1
00:00:07,104 --> 00:00:08,434
In 2004

2
00:00:08,434 --> 00:00:10,674
bood een nieuw bedrijf
genaamd Vemma Nutrition

3
00:00:10,674 --> 00:00:13,434
een unieke kans aan,

4
00:00:13,434 --> 00:00:17,104
waarbij men een voltijdsalaris
kon verdienen met een deeltijdbaan.

5
00:00:17,104 --> 00:00:19,184
Vemma's aanbod was gericht op iedereen,

6
00:00:19,184 --> 00:00:22,364
ongeacht werkervaring of vooropleiding.

7
00:00:22,904 --> 00:00:25,444
Er waren twee stappen nodig
om aan de slag te gaan:

8
00:00:25,444 --> 00:00:29,434
koop hun vloeibare voedingspakket
voor 500 á 600 dollar

9
00:00:29,434 --> 00:00:32,584
en haal twee potentiële leden over
om dit ook te doen.

10
00:00:32,585 --> 00:00:34,725
Vemma Nutrition breidde zich sterk uit

11
00:00:34,725 --> 00:00:36,435
en werd een internationaal bedrijf

12
00:00:36,435 --> 00:00:40,565
dat op het hoogtepunt 30.000
nieuwe leden per maand binnenbracht.

13
00:00:41,145 --> 00:00:43,111
Er was alleen een probleem --

14
00:00:43,111 --> 00:00:48,561
hoewel het bedrijf een jaarlijkse omzet
van 200 miljoen dollar boekte in 2013,

15
00:00:48,611 --> 00:00:52,715
verdienden de meeste deelnemers
minder dan ze hadden ingelegd.

16
00:00:52,715 --> 00:00:56,146
Vemma werd uiteindelijk veroordeeld
voor het leiden van een piramidespel:

17
00:00:56,146 --> 00:00:57,486
een gangbare vorm van fraude

18
00:00:57,486 --> 00:00:58,826
waarbij leden geld verdienen

19
00:00:58,826 --> 00:01:01,656
door anderen over te halen om mee te doen.

20
00:01:01,656 --> 00:01:05,376
Doorgaans verzoekt de oprichter de eerste
deelnemersgroep om geld in te leggen

21
00:01:05,376 --> 00:01:07,056
en het piramidespel te promoten.

22
00:01:07,056 --> 00:01:08,966
Vervolgens werft de groep nieuwe leden

23
00:01:08,966 --> 00:01:12,296
en ontvangt zoals beloofd een deel
van wat diegenen inleggen,

24
00:01:12,296 --> 00:01:14,986
terwijl de oprichter
ook een deel ontvangt.

25
00:01:14,986 --> 00:01:17,846
Het patroon herhaalt zich
bij elke nieuwe deelnemersgroep

26
00:01:17,846 --> 00:01:21,816
waarbij uitbetalingen doorgesluisd 
worden naar de rekruteerders.

27
00:01:21,816 --> 00:01:23,755
Dit verschilt met een Ponzifraude,

28
00:01:23,755 --> 00:01:25,595
waar de oprichters nieuwe leden werven

29
00:01:25,595 --> 00:01:28,905
wiens inleg in het geheim wordt 
overgemaakt naar huidige leden,

30
00:01:28,905 --> 00:01:32,525
die denken dat het uitbetaalde geld
uit legitieme investeringen komen.

31
00:01:32,525 --> 00:01:34,555
Zodra een piramidespel zich uitbreidt,

32
00:01:34,555 --> 00:01:38,135
wordt het voor nieuwe leden
steeds moeilijker om geld te verdienen.

33
00:01:38,135 --> 00:01:42,225
Dit komt door het aantal deelnemers
dat exponentieel groeit.

34
00:01:42,225 --> 00:01:45,925
Kijk bijvoorbeeld naar de constructie
waarbij elke persoon zes anderen werft

35
00:01:45,925 --> 00:01:46,925
om winst te maken.

36
00:01:46,925 --> 00:01:49,510
De oprichter werft zes personen
om aan de slag te gaan

37
00:01:49,510 --> 00:01:51,810
en elk van hen werft zes personen.

38
00:01:51,810 --> 00:01:54,940
De tweede wervingsronde
bestaat uit 36 personen

39
00:01:54,940 --> 00:01:57,490
die op hun beurt zes personen werven --

40
00:01:57,490 --> 00:02:01,150
in totaal 216 nieuwe leden.

41
00:02:01,150 --> 00:02:03,100
Vanaf de twaalfde wervingsronde

42
00:02:03,100 --> 00:02:06,280
zullen de 2,1 miljard nieuwste leden

43
00:02:06,280 --> 00:02:11,190
in totaal meer dan 13 miljard personen
moeten werven om geld te verdienen --

44
00:02:11,190 --> 00:02:14,120
meer dan de gehele wereldbevolking.

45
00:02:14,120 --> 00:02:15,250
In dit scenario

46
00:02:15,250 --> 00:02:16,860
verliezen de nieuwste leden,

47
00:02:16,860 --> 00:02:19,850
meer dan 80% van de betrokkenen
in het piramidespel,

48
00:02:19,850 --> 00:02:22,480
al het geld dat ze hebben ingelegd.

49
00:02:22,480 --> 00:02:23,940
En in werkelijkheid,

50
00:02:23,940 --> 00:02:27,030
verliezen ook veel
vroege instappers de strijd.

