WEBVTT

00:00:14.000 --> 00:00:18.975
Çözümlerin Hikayesi (Neden gerçek değişim yapmak oyunu değiştirmekle başlar )

00:00:19.000 --> 00:00:20.293
Annie Leonard'la birlikte

00:00:21.000 --> 00:00:25.694
Bunlardan biri sizde var mı? Elbette ki yok. Bu şey beş yaşında

00:00:26.000 --> 00:00:27.975
Şimdi herkeste bunlardan var.

00:00:28.000 --> 00:00:31.975
Bir müzik çaların elinizde gezdirebileceğiniz bir bilgisayara, telefona, GPS aracına

00:00:32.000 --> 00:00:36.975
ve hayatta her iş için kullanabileceğiniz bir cihaza sadece beş yılda dönüşebileceğini hayal edebilir miydiniz?

00:00:37.000 --> 00:00:37.612
Cidden

00:00:38.000 --> 00:00:41.975
Bu aleti meydana getiren binlerce insan,

00:00:42.000 --> 00:00:44.975
beş yıl önce halledilememiş binlerce probleme çözüm bulabilirdi.

00:00:45.000 --> 00:00:48.975
Bu, insanlar sorunlara çözüm bulmaya motive edildikleri zaman neler yapabileceklerinin kanıtıdır.

00:00:49.000 --> 00:00:53.975
Fakat çözmekle meşgul olduğumuz problemler çözülmeye en çok ihtiyaç duyulan problemler değil.

00:00:54.000 --> 00:00:56.975
Çok fazla dikkat daha hızlı, daha ucuz, daha yeniyi bulmaya gitti.

00:00:57.000 --> 00:01:01.975
Hem de daha güvenli, daha sağlıklı ve daha adil olan şeyleri aramak dururken.

00:01:02.000 --> 00:01:04.974
Yanlış bir oyunda daha da iyi olmaya çalışmak kolaydır.

00:01:05.000 --> 00:01:10.374
ve bir çok açıdan, bu sistem çok yüksek riskleri olan bir oyun gibidir.

00:01:11.000 --> 00:01:11.975
Tıpkı bir oyun gibi

00:01:12.000 --> 00:01:16.975
Ekonomimiz, herkesin değişmez kurallarla oynamasını isteyen insanlar tarfından tasarlandı.

00:01:17.000 --> 00:01:20.975
ve yine bir oyundaki gibi, bize amacın ne olduğunu anlatan açıklamalarla geldi.

00:01:21.000 --> 00:01:22.975
En son yeni bir oyun oynadığınız zamanı düşünün

00:01:23.000 --> 00:01:23.680
Hatırladınız mı ?

00:01:25.000 --> 00:01:26.975
Yaptığınız ilk şey kazanmanın ne demek olduğunu fark etmekti,

00:01:27.000 --> 00:01:30.741
ve bu, yol boyunca yaptığınız her seçimde size rehberlik eder.

00:01:31.000 --> 00:01:35.975
Doğal olarak pek çok insanın üzerinde çalıştığı çözümler bu oyunda basit bir amacı izler.

00:01:36.000 --> 00:01:36.975
Ve bu amaç "daha falzası" dır.

00:01:37.000 --> 00:01:41.975
Daha fazla para harcanması, daha fazla yol yapılması, daha fazla AVM açılması, daha fazla şey.

00:01:42.000 --> 00:01:44.449
Bu ekonomistlerin büyüme dedikleri şeydir.

00:01:45.000 --> 00:01:47.975
Yani, hayatı iyi yapan tüm harcamaları

00:01:48.000 --> 00:01:50.975
ve hayatı kötü yapan tüm harcamaları alır

00:01:51.000 --> 00:01:53.975
ve bir büyük sayı çıkacak şekilde toplarız.

00:01:54.000 --> 00:01:54.748
Buna GSYİH (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla) denir.

00:01:56.000 --> 00:01:59.265
Büyük bir GSYİH olduysa kazanıyoruz demektir.

00:02:00.000 --> 00:02:03.975
Binlerce kanun ve kural bu sayıyı artırmak için tasarlanmıştır.

00:02:04.000 --> 00:02:07.975
Fakat çok çocuğun okula gitmesiyle hapiste olması arasında büyük bir fark vardır.

00:02:08.000 --> 00:02:10.925
Daha fazla rüzgar türbini mi yoksa kömür santrali mi

00:02:11.000 --> 00:02:15.830
Daha fazla yüksek-verimli trenler mi yoksa benzin tüketen trafikler mi

00:02:16.000 --> 00:02:16.500
pofff!

00:02:17.000 --> 00:02:20.265
Fakat bu "daha fazla" oyununda ikisi de eşit sayılır.

