0:00:00.000,0:00:03.249
Greg Gage: Kush nuk do ta donte[br]te provonte një provim gjeografie,

0:00:03.249,0:00:05.940
duke kujtuar të gjitha lokacionet[br]e vendeve në një hartë

0:00:05.940,0:00:09.890
ose për te shmangur situatat e sikletshme[br]si të harrosh papritur emrin e personit

0:00:09.890,0:00:11.470
duke qëndruar perball jush.

0:00:11.470,0:00:13.860
Rezulton se kujtesa,[br]si muskujt e tjerë në trup,

0:00:13.860,0:00:15.680
mund të forcohet dhe përmirësohet.

0:00:15.680,0:00:17.940
Por në vend që të praktikoni[br]me karta flash,

0:00:17.940,0:00:19.750
mund të ketë një mënyrë interesante

0:00:19.750,0:00:22.060
se ne mund të hakojmë kujtesën tonë[br]ndërsa flemë.

0:00:22.060,0:00:23.960
(Muzikë)

0:00:26.200,0:00:27.400
Pse flemë?

0:00:27.440,0:00:30.640
Kjo ka qenë një pyetje e bërë[br]qysh në ditët e para të qytetërimit.

0:00:30.680,0:00:32.920
Dhe ndërsa mund të mos e dimë[br]pergjigja e sakte,

0:00:32.960,0:00:36.000
ka një numër të vërtetë[br]teori të mira se pse na duhen.

0:00:36.040,0:00:38.520
Gjumi është kur truri transferon[br]kujtime afatshkurtra

0:00:38.560,0:00:40.040
me përvojë gjatë gjithë ditës

0:00:40.080,0:00:41.320
në kujtime afatgjata.

0:00:41.360,0:00:43.370
Ky proces quhet konsolidimi i kujtesës,

0:00:43.370,0:00:46.230
e është teoria e konsolidimit të kujtesës[br]që i ka bere shkencëtarët te pyesin

0:00:46.230,0:00:49.000
nëse mund të permisojmë [br]kujtime të caktuara mbi të tjerat.

0:00:49.000,0:00:51.480
Kohët e fundit kishte një letër[br]në revistën "Science"

0:00:51.480,0:00:53.720
nga Ken Paller dhe kolegët e tij[br]në veriperëndim

0:00:53.760,0:00:55.720
që dukej se tregon [br]se kjo mund të jetë e vërtetë,

0:00:55.760,0:00:57.200
e kjo na qetësoi kuriozitetin.

0:00:57.240,0:00:59.580
Joud ka punuar[br]në një version DIY të kësaj detyre

0:00:59.580,0:01:03.350
për të parë nëse mund të përmirësojmë kujtimet[br]përmes përdorimit të tingullit në gjumë.

0:01:03.450,0:01:06.770
Pra, Joud, si e provoni nëse mundemi te[br]përmirësojm kujtimet tona me gjumin?

0:01:06.810,0:01:08.760
Joud M: Ne kemi nevojë[br]për një lëndë njerëzore.

0:01:08.760,0:01:10.680
[Hapi 1: Luaj një lojë]

0:01:10.720,0:01:13.320
Kemi një lojë kujtese[br]që kemi në një iPad,

0:01:13.360,0:01:15.780
dhe pastaj ne bëjmë temën tonë[br]luajeni këtë lojë

0:01:15.780,0:01:18.240
dhe mbani mend imazhet[br]dhe ku ato shfaqen në ekran.

0:01:18.280,0:01:21.160
GG: Pra, kjo është si një lojë kujtese qe[br]keni luajtur si fëmijë,

0:01:21.200,0:01:22.440
cila fotografi ishte ku.

0:01:22.480,0:01:25.320
Dhe ne e lidhim secilën fotografi[br]me një tingull që e përfaqëson atë.

0:01:25.360,0:01:27.920
JM: Pra, nëse mund ta shihni[br]në foto një makine, për shembull,

0:01:27.960,0:01:29.600
dhe do të dëgjonit motorin e makinës.

0:01:29.640,0:01:31.800
(Fillimi i motorit të makinave)

0:01:31.840,0:01:34.440
GG: Pak para se të shkoni për të fjetur[br]ne do t'ju testojmë.

0:01:34.480,0:01:37.520
Do të shohim sa mirë[br]ju kujtohet ku janë fotot.

0:01:37.560,0:01:40.520
Sa herë që shihni foton,[br]do të dëgjosh tingullin.

0:01:40.560,0:01:42.120
Dhe tani vjen eksperimenti.

0:01:42.160,0:01:44.180
Ju do të shkoni të bëni një sy gjumë.

0:01:44.180,0:01:46.080
[Hapi 2: Bëni një sy gjumë]

0:01:46.120,0:01:49.360
Dhe ndërsa jeni duke fjetur,[br]ne do të regjistrojmë EEG-në tuaj.

0:01:49.400,0:01:52.960
JM: Dhe pastaj presim që ato të shkojnë[br]në atë që quhet gjumi me valë të ngadaltë,

0:01:52.960,0:01:56.960
qe është faza më e thellë e gjumit tuaj ku[br]është vërtet e vështirë për ju të zgjoheni

0:01:56.960,0:01:58.160
GG: Në rregull, pauzë

0:01:58.200,0:02:00.000
Pra, këtu janë disa[br]informacione për gjumin.

