0:00:00.000,0:00:02.999
Greg Gage: Kim coğrafya sınavında[br]çok başarılı olmayı sevmez ki?

0:00:02.999,0:00:05.320
Tüm ülkelerin haritadaki[br]konumlarını hatırlamak

0:00:05.360,0:00:08.960
ya da tam karşınızda duran kişinin[br]adını aniden unutmak gibi

0:00:08.960,0:00:10.490
utandırıcı durumlardan kaçınmak.

0:00:10.490,0:00:12.580
Hafızanın tıpkı vücuttaki[br]diğer kaslar gibi

0:00:12.580,0:00:14.880
güçlendirilip geliştirilebileceği[br]ortaya çıktı.

0:00:14.880,0:00:17.000
Ama hafıza kartlarıyla[br]pratik yapmak yerine,

0:00:17.040,0:00:18.890
uyurken hafızamızı kandırabilecek

0:00:18.890,0:00:20.760
ilginç bir yöntem olabilir.

0:00:21.000,0:00:23.960
(Müzik)

0:00:26.200,0:00:27.400
Neden uyuruz?

0:00:27.440,0:00:30.640
Bu soru, medeniyetin[br]ilk günlerinden beri soruluyor.

0:00:30.680,0:00:32.920
Kesin yanıtını bilmesek de

0:00:32.960,0:00:35.720
buna neden ihtiyacımız olduğuna dair[br]bazı iyi teoriler var.

0:00:35.740,0:00:38.050
Uykuda beyin gün boyunca yaşadığı

0:00:38.060,0:00:39.140
kısa süreli hafızayı

0:00:39.140,0:00:40.866
uzun süreli hafızaya dönüştürür.

0:00:40.866,0:00:43.149
Bu işleme hafıza güçlendirme denir

0:00:43.149,0:00:46.860
ve bilim insanlarının belirli anılarımızı[br]diğerlerinden daha çok geliştirebilme

0:00:46.860,0:00:49.000
üzerine düşündüğü teori[br]hafıza güçlendirme.

0:00:49.000,0:00:50.750
Geçenlerde "Science" dergisindeki

0:00:50.750,0:00:54.080
Ken Paller ve Northwestern'daki[br]meslektaşlarının bir makalesinde

0:00:54.080,0:00:55.910
bunun doğru olabileceği belirtilmiş,

0:00:55.910,0:00:57.200
bu da bizim ilgimizi çekti.

0:00:57.240,0:01:00.620
Joud, uykuda sesin kullanımıyla[br]anılarımızı geliştirebilmeyi görmek için

0:01:00.620,0:01:02.960
bu işin "kendin yap" versiyonu[br]üzerinde çalışıyor.

0:01:02.960,0:01:06.320
Joud, uyku yoluyla anılarımızı[br]geliştirebilmeyi nasıl test ediyorsunuz?

0:01:06.320,0:01:08.268
Joud Mar'i: Denek insana ihtiyacımız var.

0:01:08.760,0:01:10.680
[Adım 1: Bir oyun oyna]

0:01:10.720,0:01:13.320
iPad'de oynadığımız bir hafıza oyunu var

0:01:13.360,0:01:14.950
ve deneğimiz bu oyunu oynayıp

0:01:14.950,0:01:17.935
ekranda beliren resimleri[br]ve nerede belirdiklerini hatırlıyor.

0:01:17.945,0:01:20.400
GG: Yani, resimlerin nerede[br]belirdiği ile ilgili

0:01:20.400,0:01:22.440
çocukken oynanan bir hafıza oyunu gibi.

0:01:22.480,0:01:25.320
Her resmi, onu simgeleyen[br]bir sesle eşleştiriyoruz.

0:01:25.360,0:01:27.920
JM: Örneğin, bir araba resmi gördüğünüzde,

0:01:27.960,0:01:29.600
araba motoru sesini duyuyorsunuz.

0:01:29.640,0:01:31.800
(Araba çalışıyor)

0:01:31.840,0:01:33.836
GG: Uyumadan hemen önce[br]sizi test ediyoruz.

0:01:33.836,0:01:35.140
Resimlerin nerede olduğunu

0:01:35.140,0:01:37.000
ne kadar iyi hatırladığınızı göreceğiz.

0:01:37.000,0:01:40.520
Resmi her gördüğünüzde[br]sesi de duyacaksınız.

0:01:40.520,0:01:42.120
Tam burada deney devreye giriyor.

0:01:42.160,0:01:43.190
Biraz uyuyacaksınız.

0:01:43.190,0:01:44.370
[Adım 2: Şekerleme yap]

0:01:46.120,0:01:49.360
Siz uyurken, sizin EEG grafinizi[br]kaydediyor olacağız.

0:01:49.400,0:01:52.960
JM: Sonra da derin uyku denen[br]evreye geçmenizi bekleyeceğiz,

0:01:53.000,0:01:56.267
bu evre uykunuzun en derin[br]ve uyanmanızın çok zor olduğu evredir.