00:02:21.000 --> 00:02:24.975
Bu oyunu birer birer kurallarla veya oyuncularla değiştiremeyiz

00:02:25.000 --> 00:02:29.626
Sorun hedefin ta kendisi. Bunu değiştirecek çözümlere ihtiyacımız var.

00:02:31.000 --> 00:02:34.401
Bu oyunu "daha iyi" hedefiyle değiştirirsek ne olur?

00:02:43.000 --> 00:02:45.975
Daha iyi bir eğitim, daha iyi bir sağlık, daha iyi şeyler.

00:02:46.000 --> 00:02:47.975
Bu gezegende vâr olabilmek için daha iyi bir şans.

00:02:48.000 --> 00:02:49.975
Tek isteğimiz bu, değil mi?

00:02:50.000 --> 00:02:52.585
Öyleyse kazanmak bu değil midir?

00:02:53.000 --> 00:02:55.975
Tüm ekonominin hedefini değiştirmek çok büyük bir iş.

00:02:56.000 --> 00:02:58.585
Elbette, bunu tek seferde yapamayız.

00:02:59.000 --> 00:03:00.975
Fakat oyun-değiştiren çözümlere odaklandığımızda

00:03:01.000 --> 00:03:04.975
yeni bir oyun oynanmasını yavaş yavaş sağlayabiliriz.

00:03:05.000 --> 00:03:09.975
Bunu yapabilmek için, oyun-değiştiren bir çözümün farkını anlatabilmemiz lazım

00:03:10.000 --> 00:03:12.975
veya eski "daha fazla" oyununu oynarken yeni bir yol.

00:03:13.000 --> 00:03:13.816
Örneğin,

00:03:14.000 --> 00:03:17.975
bugün karşı karşıya kaldığımız bir sürü sorundan biri için üretilmiş iki çözüme bakalım:

00:03:18.000 --> 00:03:21.975
Herkesin bildiği ve gezegenimizdeki felaketlerden biri de plastik paket belasıdır.

00:03:22.000 --> 00:03:23.497
Özellikle de okyanuslarda.

00:03:24.000 --> 00:03:25.975
Ve, işte size iki çok farklı fikirde olan

00:03:26.000 --> 00:03:28.975
grubun plastik sorununa ürettiği çözümler:

00:03:29.000 --> 00:03:31.721
Bu arkadaşlar "artık yeter" deyip

00:03:32.000 --> 00:03:36.975
plastik poşetleri kendi topluluklarında yasaklamak üzere bir kampanyası başlatırlar.

00:03:37.000 --> 00:03:39.585
Bu arkadaşların ise başka bir çözümü var:

00:03:40.000 --> 00:03:40.975
İnsanlara, eğer plastik atıklarını geri dönüşüme götürürlerse

00:03:41.000 --> 00:03:44.975
kendilerine yeni şeyler alabilecekleri hediye çekleri vermek üzere bir girişim başlatırlar.

00:03:45.000 --> 00:03:46.975
Bunların ikisi de şimdi oluyor;

00:03:47.000 --> 00:03:49.653
ama sadece biri bu oyunu değiştirebilir.

00:03:51.000 --> 00:03:54.975
Hediye çeki çözümü plastikleri çevreden uzaklaştırıyor ve yakılmaktan kurtarıyor.

00:03:55.000 --> 00:03:58.975
Fakat insanları yeni şeyler satın almaya teşvik ettiği için daha çok plastik üretilmesine yol açıyor.

00:03:59.000 --> 00:03:59.748
Daha da kötüsü,

00:04:00.000 --> 00:04:03.975
iyi bir vatandaş olmanın daha çok tüketmek demek olduğunu aşılamaya çalışıyor.

00:04:04.000 --> 00:04:07.946
Eski oyun kutusunun dışında düşünmeyi daha da zorlaştırıyor.

00:04:08.000 --> 00:04:10.975
"Poşeti yasakla" çözümü ise gerçekleştirilmesi zor,

00:04:11.000 --> 00:04:12.633
ama oyun-değiştiren bir yöntem.

00:04:13.000 --> 00:04:13.500
Neden?

00:04:14.000 --> 00:04:16.975
Çünkü vatandaşlar cân-ı gönülden demek istiyor ki

00:04:17.000 --> 00:04:19.975
sadece para kazanmak ve harcamaktan daha önemli şeyler var.

00:04:20.000 --> 00:04:23.975
Bu kampanyayı gerçekleştirebilmek için bu vatandaşlar bir araya gelip

00:04:24.000 --> 00:04:27.975
plastik paketleme işini çöpe atacak alternatifler için ileriye dönük girişimler önermeliler.

00:04:28.000 --> 00:04:31.975
Amerikan Kimya Konseyi'yle savaşmak için güç kazanmak zorundalar.

