WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:05.178
Translated by: Phanh Ant

00:00:09.214 --> 00:00:10.203
Trong buổi nói chuyện cuối cùng của chúng ta về chế độ độc quyền,

00:00:11.193 --> 00:00:13.509
chúng ta sẽ cùng thảo luận về cái giá của sự độc quyền ấy,

00:00:13.509 --> 00:00:16.458
cũng như những lợi ích tiềm tàng của nó.

00:00:21.201 --> 00:00:24.633
Cái giá phải trả chủ yếu nhất của chế độ độc quyền là so với việc cạnh tranh,

00:00:24.633 --> 00:00:26.494
độc quyền rất không hiệu quả.

00:00:26.494 --> 00:00:30.367
Nó dẫn tới một sự mất mát về những lợi ích từ thương mại hay một sự mất mát lớn khác.

00:00:30.367 --> 00:00:32.762
Chúng ta hãy cùng nhớ lại về những lợi ích từ thương mại

00:00:32.762 --> 00:00:35.352
cạnh tranh và sau đó chúng ta sẽ so sánh

00:00:35.352 --> 00:00:36.765
với chế độ độc quyền.

00:00:36.765 --> 00:00:39.232
Ở đây, chúng ta sẽ đơn giản hóa với một đường thẳng gọi là "cầu",

00:00:39.232 --> 00:00:41.409
một nền công nghiệp không đổi về giá trị.

00:00:41.409 --> 00:00:44.684
Trong trường hợp này, những lợi ích tổng hợp từ thương mại đi thẳng đến khách hàng

00:00:44.684 --> 00:00:46.923
ở khu vực màu xanh ngay tại đây.

00:00:46.923 --> 00:00:49.873
Bây giờ, chúng ta hãy cùng nhìn xem tổng lợi ích từ thương mại hay tổng phúc lợi

00:00:49.873 --> 00:00:51.476
của chế độ độc quyền.

00:00:51.476 --> 00:00:54.006
Chúng ta chọn chuẩn đường "cầu"

00:00:54.006 --> 00:00:56.691
và đường giá trị không đổi như vậy.

00:00:56.691 --> 00:01:00.891
Chúng ta tìm giá cả và lượng lợi nhuận cao nhất theo cách thông thường.

00:01:01.674 --> 00:01:05.669
Khách hàng, không ngạc nhiên, thì ít hơn dưới chế độ độc quyền

00:01:05.669 --> 00:01:07.677
bởi giá cả trở nên cao hơn.

00:01:08.004 --> 00:01:13.276
Bây giờ, một số của thiệt hại của khách hàng được chuyển đến nhà độc quyền

00:01:13.276 --> 00:01:16.917
về mặt lợi ích, và theo như kinh tế học,

00:01:16.917 --> 00:01:19.738
ít nhất sẽ có ai đó được hưởng những lợi nhuận này.

00:01:19.754 --> 00:01:21.848
Vì vậy, sự chuyển giao là trung tính.

00:01:22.780 --> 00:01:26.581
Thế nhưng, điều xấu là, tổng phúc lợi

00:01:26.581 --> 00:01:30.362
sẽ lại về dưới chế độ độc quyền bởi chẳng ai được hưởng phần này cả,

00:01:30.362 --> 00:01:32.303
sự mất mát khổng lồ.

00:01:32.303 --> 00:01:36.562
Đây là những giao dịch mà được nhìn từ mặt xã hội thì rất có lợi.

00:01:36.562 --> 00:01:41.562
Người có nhu cầu sẽ rất sẵn lòng trả nhiều hơn

00:01:41.562 --> 00:01:43.503
so với chi phí để sản xuất những mặt hàng này.

00:01:44.291 --> 00:01:47.227
Thế nhưng, những giao dịch này, thì lại không xảy ra.

00:01:47.970 --> 00:01:50.892
Mặc dù chúng có lợi cho xã hội, chúng lại không xảy ra

00:01:50.892 --> 00:01:55.193
bởi vì chúng không tạo ra lợi nhuận, không có lợi cho cá nhân.

00:01:55.570 --> 00:01:57.718
Hãy nghĩ đến một rạp chiếu phim mà trống đến nửa rạp.

00:01:58.107 --> 00:02:00.577
Chắc chắn là có những ai đó mà sẽ sẵn lòng xem phim ở mức giá

00:02:00.577 --> 00:02:04.816
mà ít lợi nhuận cho rạp nhất có thể, không lợi nhuận chẳng hạn.

00:02:05.244 --> 00:02:08.411
Vậy tại sao rạp chiếu phim không hạ thấp giá vé cho những người này?

00:02:09.091 --> 00:02:13.446
Bởi vì nếu làm vậy, họ sẽ phải hạ giá cho tất cả mọi người

00:02:13.446 --> 00:02:15.964
và điều đó sẽ làm giảm lợi nhuận tổng.

