WEBVTT

00:00:14.502 --> 00:00:16.560
Како е возможно некои инсекти да одат

00:00:16.560 --> 00:00:18.135
на површината на водата,

00:00:18.135 --> 00:00:19.815
но ти веднаш тонеш на дното

00:00:19.815 --> 00:00:21.417
ако пробаш да одиш на вода?

00:00:21.417 --> 00:00:24.811
И зошто езерата замрзнуваат 
одозгора надоле во зима?

00:00:24.811 --> 00:00:28.823
Одговорот на сите овие прашања 
е поларитет.

00:00:28.823 --> 00:00:30.490
Водата е проста молекула

00:00:30.490 --> 00:00:33.946
напрвена од еден атом на кислород
и два атоми на водород,

00:00:33.946 --> 00:00:35.862
но таа е неопходна за живот.

00:00:35.862 --> 00:00:39.324
Всушност, водата претставува околу 60%

00:00:39.324 --> 00:00:41.954
од тежината на возрасен човек.

00:00:41.954 --> 00:00:44.372
Поларитетот во молекулите на водата

00:00:44.372 --> 00:00:46.624
и ги дава на оваа секојдневна течност

00:00:46.624 --> 00:00:49.413
својствата кои ја прват единствена
и погодна за живот.

00:00:49.413 --> 00:00:51.545
Поларитетот ја опишува нееднаквата поделба

00:00:51.545 --> 00:00:53.604
на електроните во една молекула.

00:00:53.604 --> 00:00:56.551
За водата, врската помеѓу
кислородниот атом

00:00:56.551 --> 00:00:59.635
и двата водородни атоми 
во една молекула на вода

00:00:59.635 --> 00:01:03.020
е како влечење на јаже помеѓу 
голем, силен фудбалер

00:01:03.020 --> 00:01:05.189
и слатко мало детенце.

00:01:05.189 --> 00:01:07.063
Кислородот е поголем атом,

00:01:07.063 --> 00:01:09.772
со повеќе протони во јадрото отколку 
водородот.

00:01:09.772 --> 00:01:13.170
Овие позитивни полнежи се како 
физичката сила на една личност.

00:01:13.170 --> 00:01:14.485
Тие можат да ги привлечат

00:01:14.485 --> 00:01:16.855
негатвините електрони во врската,

00:01:16.855 --> 00:01:19.450
исто како што силен човек може да повлече

00:01:19.450 --> 00:01:22.021
послаб човек кога влечат јаже.

00:01:22.021 --> 00:01:24.204
Значи, кислородот може да привлече

00:01:24.204 --> 00:01:27.123
повеќе електрони отколко што му следуваат.

00:01:27.123 --> 00:01:30.273
Бидејќи водородот е помал 
и има помалку сила,

00:01:30.273 --> 00:01:31.550
или помалку протони,

00:01:31.550 --> 00:01:33.547
тој губи во влечењето на јаже

00:01:33.547 --> 00:01:36.733
и привлекув помалку електрони
отколку што му следува.

00:01:36.733 --> 00:01:39.720
Значи, кислородот во водата има својства 
на негативен полнеж,

00:01:39.720 --> 00:01:43.139
а водородните атоми имаат својства 
на позитивен полнеж.

00:01:43.139 --> 00:01:45.846
Врските во една молекула на вода

00:01:45.846 --> 00:01:48.163
се викат ковалентни врски.

00:01:48.163 --> 00:01:50.859
Ковлентна значи дека 
електроните се поделени.

00:01:50.859 --> 00:01:52.945
Но, како што видовме,

00:01:52.945 --> 00:01:56.277
поларно значи дека овие електрони
не се еднакво поделени.

00:01:56.277 --> 00:01:58.938
Во водата, кислородот се однесува 
како негативен,

00:01:58.938 --> 00:02:01.655
а водородот како позитивен полнеж.

00:02:01.655 --> 00:02:03.701
Бидејќи спротивните полнежи
се привлекуваат,

00:02:03.701 --> 00:02:06.495
кислородот е привлечен од 
водородните атоми

00:02:06.495 --> 00:02:08.149
на соседните молекули на вода.

00:02:08.149 --> 00:02:11.932
Се формира специјлна врска 
помеѓу молекулите на вода,

00:02:11.932 --> 00:02:13.962
која се вика водородна врска.

00:02:13.962 --> 00:02:16.770
Водородната врска не постои 
само во водата.

00:02:16.770 --> 00:02:18.961
Таа може да поврзи и молекула на вода

00:02:18.961 --> 00:02:22.470
со разни јонски или поларни соединенија.

00:02:22.470 --> 00:02:25.602
Способноста на водата да се држи заедно 
се вика кохезија,

00:02:25.602 --> 00:02:28.323
а способноста на водата да се поврзува
со други супстанци

00:02:28.323 --> 00:02:30.560
се вика адезија.

00:02:30.560 --> 00:02:32.987
Да се вратиме на почетните прашања.

00:02:32.987 --> 00:02:36.903
Прво, зошто некои инсекти 
можат да одат врз водата?

00:02:36.903 --> 00:02:39.571
Површинскиот напон создаден од 
водороднта врска

00:02:39.571 --> 00:02:41.698
создава тенок слој на површината од водата

00:02:41.698 --> 00:02:43.159
кој произведува доволно отпор

00:02:43.159 --> 00:02:45.386
за лесните инсекти да одат врз него.

00:02:45.386 --> 00:02:46.769
Не можеш да одиш врз него

00:02:46.769 --> 00:02:50.545
затоа што водородните врски 
не се доволно јаки за да те издржат.

00:02:50.545 --> 00:02:52.918
Зошто мразот плови врз течната вода?

00:02:52.918 --> 00:02:54.685
Најголем дел од другите супстанци

00:02:54.685 --> 00:02:57.888
се погусти во цврста отколку 
во течна агрегатна состојба.

00:02:57.888 --> 00:03:00.390
Но тоа не е така за водата!

00:03:00.390 --> 00:03:02.599
Заради водородните врски 
молекулите на вода

00:03:02.599 --> 00:03:05.554
се подалеку во замрзната вода 
отколку во течна вода.

00:03:05.554 --> 00:03:07.518
Колку подалеку се молекулите

00:03:07.518 --> 00:03:09.773
толку е помала густината на телото.

00:03:09.773 --> 00:03:13.227
Така, мразот е околу 9% поредок од водата,

00:03:13.227 --> 00:03:15.441
што значи дека плива врз неа.

00:03:15.441 --> 00:03:17.943
Затоа езерата замрзнуваат одозгора надоле

00:03:17.943 --> 00:03:19.861
и водените животни можат да ги преживеат

00:03:19.861 --> 00:03:21.947
ладните зими секоја година.

00:03:21.947 --> 00:03:24.656
Поларитетот на молекулите на вода

00:03:24.656 --> 00:03:26.907
и водороднта врска која 
произлегува од него

00:03:26.907 --> 00:03:29.996
се причинители на 
униктните својства на водата.

00:03:29.996 --> 00:03:33.127
Значи, причината
зошто водата е посебна,

00:03:33.127 --> 00:03:34.440
од внатрешноста на клетките

00:03:34.440 --> 00:03:35.877
до океаните на светот,

00:03:35.877 --> 00:03:40.826
е едноставно тоа што 
водата е поларна молекула.