00:04:32.000 --> 00:04:34.975
Bu da plastik atık üreten tüm firmalara karşı lobi yapmak demektir.

00:04:35.000 --> 00:04:37.975
Ve evlerinden dışarı çıkıp komşularıyla ve arkadaşlarıyla bu konuları konuşmaları,

00:04:38.000 --> 00:04:41.975
bu eski oyunu sorgulamaya başlayacak daha fazla insanı etkilemeleri gerekir.

00:04:42.000 --> 00:04:44.975
İşte dünyadaki tüm kasabalarda ve şehirlerde tam olarak olan şey de bu

00:04:45.000 --> 00:04:46.361
ve kazanıyorlar.

00:04:47.000 --> 00:04:50.975
Ama birkaç milyon plastik poşeti yasaklamak oyunun hedefini dönüştürmeye yeter mi?

00:04:51.000 --> 00:04:51.884
Kendi başına hayır,

00:04:53.000 --> 00:04:55.975
fakat oyun-değiştiren çözümler üreten ve hassasiyetleri olan

00:04:56.000 --> 00:04:57.975
diğer milyonların çabalarıyla birlikte

00:04:58.000 --> 00:04:58.500
EVET.

00:04:59.000 --> 00:05:02.878
Bu çözümler hep birlikte bu dalganın yönünü değiştirmeye başlıyor.

00:05:03.000 --> 00:05:04.975
İnsanlar oyunu değiştirmek için çaba harcadıkça

00:05:05.000 --> 00:05:06.905
güçleri artıyor.

00:05:07.000 --> 00:05:10.975
Yarattıkları küçük çözümlerin yayılıp büyümesinden emin olarak çalışıyorlar.

00:05:11.000 --> 00:05:15.975
Ve çözümlerinin şirketler tarafından önlenmeye çalışıldığını gördükçe

00:05:16.000 --> 00:05:18.975
gerçek demokrasi adına daha fazla çözüm üretmek için bir araya gelecekler.

00:05:19.000 --> 00:05:21.041
İnsanlarla birlikte, insanlar için

00:05:23.000 --> 00:05:24.973
Hediye kartları bunu asla yapamayacak

00:05:25.000 --> 00:05:26.975
ama bu kampanyalarının binlercesi yapabilir.

00:05:27.000 --> 00:05:31.975
Her ne zaman bir çözüm yöntemine katkı için davet edilsem, ilk önce bu dönüştürücü bir yöntem mi

00:05:32.000 --> 00:05:33.633
hedefi değiştirebilir mi, diye sorarım.

00:05:34.000 --> 00:05:36.517
Bunu anlayabilmek için AMAÇ kelimesini kullanırım.

00:05:37.000 --> 00:05:39.975
Halka daha fazla güç verip şirketlerden alarak

00:05:40.000 --> 00:05:43.810
demokrasiyi güçlendiriyor mu, bilmek isterim.

00:05:44.000 --> 00:05:47.975
İnsanların temel ihtiyaçları karşılarken, onların gözünü açar ve gerçeği gösterir.

00:05:48.000 --> 00:05:50.975
Mutluluk ve sağlık daha fazla şey satın almakla değil

00:05:51.000 --> 00:05:54.878
topluluklar oluşturup, amaç edinerek olur.

00:05:55.000 --> 00:05:57.789
Zarar verdiği gezegenin ve bir kısım insanların

00:05:58.000 --> 00:06:00.975
haklarını gözeterek tüm maaliyetlerin hesabını verebilir.

00:06:01.000 --> 00:06:05.762
Diğer bir değişle, birçok şirketin bugün yaptığı gibi

00:06:06.000 --> 00:06:07.905
maliyetlerini dışarıya havale etmektense içselleştirir.

00:06:08.000 --> 00:06:13.850
En temel ihtiyaçlarını bile karşılamayan insanlar ile

00:06:14.000 --> 00:06:16.975
bunu çok fazlasıyla lehine çevirmiş insanlar arasındaki dev refah farkını azaltır.

00:06:17.000 --> 00:06:20.975
Ne zaman tüm bunları yapabilecek bir çözüm görsem

00:06:21.000 --> 00:06:21.500
Ben varım.

00:06:22.000 --> 00:06:23.975
Ve ben her yerdeyim.

00:06:24.000 --> 00:06:26.975
Cleveland'da işçilerinin kendi sahibi olduğu

00:06:27.000 --> 00:06:29.975
çevreci işletme Evergreen Kooperatifi gibi.

00:06:30.000 --> 00:06:33.975
Bir çamaşırhane, bir güneş enerjisi firması ve çok verimli bir şehir çiftliği gibi

00:06:34.000 --> 00:06:35.769
sağlıklı ve güvenli.

00:06:36.000 --> 00:06:40.762
Onlar insalara güvenceli işler sağlarken eski oyunu geride bırakıyorlar.