51
00:02:27,030 --> 00:02:29,820
Piramidespelen zijn
in de meeste landen illegaal,

52
00:02:29,820 --> 00:02:31,910
maar ze zijn moeilijk te herkennen.

53
00:02:31,910 --> 00:02:34,259
Ze worden weergegeven
in verschillende vormen

54
00:02:34,259 --> 00:02:36,049
zoals cadeau-acties,

55
00:02:36,049 --> 00:02:39,679
multi-levelmarketingbedrijven
en beleggingsclubs.

56
00:02:39,679 --> 00:02:43,949
Piramidespelen en legitieme
multi-levelmarketingbedrijven

57
00:02:43,949 --> 00:02:46,089
zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden.

58
00:02:46,089 --> 00:02:47,519
In theorie is het verschil

59
00:02:47,519 --> 00:02:50,239
dat de leden van
multi-levelmarketingbedrijven

60
00:02:50,239 --> 00:02:54,619
vooral vergoeding krijgen voor de verkoop
van een bepaald product of dienst

61
00:02:54,619 --> 00:02:56,103
aan retailklanten,

62
00:02:56,103 --> 00:02:58,793
terwijl piramidespelen hun leden
vooral vergoeding geven

63
00:02:58,793 --> 00:03:01,063
voor het werven van nieuwe verkopers.

64
00:03:01,063 --> 00:03:02,380
In de praktijk

65
00:03:02,380 --> 00:03:06,190
maken veel multi-levelmarketingbedrijven
het onmogelijk voor leden

66
00:03:06,190 --> 00:03:08,520
om puur en alleen
via verkoop winst te maken.

67
00:03:08,520 --> 00:03:11,510
En veel piramidespelen
zoals Vemma Nutrition

68
00:03:11,510 --> 00:03:15,140
doen zich voor als legale
multi-levelmarketingbedrijven,

69
00:03:15,140 --> 00:03:16,900
door middel van een product of dienst

70
00:03:16,900 --> 00:03:19,790
om het piramidesysteem te maskeren.

71
00:03:19,790 --> 00:03:25,413
Veel piramidespelen profiteren ook
van het bestaande vertrouwen in kerken,

72
00:03:25,413 --> 00:03:28,611
immigrantengemeenschappen
of andere hechte groepen.

73
00:03:28,611 --> 00:03:32,181
Het geringe ledenaantal wordt aangezet
om positief verslag uit te brengen

74
00:03:32,181 --> 00:03:34,641
voordat ze werkelijk winst
beginnen te maken.

75
00:03:34,641 --> 00:03:37,021
Anderen in hun netwerk
treden in hun voetsporen

76
00:03:37,021 --> 00:03:39,311
en het systeem breidt zich gigantisch uit

77
00:03:39,311 --> 00:03:43,521
voordat duidelijk wordt dat de meeste
leden eigenlijk geen winst maken.

78
00:03:43,521 --> 00:03:46,766
Vaak schamen de gedupeerden zich
en houden zich gedeisd.

79
00:03:46,766 --> 00:03:48,306
Piramidespelen verleiden mensen

80
00:03:48,306 --> 00:03:51,186
met de belofte op kansen en autonomie.

81
00:03:51,186 --> 00:03:53,586
Wanneer leden dus geen geld verdienen,

82
00:03:53,586 --> 00:03:56,526
kunnen ze dat zichzelf verwijten
in plaats van het systeem.

83
00:03:56,526 --> 00:04:00,356
Ze denken dat ze niet vasthoudend genoeg
waren om het beloofde geld te krijgen.

84
00:04:00,356 --> 00:04:02,116
Sommige gedupeerden zetten door,

85
00:04:02,116 --> 00:04:04,146
investeren in meerdere piramidespelen

86
00:04:04,146 --> 00:04:06,636
en verliezen telkens weer geld.

87
00:04:06,636 --> 00:04:08,472
Ondanks al deze factoren

88
00:04:08,472 --> 00:04:11,492
zijn er manieren om
een piramidespel te herkennen.

89
00:04:11,492 --> 00:04:13,772
Tijdsdruk is een alarmerend signaal --

90
00:04:13,772 --> 00:04:15,812
wees op je hoede voor aanwijzingen als:

91
00:04:15,812 --> 00:04:19,232
'doe nu mee of loop 
de kans van je leven mis.'

92
00:04:19,232 --> 00:04:24,392
Beloftes voor grote, levensveranderende 
inkomens zijn ook verdacht.

93
00:04:24,392 --> 00:04:28,160
En tot slot: een legitiem 
multi-levelmarketingbedrijf

94
00:04:28,160 --> 00:04:33,440
zou leden geen geld moeten laten inleggen
voor de verkoop van een product of dienst.

95
00:04:33,440 --> 00:04:37,380
Piramidespelen kunnen een vernietigende 
werking hebben op individuen,

96
00:04:37,380 --> 00:04:40,980
gemeenschappen en zelfs hele landen.

97
00:04:40,980 --> 00:04:42,700
Maar je kan vuur met vuur bestrijden

98
00:04:42,700 --> 00:04:45,694
door deze video naar drie mensen 
uit je sociale kring te sturen

99
00:04:45,694 --> 00:04:48,564
en hen aan te sporen 
om dit ook te doen.