WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:03.000 Kan ik de handen zien 00:00:03.000 --> 00:00:05.000 of geklap horen 00:00:05.000 --> 00:00:08.000 van mensen van verschillende generaties? 00:00:08.000 --> 00:00:10.000 Ik zou willen weten hoeveel 00:00:10.000 --> 00:00:12.000 er hier tussen 3 en 12 jaar oud zijn. 00:00:12.000 --> 00:00:16.000 (Gelach) 00:00:16.000 --> 00:00:19.000 Geen, hè? 00:00:19.000 --> 00:00:21.000 Goed. 00:00:21.000 --> 00:00:23.000 Ik ga het hebben over dinosaurussen. 00:00:23.000 --> 00:00:26.000 Herinner je je nog dinosaurussen van toen je zo oud was? 00:00:26.000 --> 00:00:31.000 (Applaus) 00:00:33.000 --> 00:00:36.000 Dinosaurussen zijn wel grappig, weet je. NOTE Paragraph 00:00:36.000 --> 00:00:38.000 (Gelach) NOTE Paragraph 00:00:38.000 --> 00:00:40.000 We gaan het even van de andere kant bekijken. 00:00:40.000 --> 00:00:43.000 Ik hoop dat jullie dat beseffen. 00:00:43.000 --> 00:00:45.000 Ik geef je mijn boodschap meteen maar: 00:00:45.000 --> 00:00:47.000 "Probeer om niet uit te sterven." 00:00:47.000 --> 00:00:49.000 (Gelach) 00:00:49.000 --> 00:00:51.000 Dat is het. NOTE Paragraph 00:00:51.000 --> 00:00:55.000 (Gelach) NOTE Paragraph 00:00:55.000 --> 00:00:57.000 Mensen vragen me veel - 00:00:57.000 --> 00:01:00.000 een van de meest gestelde vragen 00:01:00.000 --> 00:01:04.000 is waarom kinderen zo gek zijn van dinosaurussen. 00:01:04.000 --> 00:01:06.000 Vanwaar de fascinatie? 00:01:06.000 --> 00:01:09.000 Ik zeg dan meestal: 00:01:09.000 --> 00:01:11.000 "Dinosaurussen waren groot, 00:01:11.000 --> 00:01:14.000 anders en weg." 00:01:14.000 --> 00:01:16.000 Ze zijn allemaal verdwenen. 00:01:16.000 --> 00:01:18.000 Dat is niet waar, 00:01:18.000 --> 00:01:20.000 maar daar komen we straks wel aan. 00:01:20.000 --> 00:01:23.000 Maar dat is het thema: 00:01:23.000 --> 00:01:27.000 "Groot, anders en weg." 00:01:27.000 --> 00:01:29.000 De titel van mijn verhaal: 00:01:29.000 --> 00:01:31.000 'Gedaanteverwisselende Dinosaurussen: 00:01:31.000 --> 00:01:33.000 De Oorzaak van een Voortijdig Uitsterven.' NOTE Paragraph 00:01:33.000 --> 00:01:36.000 Ik ga ervan uit dat we ons de dinosaurussen herinneren. 00:01:36.000 --> 00:01:39.000 Er zijn heel veel verschillende vormen. 00:01:39.000 --> 00:01:42.000 Veel verschillende soorten. 00:01:42.000 --> 00:01:44.000 Een lange tijd geleden, 00:01:44.000 --> 00:01:46.000 in de vroege jaren 1900 00:01:46.000 --> 00:01:49.000 waren musea op zoek naar dinosaurussen. 00:01:49.000 --> 00:01:52.000 Ze gingen erop uit en verzamelden ze. 00:01:52.000 --> 00:01:54.000 Dit is een interessant verhaal. 00:01:54.000 --> 00:01:57.000 Ieder museum wilde er graag eentje hebben die een beetje groter 00:01:57.000 --> 00:01:59.000 of beter was dan die van de andere. 00:01:59.000 --> 00:02:02.000 Dus als het museum in Toronto 00:02:02.000 --> 00:02:05.000 een grote Tyrannosaurus tentoonstelde, 00:02:05.000 --> 00:02:08.000 wilde het museum in Ottawa een grotere 00:02:08.000 --> 00:02:10.000 en betere. 00:02:10.000 --> 00:02:12.000 Zo ging het overal. 00:02:12.000 --> 00:02:14.000 Iedereen was op zoek 00:02:14.000 --> 00:02:17.000 naar grotere en betere dinosaurussen. 