1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Kan ik de handen zien

2
00:00:03,000 --> 00:00:05,000
of geklap horen

3
00:00:05,000 --> 00:00:08,000
van mensen van verschillende generaties?

4
00:00:08,000 --> 00:00:10,000
Ik zou willen weten hoeveel

5
00:00:10,000 --> 00:00:12,000
er hier tussen 3 en 12 jaar oud zijn.

6
00:00:12,000 --> 00:00:16,000
(Gelach)

7
00:00:16,000 --> 00:00:19,000
Geen, hè?

8
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
Goed.

9
00:00:21,000 --> 00:00:23,000
Ik ga het hebben over dinosaurussen.

10
00:00:23,000 --> 00:00:26,000
Herinner je je nog dinosaurussen van toen je zo oud was?

11
00:00:26,000 --> 00:00:31,000
(Applaus)

12
00:00:33,000 --> 00:00:36,000
Dinosaurussen zijn wel grappig, weet je.

13
00:00:36,000 --> 00:00:38,000
(Gelach)

14
00:00:38,000 --> 00:00:40,000
We gaan het even van de andere kant bekijken.

15
00:00:40,000 --> 00:00:43,000
Ik hoop dat jullie dat beseffen.

16
00:00:43,000 --> 00:00:45,000
Ik geef je mijn boodschap meteen maar:

17
00:00:45,000 --> 00:00:47,000
"Probeer om niet uit te sterven."

18
00:00:47,000 --> 00:00:49,000
(Gelach)

19
00:00:49,000 --> 00:00:51,000
Dat is het.

20
00:00:51,000 --> 00:00:55,000
(Gelach)

21
00:00:55,000 --> 00:00:57,000
Mensen vragen me veel -

22
00:00:57,000 --> 00:01:00,000
een van de meest gestelde vragen

23
00:01:00,000 --> 00:01:04,000
is waarom kinderen zo gek zijn van dinosaurussen.

24
00:01:04,000 --> 00:01:06,000
Vanwaar de fascinatie?

25
00:01:06,000 --> 00:01:09,000
Ik zeg dan meestal:

26
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
"Dinosaurussen waren groot,

27
00:01:11,000 --> 00:01:14,000
anders en weg."

28
00:01:14,000 --> 00:01:16,000
Ze zijn allemaal verdwenen.

29
00:01:16,000 --> 00:01:18,000
Dat is niet waar,

30
00:01:18,000 --> 00:01:20,000
maar daar komen we straks wel aan.

31
00:01:20,000 --> 00:01:23,000
Maar dat is het thema:

32
00:01:23,000 --> 00:01:27,000
"Groot, anders en weg."

33
00:01:27,000 --> 00:01:29,000
De titel van mijn verhaal:

34
00:01:29,000 --> 00:01:31,000
'Gedaanteverwisselende Dinosaurussen:

35
00:01:31,000 --> 00:01:33,000
De Oorzaak van een Voortijdig Uitsterven.'

36
00:01:33,000 --> 00:01:36,000
Ik ga ervan uit dat we ons de dinosaurussen herinneren.

37
00:01:36,000 --> 00:01:39,000
Er zijn heel veel verschillende vormen.

38
00:01:39,000 --> 00:01:42,000
Veel verschillende soorten.

39
00:01:42,000 --> 00:01:44,000
Een lange tijd geleden,

40
00:01:44,000 --> 00:01:46,000
in de vroege jaren 1900

41
00:01:46,000 --> 00:01:49,000
waren musea op zoek naar dinosaurussen.

42
00:01:49,000 --> 00:01:52,000
Ze gingen erop uit en verzamelden ze.

43
00:01:52,000 --> 00:01:54,000
Dit is een interessant verhaal.

44
00:01:54,000 --> 00:01:57,000
Ieder museum wilde er graag eentje hebben die een beetje groter

45
00:01:57,000 --> 00:01:59,000
of beter was dan die van de andere.

46
00:01:59,000 --> 00:02:02,000
Dus als het museum in Toronto

47
00:02:02,000 --> 00:02:05,000
een grote Tyrannosaurus tentoonstelde,

48
00:02:05,000 --> 00:02:08,000
wilde het museum in Ottawa een grotere

49
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
en betere.

50
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
Zo ging het overal.

51
00:02:12,000 --> 00:02:14,000
Iedereen was op zoek

52
00:02:14,000 --> 00:02:17,000
naar grotere en betere dinosaurussen.

53
00:02:17,000 --> 00:02:21,000
Dit was in de vroege jaren 1900.