00:02:16.815 --> 00:02:18.841
Cho nên bài học cơ bản là như này.

00:02:20.437 --> 00:02:23.440
Khách hàng mua một sản phẩm miễn là giá trị của chúng

00:02:23.440 --> 00:02:25.168
cao hơn so với giá cả.

00:02:25.422 --> 00:02:28.542
Dưới sự cạnh tranh, giá cả sẽ bằng với giá cả cận biên,

00:02:28.975 --> 00:02:33.006
vì thế khách hàng sẽ mua từng đơn vị một bởi giá trị của hàng hóa với họ

00:02:33.006 --> 00:02:35.741
thì lớn hơn giá cả cận biên.

00:02:36.198 --> 00:02:37.894
Điều này rất hiệu quả.

00:02:37.894 --> 00:02:41.423
Dưới chế độ độc quyền, khác hàng cũng mua miễn là giá trị

00:02:41.423 --> 00:02:45.478
với họ thì cao hơn giá cả, nhưng vì giá cả cao hơn

00:02:45.478 --> 00:02:49.964
giá cả cận biên, nên lượng sản xuất ra bị ít đi.

00:02:50.379 --> 00:02:52.742
Chúng ta sẽ nhận được những thất thoát trong kinh doanh.

00:02:53.757 --> 00:02:55.658
Hãy cùng nhớ lại rằng những mất mát khổng lồ ấy

00:02:55.658 --> 00:02:57.406
trông như thế nào trên thực tế.

00:02:57.406 --> 00:03:00.828
GSK định giá Combivir là $12.50 cho một viên thuốc.

00:03:01.150 --> 00:03:03.764
Giá cả cận biên là 50 cent.

00:03:03.764 --> 00:03:08.312
Sự mất mát khổng lồ là giá trị của việc buôn bán mà không xuất hiện

00:03:08.312 --> 00:03:11.226
bởi vì giá cả cao hơn giá cả câ cận biên.

00:03:11.226 --> 00:03:14.770
Một số người sẽ sẵn lòng và có khả năng chi trả $10 cho một viên thuốc

00:03:14.770 --> 00:03:19.086
hay $4, hoặc thậm chí là $1 và những loại giá cả đó

00:03:19.086 --> 00:03:23.104
sẽ nhiều hơn việc bao trùm giá cả để sản xuất.

00:03:23.799 --> 00:03:25.902
Thế nhưng những giao dịch này không xuất hiện

00:03:25.902 --> 00:03:29.108
bởi vì chúng tạo ra lợi nhuận cho GSK.

00:03:29.479 --> 00:03:33.648
Rất nhiều nhà độc quyền trên thế giới được sinh ra từ sự tham nhũng trong chính phủ.

00:03:33.648 --> 00:03:37.034
Ở Indonesia, Tommy Suharto - con trai của tổng thống,

00:03:37.034 --> 00:03:40.643
đã được nhận độc quyền với lợi nhuận cao của cây tử đinh hương.

00:03:40.643 --> 00:03:42.263
Anh ta sử dụng lợi nhuận từ chế độ độc quyền ấy

00:03:42.263 --> 00:03:43.852
để mua Lamborghini.

00:03:43.852 --> 00:03:47.460
Không phải một con xe đâu nhé, anh ta mua cả công ty ấy.

00:03:47.951 --> 00:03:50.805
Những loại độc quyền ấy không đáng được trân trọng.

00:03:50.805 --> 00:03:53.674
Chúng chỉ có những mặt xấu và chả có mặt lợi cho xã hội nào cả.

00:03:54.722 --> 00:03:58.557
Một số nhà độc quyền, mặt khác thì, vẫn có những lợi ích đối trọng.

00:03:59.025 --> 00:04:01.881
Xem xét xem điều gì sẽ xảy ra nếu nước Mỹ xóa bỏ sáng chế độc quyền

00:04:01.881 --> 00:04:03.628
cho ngành dược.

00:04:03.628 --> 00:04:06.349
Cạnh tranh, đúng là sẽ làm giảm giá cả

00:04:06.349 --> 00:04:10.932
của những loại thuốc hiện có xuống bằng giá cả cận biên,

00:04:10.932 --> 00:04:14.691
ngay khi bằng sáng chế hết hạn, thông thường là trong khoảng 10 đến 15 năm

00:04:14.691 --> 00:04:17.142
sau khi thuốc lần đầu du nhập vào thị trường.

00:04:17.699 --> 00:04:20.841
Thế nhưng nó tốn khoảng 1 triệu đô

00:04:20.841 --> 00:04:24.822
để đưa một loại thuốc bình dân mới vào thị trường ở Mỹ,

00:04:24.822 --> 00:04:29.269
và giá R&D thì không được bao gồm trong giá cả cận biên.

