1 00:00:00,000 --> 00:00:05,178 Translated by: Phanh Ant 2 00:00:09,214 --> 00:00:10,203 Trong buổi nói chuyện cuối cùng của chúng ta về chế độ độc quyền, 3 00:00:11,193 --> 00:00:13,509 chúng ta sẽ cùng thảo luận về cái giá của sự độc quyền ấy, 4 00:00:13,509 --> 00:00:16,458 cũng như những lợi ích tiềm tàng của nó. 5 00:00:21,201 --> 00:00:24,633 Cái giá phải trả chủ yếu nhất của chế độ độc quyền là so với việc cạnh tranh, 6 00:00:24,633 --> 00:00:26,494 độc quyền rất không hiệu quả. 7 00:00:26,494 --> 00:00:30,367 Nó dẫn tới một sự mất mát về những lợi ích từ thương mại hay một sự mất mát lớn khác. 8 00:00:30,367 --> 00:00:32,762 Chúng ta hãy cùng nhớ lại về những lợi ích từ thương mại 9 00:00:32,762 --> 00:00:35,352 cạnh tranh và sau đó chúng ta sẽ so sánh 10 00:00:35,352 --> 00:00:36,765 với chế độ độc quyền. 11 00:00:36,765 --> 00:00:39,232 Ở đây, chúng ta sẽ đơn giản hóa với một đường thẳng gọi là "cầu", 12 00:00:39,232 --> 00:00:41,409 một nền công nghiệp không đổi về giá trị. 13 00:00:41,409 --> 00:00:44,684 Trong trường hợp này, những lợi ích tổng hợp từ thương mại đi thẳng đến khách hàng 14 00:00:44,684 --> 00:00:46,923 ở khu vực màu xanh ngay tại đây. 15 00:00:46,923 --> 00:00:49,873 Bây giờ, chúng ta hãy cùng nhìn xem tổng lợi ích từ thương mại hay tổng phúc lợi 16 00:00:49,873 --> 00:00:51,476 của chế độ độc quyền. 17 00:00:51,476 --> 00:00:54,006 Chúng ta chọn chuẩn đường "cầu" 18 00:00:54,006 --> 00:00:56,691 và đường giá trị không đổi như vậy. 19 00:00:56,691 --> 00:01:00,891 Chúng ta tìm giá cả và lượng lợi nhuận cao nhất theo cách thông thường. 20 00:01:01,674 --> 00:01:05,669 Khách hàng, không ngạc nhiên, thì ít hơn dưới chế độ độc quyền 21 00:01:05,669 --> 00:01:07,677 bởi giá cả trở nên cao hơn. 22 00:01:08,004 --> 00:01:13,276 Bây giờ, một số của thiệt hại của khách hàng được chuyển đến nhà độc quyền 23 00:01:13,276 --> 00:01:16,917 về mặt lợi ích, và theo như kinh tế học, 24 00:01:16,917 --> 00:01:19,738 ít nhất sẽ có ai đó được hưởng những lợi nhuận này. 25 00:01:19,754 --> 00:01:21,848 Vì vậy, sự chuyển giao là trung tính. 26 00:01:22,780 --> 00:01:26,581 Thế nhưng, điều xấu là, tổng phúc lợi 27 00:01:26,581 --> 00:01:30,362 sẽ lại về dưới chế độ độc quyền bởi chẳng ai được hưởng phần này cả, 28 00:01:30,362 --> 00:01:32,303 sự mất mát khổng lồ. 29 00:01:32,303 --> 00:01:36,562 Đây là những giao dịch mà được nhìn từ mặt xã hội thì rất có lợi. 30 00:01:36,562 --> 00:01:41,562 Người có nhu cầu sẽ rất sẵn lòng trả nhiều hơn 31 00:01:41,562 --> 00:01:43,503 so với chi phí để sản xuất những mặt hàng này. 32 00:01:44,291 --> 00:01:47,227 Thế nhưng, những giao dịch này, thì lại không xảy ra. 33 00:01:47,970 --> 00:01:50,892 