54
00:02:21,000 --> 00:02:24,000
Rond 1970,

55
00:02:24,000 --> 00:02:26,000
begonnen sommige wetenschappers

56
00:02:26,000 --> 00:02:29,000
zich af te vragen: "Hoe kan dat?

57
00:02:29,000 --> 00:02:31,000
Kijk naar deze dinosaurussen.

58
00:02:31,000 --> 00:02:33,000
Ze zijn allemaal groot.

59
00:02:33,000 --> 00:02:36,000
Waar zijn dan de kleintjes?"

60
00:02:38,000 --> 00:02:40,000
Ze dachten erover na,

61
00:02:40,000 --> 00:02:42,000
schreven er zelfs papers over:

62
00:02:42,000 --> 00:02:44,000
"Waar zijn de kleine dinosaurussen?"

63
00:02:44,000 --> 00:02:49,000
(Gelach)

64
00:02:52,000 --> 00:02:56,000
Ga eens in een museum kijken

65
00:02:56,000 --> 00:02:59,000
hoe veel babydinosaurussen er zijn.

66
00:02:59,000 --> 00:03:02,000
Mensen veronderstelden - en dit was eigenlijk het probleem -

67
00:03:02,000 --> 00:03:04,000
mensen dachten dat

68
00:03:04,000 --> 00:03:06,000
kleine dinosaurussen,

69
00:03:06,000 --> 00:03:08,000
jonge dinosaurussen

70
00:03:08,000 --> 00:03:10,000
gemakkelijk te identificeren zouden zijn.

71
00:03:10,000 --> 00:03:12,000
Je zou dan een grote dinosaurus

72
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
en een kleinere dinosaurus hebben.

73
00:03:15,000 --> 00:03:18,000
Maar ze hadden alleen maar grote dinosaurussen.

74
00:03:18,000 --> 00:03:21,000
Het komt door een paar dingen.

75
00:03:21,000 --> 00:03:25,000
Ten eerste, wetenschappers hebben ego's.

76
00:03:25,000 --> 00:03:29,000
Wetenschappers geven dinosaurussen graag een naam.

77
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
Ze vinden het leuk om iets te benoemen.

78
00:03:31,000 --> 00:03:34,000
Iedereen houdt ervan een dier zijn naam te hebben gegeven.

79
00:03:34,000 --> 00:03:37,000
(Gelach)

80
00:03:37,000 --> 00:03:40,000
Elke keer dat ze iets vonden dat er een beetje anders uitzag,

81
00:03:40,000 --> 00:03:43,000
noemden ze het iets anders.

82
00:03:43,000 --> 00:03:45,000
Daardoor hebben we nu natuurlijk

83
00:03:45,000 --> 00:03:48,000
massa's verschillende dinosaurussen.

84
00:03:50,000 --> 00:03:53,000
In 1975

85
00:03:53,000 --> 00:03:56,000
ging er bij iemand een lampje branden.

86
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
Dr. Peter Dodson

87
00:03:58,000 --> 00:04:00,000
aan de Universiteit van Pennsylvania

88
00:04:00,000 --> 00:04:03,000
realiseerde zich

89
00:04:03,000 --> 00:04:06,000
dat dinosauriërs

90
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
een beetje zoals vogels groeiden.

91
00:04:08,000 --> 00:04:10,000
Dat verschilt

92
00:04:10,000 --> 00:04:12,000
van de manier waarop reptielen groeien.

93
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
In feite

94
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
gebruikte hij de kasuaris als voorbeeld.

95
00:04:17,000 --> 00:04:20,000
Dat is wel cool - als je naar de kasuaris kijkt,

96
00:04:20,000 --> 00:04:23,000
of enige andere vogels met een kam,

97
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
dan groeien ze

98
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
tot ongeveer 80 procent van de volwassen grootte

99
00:04:27,000 --> 00:04:30,000
voor de kam begint te groeien.

100
00:04:30,000 --> 00:04:33,000
Denk daar even over na.

101
00:04:33,000 --> 00:04:36,000
In principe behouden ze hun juveniele kenmerken

102
00:04:36,000 --> 00:04:39,000
tot zeer laat in wat wij de ontogenie noemen.

103
00:04:39,000 --> 00:04:43,000
Allometrische craniale ontogenie

104
00:04:43,000 --> 00:04:46,000
is relatieve schedelgroei.