0:02:00.040,0:02:02.960
Ekzistojnë katër faza:[br]ne kemi faza më të lehta të gjumit dhe REM,

0:02:03.000,0:02:05.940
por ajo për të cilën ne jemi të interesuar[br]quhet gjumë me valë të ngadalta.

0:02:05.940,0:02:08.040
Dhe merr emrin e saj[br]nga sinjalet elektrike

0:02:08.040,0:02:10.240
quhen valët Delta[br]që ne regjistrojmë nga truri.

0:02:10.280,0:02:12.640
Kjo është pjesa e gjumit[br]ku shkencëtarët besojnë

0:02:12.680,0:02:14.480
që konsolidimi i kujtesës mund të ndodhë.

0:02:14.520,0:02:15.920
Në këtë periudhë të thellë të gjumit

0:02:15.960,0:02:19.080
ne do të bëjmë diçka[br]që ju nuk e dini ne do të bëjmë.

0:02:19.120,0:02:22.690
JM: Ja ku vjen pjesa e ndërlikuar,[br]dhe ne fillojmë të luajmë shenjat tona.

0:02:22.690,0:02:24.360
(Fillimi i motorit të makinave)

0:02:24.360,0:02:25.840
GG: A i luan të gjitha shenjat?

0:02:25.880,0:02:30.120
JM: Jo. Ne vetëm duam të luajmë gjysmën e[br]tyre për të parë nëse ka ndonjë ndryshim.

0:02:30.120,0:02:31.190
GG:Hipoteza juaj është

0:02:31.190,0:02:33.760
atë që po dëgjonin[br]ndërsa ata ishin duke fjetur

0:02:33.800,0:02:35.240
ata do të shkojnë më mirë në.

0:02:35.280,0:02:36.520
JM: Po, saktësisht.

0:02:37.920,0:02:40.280
GG: Kur zgjoheni përsëri[br]dhe luaj lojën përsëri,

0:02:40.320,0:02:43.400
a beni me mire apo keq[br]sesa para gjumit?

0:02:43.440,0:02:47.720
Ne kemi gjetur se duke luajtur[br]një çelës gjatë gjumit,

0:02:47.760,0:02:49.280
për shembull, një makinë -

0:02:49.320,0:02:51.360
Do të kujtonit[br]pozicioni i asaj makine

0:02:51.400,0:02:52.960
kur u zgjonit përsëri.

0:02:53.000,0:02:55.400
Por nëse nuk ju luajtëm sugjerim[br]gjatë gjumit

0:02:55.440,0:02:57.000
për shembull, një kitarë,

0:02:57.040,0:03:00.280
do të keni më pak të ngjarë të mbani mend[br]atë kitare kur t5 zgjoheni.

0:03:00.320,0:03:03.120
Kujtimet që kishin sugjerime[br]ata u kujtuan më mirë

0:03:03.160,0:03:04.480
sesa ato që nuk ishin,

0:03:04.520,0:03:07.000
edhe pse ata nuk mbajnë mend[br]duke dëgjuar ato tinguj?

0:03:07.040,0:03:08.280
JM: Po, ne i pyesim ata.

0:03:08.320,0:03:11.240
GG: Ne e dimë që ata po flenë,[br]ata nuk mund ta dëgjojnë atë, ata zgjohen,

0:03:11.280,0:03:13.840
ata bëjnë më mirë në ato[br]sesa në ato që nuk i ke luajtur.

0:03:13.880,0:03:15.680
GG: Kjo është e mahnitshme.[br]JM: eshtë si magji.

0:03:15.720,0:03:19.200
GG: Joud e zhvilloi këtë eksperiment mbi 12 persona[br]dhe rezultatet ishin domethënëse.

0:03:19.240,0:03:22.680
Nuk është se i mbani mend gjërat më mirë;[br]është se ju i harroni ato më pak.

0:03:22.720,0:03:26.560
Isha një skeptik i madh kur dëgjova për herë të parë[br]që mund të bënit më mirë në një test kujtese

0:03:26.600,0:03:28.320
vetëm duke luajtur tinguj gjatë gjumit.

0:03:28.360,0:03:30.080
Por ne i përsërisim këto eksperimente.

0:03:30.120,0:03:33.480
Faktet dhe kujtimet që mbledhim[br]gjatë gjithë ditës janë shumë të brishta,

0:03:33.480,0:03:35.360
dhe ato janë lehtësisht[br]të humbura dhe të harruara.

0:03:35.400,0:03:38.560
Por duke i riaktivizuar ato gjatë gjumit,[br]edhe pa vetëdijën tonë,

0:03:38.600,0:03:42.080
duket sikur mund t’i bëjmë më të qëndrueshëm[br]dhe më pak të prirur për të harruar.

0:03:42.120,0:03:43.360
Eshtë goxha e jashtëzakonshme.

0:03:43.400,0:03:45.640
Truri ynë është akoma aktiv[br]edhe kur ne nuk jemi.

0:03:45.680,0:03:47.640
Kështu që nëse je si unë dhe pak harrues,

0:03:47.680,0:03:51.400
mbase një zgjidhje është një palë[br]të kufjeve dhe një shtrati i butë.