0:00:07.104,0:00:08.434 In 2004 0:00:08.434,0:00:10.674 bood een nieuw bedrijf[br]genaamd Vemma Nutrition 0:00:10.674,0:00:13.434 een unieke kans aan, 0:00:13.434,0:00:17.104 waarbij men een voltijdsalaris[br]kon verdienen met een deeltijdbaan. 0:00:17.104,0:00:19.184 Vemma's aanbod was gericht op iedereen, 0:00:19.184,0:00:22.364 ongeacht werkervaring of vooropleiding. 0:00:22.904,0:00:25.444 Er waren twee stappen nodig[br]om aan de slag te gaan: 0:00:25.444,0:00:29.434 koop hun vloeibare voedingspakket[br]voor 500 á 600 dollar 0:00:29.434,0:00:32.584 en haal twee potentiële leden over[br]om dit ook te doen. 0:00:32.585,0:00:34.725 Vemma Nutrition breidde zich sterk uit 0:00:34.725,0:00:36.435 en werd een internationaal bedrijf 0:00:36.435,0:00:40.565 dat op het hoogtepunt 30.000[br]nieuwe leden per maand binnenbracht. 0:00:41.145,0:00:43.111 Er was alleen een probleem -- 0:00:43.111,0:00:48.561 hoewel het bedrijf een jaarlijkse omzet[br]van 200 miljoen dollar boekte in 2013, 0:00:48.611,0:00:52.715 verdienden de meeste deelnemers[br]minder dan ze hadden ingelegd. 0:00:52.715,0:00:56.146 Vemma werd uiteindelijk veroordeeld[br]voor het leiden van een piramidespel: 0:00:56.146,0:00:57.486 een gangbare vorm van fraude 0:00:57.486,0:00:58.826 waarbij leden geld verdienen 0:00:58.826,0:01:01.656 door anderen over te halen om mee te doen. 0:01:01.656,0:01:05.376 Doorgaans verzoekt de oprichter de eerste[br]deelnemersgroep om geld in te leggen 0:01:05.376,0:01:07.056 en het piramidespel te promoten. 0:01:07.056,0:01:08.966 Vervolgens werft de groep nieuwe leden 0:01:08.966,0:01:12.296 en ontvangt zoals beloofd een deel[br]van wat diegenen inleggen, 0:01:12.296,0:01:14.986 terwijl de oprichter[br]ook een deel ontvangt. 0:01:14.986,0:01:17.846 Het patroon herhaalt zich[br]bij elke nieuwe deelnemersgroep 0:01:17.846,0:01:21.816 waarbij uitbetalingen doorgesluisd [br]worden naar de rekruteerders. 0:01:21.816,0:01:23.755 Dit verschilt met een Ponzifraude, 0:01:23.755,0:01:25.595 waar de oprichters nieuwe leden werven 0:01:25.595,0:01:28.905 wiens inleg in het geheim wordt [br]overgemaakt naar huidige leden, 0:01:28.905,0:01:32.525 die denken dat het uitbetaalde geld[br]uit legitieme investeringen komen. 0:01:32.525,0:01:34.555 Zodra een piramidespel zich uitbreidt, 0:01:34.555,0:01:38.135 wordt het voor nieuwe leden[br]steeds moeilijker om geld te verdienen. 0:01:38.135,0:01:42.225 Dit komt door het aantal deelnemers[br]dat exponentieel groeit. 0:01:42.225,0:01:45.925 Kijk bijvoorbeeld naar de constructie[br]waarbij elke persoon zes anderen werft 0:01:45.925,0:01:46.925 om winst te maken. 0:01:46.925,0:01:49.510 De oprichter werft zes personen[br]om aan de slag te gaan 0:01:49.510,0:01:51.810 en elk van hen werft zes personen. 0:01:51.810,0:01:54.940 De tweede wervingsronde[br]bestaat uit 36 personen 0:01:54.940,0:01:57.490 die op hun beurt zes personen werven -- 0:01:57.490,0:02:01.150 in totaal 216 nieuwe leden. 0:02:01.150,0:02:03.100 Vanaf de twaalfde wervingsronde 0:02:03.100,0:02:06.280 zullen de 2,1 miljard nieuwste leden 0:02:06.280,0:02:11.190 in totaal meer dan 13 miljard personen[br]moeten werven om geld te verdienen -- 0:02:11.190,0:02:14.120 meer dan de gehele wereldbevolking. 0:02:14.120,0:02:15.250 In dit scenario 0:02:15.250,0:02:16.860 verliezen de nieuwste leden, 0:02:16.860,0:02:19.850 meer dan 80% van de betrokkenen[br]in het piramidespel, 0:02:19.850,0:02:22.480 al het geld dat ze hebben ingelegd. 