105
00:04:46,000 --> 00:04:48,000
Als je er dus

106
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
een vindt

107
00:04:50,000 --> 00:04:53,000
die 80 procent volgroeid is,

108
00:04:53,000 --> 00:04:56,000
en je wist niet dat het een kasuaris zou worden,

109
00:04:56,000 --> 00:04:59,000
dan zou je denken dat ze twee verschillende dieren waren.

110
00:05:00,000 --> 00:05:03,000
Dit was een probleem,

111
00:05:03,000 --> 00:05:06,000
en Peter Dodson maakte het duidelijk

112
00:05:06,000 --> 00:05:08,000
aan de hand van enkele eendenbekdinosaurussen,

113
00:05:08,000 --> 00:05:10,000
toen nog Hypacrosaurus genoemd.

114
00:05:10,000 --> 00:05:12,000
Hij ging uit

115
00:05:12,000 --> 00:05:15,000
van een baby en een volwassen dier

116
00:05:15,000 --> 00:05:18,000
en maakte een gemiddelde van hoe het er zou moeten uitzien,

117
00:05:18,000 --> 00:05:21,000
als het zich lineair zou ontwikkelen.

118
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
Het zou een kam hebben

119
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
van de halve grootte als van de volwassene.

120
00:05:26,000 --> 00:05:28,000
De werkelijke halfwas

121
00:05:28,000 --> 00:05:30,000
had echter bij 65 procent ontwikkeling

122
00:05:30,000 --> 00:05:32,000
nog helemaal geen kam.

123
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
Dit was interessant.

124
00:05:34,000 --> 00:05:37,000
Dit is waar

125
00:05:37,000 --> 00:05:40,000
ze weer de mist ingingen.

126
00:05:40,000 --> 00:05:42,000
Als ze Peter Dodsons werk

127
00:05:42,000 --> 00:05:45,000
hadden verder gezet

128
00:05:45,000 --> 00:05:47,000
dan zouden we een stuk minder dinosaurussen

129
00:05:47,000 --> 00:05:49,000
hebben.

130
00:05:49,000 --> 00:05:51,000
Maar wetenschappers hebben ego's.

131
00:05:51,000 --> 00:05:54,000
Ze vinden het leuk om dingen te benoemen.

132
00:05:54,000 --> 00:05:57,000
Ze bleven dinosaurussen benoemen

133
00:05:57,000 --> 00:06:00,000
omdat ze anders waren.

134
00:06:00,000 --> 00:06:02,000
Nu hebben we een manier om daadwerkelijk te testen

135
00:06:02,000 --> 00:06:05,000
om te zien of een dinosaurus, of een ander dier,

136
00:06:05,000 --> 00:06:08,000
een jong of een ouder dier is.

137
00:06:08,000 --> 00:06:11,000
Door hun botten open te zagen.

138
00:06:11,000 --> 00:06:15,000
Maar de botten van een dinosaurus openzagen

139
00:06:15,000 --> 00:06:18,000
valt niet mee, zoals je je kan voorstellen.

140
00:06:18,000 --> 00:06:21,000
Voor musea

141
00:06:21,000 --> 00:06:25,000
zijn botten kostbaar.

142
00:06:25,000 --> 00:06:28,000
In een museum dragen ze er heel goed zorg voor.

143
00:06:28,000 --> 00:06:31,000
Ze bewaren ze in schuim in kleine containers.

144
00:06:31,000 --> 00:06:34,000
Ze worden er erg goed verzorgd.

145
00:06:35,000 --> 00:06:37,000
Ze vind het niet leuk als je komt vragen

146
00:06:37,000 --> 00:06:39,000
om ze open te zagen om er een kijkje in te nemen.

147
00:06:39,000 --> 00:06:41,000
(Gelach)

148
00:06:41,000 --> 00:06:44,000
Normaal gesproken laten ze dat niet toe.

149
00:06:44,000 --> 00:06:47,000
Maar ik heb zelf een museum

150
00:06:47,000 --> 00:06:49,000
en ik verzamel dinosaurussen.

151
00:06:49,000 --> 00:06:51,000
Ik kan de mijne dus openzagen.

152
00:06:51,000 --> 00:06:53,000
Dat doe ik dan ook.

153
00:06:53,000 --> 00:06:58,000
(Applaus)

154
00:06:58,000 --> 00:07:03,000
Als je een jonge dinosaurus opensnijdt,

155
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
is de binnenkant zeer sponsachtig, zoals A.

156
00:07:05,000 --> 00:07:07,000
De botten van een oudere dinosaurus

157
00:07:07,000 --> 00:07:09,000
zijn erg massief.

158
00:07:09,000 --> 00:07:11,000
Je kan zien dat het volwassen bot is.

