1
00:00:01,014 --> 00:00:02,301
Ola a todo o mundo.

2
00:00:02,325 --> 00:00:06,565
Hónrame estar aquí
falando con vós,

3
00:00:06,565 --> 00:00:11,187
hoxe falarei de sorte e xustiza

4
00:00:11,187 --> 00:00:13,730
e da relación entre ambas.

5
00:00:14,373 --> 00:00:15,530
Hai uns anos,

6
00:00:15,554 --> 00:00:18,952
un antigo estudante meu chamoume

7
00:00:18,976 --> 00:00:21,014
para falar da súa filla.

8
00:00:21,038 --> 00:00:23,473
Ela era estudante do último ano
de bacharelato

9
00:00:23,497 --> 00:00:28,521
e estaba moi interesada
en ingresar en Swarthmore

10
00:00:28,545 --> 00:00:29,847
onde eu era profesor,

11
00:00:29,871 --> 00:00:35,323
e el quería saber se ela podería entrar.

12
00:00:35,347 --> 00:00:39,681
Swarthmore é unha univerisdade 
na que é difícil entrar.

13
00:00:39,705 --> 00:00:42,378
Polo que dixen, 
"Cóntame algo sobre ela".

14
00:00:42,402 --> 00:00:44,135
E fíxoo,

15
00:00:44,159 --> 00:00:46,706
sobre as súas notas e

16
00:00:46,730 --> 00:00:49,366
as súas actividades extracurriculares.

17
00:00:49,390 --> 00:00:51,446
E parecía unha súper estrela,

18
00:00:51,470 --> 00:00:53,580
unha nena marabillosa,.

19
00:00:54,119 --> 00:00:56,164
Polo que l ledixen, 
"Parece perfecta.

20
00:00:56,188 --> 00:00:58,850
Xusto o tipo de estudante

21
00:00:58,874 --> 00:01:02,140
que querería ter Swarthmore."

22
00:01:02,164 --> 00:01:05,428
El dixo, "Entón, entrará?"

23
00:01:06,035 --> 00:01:08,034
E dixen, "Non.

24
00:01:08,762 --> 00:01:13,042
Non hai suficientes prazas en Swarthmore

25
00:01:13,066 --> 00:01:14,757
para todos os que son bos.

26
00:01:14,781 --> 00:01:18,764
Non hai suficientes en Harvard, nin Yale,
nin Princeton ou Stanford.

27
00:01:18,788 --> 00:01:23,256
Non hai suficientes en Google, 
nin Amazon, nin Apple

28
00:01:23,280 --> 00:01:28,100
Non hai suficientes nas conferencias TED.

29
00:01:28,124 --> 00:01:30,340
Hai moitísima xente boa,

30
00:01:30,364 --> 00:01:33,478
e algúns simplemente non o conseguen."

31
00:01:34,621 --> 00:01:37,207
El dixo, "Que podemos facer agora?"

32
00:01:38,073 --> 00:01:40,956
E dixen, "Boa pregunta."

33
00:01:41,833 --> 00:01:44,100
Que podemos facer agora?

34
00:01:44,124 --> 00:01:48,185
Sei o que as universidades teñen feito.

35
00:01:48,209 --> 00:01:51,146
Para intentar ser xustos,

36
00:01:51,170 --> 00:01:56,113
seguiron subindo os estándares

37
00:01:56,137 --> 00:02:02,230
porque non parece xusto admitir a xente menos cualificada

38
00:02:02,254 --> 00:02:04,841
e rexeitar aos máis cualificados,

39
00:02:04,865 --> 00:02:09,141
polo que seguen aumentando os estándares
máis e máis

40
00:02:09,165 --> 00:02:11,394
ata que son o suficientemente altos 
como para admitir

41
00:02:11,418 --> 00:02:15,684
ao número de alumnos 
aos que poden ensinar.

42
00:02:15,708 --> 00:02:22,186
E isto viola o que moita xente
considera xusto.

43
00:02:22,210 --> 00:02:25,188
A sociedade americana
ten diferentes opinións

44
00:02:25,212 --> 00:02:28,995
sobre o qué siginifica que un
proceso sea xusto,

45
00:02:29,019 --> 00:02:32,813
pero creo que hai algo no que case
todos estamos de acordo,

46
00:02:32,837 --> 00:02:35,927
que nun sistema xusto,

47
00:02:35,951 --> 00:02:37,846
a xente recibe o que merece.

