1
00:00:02,246 --> 00:00:07,193
İki güzel çocuğu olan 
gururlu bir babayım,

2
00:00:07,217 --> 00:00:11,535
Elijah 15 ve Octavia 12 yaşında.

3
00:00:12,313 --> 00:00:15,630
Elijah 4. sınıftayken

4
00:00:15,654 --> 00:00:17,218
yanıma geldi,

5
00:00:17,242 --> 00:00:20,103
okuldan dönmüştü 
ve Afrika kökenli Amerikalılar hakkında

6
00:00:20,127 --> 00:00:25,046
o gün okulda öğrendiği şeyden 
çok heyecanlanmıştı.

7
00:00:25,070 --> 00:00:29,502
Ben Afrika kökenli bir Amerikalı
ve kültür araştırmaları profesörüyüm

8
00:00:29,526 --> 00:00:31,617
ve tahmin edebileceğiniz gibi

9
00:00:31,617 --> 00:00:34,618
Afrika kökenli Amerikalıların
kültürü evde ciddiye alınır.

10
00:00:34,642 --> 00:00:38,298
Bu nedenle oğlumun o gün okulda
öğrendiklerinden heyecan duyması

11
00:00:38,298 --> 00:00:40,063
beni çok gururlandırmıştı.

12
00:00:40,087 --> 00:00:42,027
Yani "Ne öğrendin?" diye sordum.

13
00:00:42,051 --> 00:00:45,529
"Rosa Parks'ı öğrendim" dedi.

14
00:00:45,907 --> 00:00:48,959
"Peki, Rosa Parks hakkında
ne öğrendin?" dedim

15
00:00:48,983 --> 00:00:54,497
"Rosa Parks 1950'li yıllarda
Montgomery, Alabama'da yaşayan

16
00:00:54,521 --> 00:00:56,371
zayıf ve yaşlı

17
00:00:56,395 --> 00:00:58,829
siyah bir kadınmış.

18
00:00:58,853 --> 00:01:01,103
Yorgun ayaklarıyla

19
00:01:01,127 --> 00:01:03,095
bir otobüste oturuyormuş

20
00:01:03,119 --> 00:01:08,052
ve otobüs şoförü ondan yerini
bir beyaza vermesini istediğinde

21
00:01:08,076 --> 00:01:10,752
yorgun olduğu için kalkmayı reddetmiş.

22
00:01:10,776 --> 00:01:12,041
Uzun bir günmüş,

23
00:01:12,065 --> 00:01:13,883
baskıdan bıkmış

24
00:01:13,907 --> 00:01:15,796
ve koltuğunu vermemiş.

25
00:01:15,820 --> 00:01:18,203
Ve Martin Luther King ile
yürüyüşe katılmış,

26
00:01:18,203 --> 00:01:19,965
pasif direniş yanlısıymış." dedi.

27
00:01:19,989 --> 00:01:23,153
Sanırım yüzüme bakıp

28
00:01:23,177 --> 00:01:27,707
onun bu tarih dersinden

29
00:01:27,731 --> 00:01:29,254
pek etkilenmediğimi

30
00:01:29,484 --> 00:01:30,914
görmüş olmalı.

31
00:01:32,182 --> 00:01:36,812
Bu nedenle durdu ve "Baba
sorun ne? Yanlış mı anlamışım" gibi baktı.

32
00:01:36,812 --> 00:01:38,901
"Sen yanlış anlamamışsın oğlum

33
00:01:38,925 --> 00:01:41,685
ama galiba öğretmenin epeyce şeyi
yanlış biliyor" dedim.

34
00:01:41,709 --> 00:01:42,719
(Gülüşmeler)

35
00:01:42,743 --> 00:01:44,415
"Ne demek istiyorsun?" dedi.

36
00:01:44,439 --> 00:01:47,679
"Rosa Parks yorgun değildi,

37
00:01:48,780 --> 00:01:51,329
yaşlı değildi

38
00:01:51,353 --> 00:01:54,409
ve ayakları da kesinlikle
yorgun değildi" dedim.

39
00:01:54,433 --> 00:01:55,597
"Ne?" dedi

40
00:01:55,621 --> 00:01:56,779
"Değildi,

41
00:01:56,803 --> 00:01:59,548
Rosa Parks daha 42 yaşındaydı" dedim.

42
00:02:00,261 --> 00:02:02,605
Şaşırdınız değil mi?
Bunu hiç duymamıştınız.

43
00:02:02,629 --> 00:02:04,586
Rosa Parks sadece 42 yaşındaydı.

44
00:02:04,610 --> 00:02:09,354
O gün sadece 6 saat çalışmıştı,
bir terziydi

45
00:02:09,378 --> 00:02:11,746
ve ayakları da gayet iyiydi.