159
00:07:11,000 --> 00:07:14,000
Het is heel makkelijk om ze uit elkaar te houden.

160
00:07:14,000 --> 00:07:16,000
Ik wil

161
00:07:16,000 --> 00:07:18,000
je deze nog laten zien.

162
00:07:18,000 --> 00:07:22,000
In Noord-Amerika in de Noordelijke Vlakten van de Verenigde Staten

163
00:07:22,000 --> 00:07:26,000
en de Zuidelijke Vlakten van Alberta en Saskatchewan,

164
00:07:26,000 --> 00:07:29,000
vind je dit rotsmassief, de Hell Creek Formation.

165
00:07:29,000 --> 00:07:32,000
Daar vind je de laatste dinosauriërs die op aarde leefden.

166
00:07:32,000 --> 00:07:34,000
12 ervan

167
00:07:34,000 --> 00:07:36,000
kent iedereen -

168
00:07:36,000 --> 00:07:38,000
Ik bedoel de 12 primaire dinosaurussen

169
00:07:38,000 --> 00:07:40,000
die uitgestorven zijn.

170
00:07:40,000 --> 00:07:43,000
Die zullen we evalueren.

171
00:07:43,000 --> 00:07:45,000
Dat is wat ik heb gedaan.

172
00:07:45,000 --> 00:07:48,000
Mijn studenten, mijn staf

173
00:07:48,000 --> 00:07:51,000
hebben ze opengezaagd.

174
00:07:51,000 --> 00:07:53,000
Zoals je je kunt voorstellen,

175
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
is het openzagen van een beenbot een ding,

176
00:07:55,000 --> 00:07:58,000
maar als je naar een museum gaat

177
00:07:58,000 --> 00:08:00,000
en zegt: "Mag ik

178
00:08:00,000 --> 00:08:03,000
die dinoschedel openzagen?",

179
00:08:03,000 --> 00:08:06,000
zeggen ze: "Daar is de deur."

180
00:08:06,000 --> 00:08:11,000
(Gelach)

181
00:08:11,000 --> 00:08:15,000
Hier zijn 12 dinosaurussen.

182
00:08:15,000 --> 00:08:18,000
We gaan de eerste drie bekijken.

183
00:08:18,000 --> 00:08:21,000
Ze heten Pachycephalosaurussen.

184
00:08:21,000 --> 00:08:23,000
Iedereen weet

185
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
dat deze drie dieren verwant zijn.

186
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
We veronderstelden

187
00:08:27,000 --> 00:08:29,000
een beetje

188
00:08:29,000 --> 00:08:32,000
als neven of zoiets van elkaar.

189
00:08:32,000 --> 00:08:34,000
Maar niemand heeft er ooit aan gedacht

190
00:08:34,000 --> 00:08:37,000
dat ze misschien nauwer verwant zouden zijn.

191
00:08:37,000 --> 00:08:39,000
Mensen keken

192
00:08:39,000 --> 00:08:42,000
vooral naar de verschillen.

193
00:08:42,000 --> 00:08:44,000
Je weet allemaal

194
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
dat als je de verwantschap

195
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
met je broer of je zus wil vaststellen,

196
00:08:48,000 --> 00:08:52,000
je dat niet kunt doen door te kijken naar de verschillen.

197
00:08:52,000 --> 00:08:54,000
Dat gaat alleen

198
00:08:54,000 --> 00:08:56,000
door te kijken naar overeenkomsten.

199
00:08:56,000 --> 00:08:58,000
Mensen hadden het

200
00:08:58,000 --> 00:09:00,000
er alleen over hoe verschillend ze zijn.

201
00:09:00,000 --> 00:09:03,000
Pachycephalosaurus heeft een grote, dikke bult op zijn kop,

202
00:09:03,000 --> 00:09:06,000
een paar kleine bultjes op de achterkant ervan

203
00:09:06,000 --> 00:09:10,000
en ook een bos knoestige dingen op het einde van zijn neus.

204
00:09:10,000 --> 00:09:12,000
Stygimoloch, een andere dinosaurus

205
00:09:12,000 --> 00:09:16,000
uit hetzelfde tijdperk, leefde in dezelfde tijd.

206
00:09:16,000 --> 00:09:18,000
Hij heeft uitsteeksels aan de achterkant van zijn kop.

207
00:09:18,000 --> 00:09:20,000
Het heeft een erg kleine bult

208
00:09:20,000 --> 00:09:24,000
en nog een bos knoestige dingen op zijn neus.