48
00:02:38,322 --> 00:02:40,994
E o que eu lle dicía
ao meu antigo estudante

49
00:02:41,018 --> 00:02:45,160
é que en canto
as admisións universitarias,

50
00:02:45,184 --> 00:02:49,294
non é certo que a xente
reciba o que merece-

51
00:02:49,318 --> 00:02:52,828
Algúns recíbeno e outros non,

52
00:02:52,852 --> 00:02:56,002
simplemente é así.

53
00:02:56,026 --> 00:02:59,649
Cando sobes os requisitos 
como fixeron as universidades

54
00:02:59,673 --> 00:03:02,673
o que creas é 
unha competitivadade de tocos

55
00:03:02,697 --> 00:03:05,062
entre os nenos de instituto,

56
00:03:05,086 --> 00:03:08,384
porque non vale con ser bo,

57
00:03:08,408 --> 00:03:10,411
non vale con ser suficientemente bo,

58
00:03:10,435 --> 00:03:14,111
tes que ser mellor que
calquera outro que se inscriba.

59
00:03:14,135 --> 00:03:16,302
O que isto conseguíu,

60
00:03:16,326 --> 00:03:18,108
ou ao que contribuíu,

61
00:03:18,132 --> 00:03:21,680
é a unha epidemia 
de ansiedade e depresión

62
00:03:21,704 --> 00:03:25,138
que está acabando 
cos nosos adolescentes.

63
00:03:25,162 --> 00:03:28,491
Estamos mazando unha xeración
con este tipo de competitvidade.

64
00:03:28,890 --> 00:03:30,660
Mentres cismaba nisto,

65
00:03:30,684 --> 00:03:33,743
ocurréuseme unha forma
de arranxar este problema.

66
00:03:34,096 --> 00:03:35,877
Isto é o que poderíamos facer:

67
00:03:37,056 --> 00:03:39,573
cando a xente solicita unha universidade,

68
00:03:39,597 --> 00:03:45,481
distinguimos entre solicitantes que son 
suficientemente bos para ser exitosos

69
00:03:45,505 --> 00:03:47,324
e os que non o son,

70
00:03:47,348 --> 00:03:50,889
e rexeitamos aos que no son
suficientemente bos

71
00:03:50,913 --> 00:03:54,646
e logo collemos os outros e poñemos
os seus nomes nun sombreiro,

72
00:03:54,670 --> 00:03:56,962
e collémolos de forma aleatoria

73
00:03:56,986 --> 00:03:58,921
e admitímolos.

74
00:03:58,945 --> 00:04:02,548
Noutras verbas, escollemos os admitidos
por unha lotaría,

75
00:04:02,572 --> 00:04:08,224
e quizáis tamén as ofertas de emprego
en compañías de tecnoloxía,

76
00:04:08,248 --> 00:04:09,605
e -- pensade nisto--

77
00:04:09,629 --> 00:04:14,024
tamén quen é invitado as charlas TED

78
00:04:14,048 --> 00:04:15,276
por lotaría.

79
00:04:15,672 --> 00:04:17,676
Non me malinterpretedes,

80
00:04:17,700 --> 00:04:22,206
unha lotaría así non eliminaría
a inxustiza.

81
00:04:22,230 --> 00:04:26,410
Moita xente que o merece
non saería escollida.

82
00:04:26,434 --> 00:04:28,568
Pero ao menos é honesto.

83
00:04:28,592 --> 00:04:34,738
Revela a inxustiza do que é
en vez de ocultalo,

84
00:04:34,762 --> 00:04:37,964
e punza a incrible 
burbulla de presión

85
00:04:37,988 --> 00:04:42,170
na que viven os rapaces
de insituto.

86
00:04:42,847 --> 00:04:46,673
Entón, por qué esta proposta razonable,

87
00:04:46,697 --> 00:04:48,892
aínda que o diga eu,

88
00:04:48,916 --> 00:04:51,165
non se toma en serio?

89
00:04:51,776 --> 00:04:53,215
Creo que sei o por qué.

90
00:04:53,663 --> 00:04:56,522
Creo que é porque odiamos a idea

91
00:04:56,546 --> 00:05:03,092
de que as cousas máis importantes na vida
podan pasar por sorte,

92
00:05:03,116 --> 00:05:07,694
que as cousas importantes da nosa vida
non estean baixo o noso control.