46
00:02:11,770 --> 00:02:12,901
(Gülüşmeler)

47
00:02:12,925 --> 00:02:15,624
Bıkıp yorulduğu tek şey

48
00:02:15,648 --> 00:02:18,071
eşitsizlikti,

49
00:02:18,095 --> 00:02:20,161
baskıdan yorulmuştu."

50
00:02:20,185 --> 00:02:21,473
Ve oğlum dönüp

51
00:02:21,497 --> 00:02:25,455
"Peki ama öğretmenim bunu neden anlattı?

52
00:02:25,479 --> 00:02:27,353
Kafam karıştı" dedi.

53
00:02:27,377 --> 00:02:30,779
Öğretmenini seviyordu
ve o iyi bir öğretmendi.

54
00:02:30,803 --> 00:02:33,746
Genç, 20'li yaşlarda bir beyaz kadın,

55
00:02:33,770 --> 00:02:37,481
gerçekten çok zeki biriydi,
onu ben de severdim.

56
00:02:37,505 --> 00:02:40,498
Ama oğlanın aklı karışmıştı.
"Bize bunları neden anlattı?" dedi.

57
00:02:40,522 --> 00:02:44,033
"Baba, anlatsana. Daha çok anlat. 
Rosa Parks'ı daha çok anlat" dedi.

58
00:02:44,057 --> 00:02:46,310
"Oğlum ben sana daha
iyisini yapayım" dedim.

59
00:02:46,884 --> 00:02:48,037
"Nasıl yani?" dedi.

60
00:02:48,061 --> 00:02:50,121
"Sana otobiyografisini alacağım

61
00:02:50,145 --> 00:02:52,183
ve bırakayım kendin oku" dedim.

62
00:02:52,207 --> 00:02:54,279
(Gülüşmeler)

63
00:02:55,787 --> 00:02:57,884
Tahmin edeceğiniz gibi

64
00:02:58,453 --> 00:03:03,090
Elijah babasının ona verdiği
bu yeni ve uzun ev ödevini

65
00:03:03,114 --> 00:03:07,052
coşkuyla karşılamasa da 
bunu mesele yapmadı.

66
00:03:07,451 --> 00:03:11,097
Okuduktan sonra bana geldi,

67
00:03:11,121 --> 00:03:15,039
öğrendiklerinden heyecanlanmıştı.

68
00:03:15,063 --> 00:03:22,062
Şöyle dedi: "Rosa Parks başlarda
pasif direnişle ilgilenmiyormuş

69
00:03:22,086 --> 00:03:26,622
ayrıca onu büyüten büyük babası da

70
00:03:26,646 --> 00:03:30,670
kendine beyaz süsü verecek kadar 
açık tenliymiş,

71
00:03:30,670 --> 00:03:33,470
kasabada silahla dolaşırmış

72
00:03:33,494 --> 00:03:38,449
ve Bay Parks'ın çocukları veya
torunlarına bulaşırsan

73
00:03:38,473 --> 00:03:42,684
mâlûm yerine tapayı yiyeceğini
herkes bilirmiş."

74
00:03:42,708 --> 00:03:43,910
(Gülüşmeler)

75
00:03:43,934 --> 00:03:45,094
Öyle değil mi?

76
00:03:45,118 --> 00:03:47,627
Bulaşılmaması gereken biriymiş.

77
00:03:47,922 --> 00:03:53,790
"Ayrıca öğrendiğime göre
Rosa Parks, Raymond'da biriyle evlenmiş

78
00:03:53,814 --> 00:03:56,977
ve adam büyük babası gibi de değilmiş."

79
00:03:57,884 --> 00:03:59,329
Organizasyon yaparmış.

80
00:03:59,353 --> 00:04:01,669
Vatandaşlık hakları aktivistiymiş.

81
00:04:01,693 --> 00:04:05,308
Toplantılar organize ediyormuş

82
00:04:05,332 --> 00:04:10,271
ve bazen toplantılar 
Rosa Parks'ın evinde oluyormuş.

83
00:04:10,295 --> 00:04:12,315
Bir keresinde Rosa Parks

84
00:04:12,339 --> 00:04:14,654
masanın üzerinde bir sürü silah görmüş

85
00:04:14,678 --> 00:04:18,480
çünkü adamlar birilerinin kapıyı
kırıp baskın yapmasına hazırlanmışlar

86
00:04:18,480 --> 00:04:20,733
ve iş nereye giderse gitsin 
buna hazırlarmış

87
00:04:20,757 --> 00:04:23,701
ve Rosa Parks şöyle demiş:
"Masada o kadar çok silah vardı ki

88
00:04:23,701 --> 00:04:26,340
onlara kahve veya yemek 
ikram etmeyi bile unuttum."

89
00:04:26,832 --> 00:04:29,403
Rosa Parks işte böyle biriydi.