209
00:09:24,000 --> 00:09:26,000
Dan heb je nog Dracorex,

210
00:09:26,000 --> 00:09:28,000
Zweinsteins Oog.

211
00:09:28,000 --> 00:09:31,000
Raad eens waar dat vandaan kwam? Dragon.

212
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
Hier is een dinosaurus

213
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
met wat uitsteeksels op zijn kop, geen bult

214
00:09:36,000 --> 00:09:39,000
en knoestige dingen op zijn neus.

215
00:09:39,000 --> 00:09:42,000
Niemand had opgemerkt dat dat knoestige spul op elkaar leek.

216
00:09:42,000 --> 00:09:44,000
Maar ze keken naar deze drie

217
00:09:44,000 --> 00:09:46,000
en zeiden: "Dat zijn drie verschillende dinosaurussen,

218
00:09:46,000 --> 00:09:49,000
en Dracorex is waarschijnlijk de meest primitieve ervan.

219
00:09:49,000 --> 00:09:52,000
En de andere is dan weer primitiever dan de andere.

220
00:09:52,000 --> 00:09:55,000
Het is me onduidelijk

221
00:09:55,000 --> 00:09:58,000
hoe ze deze drie eigenlijk uit elkaar hielden.

222
00:09:58,000 --> 00:10:00,000
Maar als je die drie schedels

223
00:10:00,000 --> 00:10:03,000
gewoon achter elkaar legt,

224
00:10:03,000 --> 00:10:05,000
ziet het er zo uit.

225
00:10:05,000 --> 00:10:07,000
Dracorex is de kleinste,

226
00:10:07,000 --> 00:10:09,000
Stygimoloch de middelste en

227
00:10:09,000 --> 00:10:12,000
Pachycephalosaurus de grootste.

228
00:10:12,000 --> 00:10:14,000
Je zou denken

229
00:10:14,000 --> 00:10:16,000
dat dat je een aanwijzing zou geven.

230
00:10:16,000 --> 00:10:18,000
(Gelach)

231
00:10:18,000 --> 00:10:21,000
Maar het gaf ze geen aanwijzing.

232
00:10:21,000 --> 00:10:24,000
Wij weten ook waarom.

233
00:10:24,000 --> 00:10:27,000
Wetenschappers vinden het leuk om dingen te benoemen.

234
00:10:27,000 --> 00:10:29,000
Toen we Dracorex

235
00:10:29,000 --> 00:10:31,000
opensneden -

236
00:10:31,000 --> 00:10:33,000
ik sneed onze Dracorex open -

237
00:10:33,000 --> 00:10:35,000
was hij van binnen sponsachtig,

238
00:10:35,000 --> 00:10:37,000
werkelijk sponsachtig.

239
00:10:37,000 --> 00:10:39,000
Het is een jong

240
00:10:39,000 --> 00:10:41,000
en het groeit snel.

241
00:10:41,000 --> 00:10:43,000
Hij wordt groter.

242
00:10:43,000 --> 00:10:45,000
Bij Stygimoloch

243
00:10:45,000 --> 00:10:47,000
zie je hetzelfde.

244
00:10:47,000 --> 00:10:49,000
De bult, die kleine bult,

245
00:10:49,000 --> 00:10:51,000
groeit echt snel.

246
00:10:51,000 --> 00:10:53,000
Hij wordt zeer snel groter.

247
00:10:53,000 --> 00:10:56,000
Interessant is ook dat de piek op de achterkant van de Dracorex

248
00:10:56,000 --> 00:10:58,000
zeer snel groeide.

249
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
De pieken op de achterzijde van de Stygimoloch

250
00:11:00,000 --> 00:11:02,000
worden eigenlijk geresorbeerd,

251
00:11:02,000 --> 00:11:04,000
wat betekent dat ze steeds kleiner worden

252
00:11:04,000 --> 00:11:06,000
terwijl die bult steeds groter wordt.

253
00:11:06,000 --> 00:11:09,000
Pachycephalosaurus heeft

254
00:11:09,000 --> 00:11:12,000
een stevige bult

255
00:11:12,000 --> 00:11:15,000
en de kleine oneffenheden op de achterkant van de kop

256
00:11:15,000 --> 00:11:17,000
worden ook geresorbeerd.

257
00:11:17,000 --> 00:11:19,000
Met deze drie dinosaurussen

258
00:11:19,000 --> 00:11:21,000
kan je als wetenschapper

259
00:11:21,000 --> 00:11:23,000
gemakkelijk veronderstellen

260
00:11:23,000 --> 00:11:25,000
dat het gewoon een groeireeks

261
00:11:25,000 --> 00:11:28,000
van hetzelfde dier is.