93
00:05:07,718 --> 00:05:09,127
Odio esa idea.

94
00:05:09,151 --> 00:05:12,239
Non é sorprendente que a xeite a odie,

95
00:05:12,263 --> 00:05:15,970
pero así con as cousas.

96
00:05:16,759 --> 00:05:21,516
As admisións á universidade
xa son unha lotaría.

97
00:05:21,540 --> 00:05:25,102
Pero fínxese que non o son.

98
00:05:25,126 --> 00:05:27,243
Debemos ser honestos sobre isto.

99
00:05:27,267 --> 00:05:28,716
E segundo,

100
00:05:28,740 --> 00:05:32,129
Se apreciamos que é unha lotaría,

101
00:05:32,153 --> 00:05:36,575
tamén apreciariamos a importancia
da boa sorte

102
00:05:36,599 --> 00:05:38,939
en cada momento da nosa vida.

103
00:05:38,963 --> 00:05:41,419
Por exemplo: eu

104
00:05:41,981 --> 00:05:46,688
Todos os momentos importantes
da miña vida ocurriron,

105
00:05:46,712 --> 00:05:47,912
en gran medida,

106
00:05:47,936 --> 00:05:49,615
grazas a boa sorte.

107
00:05:50,779 --> 00:05:54,078
Cando estaba en séptimo,
a miña familia mudouse de Nova York

108
00:05:54,102 --> 00:05:56,519
ao condado de Westchester.

109
00:05:56,543 --> 00:05:58,162
Ao comezo das clases,

110
00:05:58,186 --> 00:06:01,456
coñecín aunha rapariga fermosa
que foi a miña amiga,

111
00:06:01,480 --> 00:06:03,873
logo a miña mellor amiga,

112
00:06:03,897 --> 00:06:06,789
e logo a miña moza,

113
00:06:06,813 --> 00:06:09,243
e logo a miña muller.

114
00:06:09,267 --> 00:06:11,329
Felizmente, xa é a miña muller

115
00:06:11,353 --> 00:06:13,456
dende hai 52 anos.

116
00:06:13,480 --> 00:06:17,257
Non foi cousa miña.
Foi unha sorte.

117
00:06:18,056 --> 00:06:19,525
Marchei á universidade,

118
00:06:19,549 --> 00:06:25,009
e no primeiro semestre, apunteime
a unha clase de introdución á psicoloxía.

119
00:06:25,033 --> 00:06:27,129
Non sabía nin o que era a psicoloxía,

120
00:06:27,153 --> 00:06:29,880
pero o horario íame ben
e cumpría os requisitos

121
00:06:29,904 --> 00:06:31,079
así que collina.

122
00:06:31,103 --> 00:06:33,429
E por sorte, o profesor desa clase

123
00:06:33,453 --> 00:06:38,215
era un profesor de psicoloxía marabilloso,
unha lenda.

124
00:06:38,767 --> 00:06:42,012
Por iso, especialiceime en psicoloxía.

125
00:06:42,036 --> 00:06:43,861
Gradueime.

126
00:06:43,885 --> 00:06:45,765
Estaba a acabar.

127
00:06:45,789 --> 00:06:48,546
Un amigo que ensinaba en Swarthmore
deicidiu

128
00:06:48,570 --> 00:06:51,373
que non quería seguir sendo profesor,

129
00:06:51,397 --> 00:06:54,489
marchou e comezou medicina.

130
00:06:55,072 --> 00:06:57,630
O seu posto quedou libre,

131
00:06:57,654 --> 00:07:00,430
soliciteino e obtíveno,

132
00:07:00,454 --> 00:07:02,951
o único traballo que solicitei.

133
00:07:02,975 --> 00:07:06,378
Pasei 45 anos ensinando en Swarthmore,

134
00:07:06,402 --> 00:07:10,616
unha institución que deu forma
á miña carreira.

135
00:07:10,616 --> 00:07:13,167
E para darvos un último exemplo,

136
00:07:13,167 --> 00:07:16,740
estaba dando unha charla sobre
o meu traballo en Nova York

137
00:07:16,740 --> 00:07:20,813
é unha persoa do público veu falar
comigo tras a charla.

138
00:07:20,837 --> 00:07:22,229
Presentouse.

139
00:07:22,253 --> 00:07:23,878
Dixo "Chámome Chris.

140
00:07:23,902 --> 00:07:26,212
Gustaríache dar unha charla TED?"