90
00:04:29,427 --> 00:04:34,113
Ve aslında Rosa Parks,
o gün, o otobüste oturmuş,

91
00:04:34,137 --> 00:04:36,775
polis memurlarının gelmesini beklerken

92
00:04:36,799 --> 00:04:39,746
ve başına gelecekleri de bilmiyorken

93
00:04:39,770 --> 00:04:41,927
Martin Luther King'i düşünmüyordu,

94
00:04:41,951 --> 00:04:43,407
hatta onu pek bilmiyordu.

95
00:04:43,431 --> 00:04:46,271
Düşündüğü şey pasif direniş
veya Gandhi de değildi.

96
00:04:46,295 --> 00:04:49,620
Silahla dolaşan, bulaşılmaması gereken

97
00:04:49,620 --> 00:04:52,276
büyük babasını düşünüyordu.

98
00:04:52,300 --> 00:04:55,838
Rosa Parks'ın düşündüğü kişi oydu.

99
00:04:55,862 --> 00:04:59,536
Oğlum Rosa Parks'dan büyülenmişti

100
00:04:59,560 --> 00:05:02,507
ve onda bu heyecanı görmek
beni gururlandırmıştı.

101
00:05:03,125 --> 00:05:05,183
Ama hâlâ bir sorun vardı.

102
00:05:05,207 --> 00:05:07,762
Yine de okula gidip

103
00:05:07,786 --> 00:05:10,567
öğretmenle bu konuyu ele almam gerekiyordu

104
00:05:10,567 --> 00:05:13,116
çünkü çocuklara tarihi yanlış öğretmeye

105
00:05:13,140 --> 00:05:15,512
devam etmesini istemiyordum.

106
00:05:15,885 --> 00:05:17,316
Bu içime sıkıntı veriyordu

107
00:05:17,340 --> 00:05:20,270
ve temel nedeni ise 
bir Afrika kökenli Amerikalı olarak

108
00:05:20,270 --> 00:05:23,168
beyazlarla ırkçılık konusunu
veya ırkla ilgili hassas şeyleri

109
00:05:23,192 --> 00:05:25,197
ne zaman konuşmaya kalkışsan

110
00:05:25,221 --> 00:05:27,179
her zaman zorlukla karşılaşmandı.

111
00:05:27,203 --> 00:05:33,263
Buna beyaz toplum bilimci Robin DiAngelo
"beyaz kırılganlığı" diyor.

112
00:05:33,287 --> 00:05:35,084
Aslında şunu ileri sürüyor:

113
00:05:35,108 --> 00:05:37,977
Beyazların, beyaz ayrıcalıklarının
sorgulanması konusunda

114
00:05:37,977 --> 00:05:40,644
o kadar az deneyimi vardır ki

115
00:05:40,668 --> 00:05:44,163
bunu gündeme getirip
sorgulamaya başladığınız anda

116
00:05:44,187 --> 00:05:46,010
genellikle ağlarlar,

117
00:05:46,034 --> 00:05:47,185
öfkelenirler

118
00:05:47,209 --> 00:05:48,360
veya kaçarlar.

119
00:05:48,384 --> 00:05:49,389
(Gülüşmeler)

120
00:05:49,413 --> 00:05:52,400
Bunların hepsini ben de gördüm.

121
00:05:52,424 --> 00:05:58,236
Yani oğlanın öğretmeniyle görüşmeyi
düşünüp taşınırken

122
00:05:58,260 --> 00:05:59,833
bundan mutlu değildim

123
00:05:59,857 --> 00:06:03,434
ama potansiyelini kullanan
siyah çocuklar yetiştirmek isteyen

124
00:06:03,434 --> 00:06:06,246
siyah bir baba için de 
bu kaçınılmaz bir zorunluluktu.

125
00:06:06,270 --> 00:06:07,971
Elijah'ı arayıp

126
00:06:07,971 --> 00:06:11,464
ona, "Elijah, öğretmeninden
bir randevu alacağım

127
00:06:11,464 --> 00:06:13,976
ve bu yanlışı düzeltmeye çalışacağım,

128
00:06:14,000 --> 00:06:15,371
belki müdürle de görüşürüm.

129
00:06:15,371 --> 00:06:16,662
Buna ne dersin?"

130
00:06:16,686 --> 00:06:17,837
Elijah şöyle dedi:

131
00:06:17,861 --> 00:06:19,997
"Baba, daha iyi bir fikrim var."

132
00:06:21,021 --> 00:06:22,974
"Öyle mi? Fikrin ne" dedim.

133
00:06:22,998 --> 00:06:27,628
"Bir topluluk konuşması ödevimiz var

134
00:06:27,652 --> 00:06:30,217
ve Rosa Parks hakkındaki
efsaneleri çürütmek için

135
00:06:30,241 --> 00:06:33,804
bu topluluk konuşması ödevini
kullanalım mı?