Mặc dù chúng có lợi cho xã hội, chúng lại không xảy ra 34 00:01:50,892 --> 00:01:55,193 bởi vì chúng không tạo ra lợi nhuận, không có lợi cho cá nhân. 35 00:01:55,570 --> 00:01:57,718 Hãy nghĩ đến một rạp chiếu phim mà trống đến nửa rạp. 36 00:01:58,107 --> 00:02:00,577 Chắc chắn là có những ai đó mà sẽ sẵn lòng xem phim ở mức giá 37 00:02:00,577 --> 00:02:04,816 mà ít lợi nhuận cho rạp nhất có thể, không lợi nhuận chẳng hạn. 38 00:02:05,244 --> 00:02:08,411 Vậy tại sao rạp chiếu phim không hạ thấp giá vé cho những người này? 39 00:02:09,091 --> 00:02:13,446 Bởi vì nếu làm vậy, họ sẽ phải hạ giá cho tất cả mọi người 40 00:02:13,446 --> 00:02:15,964 và điều đó sẽ làm giảm lợi nhuận tổng. 41 00:02:16,815 --> 00:02:18,841 Cho nên bài học cơ bản là như này. 42 00:02:20,437 --> 00:02:23,440 Khách hàng mua một sản phẩm miễn là giá trị của chúng 43 00:02:23,440 --> 00:02:25,168 cao hơn so với giá cả. 44 00:02:25,422 --> 00:02:28,542 Dưới sự cạnh tranh, giá cả sẽ bằng với giá cả cận biên, 45 00:02:28,975 --> 00:02:33,006 vì thế khách hàng sẽ mua từng đơn vị một bởi giá trị của hàng hóa với họ 46 00:02:33,006 --> 00:02:35,741 thì lớn hơn giá cả cận biên. 47 00:02:36,198 --> 00:02:37,894 Điều này rất hiệu quả. 48 00:02:37,894 --> 00:02:41,423 Dưới chế độ độc quyền, khác hàng cũng mua miễn là giá trị 49 00:02:41,423 --> 00:02:45,478 với họ thì cao hơn giá cả, nhưng vì giá cả cao hơn 50 00:02:45,478 --> 00:02:49,964 giá cả cận biên, nên lượng sản xuất ra bị ít đi. 51 00:02:50,379 --> 00:02:52,742 Chúng ta sẽ nhận được những thất thoát trong kinh doanh. 52 00:02:53,757 --> 00:02:55,658 Hãy cùng nhớ lại rằng những mất mát khổng lồ ấy 53 00:02:55,658 --> 00:02:57,406 trông như thế nào trên thực tế. 54 00:02:57,406 --> 00:03:00,828 GSK định giá Combivir là $12.50 cho một viên thuốc. 55 00:03:01,150 --> 00:03:03,764 Giá cả cận biên là 50 cent. 56 00:03:03,764 --> 00:03:08,312 Sự mất mát khổng lồ là giá trị của việc buôn bán mà không xuất hiện 57 00:03:08,312 --> 00:03:11,226 bởi vì giá cả cao hơn giá cả câ cận biên. 58 00:03:11,226 --> 00:03:14,770 Một số người sẽ sẵn lòng và có khả năng chi trả $10 cho một viên thuốc 59 00:03:14,770 --> 00:03:19,086 hay $4, hoặc thậm chí là $1 và những loại giá cả đó 60 00:03:19,086 --> 00:03:23,104 sẽ nhiều hơn việc bao trùm giá cả để sản xuất. 61 00:03:23,799 --> 00:03:25,902 Thế nhưng những giao dịch này không xuất hiện 62 00:03:25,902 --> 00:03:29,108 bởi vì chúng tạo ra lợi nhuận cho GSK. 63 00:03:29,479 --> 00:03:33,648 Rất nhiều nhà độc quyền trên thế giới được sinh ra từ sự tham nhũng trong chính phủ. 64 00:03:33,648 --> 00:03:37,034 Ở Indonesia, Tommy Suharto - con trai của tổng thống, 65 00:03:37,034 --> 00:03:40,643 đã được nhận độc quyền với lợi nhuận cao của cây tử đinh hương. 