00:02:17.000 --> 00:02:21.000 Dit was in de vroege jaren 1900. NOTE Paragraph 00:02:21.000 --> 00:02:24.000 Rond 1970, 00:02:24.000 --> 00:02:26.000 begonnen sommige wetenschappers 00:02:26.000 --> 00:02:29.000 zich af te vragen: "Hoe kan dat? 00:02:29.000 --> 00:02:31.000 Kijk naar deze dinosaurussen. 00:02:31.000 --> 00:02:33.000 Ze zijn allemaal groot. 00:02:33.000 --> 00:02:36.000 Waar zijn dan de kleintjes?" 00:02:38.000 --> 00:02:40.000 Ze dachten erover na, 00:02:40.000 --> 00:02:42.000 schreven er zelfs papers over: 00:02:42.000 --> 00:02:44.000 "Waar zijn de kleine dinosaurussen?" 00:02:44.000 --> 00:02:49.000 (Gelach) 00:02:52.000 --> 00:02:56.000 Ga eens in een museum kijken 00:02:56.000 --> 00:02:59.000 hoe veel babydinosaurussen er zijn. 00:02:59.000 --> 00:03:02.000 Mensen veronderstelden - en dit was eigenlijk het probleem - 00:03:02.000 --> 00:03:04.000 mensen dachten dat 00:03:04.000 --> 00:03:06.000 kleine dinosaurussen, 00:03:06.000 --> 00:03:08.000 jonge dinosaurussen 00:03:08.000 --> 00:03:10.000 gemakkelijk te identificeren zouden zijn. 00:03:10.000 --> 00:03:12.000 Je zou dan een grote dinosaurus 00:03:12.000 --> 00:03:15.000 en een kleinere dinosaurus hebben. 00:03:15.000 --> 00:03:18.000 Maar ze hadden alleen maar grote dinosaurussen. NOTE Paragraph 00:03:18.000 --> 00:03:21.000 Het komt door een paar dingen. 00:03:21.000 --> 00:03:25.000 Ten eerste, wetenschappers hebben ego's. 00:03:25.000 --> 00:03:29.000 Wetenschappers geven dinosaurussen graag een naam. 00:03:29.000 --> 00:03:31.000 Ze vinden het leuk om iets te benoemen. 00:03:31.000 --> 00:03:34.000 Iedereen houdt ervan een dier zijn naam te hebben gegeven. 00:03:34.000 --> 00:03:37.000 (Gelach) 00:03:37.000 --> 00:03:40.000 Elke keer dat ze iets vonden dat er een beetje anders uitzag, 00:03:40.000 --> 00:03:43.000 noemden ze het iets anders. 00:03:43.000 --> 00:03:45.000 Daardoor hebben we nu natuurlijk 00:03:45.000 --> 00:03:48.000 massa's verschillende dinosaurussen. NOTE Paragraph 00:03:50.000 --> 00:03:53.000 In 1975 00:03:53.000 --> 00:03:56.000 ging er bij iemand een lampje branden. 00:03:56.000 --> 00:03:58.000 Dr. Peter Dodson 00:03:58.000 --> 00:04:00.000 aan de Universiteit van Pennsylvania 00:04:00.000 --> 00:04:03.000 realiseerde zich 00:04:03.000 --> 00:04:06.000 dat dinosauriërs 00:04:06.000 --> 00:04:08.000 een beetje zoals vogels groeiden. 00:04:08.000 --> 00:04:10.000 Dat verschilt 00:04:10.000 --> 00:04:12.000 van de manier waarop reptielen groeien. 00:04:12.000 --> 00:04:14.000 In feite 00:04:14.000 --> 00:04:17.000 gebruikte hij de kasuaris als voorbeeld. 00:04:17.000 --> 00:04:20.000 Dat is wel cool - als je naar de kasuaris kijkt, 00:04:20.000 --> 00:04:23.000 of enige andere vogels met een kam, 00:04:23.000 --> 00:04:25.000 dan groeien ze 00:04:25.000 --> 00:04:27.000 tot ongeveer 80 procent van de volwassen grootte 00:04:27.000 --> 00:04:30.000 voor de kam begint te groeien. 00:04:30.000 --> 00:04:33.000 Denk daar even over na. 00:04:33.000 --> 00:04:36.000 In principe behouden ze hun juveniele kenmerken 00:04:36.000 --> 00:04:39.000 tot zeer laat in wat wij de ontogenie noemen. 