136
00:06:34,756 --> 00:06:36,393
Şöyle bir şey dedim:

137
00:06:36,815 --> 00:06:38,572
"Bu iyi bir fikir."

138
00:06:39,850 --> 00:06:43,083
Böylece Elijah okula gitti,

139
00:06:43,107 --> 00:06:44,886
sunumunu yaptı,

140
00:06:44,910 --> 00:06:46,404
eve döndü

141
00:06:46,428 --> 00:06:48,801
ve olumlu bir şeyler olduğunu 
görebiliyordum.

142
00:06:48,825 --> 00:06:51,046
"Nasıl gitti oğlum?" dedim.

143
00:06:51,231 --> 00:06:53,411
"O gün, daha sonra

144
00:06:53,435 --> 00:06:55,723
öğretmen beni bir kenara çekti

145
00:06:55,723 --> 00:06:59,999
ve yanlış bilgi verdiği için
özür diledi." dedi.

146
00:07:00,771 --> 00:07:04,299
Ertesi gün mucize gibi bir şey daha oldu.

147
00:07:04,323 --> 00:07:08,032
Öğretmen Rosa Parks hakkında
yeni bir ders daha yaptırdı,

148
00:07:08,056 --> 00:07:12,370
önceki hatalarını düzeltti
ve eksik kısımları giderdi.

149
00:07:12,394 --> 00:07:16,988
Oğlumdan çok gurur duyuyordum.

150
00:07:17,956 --> 00:07:20,644
Fakat sonra bunu düşünüp

151
00:07:21,875 --> 00:07:23,090
öfkelendim.

152
00:07:23,565 --> 00:07:25,121
Gerçekten çok öfkelendim.

153
00:07:26,344 --> 00:07:28,212
Neden? Neden mi öfkelenmiştim.

154
00:07:28,878 --> 00:07:32,333
Çünkü benim dokuz yaşındaki oğlum,
tarih konusunda

155
00:07:32,333 --> 00:07:35,367
öğretmenini eğitmek zorunda kalmıştı,

156
00:07:35,391 --> 00:07:38,441
kendi insanlığı konusunda
öğretmenini eğitmek zorunda kaldı.

157
00:07:38,465 --> 00:07:40,334
O daha dokuz yaşında.

158
00:07:40,784 --> 00:07:44,001
Düşünmesi gereken şey
basketbol, futbol

159
00:07:44,025 --> 00:07:46,496
veya son filmler olmalı.

160
00:07:46,520 --> 00:07:50,687
Öğretmenini, öğrencileri,

161
00:07:50,711 --> 00:07:53,074
kendisi ve tarihi konusunda

162
00:07:53,098 --> 00:07:56,161
eğitmek gibi bir sorumluluğu

163
00:07:56,185 --> 00:07:58,652
üstlenmeyi düşünmemeli.

164
00:07:58,676 --> 00:08:00,303
Bu benim taşıdığım bir yüktü.

165
00:08:00,327 --> 00:08:02,350
Benim ana babamın taşıdığı bir yüktü

166
00:08:02,374 --> 00:08:04,104
ve onlardan önceki kuşakların da.

167
00:08:04,128 --> 00:08:08,945
Şimdi de oğlumun da bu yükü
sırtlandığını görüyordum.

168
00:08:09,513 --> 00:08:14,443
Gördüğünüz üzere, Rosa Parks
bu yüzden otobiyografisini yazdı.

169
00:08:14,467 --> 00:08:16,205
Çünkü daha hayattayken,

170
00:08:16,229 --> 00:08:17,745
şunu bir düşünün,

171
00:08:17,769 --> 00:08:22,384
hayranlık veren bu şeyi yapıyorsunuz,

172
00:08:22,408 --> 00:08:26,327
hayattasınız ve vatandaşlık 
hakları eylemlerinizi anlatıyorsunuz

173
00:08:26,351 --> 00:08:28,284
ama bir hikâye peydah oluyor

174
00:08:28,308 --> 00:08:31,199
ve dünyaya sizin yaşlı biri olduğunuzu,

175
00:08:31,223 --> 00:08:33,863
ayaklarınızın yorgun olduğunu

176
00:08:33,887 --> 00:08:37,082
ve kazara bir eylemci 
olduğunuzu anlatıyor,

177
00:08:37,082 --> 00:08:40,093
o zamanlarda 20 yıllık
bir eylemci olduğunuzu değil,

178
00:08:40,117 --> 00:08:43,491
boykotun aylardır planlanmakta
olduğunu değil

179
00:08:43,515 --> 00:08:47,986
ve hatta bunu yaptığı için tutuklanan

180
00:08:48,010 --> 00:08:50,607
ilk veya ikinci kadın olduğunuzu da değil.

181
00:08:51,160 --> 00:08:55,992
Daha hayattayken bile 
bir tesadüfi eylemci oluyorsunuz.

