1 00:00:14,502 --> 00:00:16,560 Како е возможно некои инсекти да одат 2 00:00:16,560 --> 00:00:18,135 на површината на водата, 3 00:00:18,135 --> 00:00:19,815 но ти веднаш тонеш на дното 4 00:00:19,815 --> 00:00:21,417 ако пробаш да одиш на вода? 5 00:00:21,417 --> 00:00:24,811 И зошто езерата замрзнуваат одозгора надоле во зима? 6 00:00:24,811 --> 00:00:28,823 Одговорот на сите овие прашања е поларитет. 7 00:00:28,823 --> 00:00:30,490 Водата е проста молекула 8 00:00:30,490 --> 00:00:33,946 напрвена од еден атом на кислород и два атоми на водород, 9 00:00:33,946 --> 00:00:35,862 но таа е неопходна за живот. 10 00:00:35,862 --> 00:00:39,324 Всушност, водата претставува околу 60% 11 00:00:39,324 --> 00:00:41,954 од тежината на возрасен човек. 12 00:00:41,954 --> 00:00:44,372 Поларитетот во молекулите на водата 13 00:00:44,372 --> 00:00:46,624 и ги дава на оваа секојдневна течност 14 00:00:46,624 --> 00:00:49,413 својствата кои ја прват единствена и погодна за живот. 15 00:00:49,413 --> 00:00:51,545 Поларитетот ја опишува нееднаквата поделба 16 00:00:51,545 --> 00:00:53,604 на електроните во една молекула. 17 00:00:53,604 --> 00:00:56,551 За водата, врската помеѓу кислородниот атом 18 00:00:56,551 --> 00:00:59,635 и двата водородни атоми во една молекула на вода 19 00:00:59,635 --> 00:01:03,020 е како влечење на јаже помеѓу голем, силен фудбалер 20 00:01:03,020 --> 00:01:05,189 и слатко мало детенце. 21 00:01:05,189 --> 00:01:07,063 Кислородот е поголем атом, 22 00:01:07,063 --> 00:01:09,772 со повеќе протони во јадрото отколку водородот. 23 00:01:09,772 --> 00:01:13,170 Овие позитивни полнежи се како физичката сила на една личност. 24 00:01:13,170 --> 00:01:14,485 Тие можат да ги привлечат 25 00:01:14,485 --> 00:01:16,855 негатвините електрони во врската, 26 00:01:16,855 --> 00:01:19,450 исто како што силен човек може да повлече 27 00:01:19,450 --> 00:01:22,021 послаб човек кога влечат јаже. 28 00:01:22,021 --> 00:01:24,204 Значи, кислородот може да привлече 29 00:01:24,204 --> 00:01:27,123 повеќе електрони отколко што му следуваат. 30 00:01:27,123 --> 00:01:30,273 Бидејќи водородот е помал и има помалку сила, 31 00:01:30,273 --> 00:01:31,550 или помалку протони, 32 00:01:31,550 --> 00:01:33,547 тој губи во влечењето на јаже 33 00:01:33,547 --> 00:01:36,733 и привлекув помалку електрони отколку што му следува. 34 00:01:36,733 --> 00:01:39,720 Значи, кислородот во водата има својства на негативен полнеж, 35 00:01:39,720 --> 00:01:43,139 а водородните атоми имаат својства на позитивен полнеж. 36 00:01:43,139 --> 00:01:45,846 Врските во една молекула на вода 37 00:01:45,846 --> 00:01:48,163 се викат ковалентни врски. 38 00:01:48,163 --> 00:01:50,859 Ковлентна значи дека електроните се поделени. 39 00:01:50,859 --> 00:01:52,945 Но, како што видовме, 40 00:01:52,945 --> 00:01:56,277 поларно значи дека овие електрони не се еднакво поделени. 41 00:01:56,277 --> 00:01:58,938 Во водата, кислородот се однесува како негативен, 42 00:01:58,938 --> 00:02:01,655 а водородот како позитивен полнеж. 43 00:02:01,655 --> 00:02:03,701 Бидејќи спротивните полнежи се привлекуваат, 44 00:02:03,701 --> 00:02:06,495 кислородот е привлечен од водородните атоми 45 00:02:06,495 --> 00:02:08,149 на соседните молекули на вода. 46 00:02:08,149 --> 00:02:11,932 Се формира специјлна врска помеѓу молекулите на вода, 47 00:02:11,932 --> 00:02:13,962 која се вика водородна врска. 48 00:02:13,962 --> 00:02:16,770 Водородната врска не постои само во водата. 49 00:02:16,770 --> 00:02:18,961 Таа може да поврзи и молекула на вода 50 00:02:18,961 --> 00:02:22,470 со разни јонски или поларни соединенија. 51 00:02:22,470 --> 00:02:25,602 Способноста на водата да се држи заедно се вика кохезија, 52 00:02:25,602 --> 00:02:28,323 а способноста на водата да се поврзува со други супстанци 53 00:02:28,323 --> 00:02:30,560 се вика адезија. 54 00:02:30,560 --> 00:02:32,987 Да се вратиме на почетните прашања. 55 00:02:32,987 --> 00:02:36,903 Прво, зошто некои инсекти можат да одат врз водата? 56 00:02:36,903 --> 00:02:39,571 Површинскиот напон создаден од водороднта врска 57 00:02:39,571 --> 00:02:41,698 создава тенок слој на површината од водата 58 00:02:41,698 --> 00:02:43,159 кој произведува доволно отпор 59 00:02:43,159 --> 00:02:45,386 за лесните инсекти да одат врз него. 60 00:02:45,386 --> 00:02:46,769 Не можеш да одиш врз него 61 00:02:46,769 --> 00:02:50,545 затоа што водородните врски не се доволно јаки за да те издржат. 62 00:02:50,545 --> 00:02:52,918 Зошто мразот плови врз течната вода? 63 00:02:52,918 --> 00:02:54,685 Најголем дел од другите супстанци 64 00:02:54,685 --> 00:02:57,888 се погусти во цврста отколку во течна агрегатна состојба. 65 00:02:57,888 --> 00:03:00,390 Но тоа не е така за водата! 66 00:03:00,390 --> 00:03:02,599 Заради водородните врски молекулите на вода 67 00:03:02,599 --> 00:03:05,554 се подалеку во замрзната вода отколку во течна вода. 68 00:03:05,554 --> 00:03:07,518 Колку подалеку се молекулите 69 00:03:07,518 --> 00:03:09,773 толку е помала густината на телото. 70 00:03:09,773 --> 00:03:13,227 Така, мразот е околу 9% поредок од водата, 71 00:03:13,227 --> 00:03:15,441 што значи дека плива врз неа. 72 00:03:15,441 --> 00:03:17,943 Затоа езерата замрзнуваат одозгора надоле 73 00:03:17,943 --> 00:03:19,861 и водените животни можат да ги преживеат 74 00:03:19,861 --> 00:03:21,947 ладните зими секоја година. 75 00:03:21,947 --> 00:03:24,656 Поларитетот на молекулите на вода 76 00:03:24,656 --> 00:03:26,907 и водороднта врска која произлегува од него 77 00:03:26,907 --> 00:03:29,996 се причинители на униктните својства на водата. 78 00:03:29,996 --> 00:03:33,127 Значи, причината зошто водата е посебна, 79 00:03:33,127 --> 00:03:34,440 од внатрешноста на клетките 80 00:03:34,440 --> 00:03:35,877 до океаните на светот, 81 00:03:35,877 --> 00:03:40,826 е едноставно тоа што водата е поларна молекула.