sonuç bir dördüncü sınıf öğrencisi için pek popüler değil. 0:17:44.000,0:17:46.000 Dördüncü sınıf öğrencileri dinozorlarını severler, 0:17:46.000,0:17:49.000 ve onları ezberlerler. 0:17:51.000,0:17:54.000 Bu sonuç onları mutsuz ediyor. 0:17:54.000,0:17:56.000 (Kahkahalar) 0:17:56.000,0:17:58.000 Teşekkürler 0:17:58.000,0:18:01.000 (Alkışlar)