182
00:08:56,016 --> 00:08:59,146
Otobiyografisini
bu kayıtları düzeltmek için yazdı

183
00:08:59,170 --> 00:09:02,055
çünkü insanlara 1950'lerde

184
00:09:03,468 --> 00:09:05,567
işlerin nasıl olduğunu,

185
00:09:05,591 --> 00:09:07,702
Amerika'da siyah olmaya çalışmanın

186
00:09:07,813 --> 00:09:10,984
ve haklarınız için savaşmanın

187
00:09:11,008 --> 00:09:13,725
nasıl bir şey olduğunu

188
00:09:13,749 --> 00:09:16,087
hatırlatmak istemişti.

189
00:09:16,561 --> 00:09:20,068
O yılki boykot bir yıldan biraz daha
uzun sürdü,

190
00:09:21,298 --> 00:09:23,927
dörtten fazla kilise bombalandı.

191
00:09:23,951 --> 00:09:26,955
Martin Luther King'in evi
iki kez bombalandı.

192
00:09:27,392 --> 00:09:31,245
Birmingham'da diğer vatandaşlık
hakları liderlerinin evleri bombalandı.

193
00:09:31,587 --> 00:09:36,855
Rosa Parks'ın kocası 
geceleri av tüfeği ile uyuyordu

194
00:09:36,879 --> 00:09:39,146
çünkü sürekli ölüm tehditleri alıyorlardı.

195
00:09:39,170 --> 00:09:41,676
Rosa Parks'ın annesi 
onlarla birlikte yaşıyor

196
00:09:41,700 --> 00:09:44,176
ve biri arayıp ölüm
tehdidi yapmasın diye

197
00:09:44,200 --> 00:09:47,360
telefonu bazen saatlerce
kapatmıyordu

198
00:09:47,384 --> 00:09:49,609
çünkü tehditler bitip tükenmiyordu.

199
00:09:49,633 --> 00:09:52,260
Aslında tansiyon o kadar yüksek,

200
00:09:52,284 --> 00:09:54,941
baskı o kadar yoğun,
terörizm o kadar yaygındı ki

201
00:09:54,965 --> 00:09:57,492
Rosa Parks ve kocası işini kaybetti,

202
00:09:57,516 --> 00:09:59,754
iş verilmeyen kişiler oldular

203
00:09:59,754 --> 00:10:03,456
ve sonunda Güney'i terk edip
taşınmak zorunda kaldılar.

204
00:10:05,558 --> 00:10:08,512
Rosa Parks'ın, insanların 
anlamasını istediği

205
00:10:08,536 --> 00:10:13,154
vatandaşlık hakları realitesi bu.

206
00:10:13,981 --> 00:10:19,552
Şimdi bana "Tamam da David,
bunların benimle ne ilgisi var?

207
00:10:19,576 --> 00:10:21,506
Ben iyi niyetli biriyim.

208
00:10:21,530 --> 00:10:23,064
Kölelerim yoktu.

209
00:10:23,088 --> 00:10:25,517
Tarihe beyaz badana çekmeye
çalışmıyorum.

210
00:10:25,517 --> 00:10:27,785
Ben iyi bir adamım. İyi biriyim."
diyorsanız

211
00:10:28,433 --> 00:10:30,446
bunun sizinle ne ilgisi var anlatayım,

212
00:10:30,470 --> 00:10:32,934
bunu size benim profesörüm olan,

213
00:10:32,958 --> 00:10:36,485
beyaz bir profesör olan
biriyle ilgili bir öyküyle anlatayım.

214
00:10:36,509 --> 00:10:40,874
Okuldaydım ve kendisi 
harikulade bir insandı.

215
00:10:40,898 --> 00:10:42,706
Ona "Fred" diyelim.

216
00:10:43,061 --> 00:10:47,710
Fred, vatandaşlık hakları 
tarihini yazıyordu

217
00:10:47,734 --> 00:10:50,215
fakat aslında Kuzey Carolina'da yaşanan

218
00:10:50,239 --> 00:10:52,151
belirli bir şeyi yazıyordu.

219
00:10:52,175 --> 00:10:56,438
Beyaz bir adam siyah bir adamı
soğukkanlı bir biçimde öldürmüş

220
00:10:56,462 --> 00:10:58,575
ve bundan asla mahkum olmamıştı.

221
00:10:58,769 --> 00:11:00,537
Yani şahane bir kitaptı

222
00:11:00,561 --> 00:11:04,273
ve Fred birkaç profesör
arkadaşını çağırıp

223
00:11:04,297 --> 00:11:08,878
kitabın son halini teslim etmeden
önce benden taslağı okumamı istedi.

224
00:11:08,878 --> 00:11:10,744
Beni çağırması
koltuklarımı kabartmıştı.

225
00:11:10,768 --> 00:11:12,488
O zamanlar daha öğrenciydim.