66 00:03:40,643 --> 00:03:42,263 Anh ta sử dụng lợi nhuận từ chế độ độc quyền ấy 67 00:03:42,263 --> 00:03:43,852 để mua Lamborghini. 68 00:03:43,852 --> 00:03:47,460 Không phải một con xe đâu nhé, anh ta mua cả công ty ấy. 69 00:03:47,951 --> 00:03:50,805 Những loại độc quyền ấy không đáng được trân trọng. 70 00:03:50,805 --> 00:03:53,674 Chúng chỉ có những mặt xấu và chả có mặt lợi cho xã hội nào cả. 71 00:03:54,722 --> 00:03:58,557 Một số nhà độc quyền, mặt khác thì, vẫn có những lợi ích đối trọng. 72 00:03:59,025 --> 00:04:01,881 Xem xét xem điều gì sẽ xảy ra nếu nước Mỹ xóa bỏ sáng chế độc quyền 73 00:04:01,881 --> 00:04:03,628 cho ngành dược. 74 00:04:03,628 --> 00:04:06,349 Cạnh tranh, đúng là sẽ làm giảm giá cả 75 00:04:06,349 --> 00:04:10,932 của những loại thuốc hiện có xuống bằng giá cả cận biên, 76 00:04:10,932 --> 00:04:14,691 ngay khi bằng sáng chế hết hạn, thông thường là trong khoảng 10 đến 15 năm 77 00:04:14,691 --> 00:04:17,142 sau khi thuốc lần đầu du nhập vào thị trường. 78 00:04:17,699 --> 00:04:20,841 Thế nhưng nó tốn khoảng 1 triệu đô 79 00:04:20,841 --> 00:04:24,822 để đưa một loại thuốc bình dân mới vào thị trường ở Mỹ, 80 00:04:24,822 --> 00:04:29,269 và giá R&D thì không được bao gồm trong giá cả cận biên. 81 00:04:29,902 --> 00:04:33,477 Nói như vậy, nó tốn khoảng 1 triệu đô 82 00:04:33,477 --> 00:04:38,331 để sản xuất ra viên thuốc đầu tiên, 50 cent cho viên thứ hai. 83 00:04:39,066 --> 00:04:42,813 50 cent là giá cả cận biên, giá cả của một viên thuốc thêm vào 84 00:04:42,813 --> 00:04:45,121 thế nhưng để đưa viên thuốc đầu tiên ấy vào thị trường 85 00:04:45,121 --> 00:04:47,355 thì tốn đến cả triệu đô. 86 00:04:47,741 --> 00:04:52,096 Nếu như giá cả nhanh chóng bị hạ xuống bằng với giá cận biên, 87 00:04:52,096 --> 00:04:56,062 các công ty sẽ không có khả năng bù lại giá R&D, 88 00:04:56,397 --> 00:04:59,278 và kết quả sẽ là có ít thuốc được sản xuất hơn. 89 00:05:00,469 --> 00:05:03,611 Một khi thuốc được sản xuất, bằng sáng chế, nhà độc quyền 90 00:05:03,611 --> 00:05:06,896 tạo ra sự thiếu hiệu quả, khiến lượng sản xuất ra bị ít đi. 91 00:05:07,353 --> 00:05:10,816 Nhưng bằng sáng chế khuyến khích sản xuất 92 00:05:10,816 --> 00:05:12,988 ra thuốc mới đầu tiên. 93 00:05:13,474 --> 00:05:14,937 Vì thế sẽ có một sự trao đổi. 94 00:05:15,163 --> 00:05:17,876 Nhiều các nhà độc quyền làm giảm hiệu quả ổn định, 95 00:05:17,876 --> 00:05:20,415 lượng sản xuất ra, nhưng có thể làm tăng 96 00:05:20,415 --> 00:05:25,057 hiệu quả động lực, khuyến khích để nghiên cứu và phát triển. 