00:04:39.000 --> 00:04:43.000 Allometrische craniale ontogenie 00:04:43.000 --> 00:04:46.000 is relatieve schedelgroei. 00:04:46.000 --> 00:04:48.000 Als je er dus 00:04:48.000 --> 00:04:50.000 een vindt 00:04:50.000 --> 00:04:53.000 die 80 procent volgroeid is, 00:04:53.000 --> 00:04:56.000 en je wist niet dat het een kasuaris zou worden, 00:04:56.000 --> 00:04:59.000 dan zou je denken dat ze twee verschillende dieren waren. NOTE Paragraph 00:05:00.000 --> 00:05:03.000 Dit was een probleem, 00:05:03.000 --> 00:05:06.000 en Peter Dodson maakte het duidelijk 00:05:06.000 --> 00:05:08.000 aan de hand van enkele eendenbekdinosaurussen, 00:05:08.000 --> 00:05:10.000 toen nog Hypacrosaurus genoemd. 00:05:10.000 --> 00:05:12.000 Hij ging uit 00:05:12.000 --> 00:05:15.000 van een baby en een volwassen dier 00:05:15.000 --> 00:05:18.000 en maakte een gemiddelde van hoe het er zou moeten uitzien, 00:05:18.000 --> 00:05:21.000 als het zich lineair zou ontwikkelen. 00:05:21.000 --> 00:05:23.000 Het zou een kam hebben 00:05:23.000 --> 00:05:26.000 van de halve grootte als van de volwassene. 00:05:26.000 --> 00:05:28.000 De werkelijke halfwas 00:05:28.000 --> 00:05:30.000 had echter bij 65 procent ontwikkeling 00:05:30.000 --> 00:05:32.000 nog helemaal geen kam. 00:05:32.000 --> 00:05:34.000 Dit was interessant. 00:05:34.000 --> 00:05:37.000 Dit is waar 00:05:37.000 --> 00:05:40.000 ze weer de mist ingingen. 00:05:40.000 --> 00:05:42.000 Als ze Peter Dodsons werk 00:05:42.000 --> 00:05:45.000 hadden verder gezet 00:05:45.000 --> 00:05:47.000 dan zouden we een stuk minder dinosaurussen 00:05:47.000 --> 00:05:49.000 hebben. 00:05:49.000 --> 00:05:51.000 Maar wetenschappers hebben ego's. 00:05:51.000 --> 00:05:54.000 Ze vinden het leuk om dingen te benoemen. 00:05:54.000 --> 00:05:57.000 Ze bleven dinosaurussen benoemen 00:05:57.000 --> 00:06:00.000 omdat ze anders waren. NOTE Paragraph 00:06:00.000 --> 00:06:02.000 Nu hebben we een manier om daadwerkelijk te testen 00:06:02.000 --> 00:06:05.000 om te zien of een dinosaurus, of een ander dier, 00:06:05.000 --> 00:06:08.000 een jong of een ouder dier is. 00:06:08.000 --> 00:06:11.000 Door hun botten open te zagen. 00:06:11.000 --> 00:06:15.000 Maar de botten van een dinosaurus openzagen 00:06:15.000 --> 00:06:18.000 valt niet mee, zoals je je kan voorstellen. 00:06:18.000 --> 00:06:21.000 Voor musea 00:06:21.000 --> 00:06:25.000 zijn botten kostbaar. 00:06:25.000 --> 00:06:28.000 In een museum dragen ze er heel goed zorg voor. 00:06:28.000 --> 00:06:31.000 Ze bewaren ze in schuim in kleine containers. 00:06:31.000 --> 00:06:34.000 Ze worden er erg goed verzorgd. 00:06:35.000 --> 00:06:37.000 Ze vind het niet leuk als je komt vragen 00:06:37.000 --> 00:06:39.000 om ze open te zagen om er een kijkje in te nemen. 00:06:39.000 --> 00:06:41.000 (Gelach) 00:06:41.000 --> 00:06:44.000 Normaal gesproken laten ze dat niet toe. 00:06:44.000 --> 00:06:47.000 Maar ik heb zelf een museum 00:06:47.000 --> 00:06:49.000 en ik verzamel dinosaurussen. 00:06:49.000 --> 00:06:51.000 Ik kan de mijne dus openzagen. 