226
00:11:12,512 --> 00:11:16,420
Kendi kendime "Tamam, olur" dedim.

227
00:11:16,444 --> 00:11:19,014
Entelektüellerin arasına oturdum

228
00:11:19,038 --> 00:11:23,540
ve kitabın taslağını okudum.

229
00:11:23,564 --> 00:11:26,153
Kitabın bir yerinde ciddi bir sorun vardı

230
00:11:26,153 --> 00:11:28,226
ve bu beni sarsınca

231
00:11:28,250 --> 00:11:29,415
şöyle dedim:

232
00:11:29,439 --> 00:11:33,015
"Fred" oturmuş taslak hakkında 
konuşuyoruz,

233
00:11:33,039 --> 00:11:37,726
Dedim ki, "Fred, kitapta sizin hizmetçiden
bahsettiğin yerle ilgili

234
00:11:37,750 --> 00:11:40,968
ciddi bir sorun yaşıyorum."

235
00:11:40,992 --> 00:11:47,685
Fred'in biraz "gerildiğini" gördüm.

236
00:11:47,709 --> 00:11:51,472
"Ne demek istiyorsun? 
O şahane bir öykü.

237
00:11:51,496 --> 00:11:53,347
Aynen yazdığım gibi oldu" dedi.

238
00:11:53,371 --> 00:11:56,281
Ben de "Sana farklı bir
senaryo sunabilir miyim? dedim.

239
00:11:56,950 --> 00:11:58,279
Peki öykü neydi?

240
00:11:58,303 --> 00:11:59,920
1968 Yılı,

241
00:12:00,649 --> 00:12:03,785
Martin Luther King suikastı yeni olmuş

242
00:12:04,443 --> 00:12:08,580
ve Fredlerin "hizmetçisi"
adına "Mabel" diyelim,

243
00:12:08,604 --> 00:12:10,059
mutfaktadır.

244
00:12:10,706 --> 00:12:12,312
Küçük Fred sekiz yaşındadır.

245
00:12:12,336 --> 00:12:14,347
Küçük Fred mutfağa girer

246
00:12:14,968 --> 00:12:21,119
ve Mabel, daima güleryüzlü,
mutlu ve yardımsever olan Mabel,

247
00:12:21,143 --> 00:12:23,425
lavabonun üzerine eğilmiş

248
00:12:23,449 --> 00:12:24,859
ağlamaktadır.

249
00:12:25,896 --> 00:12:28,251
Keder içinde, hıçkıra hıçkıra

250
00:12:28,479 --> 00:12:29,871
ağlamaktadır.

251
00:12:30,604 --> 00:12:34,781
Küçük Fred ona yaklaşır
ve "Mabel, sorun ne?" diye sorar.

252
00:12:35,941 --> 00:12:37,980
Mabel döner ve şöyle der:

253
00:12:38,004 --> 00:12:42,550
"Onu öldürdüler! Liderimizi öldürdüler.
Martin Luther King'i öldürdüler.

254
00:12:42,574 --> 00:12:45,916
O öldü! Bunlar canavar."

255
00:12:47,054 --> 00:12:48,873
Ve küçük Fred şöyle der:

256
00:12:48,897 --> 00:12:52,222
"Bunlar geçecek Mabel, geçecek.
Her şey yoluna girecek."

257
00:12:52,246 --> 00:12:55,345
Mabel ona bakar ve şunu der:
"Hayır, hiçbir şey yoluna girmeyecek.

258
00:12:55,369 --> 00:12:57,311
Ne dediğimi duymadın mı?

259
00:12:57,335 --> 00:13:00,094
Martin Luther King'i öldürdüler."

260
00:13:01,106 --> 00:13:03,087
Ve Fred,

261
00:13:03,111 --> 00:13:05,464
bir rahibin oğlu olan Fred

262
00:13:05,882 --> 00:13:08,344
Mabel'e bakar ve şöyle der:

263
00:13:08,368 --> 00:13:13,369
"Ama Mabel, İsa da bizim günahlarımız için
çarmıhta ölmedi mi?

264
00:13:13,784 --> 00:13:15,670
Bu iyi bir sonuç değil miydi?

265
00:13:15,670 --> 00:13:18,742
Belki bunun sonucu da iyi olacak.

266
00:13:18,766 --> 00:13:23,399
Belki de Martin Luher King'in 
ölümü iyi şeylere vesile olacak."

267
00:13:24,100 --> 00:13:26,374
Fred öyküyü anlatırken

268
00:13:26,398 --> 00:13:30,680
Mabel'in eliyle
ağzını kapattığını yazıyor

269
00:13:31,417 --> 00:13:33,986
ve eğilip küçük Fred'i kucaklar,

270
00:13:35,002 --> 00:13:37,579
sonra da buzdolabına uzanıp

271
00:13:37,603 --> 00:13:39,879
iki Pepsi alır

272
00:13:39,903 --> 00:13:41,743
ve ona biraz Pepsi verip

273
00:13:41,743 --> 00:13:44,438
kardeşleriyle oyun
oynamaya gönderir.