97 00:05:26,908 --> 00:05:29,327 Nguyên lí trao đổi này được áp dụng với cả các mặt hàng khác 98 00:05:29,327 --> 00:05:32,087 với chi phí phát triển cao, không chỉ là dược phẩm. 99 00:05:32,464 --> 00:05:35,385 Những hàng hóa thông tin, mặt hàng như âm nhạc, phim ảnh, 100 00:05:35,385 --> 00:05:37,953 chương trình máy tính, các chất hóa học mới, các vật liệu mới 101 00:05:37,953 --> 00:05:39,450 các công nghệ mới. 102 00:05:39,450 --> 00:05:42,254 Điều này thường sẽ có giá cả phát triển cao 103 00:05:42,254 --> 00:05:44,852 và giá cả sản xuất ra thấp. 104 00:05:44,852 --> 00:05:48,179 Và điều này cho thấy có thể có lợi ích đối với bằng sáng chế 105 00:05:48,179 --> 00:05:50,260 và bảo vệ bản quyền. 106 00:05:50,666 --> 00:05:54,353 Nói chung hơn, đối với những loại mặt hàng này, có một điều lệ về trao đổi 107 00:05:54,353 --> 00:05:56,797 mà chúng ta luôn luôn phải ghi nhớ kĩ. 108 00:05:56,797 --> 00:06:01,657 Tức là giá cả thấp hơn hôm nay có thể dẫn đến ít các ý tưởng mới 109 00:06:01,657 --> 00:06:03,390 trong tương lai. 110 00:06:05,166 --> 00:06:08,301 Ví dụ như nhà sử-kinh tế học thắng giải Nobel, Douglas North, 111 00:06:08,301 --> 00:06:11,916 đã tranh cãi, "Thất bại để phát triển 112 00:06:11,916 --> 00:06:14,407 quyền về tài sản hệ thống trong đổi mới 113 00:06:14,407 --> 00:06:17,654 cho đến tận thời kì hiện đại là nguyên do chính 114 00:06:17,654 --> 00:06:20,726 của tốc độ thay đổi chậm chạp về mặt công nghệ". 115 00:06:21,726 --> 00:06:24,889 Có một cách tốt hơn để tìm hiểu sự mua bán này? 116 00:06:24,965 --> 00:06:26,462 Có thể. 117 00:06:26,462 --> 00:06:29,877 Cho rằng là chính phủ mua một bằng sáng chế về dược 118 00:06:29,877 --> 00:06:34,423 vì tổng lợi nhuận độc quyền của nó và sau đó họ phá nát cái sáng chế ấy ra. 119 00:06:34,985 --> 00:06:38,568 Các đối thủ cạnh tranh sẽ nhảy vào và đưa giá của thuốc 120 00:06:38,568 --> 00:06:40,951 xuống bằng với giá sàn, và chúng ta sẽ có 121 00:06:40,951 --> 00:06:42,676 sự ổn định về giá cả. 122 00:06:42,676 --> 00:06:44,625 Trong cùng thời điểm, bởi vì chính phủ 123 00:06:44,625 --> 00:06:47,841 đã trả cho công ty lợi nhuận độc quyền của họ, 124 00:06:47,841 --> 00:06:50,658 chúng ta vẫn sẽ có rất nhiều động lực để làm nghiên cứu 125 00:06:50,658 --> 00:06:53,425 và phát triển hiệu quả động lực. 126 00:06:53,425 --> 00:06:55,887 Và sau đó chúng ta sẽ đạt được lợi ích về mọi mặt. 127 00:06:55,887 --> 00:06:58,923 Dĩ nhiên, cũng có thể sẽ có một số mặt trái. 128 00:06:58,923 --> 00:07:01,441 Thuế cao hơn cho bằng sáng chế cũng có 129 00:07:01,441 --> 00:07:03,890 những mất mát khổng lồ, và có thể có khó khăn 130 00:07:03,890 --> 00:07:06,840 để nói chính xác một bằng sáng chế đáng giá bao nhiêu. 131 00:07:07,113 --> 00:07:09,346 Và cũng có thể có sự tham nhũng. 