0:01:56.267,0:01:58.160
GG: Peki, duralım.

0:01:58.200,0:02:00.000
Uyku hakkında biraz bilgi vereyim.

0:02:00.040,0:02:02.960
Dört adım var: uykunun[br]daha hafif evreleri ve REM

0:02:03.000,0:02:05.600
fakat bizim ilgilendiğimiz derin uyku.

0:02:05.640,0:02:07.490
Bu terim, adını beyinde kaydettiğimiz

0:02:07.490,0:02:10.210
ve Delta dalgaları denen[br]elektrik sinyallerinden alıyor.

0:02:10.210,0:02:12.470
Burası, bilim insanlarının[br]hafıza güçlendirmenin

0:02:12.470,0:02:14.213
meydana geldiğine inandıkları kısım.

0:02:14.213,0:02:15.800
Bu derin uyku aşamasında,

0:02:15.800,0:02:17.991
yapacağımızı bilmediğiniz[br]bir şey yapacağız.

0:02:17.991,0:02:22.410
JM: İşte burada aldatıcı kısım geliyor[br]ve işaret vermeye başlıyoruz.

0:02:23.000,0:02:24.250
(Araba motoru çalışıyor)

0:02:24.250,0:02:25.980
GG: Tüm işaretleri söylüyor musunuz?

0:02:26.000,0:02:29.480
JM: Hayır. Sadece yarısını[br]arada bir fark var mı diye söylüyoruz.

0:02:29.520,0:02:30.880
GG: Yani, hipotezinize göre

0:02:30.920,0:02:34.725
uyurken dinlediklerinde[br]daha iyi sonuç alıyorlar, öyle mi?

0:02:35.070,0:02:36.520
JM: Evet, kesinlikle.

0:02:37.920,0:02:40.280
GG: Tekrar uyanıp[br]oyunu bir daha oynadığınızda,

0:02:40.320,0:02:43.400
uyumadan öncekine göre[br]daha iyi miydi yoksa daha kötü müydü?

0:02:43.440,0:02:47.720
Bulduklarımıza göre,[br]eğer siz uyurken size işaret verirsek

0:02:47.760,0:02:49.280
örneğin, araba gibi

0:02:49.320,0:02:51.103
tekrar uyandığınızda,

0:02:51.103,0:02:52.960
bu arabanın yerini hatırlarsınız.

0:02:53.000,0:02:55.400
Fakat uyurken size işaret vermezsek

0:02:55.440,0:02:57.000
örneğin, gitar gibi

0:02:57.040,0:03:00.280
uyandığınızda bu gitarı hatırlama[br]ihtimaliniz daha düşük olacaktır.

0:03:00.320,0:03:02.700
Bu sesleri duyduklarını[br]hatırlamamalarına rağmen,

0:03:02.700,0:03:04.710
işaret verilen anılar,

0:03:04.710,0:03:06.659
verilmeyenlerden daha iyi hatırlandı.

0:03:06.659,0:03:07.946
JM: Evet, onlara soruyoruz.

0:03:07.946,0:03:10.420
GG: Uyuduklarını biliyoruz,[br]duyamıyorlar, uyanıyorlar

0:03:10.420,0:03:12.850
ve oyunu oynamayanlara göre[br]daha iyisini yapıyorlar.

0:03:12.850,0:03:15.392
GG: Bu harika.[br]JM: Sihir gibi.

0:03:15.392,0:03:18.720
GG: Joud, bu deneyi 12 kişide uyguladı[br]ve sonuçlar dikkate değerdi.

0:03:18.720,0:03:22.391
Konu, olayları daha iyi hatırlamamak[br]değil; o olayları daha az unutmak.

0:03:22.391,0:03:24.689
Bir hafıza testini, uyku sırasında[br]oyun oynayarak

0:03:24.689,0:03:27.563
daha iyi yapabileceğinizi[br]ilk duyduğumda aşırı şüpheciydim.

0:03:27.593,0:03:29.940
Fakat bu deneyleri tekrarladık.

0:03:29.960,0:03:33.200
Gün boyunca elde ettiğimiz değerler[br]ve anılar çok hassastı

0:03:33.200,0:03:34.964
ve kolaylıkla kaybedilip unutuldular.

0:03:34.964,0:03:38.580
Fakat bunları farkında bile olmadan[br]uyku esnasında yeniden harekete geçirerek

0:03:38.580,0:03:41.828
daha sabit hale getirip unutma eğilimini[br]azaltabildik gibi görünüyor.

0:03:41.828,0:03:43.137
Bu inanılmaz.

0:03:43.137,0:03:45.439
Biz aktif değilken bile beynimiz aktif.

0:03:45.439,0:03:47.640
Siz de benim gibi biraz unutkansanız

0:03:47.680,0:03:51.400
belki de çözüm bir çift kulaklık[br]ve rahat bir kanepe olabilir.