274
00:13:44,948 --> 00:13:46,511
Ve şöyle der:

275
00:13:46,535 --> 00:13:52,169
"Bu durum, Irkların mücadelesinin 
bu en yürek burkan anlarında bile

276
00:13:52,193 --> 00:13:55,445
iki insanın ırk bariyerlerini aşıp
bir araya gelebileceğinin

277
00:13:55,469 --> 00:13:57,665
ve sevgi ve şefkat çizgisinde

278
00:13:57,689 --> 00:14:00,359
ortak insani özellikleri
bulabileceğinin ispatıydı."

279
00:14:00,383 --> 00:14:04,228
Şöyle dedim: 
"Fred, bu biraz zırva olmuş."

280
00:14:04,252 --> 00:14:06,252
(Gülüşmeler)

281
00:14:06,803 --> 00:14:08,179
(Alkış)

282
00:14:08,203 --> 00:14:11,155
Fred şöyle bir şey dedi:

283
00:14:11,179 --> 00:14:14,752
"Anlamadım David. Öykü böyle."

284
00:14:14,776 --> 00:14:17,370
"Fred, bir soru sormama izin ver" dedim.

285
00:14:17,732 --> 00:14:23,951
"1968 yılıydı ve Kuzey Carolina'daydın

286
00:14:23,975 --> 00:14:27,280
Eğer Mabel kendi insanları arasında olsa--
sen sekiz yaşındaydın--

287
00:14:27,304 --> 00:14:30,222
sence sekiz yaşındaki 
Afrika Kökenli Amerikalı çocuklar

288
00:14:30,246 --> 00:14:31,397
onu nasıl çağırırdı?"

289
00:14:31,421 --> 00:14:33,668
Sence ona ilk adıyla seslenirler miydi?

290
00:14:33,692 --> 00:14:35,646
Hayır, ona "Mabel Hanım" derler

291
00:14:35,646 --> 00:14:38,700
veya ona "Bayan Johnson" derler
veya ona "Mabel Teyze" derlerdi.

292
00:14:38,724 --> 00:14:41,311
Ona asla ilk adıyla hitap etmeye
cüret etmezlerdi

293
00:14:41,335 --> 00:14:43,867
çünkü bu büyük saygısızlık olurdu.

294
00:14:43,891 --> 00:14:46,125
Halbuki siz ona orada çalıştığı günlerde

295
00:14:46,149 --> 00:14:47,733
ilk adıyla hitap ediyordunuz

296
00:14:47,757 --> 00:14:49,685
ve bu durumu hiç düşünmediniz."

297
00:14:49,709 --> 00:14:52,718
"Sana bir soru daha sorayım,
Mabel evli miydi?

298
00:14:53,255 --> 00:14:54,729
Çocukları var mıydı?

299
00:14:54,753 --> 00:14:56,421
Hangi kiliseye giderdi?

300
00:14:56,445 --> 00:14:58,905
En sevdiği tatlı neydi?" dedim.

301
00:15:00,754 --> 00:15:04,667
Fred bu soruların hiçbirine
cevap veremedi.

302
00:15:05,337 --> 00:15:08,828
"Fred, bu öykü Mabeli anlatmıyor.

303
00:15:08,852 --> 00:15:10,751
Bu öykü seni anlatıyor" dedim.

304
00:15:10,883 --> 00:15:13,850
"Bu öykü sana kendini iyi hissettiriyor

305
00:15:13,874 --> 00:15:16,033
ama bu öykü Mabel hakkında değil" dedim.

306
00:15:16,057 --> 00:15:17,651
Gerçek şu,

307
00:15:17,675 --> 00:15:20,229
muhtemelen olan şuydu,
Mabel ağlıyordu,

308
00:15:20,253 --> 00:15:22,583
yalnız bu onun her zaman yaptığı
bir şey değildi

309
00:15:22,583 --> 00:15:24,418
yani kendini bırakmıştı.

310
00:15:24,637 --> 00:15:26,269
Sen mutfağa girdin

311
00:15:26,293 --> 00:15:29,790
ve onu zayıf bir anında,
kendini bıraktığı bir anda yakaladın.

312
00:15:30,278 --> 00:15:33,764
Kendini onun çocuklarından
biri gibi görüyordun,

313
00:15:33,788 --> 00:15:38,470
aslında onun patronunun çocuğu
olduğunu idrak edemiyordun

314
00:15:38,899 --> 00:15:41,263
ve onun sana bağırdığını gördün.

315
00:15:41,287 --> 00:15:42,835
Ama sonra Mabel kendine geldi

316
00:15:42,835 --> 00:15:45,057
ve "Eğer ona bağırıp çağırırsam

317
00:15:45,081 --> 00:15:47,682
gidip ana babasına söyler
ve işten atılabilirim"

318
00:15:47,682 --> 00:15:50,104
diye düşündü.