262
00:11:28,000 --> 00:11:31,000
Wat natuurlijk betekent dat

263
00:11:31,000 --> 00:11:35,000
dat Stygimoloch en Dracorex

264
00:11:35,000 --> 00:11:37,000
zijn uitgestorven.

265
00:11:37,000 --> 00:11:42,000
(Gelach)

266
00:11:42,000 --> 00:11:44,000
Oké.

267
00:11:46,000 --> 00:11:49,000
Wat natuurlijk betekent dat

268
00:11:49,000 --> 00:11:53,000
we nog 10 primaire dinosaurussen hebben te behandelen.

269
00:11:53,000 --> 00:11:55,000
Met een collega in Berkeley

270
00:11:55,000 --> 00:11:58,000
was ik op zoek naar Triceratops.

271
00:11:58,000 --> 00:12:00,000
Voor 2000 -

272
00:12:00,000 --> 00:12:02,000
bedenk dat de eerste Triceratops

273
00:12:02,000 --> 00:12:04,000
in de jaren 1800 werd gevonden -

274
00:12:04,000 --> 00:12:07,000
vóór 2000, had niemand ooit

275
00:12:07,000 --> 00:12:10,000
een jonge Triceratops gezien.

276
00:12:10,000 --> 00:12:13,000
Er is een Triceratops in elk museum in de wereld,

277
00:12:13,000 --> 00:12:17,000
maar niemand had ooit een jonkie gevonden.

278
00:12:17,000 --> 00:12:19,000
We weten waarom, toch?

279
00:12:19,000 --> 00:12:22,000
Want iedereen wil een grote.

280
00:12:22,000 --> 00:12:24,000
Iedereen had dus een grote.

281
00:12:24,000 --> 00:12:26,000
We gingen erop uit, verzamelden een hoop dingen

282
00:12:26,000 --> 00:12:28,000
en vonden een heleboel kleintjes.

283
00:12:28,000 --> 00:12:32,000
Ze zijn overal. Je struikelt erover.

284
00:12:32,000 --> 00:12:34,000
We hebben er dus een hele hoop van in ons museum.

285
00:12:34,000 --> 00:12:39,000
(Gelach)

286
00:12:39,000 --> 00:12:41,000
Iedereen zegt dat het komt omdat ik een klein museum heb.

287
00:12:41,000 --> 00:12:44,000
In een klein museum heb je kleine dinosaurussen.

288
00:12:44,000 --> 00:12:47,000
(Gelach)

289
00:12:47,000 --> 00:12:49,000
Je kan de Triceratops

290
00:12:49,000 --> 00:12:51,000
zien veranderen, hij ondergaat een gedaanteverwisseling.

291
00:12:51,000 --> 00:12:53,000
Terwijl de jongeren opgroeien,

292
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
buigen hun hoorns naar achteren.

293
00:12:55,000 --> 00:12:57,000
Als ze ouder worden,

294
00:12:57,000 --> 00:12:59,000
groeien de horens naar voren.

295
00:12:59,000 --> 00:13:01,000
Dat is nogal cool.

296
00:13:01,000 --> 00:13:03,000
Langs de rand van de kraag

297
00:13:03,000 --> 00:13:06,000
hebben ze kleine driehoekige botten

298
00:13:06,000 --> 00:13:08,000
die tot grote driehoeken uitgroeien

299
00:13:08,000 --> 00:13:11,000
en dan plat tegen de kraag gaan liggen

300
00:13:11,000 --> 00:13:13,000
bijna zoals de pieken

301
00:13:13,000 --> 00:13:16,000
van de Pachycephalosaurussen.

302
00:13:16,000 --> 00:13:20,000
Omdat ik de jongen in mijn collectie had,

303
00:13:20,000 --> 00:13:22,000
zaagde ik ze open

304
00:13:22,000 --> 00:13:24,000
om ze binnenin te bekijken.

305
00:13:24,000 --> 00:13:27,000
De kleine is echt sponsachtig.

306
00:13:27,000 --> 00:13:30,000
Ook de middelmaat is sponsachtig.

307
00:13:30,000 --> 00:13:32,000
Maar het interessante was

308
00:13:32,000 --> 00:13:34,000
dat de volwassen Triceratops ook sponsachtig was.

309
00:13:34,000 --> 00:13:37,000
Deze schedel is twee meter lang.