00:06:51.000 --> 00:06:53.000 Dat doe ik dan ook. NOTE Paragraph 00:06:53.000 --> 00:06:58.000 (Applaus) NOTE Paragraph 00:06:58.000 --> 00:07:03.000 Als je een jonge dinosaurus opensnijdt, 00:07:03.000 --> 00:07:05.000 is de binnenkant zeer sponsachtig, zoals A. 00:07:05.000 --> 00:07:07.000 De botten van een oudere dinosaurus 00:07:07.000 --> 00:07:09.000 zijn erg massief. 00:07:09.000 --> 00:07:11.000 Je kan zien dat het volwassen bot is. 00:07:11.000 --> 00:07:14.000 Het is heel makkelijk om ze uit elkaar te houden. 00:07:14.000 --> 00:07:16.000 Ik wil 00:07:16.000 --> 00:07:18.000 je deze nog laten zien. 00:07:18.000 --> 00:07:22.000 In Noord-Amerika in de Noordelijke Vlakten van de Verenigde Staten 00:07:22.000 --> 00:07:26.000 en de Zuidelijke Vlakten van Alberta en Saskatchewan, 00:07:26.000 --> 00:07:29.000 vind je dit rotsmassief, de Hell Creek Formation. 00:07:29.000 --> 00:07:32.000 Daar vind je de laatste dinosauriërs die op aarde leefden. 00:07:32.000 --> 00:07:34.000 12 ervan 00:07:34.000 --> 00:07:36.000 kent iedereen - 00:07:36.000 --> 00:07:38.000 Ik bedoel de 12 primaire dinosaurussen 00:07:38.000 --> 00:07:40.000 die uitgestorven zijn. 00:07:40.000 --> 00:07:43.000 Die zullen we evalueren. 00:07:43.000 --> 00:07:45.000 Dat is wat ik heb gedaan. 00:07:45.000 --> 00:07:48.000 Mijn studenten, mijn staf 00:07:48.000 --> 00:07:51.000 hebben ze opengezaagd. 00:07:51.000 --> 00:07:53.000 Zoals je je kunt voorstellen, 00:07:53.000 --> 00:07:55.000 is het openzagen van een beenbot een ding, 00:07:55.000 --> 00:07:58.000 maar als je naar een museum gaat 00:07:58.000 --> 00:08:00.000 en zegt: "Mag ik 00:08:00.000 --> 00:08:03.000 die dinoschedel openzagen?", 00:08:03.000 --> 00:08:06.000 zeggen ze: "Daar is de deur." 00:08:06.000 --> 00:08:11.000 (Gelach) 00:08:11.000 --> 00:08:15.000 Hier zijn 12 dinosaurussen. 00:08:15.000 --> 00:08:18.000 We gaan de eerste drie bekijken. NOTE Paragraph 00:08:18.000 --> 00:08:21.000 Ze heten Pachycephalosaurussen. 00:08:21.000 --> 00:08:23.000 Iedereen weet 00:08:23.000 --> 00:08:25.000 dat deze drie dieren verwant zijn. 00:08:25.000 --> 00:08:27.000 We veronderstelden 00:08:27.000 --> 00:08:29.000 een beetje 00:08:29.000 --> 00:08:32.000 als neven of zoiets van elkaar. 00:08:32.000 --> 00:08:34.000 Maar niemand heeft er ooit aan gedacht 00:08:34.000 --> 00:08:37.000 dat ze misschien nauwer verwant zouden zijn. 00:08:37.000 --> 00:08:39.000 Mensen keken 00:08:39.000 --> 00:08:42.000 vooral naar de verschillen. 00:08:42.000 --> 00:08:44.000 Je weet allemaal 00:08:44.000 --> 00:08:46.000 dat als je de verwantschap 00:08:46.000 --> 00:08:48.000 met je broer of je zus wil vaststellen, 00:08:48.000 --> 00:08:52.000 je dat niet kunt doen door te kijken naar de verschillen. 00:08:52.000 --> 00:08:54.000 Dat gaat alleen 00:08:54.000 --> 00:08:56.000 door te kijken naar overeenkomsten. NOTE Paragraph 00:08:56.000 --> 00:08:58.000 Mensen hadden het 00:08:58.000 --> 00:09:00.000 er alleen over hoe verschillend ze zijn. 00:09:00.000 --> 00:09:03.000 Pachycephalosaurus heeft een grote, dikke bult op zijn kop, 00:09:03.000 --> 00:09:06.000 een paar kleine bultjes op de achterkant ervan 00:09:06.000 --> 00:09:10.000 en ook een bos knoestige dingen op het einde van zijn neus. 00:09:10.000 --> 00:09:12.000 Stygimoloch, een andere dinosaurus 00:09:12.000 --> 00:09:16.000 uit hetzelfde tijdperk, leefde in dezelfde tijd. 00:09:16.000 --> 00:09:18.000 Hij heeft uitsteeksels aan de achterkant van zijn kop. 00:09:18.000 --> 00:09:20.000 Het heeft een erg kleine bult 00:09:20.000 --> 00:09:24.000 en nog een bos knoestige dingen op zijn neus. 00:09:24.000 --> 00:09:26.000 Dan heb je nog Dracorex, 00:09:26.000 --> 00:09:28.000 Zweinsteins Oog. 00:09:28.000 --> 00:09:31.000 Raad eens waar dat vandaan kwam? Dragon. 00:09:31.000 --> 00:09:33.000 Hier is een dinosaurus 00:09:33.000 --> 00:09:36.000 met wat uitsteeksels op zijn kop, geen bult 00:09:36.000 --> 00:09:39.000 en knoestige dingen op zijn neus. NOTE Paragraph 00:09:39.000 --> 00:09:42.000 Niemand had opgemerkt dat dat knoestige spul op elkaar leek. 00:09:42.000 --> 00:09:44.000 Maar ze keken naar deze drie 00:09:44.000 --> 00:09:46.000 en zeiden: "Dat zijn drie verschillende dinosaurussen, 00:09:46.000 --> 00:09:49.000 en Dracorex is waarschijnlijk de meest primitieve ervan. 00:09:49.000 --> 00:09:52.000 En de andere is dan weer primitiever dan de andere. 00:09:52.000 --> 00:09:55.000 Het is me onduidelijk 00:09:55.000 --> 00:09:58.000 hoe ze deze drie eigenlijk uit elkaar hielden. 00:09:58.000 --> 00:10:00.000 Maar als je die drie schedels 00:10:00.000 --> 00:10:03.000 gewoon achter elkaar legt, 00:10:03.000 --> 00:10:05.000 ziet het er zo uit. 00:10:05.000 --> 00:10:07.000 Dracorex is de kleinste, 00:10:07.000 --> 00:10:09.000 Stygimoloch de middelste en 00:10:09.000 --> 00:10:12.000 Pachycephalosaurus de grootste. 00:10:12.000 --> 00:10:14.000 Je zou denken 00:10:14.000 --> 00:10:16.000 dat dat je een aanwijzing zou geven. 00:10:16.000 --> 00:10:18.000 (Gelach) 00:10:18.000 --> 00:10:21.000 Maar het gaf ze geen aanwijzing. 00:10:21.000 --> 00:10:24.000 Wij weten ook waarom. 00:10:24.000 --> 00:10:27.000 Wetenschappers vinden het leuk om dingen te benoemen. NOTE Paragraph 00:10:27.000 --> 00:10:29.000 Toen we Dracorex 00:10:29.000 --> 00:10:31.000 opensneden - 00:10:31.000 --> 00:10:33.000 ik sneed onze Dracorex open - 00:10:33.000 --> 00:10:35.000 was hij van binnen sponsachtig, 00:10:35.000 --> 00:10:37.000 werkelijk sponsachtig. 00:10:37.000 --> 00:10:39.000 Het is een jong 00:10:39.000 --> 00:10:41.000 en het groeit snel. 00:10:41.000 --> 00:10:43.000 Hij wordt groter. 00:10:43.000 --> 00:10:45.000 Bij Stygimoloch 00:10:45.000 --> 00:10:47.000 zie je hetzelfde. 00:10:47.000 --> 00:10:49.000 De bult, die kleine bult, 00:10:49.000 --> 00:10:51.000 groeit echt snel. 00:10:51.000 --> 00:10:53.000 Hij wordt zeer snel groter. 00:10:53.000 --> 00:10:56.000 Interessant is ook dat de piek op de achterkant van de Dracorex 00:10:56.000 --> 00:10:58.000 zeer snel groeide. 00:10:58.000 --> 00:11:00.000 De pieken op de achterzijde van de Stygimoloch 00:11:00.000 --> 00:11:02.000 worden eigenlijk geresorbeerd, 00:11:02.000 --> 00:11:04.000 wat betekent dat ze steeds kleiner worden 00:11:04.000 --> 00:11:06.000 terwijl die bult steeds groter wordt. 