00:04:29.902 --> 00:04:33.477
Nói như vậy, nó tốn khoảng 1 triệu đô

00:04:33.477 --> 00:04:38.331
để sản xuất ra viên thuốc đầu tiên, 50 cent cho viên thứ hai.

00:04:39.066 --> 00:04:42.813
50 cent là giá cả cận biên, giá cả của một viên thuốc thêm vào

00:04:42.813 --> 00:04:45.121
thế nhưng để đưa viên thuốc đầu tiên ấy vào thị trường

00:04:45.121 --> 00:04:47.355
thì tốn đến cả triệu đô.

00:04:47.741 --> 00:04:52.096
Nếu như giá cả nhanh chóng bị hạ xuống bằng với giá cận biên,

00:04:52.096 --> 00:04:56.062
các công ty sẽ không có khả năng bù lại giá R&D,

00:04:56.397 --> 00:04:59.278
và kết quả sẽ là có ít thuốc được sản xuất hơn.

00:05:00.469 --> 00:05:03.611
Một khi thuốc được sản xuất, bằng sáng chế, nhà độc quyền

00:05:03.611 --> 00:05:06.896
tạo ra sự thiếu hiệu quả, khiến lượng sản xuất ra bị ít đi.

00:05:07.353 --> 00:05:10.816
Nhưng bằng sáng chế khuyến khích sản xuất

00:05:10.816 --> 00:05:12.988
ra thuốc mới đầu tiên.

00:05:13.474 --> 00:05:14.937
Vì thế sẽ có một sự trao đổi.

00:05:15.163 --> 00:05:17.876
Nhiều các nhà độc quyền làm giảm hiệu quả ổn định,

00:05:17.876 --> 00:05:20.415
lượng sản xuất ra, nhưng có thể làm tăng

00:05:20.415 --> 00:05:25.057
hiệu quả động lực, khuyến khích để nghiên cứu và phát triển.

00:05:26.908 --> 00:05:29.327
Nguyên lí trao đổi này được áp dụng với cả các mặt hàng khác

00:05:29.327 --> 00:05:32.087
với chi phí phát triển cao, không chỉ là dược phẩm.

00:05:32.464 --> 00:05:35.385
Những hàng hóa thông tin, mặt hàng như âm nhạc, phim ảnh,

00:05:35.385 --> 00:05:37.953
chương trình máy tính, các chất hóa học mới, các vật liệu mới

00:05:37.953 --> 00:05:39.450
các công nghệ mới.

00:05:39.450 --> 00:05:42.254
Điều này thường sẽ có giá cả phát triển cao

00:05:42.254 --> 00:05:44.852
và giá cả sản xuất ra thấp.

00:05:44.852 --> 00:05:48.179
Và điều này cho thấy có thể có lợi ích đối với bằng sáng chế

00:05:48.179 --> 00:05:50.260
và bảo vệ bản quyền.

00:05:50.666 --> 00:05:54.353
Nói chung hơn, đối với những loại mặt hàng này, có một điều lệ về trao đổi

00:05:54.353 --> 00:05:56.797
mà chúng ta luôn luôn phải ghi nhớ kĩ.

00:05:56.797 --> 00:06:01.657
Tức là giá cả thấp hơn hôm nay có thể dẫn đến ít các ý tưởng mới

00:06:01.657 --> 00:06:03.390
trong tương lai.

00:06:05.166 --> 00:06:08.301
Ví dụ như nhà sử-kinh tế học thắng giải Nobel, Douglas North,

00:06:08.301 --> 00:06:11.916
đã tranh cãi, "Thất bại để phát triển

00:06:11.916 --> 00:06:14.407
quyền về tài sản hệ thống trong đổi mới

00:06:14.407 --> 00:06:17.654
cho đến tận thời kì hiện đại là nguyên do chính

00:06:17.654 --> 00:06:20.726
của tốc độ thay đổi chậm chạp về mặt công nghệ".

00:06:21.726 --> 00:06:24.889
Có một cách tốt hơn để tìm hiểu sự mua bán này?

00:06:24.965 --> 00:06:26.462
Có thể.

00:06:26.462 --> 00:06:29.877
Cho rằng là chính phủ mua một bằng sáng chế về dược

00:06:29.877 --> 00:06:34.423
vì tổng lợi nhuận độc quyền của nó và sau đó họ phá nát cái sáng chế ấy ra.

00:06:34.985 --> 00:06:38.568
Các đối thủ cạnh tranh sẽ nhảy vào và đưa giá của thuốc

00:06:38.568 --> 00:06:40.951
xuống bằng với giá sàn, và chúng ta sẽ có

00:06:40.951 --> 00:06:42.676
sự ổn định về giá cả.