00:06:41.000 --> 00:06:43.975
Hepimiz şirketleri demokrasilerden uzak tutmamız gerektiğini biliyoruz.

00:06:44.000 --> 00:06:47.975
Ama kooperatifler, şirketlere demokrasiyi getirir.

00:06:48.000 --> 00:06:50.449
Sürdürülebilir, demokratik, eşitlikçi

00:06:51.000 --> 00:06:52.497
Bu tam bir oyun-değiştirendir.

00:06:53.000 --> 00:06:57.975
Veya bir İtalyan kasabası Capennori'de şirketlerle ve hükümetle birlikte çalışarak

00:06:58.000 --> 00:07:00.975
sadece atıklarla daha iyi başa çıkabilenin yollarını araması değil

00:07:01.000 --> 00:07:03.975
atıkların mecburiyetini sorgulaması gibi.

00:07:04.000 --> 00:07:07.975
Atıklara teknolojik çözümler değil

00:07:08.000 --> 00:07:11.975
topluluk çözümleri yaratıyorlar. Toprak için kompost,

00:07:12.000 --> 00:07:14.975
kullan-at ürünler için yeniden kullanma alternatifleri,

00:07:15.000 --> 00:07:17.975
ve atıkların yeniden kulanımını sağlıyorlar.

00:07:18.000 --> 00:07:20.975
Şimdiden yüzde seksen iki oranda atıklarını azalttılar.

00:07:21.000 --> 00:07:24.265
Yanında iş imkanları yaratıp sosyal dokuyu güçlendirdiler.

00:07:25.000 --> 00:07:27.975
Ve yeni bir trend olan, eskiden 'paylaşım' denen

00:07:28.000 --> 00:07:29.905
tüketici kooperatifleri.

00:07:30.000 --> 00:07:31.975
Paylaşmak, kulağa öğüt veren bir çocuk şarkısı gibi gelebilir

00:07:32.000 --> 00:07:35.975
ama bir düşünün, bu eski oyuna karşı büyük bir meydan okuma.

00:07:36.000 --> 00:07:38.975
Bu bir 'Daha-Daha-Daha' döngüsünden çikıp

00:07:39.000 --> 00:07:43.975
kaynaklarımızı korumaya, ihtiyacı olanlara imkan vermeye

00:07:44.000 --> 00:07:44.975
ve topluluklar oluşturmaya geçmektir.

00:07:45.000 --> 00:07:46.361
Peki nasıl bir şey mesela?

00:07:47.000 --> 00:07:48.975
Büyük şehirlerdeki bisiklet paylaşım programları,

00:07:49.000 --> 00:07:53.975
Arabadan, eve, kamp eşyasıına, her şeyi paylaşabileceğiniz online platformlar.

00:07:54.000 --> 00:07:57.673
Benim kasabamda, halk kütüphanesi alet-edevat da ödünç veriyor.

00:07:58.000 --> 00:08:00.975
Her evde bir elektrikli matkap bulunması gerekmiyor.

00:08:01.000 --> 00:08:05.966
ya da crème brûlée yakıcısı, tarayıcı, el arabası veya bisiklet pompası.

00:08:06.000 --> 00:08:08.975
Bunun gibi dönüşümsel çözümler yaygınlaştıkça

00:08:09.000 --> 00:08:13.975
"daha iyi"ye doğru hedefimize ilerlerken iyi bir seviyeye ulaşacağız.

00:08:14.000 --> 00:08:17.975
Yeni bir hedef olmadan, daha iyi bir gelecek kurmak için yaptığımız bütün çalışmalar

00:08:18.000 --> 00:08:20.109
A yeterli değil ve B gerçekten zor olacak.

00:08:22.000 --> 00:08:26.975
Çok fazla beyin, insanlığı tehdit eden sorunlar dururken

00:08:27.000 --> 00:08:30.975
iPhone şarjının uzun dayanması için çalışmaya devam edecek.

00:08:31.000 --> 00:08:33.975
Beş yıl önce story of stuff'ı yapmaya başladığımızda,

00:08:34.000 --> 00:08:39.975
bu eski oyunda bir şeylerin gerçekten yanlış olduğunu hisseden bir topluluk inşa etmeye başladık.

00:08:40.000 --> 00:08:41.975
Ortada bir problem olduğunu kabul ettik.

00:08:42.000 --> 00:08:43.975
Şimdi çözümleri inşa etmenin zamanı.

00:08:44.000 --> 00:08:48.975
Sadece kuralların birkaçını değil ama bütün oyunu değiştirecek çözümler.

00:08:49.000 --> 00:08:49.748
Yardım etmek ister misiniz?

00:08:50.000 --> 00:08:51.361
Hadi yapalım bunu.