00:11:06.000 --> 00:11:09.000 Pachycephalosaurus heeft 00:11:09.000 --> 00:11:12.000 een stevige bult 00:11:12.000 --> 00:11:15.000 en de kleine oneffenheden op de achterkant van de kop 00:11:15.000 --> 00:11:17.000 worden ook geresorbeerd. NOTE Paragraph 00:11:17.000 --> 00:11:19.000 Met deze drie dinosaurussen 00:11:19.000 --> 00:11:21.000 kan je als wetenschapper 00:11:21.000 --> 00:11:23.000 gemakkelijk veronderstellen 00:11:23.000 --> 00:11:25.000 dat het gewoon een groeireeks 00:11:25.000 --> 00:11:28.000 van hetzelfde dier is. 00:11:28.000 --> 00:11:31.000 Wat natuurlijk betekent dat 00:11:31.000 --> 00:11:35.000 dat Stygimoloch en Dracorex 00:11:35.000 --> 00:11:37.000 zijn uitgestorven. 00:11:37.000 --> 00:11:42.000 (Gelach) 00:11:42.000 --> 00:11:44.000 Oké. 00:11:46.000 --> 00:11:49.000 Wat natuurlijk betekent dat 00:11:49.000 --> 00:11:53.000 we nog 10 primaire dinosaurussen hebben te behandelen. NOTE Paragraph 00:11:53.000 --> 00:11:55.000 Met een collega in Berkeley 00:11:55.000 --> 00:11:58.000 was ik op zoek naar Triceratops. 00:11:58.000 --> 00:12:00.000 Voor 2000 - 00:12:00.000 --> 00:12:02.000 bedenk dat de eerste Triceratops 00:12:02.000 --> 00:12:04.000 in de jaren 1800 werd gevonden - 00:12:04.000 --> 00:12:07.000 vóór 2000, had niemand ooit 00:12:07.000 --> 00:12:10.000 een jonge Triceratops gezien. 00:12:10.000 --> 00:12:13.000 Er is een Triceratops in elk museum in de wereld, 00:12:13.000 --> 00:12:17.000 maar niemand had ooit een jonkie gevonden. 00:12:17.000 --> 00:12:19.000 We weten waarom, toch? 00:12:19.000 --> 00:12:22.000 Want iedereen wil een grote. 00:12:22.000 --> 00:12:24.000 Iedereen had dus een grote. 00:12:24.000 --> 00:12:26.000 We gingen erop uit, verzamelden een hoop dingen 00:12:26.000 --> 00:12:28.000 en vonden een heleboel kleintjes. 00:12:28.000 --> 00:12:32.000 Ze zijn overal. Je struikelt erover. 00:12:32.000 --> 00:12:34.000 We hebben er dus een hele hoop van in ons museum. 00:12:34.000 --> 00:12:39.000 (Gelach) 00:12:39.000 --> 00:12:41.000 Iedereen zegt dat het komt omdat ik een klein museum heb. 00:12:41.000 --> 00:12:44.000 In een klein museum heb je kleine dinosaurussen. NOTE Paragraph 00:12:44.000 --> 00:12:47.000 (Gelach) NOTE Paragraph 00:12:47.000 --> 00:12:49.000 Je kan de Triceratops 00:12:49.000 --> 00:12:51.000 zien veranderen, hij ondergaat een gedaanteverwisseling. 00:12:51.000 --> 00:12:53.000 Terwijl de jongeren opgroeien, 00:12:53.000 --> 00:12:55.000 buigen hun hoorns naar achteren. 00:12:55.000 --> 00:12:57.000 Als ze ouder worden, 00:12:57.000 --> 00:12:59.000 groeien de horens naar voren. 00:12:59.000 --> 00:13:01.000 Dat is nogal cool. 00:13:01.000 --> 00:13:03.000 Langs de rand van de kraag 00:13:03.000 --> 00:13:06.000 hebben ze kleine driehoekige botten 00:13:06.000 --> 00:13:08.000 die tot grote driehoeken uitgroeien 00:13:08.000 --> 00:13:11.000 en dan plat tegen de kraag gaan liggen 00:13:11.000 --> 00:13:13.000 bijna zoals de pieken 00:13:13.000 --> 00:13:16.000 van de Pachycephalosaurussen. 00:13:16.000 --> 00:13:20.000 Omdat ik de jongen in mijn collectie had, 00:13:20.000 --> 00:13:22.000 zaagde ik ze open 00:13:22.000 --> 00:13:24.000 om ze binnenin te bekijken. 00:13:24.000 --> 00:13:27.000 De kleine is echt sponsachtig. 