141
00:07:27,370 --> 00:07:30,094
E dixen, qué é TED?"

142
00:07:31,090 --> 00:07:33,356
E díxome o que era,

143
00:07:33,380 --> 00:07:37,338
daquela non era o que é hoxe.

144
00:07:37,362 --> 00:07:38,825
Non anos vindeiros,

145
00:07:38,849 --> 00:07:41,149
as charlas que dei para TED víronas

146
00:07:41,173 --> 00:07:43,756
máis de 20 millóns de persoas.

147
00:07:44,278 --> 00:07:46,713
A conclusión é que son un home con sorte.

148
00:07:46,737 --> 00:07:48,533
Sorte co matrimonio.

149
00:07:48,557 --> 00:07:50,251
Sorte coa educación.

150
00:07:50,275 --> 00:07:52,403
Sorte co meu traballo.

151
00:07:52,427 --> 00:07:58,521
Sorte de ter voz nunha plataforma
coma TED.

152
00:07:58,545 --> 00:08:00,673
Merezo todo este éxito?

153
00:08:00,697 --> 00:08:02,482
Merezo éxito, claro

154
00:08:02,506 --> 00:08:05,318
coma seguramente o merecedes vós.

155
00:08:05,342 --> 00:08:10,757
Pero moita outra xente tamén merece éxito

156
00:08:10,781 --> 00:08:12,718
e non o tiveron.

157
00:08:13,620 --> 00:08:16,276
A xente recibe o que merece?

158
00:08:16,300 --> 00:08:18,310
A sociedade é xusta?

159
00:08:19,042 --> 00:08:20,754
Claro que non.

160
00:08:20,778 --> 00:08:26,794
Traballar duro e seguir as normas
non garante nada.

161
00:08:26,818 --> 00:08:31,118
Se apreciamos a inestabilidade
deste tipo de inxustiza

162
00:08:31,142 --> 00:08:33,718
e a centralidade da boa sorte,

163
00:08:33,742 --> 00:08:36,171
quizáis nos preguntemos

164
00:08:36,195 --> 00:08:38,251
que responsabilidades temos

165
00:08:38,275 --> 00:08:44,056
coa xente que agora vemos coma heroes
nesta época de pandemia

166
00:08:44,080 --> 00:08:47,591
cando unha enfermidade seria
cae na súa familia

167
00:08:47,615 --> 00:08:51,593
para asegurarse de que se manteñen
e que as súas vidas non se arruínan

168
00:08:51,617 --> 00:08:55,641
co costo de tratar coa enfermidade?

169
00:08:55,665 --> 00:08:59,466
Que debemos á xente que lle custa,

170
00:08:59,490 --> 00:09:02,867
traballa duro e ten menos sorte ca nós?

171
00:09:03,507 --> 00:09:05,641
Hai medio século.

172
00:09:05,665 --> 00:09:09,522
o filósofo John Rawls escribiu un libro
chamado "A teoría da xustiza,"

173
00:09:09,546 --> 00:09:14,808
nese libro, introduciu o concepto do
"veo da ignorancia."

174
00:09:14,832 --> 00:09:16,422
A pregunta era:

175
00:09:16,446 --> 00:09:22,126
Se non soubeses cal ía ser a túa
posición na sociedade,

176
00:09:22,150 --> 00:09:26,166
que tipo de sociedade che gustaría ter?

177
00:09:26,190 --> 00:09:27,898
E suxeriu

178
00:09:27,922 --> 00:09:30,995
que cando non sabemos onde imos
caer socialmente

179
00:09:31,019 --> 00:09:32,838
ao comezo ou ao final,

180
00:09:32,862 --> 00:09:36,660
desexamos unha sociedade igualitaria,

181
00:09:36,684 --> 00:09:38,530
para que incluso os
non afortunados

182
00:09:38,554 --> 00:09:43,333
poidan vivir unha vida decente,
con sentido e satisfactoria.

183
00:09:43,357 --> 00:09:49,338
Devolvede todo ás vosas comunidades,
vós a xente con sorte e exitosa,

184
00:09:49,362 --> 00:09:56,340
e facede todo o que poidades
para honrar e coidar

185
00:09:56,364 --> 00:10:00,369
a xente que merece o éxito
tanto coma nós

186
00:10:00,393 --> 00:10:02,269
pero non teñen tanta sorte.

187
00:10:02,293 --> 00:10:03,707
Grazas.