319
00:15:50,934 --> 00:15:53,223
Böylece metanetini korudu
ve sonunda--

320
00:15:53,247 --> 00:15:57,845
teselliye ihtiyacı olan kendisi
olduğu halde --

321
00:15:57,869 --> 00:15:59,498
o seni teselli edip gönderdi

322
00:15:59,522 --> 00:16:03,197
ve belki de böylece
sessizlik içinde yas tutabilecekti."

323
00:16:04,033 --> 00:16:05,598
Fred afallamıştı

324
00:16:05,782 --> 00:16:09,802
ve o anı aslında yanlış 
yorumladığını fark etmişti.

325
00:16:10,230 --> 00:16:13,590
İşte Rosa Parks'a yaptıkları şey bu.

326
00:16:13,614 --> 00:16:19,040
Bütün gün çalışmış olan
ayakları yorgun ve sırtı ağrıyan,

327
00:16:19,064 --> 00:16:22,485
eşitsizliğe karşı mücadele etmek için
ayağa kalmak istemeyen

328
00:16:22,509 --> 00:16:24,800
yaşlı nine öyküsünü hazmetmek

329
00:16:24,824 --> 00:16:26,672
çok daha kolay.

330
00:16:27,269 --> 00:16:30,074
Yani yaşlı nineler ürkütücü değildir.

331
00:16:30,098 --> 00:16:32,250
Fakat kimseden bir şey beklemeyen,

332
00:16:32,274 --> 00:16:34,415
iktidara karşı ayağa kalkan

333
00:16:34,439 --> 00:16:35,943
ve bu yolda ölmeye hazır olan

334
00:16:35,967 --> 00:16:38,257
genç ve radikal siyah kadınlar

335
00:16:38,257 --> 00:16:39,941
çok korkutucudur--

336
00:16:39,965 --> 00:16:42,240
onlar bizi huzursuz eden

337
00:16:42,264 --> 00:16:45,024
türden insanlardır.

338
00:16:47,270 --> 00:16:48,921
Peki şunu derseniz:

339
00:16:49,258 --> 00:16:50,978
"David, ne yapmamı bekliyorsun?

340
00:16:51,002 --> 00:16:54,262
Ne yapılacağını ben bilmiyorum."

341
00:16:55,159 --> 00:16:57,656
Size şunu söyleyebilirim:

342
00:16:57,680 --> 00:16:59,725
bir zamanlar, bu ülkede

343
00:16:59,749 --> 00:17:01,965
eğer Yahudiysen, beyaz değildin,

344
00:17:01,989 --> 00:17:03,997
eğer İtalyansan, beyaz değildin

345
00:17:04,021 --> 00:17:06,919
eğer İrlandalıysan, beyaz değildin.

346
00:17:07,129 --> 00:17:12,137
İrlandalı, Yahudi ve İtalyanların
beyaz olması biraz zaman aldı.

347
00:17:12,843 --> 00:17:14,014
Öyle değil mi?

348
00:17:14,038 --> 00:17:16,189
"Ötekileştirildiğin" zamanlar,

349
00:17:16,213 --> 00:17:19,453
dışarıda bırakıldığın zamanlar olmuştu.

350
00:17:21,736 --> 00:17:23,016
Toni Morrison şöyle demiş:

351
00:17:23,040 --> 00:17:26,325
"Senin boyun uzun görünsün diye
ben diz çökmek zorundaysam

352
00:17:26,325 --> 00:17:28,163
senin ciddi bir sorunun var demektir.

353
00:17:28,187 --> 00:17:31,305
Şunu demiş: "Beyaz Amerika'nın
çok ciddi bir sorunu var."

354
00:17:32,583 --> 00:17:37,596
Dürüst olmak gerekirse, ırk konusu
Amerika'da düzelir mi bilmem.

355
00:17:38,127 --> 00:17:40,516
Ama şunu biliyorum,
eğer bu konu düzelecekse

356
00:17:40,516 --> 00:17:43,904
bu zorluklara bodoslama
dalmak zorundayız.

357
00:17:44,619 --> 00:17:46,613
Çocuklarımın geleceği buna bağlı.

358
00:17:46,637 --> 00:17:49,209
Çocuklarımın çocuklarının
geleceği buna bağlı.

359
00:17:49,731 --> 00:17:51,622
İster bilin ister bilmeyin,

360
00:17:51,646 --> 00:17:55,812
sizin çocuklarınız ve torunlarınızın da

361
00:17:55,836 --> 00:17:57,439
geleceği buna bağlı.

362
00:17:57,632 --> 00:17:58,786
Teşekkür ederim.

363
00:17:58,810 --> 00:18:00,205
(Alkış)