310
00:13:37,000 --> 00:13:40,000
Het is een grote schedel.

311
00:13:40,000 --> 00:13:42,000
Maar er is nog een dinosaurus

312
00:13:42,000 --> 00:13:45,000
in deze formatie te vinden

313
00:13:45,000 --> 00:13:48,000
die lijkt op een Triceratops, behalve dat hij groter is.

314
00:13:48,000 --> 00:13:51,000
De Torosaurus.

315
00:13:51,000 --> 00:13:54,000
De Torosaurus

316
00:13:54,000 --> 00:13:56,000
heeft volwassen botten.

317
00:13:56,000 --> 00:13:58,000
Maar hij heeft grote gaten in zijn schild.

318
00:13:58,000 --> 00:14:01,000
Iedereen zegt: "Een Triceratops en een Torosaurus

319
00:14:01,000 --> 00:14:03,000
kunnen onmogelijk hetzelfde dier zijn

320
00:14:03,000 --> 00:14:05,000
omdat de ene groter is dan de andere."

321
00:14:05,000 --> 00:14:10,000
(Gelach)

322
00:14:10,000 --> 00:14:12,000
"En hij heeft gaten in zijn kraag."

323
00:14:12,000 --> 00:14:15,000
Ik zei: "Hebben we ook jeugdige Torosaurussen?"

324
00:14:15,000 --> 00:14:18,000
Ze zeiden: "Nee,

325
00:14:18,000 --> 00:14:21,000
maar hij heeft gaten in zijn kraag."

326
00:14:21,000 --> 00:14:24,000
Een van mijn studenten, John Scannella,

327
00:14:24,000 --> 00:14:26,000
doorliep onze hele collectie

328
00:14:26,000 --> 00:14:28,000
en ontdekte

329
00:14:28,000 --> 00:14:30,000
dat de gaten zich beginnen te vormen

330
00:14:30,000 --> 00:14:32,000
bij de Triceratops

331
00:14:32,000 --> 00:14:35,000
en natuurlijk helemaal open zijn bij de Torosaurus -

332
00:14:35,000 --> 00:14:38,000
zo vond hij de overgangen

333
00:14:38,000 --> 00:14:40,000
tussen de Triceratops en de Torosaurus.

334
00:14:40,000 --> 00:14:42,000
Cool is dat.

335
00:14:42,000 --> 00:14:44,000
We weten nu

336
00:14:44,000 --> 00:14:46,000
dat de Torosaurus

337
00:14:46,000 --> 00:14:49,000
eigenlijk een volwassen Triceratops is.

338
00:14:49,000 --> 00:14:51,000
Als we dinosaurussen benoemen,

339
00:14:51,000 --> 00:14:53,000
als we eender wat benoemen,

340
00:14:53,000 --> 00:14:55,000
blijft de oorspronkelijke naam bewaard

341
00:14:55,000 --> 00:14:59,000
De tweede naam schaffen we af.

342
00:14:59,000 --> 00:15:02,000
Torosaurus is uitgestorven.

343
00:15:02,000 --> 00:15:05,000
Als je het nieuws gehoord over de Triceratops,

344
00:15:05,000 --> 00:15:07,000
hebben veel nieuwslezers het helemaal mis.

345
00:15:07,000 --> 00:15:10,000
Ze dachten dat Torosaurus zou bewaard blijven en Triceratops eruit gegooid,

346
00:15:10,000 --> 00:15:12,000
maar dat zal niet gebeuren.

347
00:15:12,000 --> 00:15:17,000
(Gelach)

348
00:15:18,000 --> 00:15:21,000
We kunnen dit doen met een hoop dinosaurussen.

349
00:15:21,000 --> 00:15:23,000
Hier is Edmontosaurus

350
00:15:23,000 --> 00:15:25,000
en Anatotitan.

351
00:15:25,000 --> 00:15:28,000
Anatotitan: reusachtige eend.

352
00:15:28,000 --> 00:15:30,000
Het is een gigantische eendenbekdinosaurus.

353
00:15:30,000 --> 00:15:32,000
Hier is er nog een.

354
00:15:32,000 --> 00:15:34,000
De bot-histologie

355
00:15:34,000 --> 00:15:37,000
vertelt ons

356
00:15:37,000 --> 00:15:39,000
dat Edmontosaurus een jonge,

357
00:15:39,000 --> 00:15:41,000
of hoogstens een subvolwassene is.

358
00:15:41,000 --> 00:15:44,000
De andere is een volwassene

359
00:15:44,000 --> 00:15:47,000
en we hebben een ontogenie.