00:13:27.000 --> 00:13:30.000 Ook de middelmaat is sponsachtig. 00:13:30.000 --> 00:13:32.000 Maar het interessante was 00:13:32.000 --> 00:13:34.000 dat de volwassen Triceratops ook sponsachtig was. 00:13:34.000 --> 00:13:37.000 Deze schedel is twee meter lang. 00:13:37.000 --> 00:13:40.000 Het is een grote schedel. NOTE Paragraph 00:13:40.000 --> 00:13:42.000 Maar er is nog een dinosaurus 00:13:42.000 --> 00:13:45.000 in deze formatie te vinden 00:13:45.000 --> 00:13:48.000 die lijkt op een Triceratops, behalve dat hij groter is. 00:13:48.000 --> 00:13:51.000 De Torosaurus. 00:13:51.000 --> 00:13:54.000 De Torosaurus 00:13:54.000 --> 00:13:56.000 heeft volwassen botten. 00:13:56.000 --> 00:13:58.000 Maar hij heeft grote gaten in zijn schild. 00:13:58.000 --> 00:14:01.000 Iedereen zegt: "Een Triceratops en een Torosaurus 00:14:01.000 --> 00:14:03.000 kunnen onmogelijk hetzelfde dier zijn 00:14:03.000 --> 00:14:05.000 omdat de ene groter is dan de andere." 00:14:05.000 --> 00:14:10.000 (Gelach) 00:14:10.000 --> 00:14:12.000 "En hij heeft gaten in zijn kraag." 00:14:12.000 --> 00:14:15.000 Ik zei: "Hebben we ook jeugdige Torosaurussen?" 00:14:15.000 --> 00:14:18.000 Ze zeiden: "Nee, 00:14:18.000 --> 00:14:21.000 maar hij heeft gaten in zijn kraag." NOTE Paragraph 00:14:21.000 --> 00:14:24.000 Een van mijn studenten, John Scannella, 00:14:24.000 --> 00:14:26.000 doorliep onze hele collectie 00:14:26.000 --> 00:14:28.000 en ontdekte 00:14:28.000 --> 00:14:30.000 dat de gaten zich beginnen te vormen 00:14:30.000 --> 00:14:32.000 bij de Triceratops 00:14:32.000 --> 00:14:35.000 en natuurlijk helemaal open zijn bij de Torosaurus - 00:14:35.000 --> 00:14:38.000 zo vond hij de overgangen 00:14:38.000 --> 00:14:40.000 tussen de Triceratops en de Torosaurus. 00:14:40.000 --> 00:14:42.000 Cool is dat. 00:14:42.000 --> 00:14:44.000 We weten nu 00:14:44.000 --> 00:14:46.000 dat de Torosaurus 00:14:46.000 --> 00:14:49.000 eigenlijk een volwassen Triceratops is. 00:14:49.000 --> 00:14:51.000 Als we dinosaurussen benoemen, 00:14:51.000 --> 00:14:53.000 als we eender wat benoemen, 00:14:53.000 --> 00:14:55.000 blijft de oorspronkelijke naam bewaard 00:14:55.000 --> 00:14:59.000 De tweede naam schaffen we af. 00:14:59.000 --> 00:15:02.000 Torosaurus is uitgestorven. 00:15:02.000 --> 00:15:05.000 Als je het nieuws gehoord over de Triceratops, 00:15:05.000 --> 00:15:07.000 hebben veel nieuwslezers het helemaal mis. 00:15:07.000 --> 00:15:10.000 Ze dachten dat Torosaurus zou bewaard blijven en Triceratops eruit gegooid, 00:15:10.000 --> 00:15:12.000 maar dat zal niet gebeuren. NOTE Paragraph 00:15:12.000 --> 00:15:17.000 (Gelach) NOTE Paragraph 00:15:18.000 --> 00:15:21.000 We kunnen dit doen met een hoop dinosaurussen. 00:15:21.000 --> 00:15:23.000 Hier is Edmontosaurus 00:15:23.000 --> 00:15:25.000 en Anatotitan. 00:15:25.000 --> 00:15:28.000 Anatotitan: reusachtige eend. 00:15:28.000 --> 00:15:30.000 Het is een gigantische eendenbekdinosaurus. 00:15:30.000 --> 00:15:32.000 Hier is er nog een. 00:15:32.000 --> 00:15:34.000 De bot-histologie 00:15:34.000 --> 00:15:37.000 vertelt ons 00:15:37.000 --> 00:15:39.000 dat Edmontosaurus een jonge, 00:15:39.000 --> 00:15:41.000 of hoogstens een subvolwassene is. 00:15:41.000 --> 00:15:44.000 De andere is een volwassene 00:15:44.000 --> 00:15:47.000 en we hebben een ontogenie. 