0:00:07.104,0:00:08.594
W roku 2004

0:00:08.594,0:00:10.674
nowa spółka Vemma Nutrition

0:00:10.674,0:00:13.434
wyszła z przełomową propozycją

0:00:13.434,0:00:17.104
pełnej płacy za niepełny etat.

0:00:17.104,0:00:19.184
Vemma kierowała ofertę do każdego,

0:00:19.184,0:00:22.904
bez względu na doświadczenie[br]czy wykształcenie.

0:00:22.904,0:00:25.374
Tylko dwa kroki i można zarabiać:

0:00:25.374,0:00:29.434
zakup zestawu płynnych preparatów[br]odżywczych za 500-600 dolarów

0:00:29.434,0:00:32.584
oraz zwerbowanie dwóch osób,[br]które zrobią to samo.

0:00:32.585,0:00:34.845
Spółka Vemma Nutrition szybko rosła,

0:00:34.845,0:00:36.395
zyskując globalny zasięg,

0:00:36.395,0:00:41.145
w szczytowym okresie werbując[br]30 tysięcy nowych członków miesięcznie.

0:00:41.145,0:00:42.841
Był tylko jeden problem.

0:00:42.841,0:00:48.611
Chociaż roczny przychód w 2013 roku[br]wynosił 200 mln. dolarów,

0:00:48.611,0:00:52.865
ogromna większość uczestników[br]zarobiła mniej niż wpłaciła.

0:00:52.865,0:00:56.226
Vemmie postawiono w końcu zarzut[br]prowadzenia piramidy finansowej,

0:00:56.226,0:00:57.556
pospolitego oszustwa,

0:00:57.556,0:00:58.826
w którym zarabia się

0:00:58.826,0:01:01.736
na wpłatach od kolejnych zwerbowanych.

0:01:01.736,0:01:04.606
Zwykle inicjator pozyskuje pierwszą grupę,

0:01:04.606,0:01:06.956
która płaci wpisowe i promuje projekt.

0:01:06.956,0:01:08.896
Zachęca się ich do rekrutowania innych

0:01:08.896,0:01:12.116
obietnicą procentu od nowych wpłat,

0:01:12.116,0:01:14.996
z których część trafi też do założyciela.

0:01:14.996,0:01:17.846
Taki model powtarza się[br]w każdej nowej grupie,

0:01:17.846,0:01:21.946
a pieniądze od nowych nabytków[br]trafiają do werbowników.

0:01:21.946,0:01:23.795
Różni się to od schematu Ponziego,

0:01:23.795,0:01:25.605
gdzie to założyciele werbują nowych,

0:01:25.605,0:01:28.915
po cichu wykorzystując ich wpisowe[br]na opłacenie istniejących członków,

0:01:28.915,0:01:32.465
przekonanych, że pieniądze[br]pochodzą z legalnych inwestycji.

0:01:32.465,0:01:34.445
Kiedy piramida finansowa rośnie,

0:01:34.445,0:01:37.905
nowym rekrutom coraz trudniej zarobić,

0:01:37.905,0:01:42.225
ponieważ liczba uczestników[br]rośnie wykładniczo.

0:01:42.225,0:01:46.965
Weźmy schemat, gdzie trzeba zwerbować[br]sześć osób, aby mieć jakiś zysk.

0:01:46.965,0:01:49.400
Na początek założyciel werbuje sześć osób,

0:01:49.400,0:01:51.810
a każda z nich werbuje sześć następnych.

0:01:51.810,0:01:54.940
W drugiej rundzie jest 36 osób,

0:01:54.940,0:01:57.490
z których każda werbuje sześć,

0:01:57.490,0:02:01.150
w sumie 216 nowych rekrutów.

0:02:01.150,0:02:03.100
W dwunastej rundzie naboru

0:02:03.100,0:02:07.100
2,1 miliardów nowoprzyjętych[br]musiałoby zwerbować

0:02:07.100,0:02:11.000
kolejne 13 miliardów, żeby zarobić

0:02:11.000,0:02:14.120
- więcej niż całą ludność świata.

0:02:14.120,0:02:15.250
W takim scenariuszu

0:02:15.250,0:02:16.750
najnowsi rekruci,

0:02:16.750,0:02:19.850
ponad 80% uczestników systemu,

0:02:19.850,0:02:22.480
tracą wszystkie wpłacone pieniądze.