132 00:07:09,346 --> 00:07:11,964 Tuy vậy, đây là một ý tưởng mà chúng ta đang nghĩ đến, 133 00:07:11,964 --> 00:07:14,240 và có thể là khá xứng đáng để thử nghiệm. 134 00:07:15,277 --> 00:07:18,172 Phần thưởng cũng là một cách khác để tìm hiểu về sự trao đổi. 135 00:07:18,500 --> 00:07:21,086 Còn về phần cổ phiếu, ý tưởng là một công ty 136 00:07:21,086 --> 00:07:24,227 sẽ được đề nghị trước cái giá R&D của nó. 137 00:07:24,330 --> 00:07:27,129 Thế nhưng chính phủ chỉ trả cho công ty 138 00:07:27,129 --> 00:07:29,270 nếu như công ty đó đạt được một thành tựu nhất định. 139 00:07:29,270 --> 00:07:31,894 Và nếu đạt được thành tựu đó, công nghệ ấy 140 00:07:31,894 --> 00:07:35,017 sẽ được đưa tới công chúng và sử dụng bởi tất cả mọi người. 141 00:07:35,512 --> 00:07:38,055 Ví dụ như, SpaceShipOne, đã thắng 10 triệu đô-la 142 00:07:38,055 --> 00:07:41,741 cho việc trở thành công ty tư nhân đầu tiên phát triển tên lửa có người lái 143 00:07:41,741 --> 00:07:43,660 mà có khả năng ra ngoài vũ trụ và quay trở về 144 00:07:43,660 --> 00:07:45,573 trong một khoảng thời gian ngắn. 145 00:07:45,573 --> 00:07:47,908 Và những giải thưởng đang được sử dụng càng ngày càng nhiều hơn. 146 00:07:47,908 --> 00:07:50,187 Chính phủ đã thiết lập một giải thưởng cho bóng đèn điện tốt hơn, 147 00:07:50,187 --> 00:07:53,014 ví dụ như vậy, và kết quả thì khá tốt. 148 00:07:53,680 --> 00:07:56,556 Cũng có một cách thứ ba để tìm hiểu về sự trao đổi. 149 00:07:57,103 --> 00:08:01,036 Bạn có để ý rằng, ví dụ như, chúng ta thường giả định rằng, 150 00:08:01,036 --> 00:08:03,553 nhà độc quyền phải thu phí bằng nhau 151 00:08:03,553 --> 00:08:05,016 cho tất cả mọi người. 152 00:08:05,016 --> 00:08:07,207 Điều này liệu có thật sự đúng? 153 00:08:07,207 --> 00:08:09,151 Trong một số trường hợp, nhà độc quyền có thể lấy phí 154 00:08:09,151 --> 00:08:11,321 ở những mức giá khác nhau với những người khác nhau 155 00:08:11,321 --> 00:08:13,378 phân biệt về giá cả. 156 00:08:13,378 --> 00:08:16,406 Theo như chúng ta thấy trong bài học tiếp theo, 157 00:08:16,406 --> 00:08:20,138 phân biệt giá cả giải thích rất nhiều điều về việc sản phẩm được định giá như thế nào 158 00:08:20,138 --> 00:08:22,884 và nó cũng có một số mặt hại và mặt lợi 159 00:08:22,884 --> 00:08:24,842 mà chúng ta sẽ bàn luận đến. 160 00:08:24,842 --> 00:08:26,455 Hẹn gặp lại bạn lúc đó. Xin cảm ơn. 161 00:08:27,587 --> 00:08:29,252 Bây giờ, nếu bạn muốn tự kiểm tra lại bản thân, 162 00:08:29,252 --> 00:08:31,389 hãy nhấn vào "Các câu hỏi luyện tập". 163 00:08:31,389 --> 00:08:34,794 Và hoặc nếu như bạn đã sẵn sàng, hãy cứ nhấn vào nút "Video kế tiếp". 164 00:08:34,794 --> 00:08:38,733 [âm nhạc]