00:15:47.000 --> 00:15:50.000 Daar gaat Anatotitan. NOTE Paragraph 00:15:50.000 --> 00:15:53.000 We kunnen daarmee blijven doorgaan. 00:15:53.000 --> 00:15:55.000 De laatste 00:15:55.000 --> 00:15:57.000 is T. Rex. 00:15:57.000 --> 00:15:59.000 We kennen twee dinosaurussen: 00:15:59.000 --> 00:16:02.000 T. Rex en Nanotyrannus. 00:16:02.000 --> 00:16:04.000 (Gelach) 00:16:04.000 --> 00:16:07.000 Je stelt je daar toch vragen bij. 00:16:07.000 --> 00:16:10.000 (Gelach) 00:16:10.000 --> 00:16:12.000 Maar ze hadden een goede vraag. 00:16:12.000 --> 00:16:14.000 Ze keken naar ze 00:16:14.000 --> 00:16:17.000 en zeiden: "De een heeft 17 tanden en de grootste 12 tanden. 00:16:17.000 --> 00:16:19.000 Dat slaat nergens op, 00:16:19.000 --> 00:16:21.000 want we kennen geen dinosaurussen 00:16:21.000 --> 00:16:23.000 die tanden bijkrijgen als ze ouder worden. 00:16:23.000 --> 00:16:25.000 Het moeten wel 00:16:25.000 --> 00:16:28.000 verschillende soorten zijn." 00:16:28.000 --> 00:16:30.000 Dus maar weer openzagen. 00:16:30.000 --> 00:16:32.000 En ja hoor, 00:16:32.000 --> 00:16:35.000 Nanotyrannus heeft juveniel bot 00:16:35.000 --> 00:16:38.000 en de grotere meer volwassen bot. 00:16:38.000 --> 00:16:41.000 Het lijkt wel of hij nog groter kan worden. 00:16:41.000 --> 00:16:43.000 In ons Museum van de Rocky Mountains 00:16:43.000 --> 00:16:45.000 heb ik vier T. Rexen. 00:16:45.000 --> 00:16:47.000 Ik mag er dus een hele hoop van openzagen. 00:16:47.000 --> 00:16:50.000 Maar dat hoefde niet echt, 00:16:50.000 --> 00:16:53.000 omdat ik hun kaken achter elkaar legde. 00:16:53.000 --> 00:16:56.000 Het bleek dat de grootste 12 tanden heeft, 00:16:56.000 --> 00:16:58.000 de volgende kleinste 13 00:16:58.000 --> 00:17:00.000 en de volgende kleinste 14. 00:17:00.000 --> 00:17:02.000 En natuurlijk heeft Nano er 17. 00:17:02.000 --> 00:17:05.000 In andere collecties 00:17:05.000 --> 00:17:09.000 vonden we er een met 15 tanden. 00:17:09.000 --> 00:17:12.000 Duidelijk dat Nanotyrannus 00:17:12.000 --> 00:17:14.000 in de Tyrannosaurusontogenie 00:17:14.000 --> 00:17:17.000 thuishoorde. 00:17:17.000 --> 00:17:22.000 Weer een dinosaurus minder. NOTE Paragraph 00:17:22.000 --> 00:17:24.000 (Gelach) NOTE Paragraph 00:17:24.000 --> 00:17:28.000 Aan het einde van het Krijt 00:17:28.000 --> 00:17:30.000 hebben we er 00:17:30.000 --> 00:17:33.000 dus nog 7 over. 00:17:33.000 --> 00:17:36.000 Dat is een goed aantal. 00:17:36.000 --> 00:17:39.000 Een goed aantal om uit te sterven, denk ik. 00:17:39.000 --> 00:17:41.000 Je kunt je voorstellen 00:17:41.000 --> 00:17:44.000 dat dit niet erg populair is bij de vierdeklassers. 00:17:44.000 --> 00:17:46.000 Vierdeklassers houden van hun dinosaurussen, 00:17:46.000 --> 00:17:49.000 ze leren ze van buiten. 00:17:51.000 --> 00:17:54.000 Ze zijn hier niet blij mee. NOTE Paragraph 00:17:54.000 --> 00:17:56.000 (Gelach) NOTE Paragraph 00:17:56.000 --> 00:17:58.000 Heel hartelijk bedankt. NOTE Paragraph 00:17:58.000 --> 00:18:01.000 (Applaus)