0:02:22.480,0:02:23.940
W prawdziwym życiu

0:02:23.940,0:02:27.030
wielu pierwszych uczestników też traci.

0:02:27.030,0:02:29.820
W większości krajów[br]piramidy finansowe są nielegalne,

0:02:29.820,0:02:31.910
ale trudno je wykryć.

0:02:31.910,0:02:34.259
Występują pod wieloma postaciami,

0:02:34.259,0:02:36.049
w tym grup podarunkowych,

0:02:36.049,0:02:39.679
klubów inwestycyjnych[br]lub spółek marketingu sieciowego.

0:02:39.679,0:02:44.119
Różnica między piramidą a legalnym[br]marketingiem sieciowym

0:02:44.119,0:02:46.089
jest bardzo mglista.

0:02:46.089,0:02:47.659
W teorii

0:02:47.659,0:02:50.239
w spółkach marketingu sieciowego

0:02:50.239,0:02:54.619
zarabia się głównie na sprzedaży[br]konkretnego produktu bądź usługi

0:02:54.619,0:02:56.103
klientom detalicznym,

0:02:56.103,0:03:01.063
a piramidy płacą za werbunek[br]nowych sprzedawców.

0:03:01.063,0:03:02.380
Jednak w praktyce

0:03:02.380,0:03:05.670
w wielu firmach marketingu[br]sieciowego nie da się

0:03:05.670,0:03:08.400
zarobić jedynie na sprzedaży.

0:03:08.400,0:03:11.510
Wiele piramid finansowych,[br]tak jak Vemma Nutrition,

0:03:11.510,0:03:15.320
udaje legalne spółki[br]marketingu sieciowego,

0:03:15.320,0:03:19.790
wykorzystując produkt bądź usługę,[br]aby ukryć model płać-i-werbuj.

0:03:19.790,0:03:25.413
Wiele piramid wykorzystuje[br]istniejące zaufanie wspólnot religijnych,

0:03:25.413,0:03:28.611
skupisk imigrantów[br]czy innych zżytych grup.

0:03:28.611,0:03:32.291
Pierwszych zwerbowanych zachęca się[br]do zachwalania dobrych doświadczeń

0:03:32.291,0:03:34.641
zanim jeszcze zobaczą pieniądze.

0:03:34.641,0:03:37.171
Następni idą za ich przykładem

0:03:37.171,0:03:39.311
i piramida rozrasta się,

0:03:39.311,0:03:43.521
zanim stanie się oczywiste,[br]że większość uczestników nie zarabia.

0:03:43.521,0:03:46.766
Często ofiarom wstyd się przyznać.

0:03:46.766,0:03:51.176
Piramidy mamią obietnicą[br]szansy zawodowej i samodzielności.

0:03:51.176,0:03:53.586
Nie doczekawszy się pieniędzy,

0:03:53.586,0:03:56.566
uczestnicy obwiniają siebie[br]a nie piramidę

0:03:56.566,0:04:00.326
za brak wytrwałości w dążeniu[br]do obiecanych zysków.

0:04:00.326,0:04:02.076
Niektóre ofiary nadal próbują

0:04:02.076,0:04:04.146
i inwestują w różne przekręty,

0:04:04.146,0:04:06.636
za każdym razem tracąc pieniądze.

0:04:06.636,0:04:08.472
Mimo tych wszystkich czynników

0:04:08.472,0:04:11.492
istnieją sposoby wykrycia piramidy.

0:04:11.492,0:04:13.772
Ważnym ostrzeżeniem jest presja czasu.

0:04:13.772,0:04:19.232
Strzeż się wskazówek typu: "działaj[br]szybko albo stracisz szansę życia".

0:04:19.232,0:04:24.392
Podejrzane są też obietnice[br]zmieniających życie dochodów.

0:04:24.392,0:04:28.170
Na koniec, legalny marketing[br]sieciowy nie powinien wymagać

0:04:28.170,0:04:33.440
opłaty za możliwość sprzedaży[br]produktu bądź usługi.

0:04:33.440,0:04:37.380
Piramidy finansowe[br]ogromnie szkodzą jednostkom,

0:04:37.380,0:04:40.980
społecznościom, a nawet krajom.

0:04:40.980,0:04:42.830
Jednak ogień można zwalczać ogniem,

0:04:42.830,0:04:45.560
wysyłając ten filmik trzem znajomym

0:04:45.274,0:04:48.564
i zachęcając ich do tego samego.