360
00:15:47,000 --> 00:15:50,000
Daar gaat Anatotitan.

361
00:15:50,000 --> 00:15:53,000
We kunnen daarmee blijven doorgaan.

362
00:15:53,000 --> 00:15:55,000
De laatste

363
00:15:55,000 --> 00:15:57,000
is T. Rex.

364
00:15:57,000 --> 00:15:59,000
We kennen twee dinosaurussen:

365
00:15:59,000 --> 00:16:02,000
T. Rex en Nanotyrannus.

366
00:16:02,000 --> 00:16:04,000
(Gelach)

367
00:16:04,000 --> 00:16:07,000
Je stelt je daar toch vragen bij.

368
00:16:07,000 --> 00:16:10,000
(Gelach)

369
00:16:10,000 --> 00:16:12,000
Maar ze hadden een goede vraag.

370
00:16:12,000 --> 00:16:14,000
Ze keken naar ze

371
00:16:14,000 --> 00:16:17,000
en zeiden: "De een heeft 17 tanden en de grootste 12 tanden.

372
00:16:17,000 --> 00:16:19,000
Dat slaat nergens op,

373
00:16:19,000 --> 00:16:21,000
want we kennen geen dinosaurussen

374
00:16:21,000 --> 00:16:23,000
die tanden bijkrijgen als ze ouder worden.

375
00:16:23,000 --> 00:16:25,000
Het moeten wel

376
00:16:25,000 --> 00:16:28,000
verschillende soorten zijn."

377
00:16:28,000 --> 00:16:30,000
Dus maar weer openzagen.

378
00:16:30,000 --> 00:16:32,000
En ja hoor,

379
00:16:32,000 --> 00:16:35,000
Nanotyrannus heeft juveniel bot

380
00:16:35,000 --> 00:16:38,000
en de grotere meer volwassen bot.

381
00:16:38,000 --> 00:16:41,000
Het lijkt wel of hij nog groter kan worden.

382
00:16:41,000 --> 00:16:43,000
In ons Museum van de Rocky Mountains

383
00:16:43,000 --> 00:16:45,000
heb ik vier T. Rexen.

384
00:16:45,000 --> 00:16:47,000
Ik mag er dus een hele hoop van openzagen.

385
00:16:47,000 --> 00:16:50,000
Maar dat hoefde niet echt,

386
00:16:50,000 --> 00:16:53,000
omdat ik hun kaken achter elkaar legde.

387
00:16:53,000 --> 00:16:56,000
Het bleek dat de grootste 12 tanden heeft,

388
00:16:56,000 --> 00:16:58,000
de volgende kleinste 13

389
00:16:58,000 --> 00:17:00,000
en de volgende kleinste 14.

390
00:17:00,000 --> 00:17:02,000
En natuurlijk heeft Nano er 17.

391
00:17:02,000 --> 00:17:05,000
In andere collecties

392
00:17:05,000 --> 00:17:09,000
vonden we er een met 15 tanden.

393
00:17:09,000 --> 00:17:12,000
Duidelijk dat Nanotyrannus

394
00:17:12,000 --> 00:17:14,000
in de Tyrannosaurusontogenie

395
00:17:14,000 --> 00:17:17,000
thuishoorde.

396
00:17:17,000 --> 00:17:22,000
Weer een dinosaurus minder.

397
00:17:22,000 --> 00:17:24,000
(Gelach)

398
00:17:24,000 --> 00:17:28,000
Aan het einde van het Krijt

399
00:17:28,000 --> 00:17:30,000
hebben we er

400
00:17:30,000 --> 00:17:33,000
dus nog 7 over.

401
00:17:33,000 --> 00:17:36,000
Dat is een goed aantal.

402
00:17:36,000 --> 00:17:39,000
Een goed aantal om uit te sterven, denk ik.

403
00:17:39,000 --> 00:17:41,000
Je kunt je voorstellen

404
00:17:41,000 --> 00:17:44,000
dat dit niet erg populair is bij de vierdeklassers.

405
00:17:44,000 --> 00:17:46,000
Vierdeklassers houden van hun dinosaurussen,

406
00:17:46,000 --> 00:17:49,000
ze leren ze van buiten.

407
00:17:51,000 --> 00:17:54,000
Ze zijn hier niet blij mee.

408
00:17:54,000 --> 00:17:56,000
(Gelach)

409
00:17:56,000 --> 00:17:58,000
Heel hartelijk bedankt.

410
00:17:58,000 --> 00:18:01,000
(Applaus)