00:06:42.676 --> 00:06:44.625
Trong cùng thời điểm, bởi vì chính phủ

00:06:44.625 --> 00:06:47.841
đã trả cho công ty lợi nhuận độc quyền của họ,

00:06:47.841 --> 00:06:50.658
chúng ta vẫn sẽ có rất nhiều động lực để làm nghiên cứu

00:06:50.658 --> 00:06:53.425
và phát triển hiệu quả động lực.

00:06:53.425 --> 00:06:55.887
Và sau đó chúng ta sẽ đạt được lợi ích về mọi mặt.

00:06:55.887 --> 00:06:58.923
Dĩ nhiên, cũng có thể sẽ có một số mặt trái.

00:06:58.923 --> 00:07:01.441
Thuế cao hơn cho bằng sáng chế cũng có

00:07:01.441 --> 00:07:03.890
những mất mát khổng lồ, và có thể có khó khăn

00:07:03.890 --> 00:07:06.840
để nói chính xác một bằng sáng chế đáng giá bao nhiêu.

00:07:07.113 --> 00:07:09.346
Và cũng có thể có sự tham nhũng.

00:07:09.346 --> 00:07:11.964
Tuy vậy, đây là một ý tưởng mà chúng ta đang nghĩ đến,

00:07:11.964 --> 00:07:14.240
và có thể là khá xứng đáng để thử nghiệm.

00:07:15.277 --> 00:07:18.172
Phần thưởng cũng là một cách khác để tìm hiểu về sự trao đổi.

00:07:18.500 --> 00:07:21.086
Còn về phần cổ phiếu, ý tưởng là một công ty

00:07:21.086 --> 00:07:24.227
sẽ được đề nghị trước cái giá R&D của nó.

00:07:24.330 --> 00:07:27.129
Thế nhưng chính phủ chỉ trả cho công ty

00:07:27.129 --> 00:07:29.270
nếu như công ty đó đạt được một thành tựu nhất định.

00:07:29.270 --> 00:07:31.894
Và nếu đạt được thành tựu đó, công nghệ ấy

00:07:31.894 --> 00:07:35.017
sẽ được đưa tới công chúng và sử dụng bởi tất cả mọi người.

00:07:35.512 --> 00:07:38.055
Ví dụ như, SpaceShipOne, đã thắng 10 triệu đô-la

00:07:38.055 --> 00:07:41.741
cho việc trở thành công ty tư nhân đầu tiên phát triển tên lửa có người lái

00:07:41.741 --> 00:07:43.660
mà có khả năng ra ngoài vũ trụ và quay trở về

00:07:43.660 --> 00:07:45.573
trong một khoảng thời gian ngắn.

00:07:45.573 --> 00:07:47.908
Và những giải thưởng đang được sử dụng càng ngày càng nhiều hơn.

00:07:47.908 --> 00:07:50.187
Chính phủ đã thiết lập một giải thưởng cho bóng đèn điện tốt hơn,

00:07:50.187 --> 00:07:53.014
ví dụ như vậy, và kết quả thì khá tốt.

00:07:53.680 --> 00:07:56.556
Cũng có một cách thứ ba để tìm hiểu về sự trao đổi.

00:07:57.103 --> 00:08:01.036
Bạn có để ý rằng, ví dụ như, chúng ta thường giả định rằng,

00:08:01.036 --> 00:08:03.553
nhà độc quyền phải thu phí bằng nhau

00:08:03.553 --> 00:08:05.016
cho tất cả mọi người.

00:08:05.016 --> 00:08:07.207
Điều này liệu có thật sự đúng?

00:08:07.207 --> 00:08:09.151
Trong một số trường hợp, nhà độc quyền có thể lấy phí

00:08:09.151 --> 00:08:11.321
ở những mức giá khác nhau với những người khác nhau

00:08:11.321 --> 00:08:13.378
phân biệt về giá cả.

00:08:13.378 --> 00:08:16.406
Theo như chúng ta thấy trong bài học tiếp theo,

00:08:16.406 --> 00:08:20.138
phân biệt giá cả giải thích rất nhiều điều về việc sản phẩm được định giá như thế nào

00:08:20.138 --> 00:08:22.884
và nó cũng có một số mặt hại và mặt lợi

00:08:22.884 --> 00:08:24.842
mà chúng ta sẽ bàn luận đến.

00:08:24.842 --> 00:08:26.455
Hẹn gặp lại bạn lúc đó. Xin cảm ơn.

00:08:27.587 --> 00:08:29.252
Bây giờ, nếu bạn muốn tự kiểm tra lại bản thân,

00:08:29.252 --> 00:08:31.389
hãy nhấn vào "Các câu hỏi luyện tập".

00:08:31.389 --> 00:08:34.794
Và hoặc nếu như bạn đã sẵn sàng, hãy cứ nhấn vào nút "Video kế tiếp".

00:08:34.794 --> 00:08:38.733
[âm nhạc]