0:02:22.480,0:02:23.940 En in werkelijkheid, 0:02:23.940,0:02:27.030 verliezen ook veel[br]vroege instappers de strijd. 0:02:27.030,0:02:29.820 Piramidespelen zijn[br]in de meeste landen illegaal, 0:02:29.820,0:02:31.910 maar ze zijn moeilijk te herkennen. 0:02:31.910,0:02:34.259 Ze worden weergegeven[br]in verschillende vormen 0:02:34.259,0:02:36.049 zoals cadeau-acties, 0:02:36.049,0:02:39.679 multi-levelmarketingbedrijven[br]en beleggingsclubs. 0:02:39.679,0:02:43.949 Piramidespelen en legitieme[br]multi-levelmarketingbedrijven 0:02:43.949,0:02:46.089 zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden. 0:02:46.089,0:02:47.519 In theorie is het verschil 0:02:47.519,0:02:50.239 dat de leden van[br]multi-levelmarketingbedrijven 0:02:50.239,0:02:54.619 vooral vergoeding krijgen voor de verkoop[br]van een bepaald product of dienst 0:02:54.619,0:02:56.103 aan retailklanten, 0:02:56.103,0:02:58.793 terwijl piramidespelen hun leden[br]vooral vergoeding geven 0:02:58.793,0:03:01.063 voor het werven van nieuwe verkopers. 0:03:01.063,0:03:02.380 In de praktijk 0:03:02.380,0:03:06.190 maken veel multi-levelmarketingbedrijven[br]het onmogelijk voor leden 0:03:06.190,0:03:08.520 om puur en alleen[br]via verkoop winst te maken. 0:03:08.520,0:03:11.510 En veel piramidespelen[br]zoals Vemma Nutrition 0:03:11.510,0:03:15.140 doen zich voor als legale[br]multi-levelmarketingbedrijven, 0:03:15.140,0:03:16.900 door middel van een product of dienst 0:03:16.900,0:03:19.790 om het piramidesysteem te maskeren. 0:03:19.790,0:03:25.413 Veel piramidespelen profiteren ook[br]van het bestaande vertrouwen in kerken, 0:03:25.413,0:03:28.611 immigrantengemeenschappen[br]of andere hechte groepen. 0:03:28.611,0:03:32.181 Het geringe ledenaantal wordt aangezet[br]om positief verslag uit te brengen 0:03:32.181,0:03:34.641 voordat ze werkelijk winst[br]beginnen te maken. 0:03:34.641,0:03:37.021 Anderen in hun netwerk[br]treden in hun voetsporen 0:03:37.021,0:03:39.311 en het systeem breidt zich gigantisch uit 0:03:39.311,0:03:43.521 voordat duidelijk wordt dat de meeste[br]leden eigenlijk geen winst maken. 0:03:43.521,0:03:46.766 Vaak schamen de gedupeerden zich[br]en houden zich gedeisd. 0:03:46.766,0:03:48.306 Piramidespelen verleiden mensen 0:03:48.306,0:03:51.186 met de belofte op kansen en autonomie. 0:03:51.186,0:03:53.586 Wanneer leden dus geen geld verdienen, 0:03:53.586,0:03:56.526 kunnen ze dat zichzelf verwijten[br]in plaats van het systeem. 0:03:56.526,0:04:00.356 Ze denken dat ze niet vasthoudend genoeg[br]waren om het beloofde geld te krijgen. 0:04:00.356,0:04:02.116 Sommige gedupeerden zetten door, 0:04:02.116,0:04:04.146 investeren in meerdere piramidespelen 0:04:04.146,0:04:06.636 en verliezen telkens weer geld. 0:04:06.636,0:04:08.472 Ondanks al deze factoren 0:04:08.472,0:04:11.492 zijn er manieren om[br]een piramidespel te herkennen. 0:04:11.492,0:04:13.772 Tijdsdruk is een alarmerend signaal -- 0:04:13.772,0:04:15.812 wees op je hoede voor aanwijzingen als: 0:04:15.812,0:04:19.232 'doe nu mee of loop [br]de kans van je leven mis.' 0:04:19.232,0:04:24.392 Beloftes voor grote, levensveranderende [br]inkomens zijn ook verdacht. 0:04:24.392,0:04:28.160 En tot slot: een legitiem [br]multi-levelmarketingbedrijf 0:04:28.160,0:04:33.440 zou leden geen geld moeten laten inleggen[br]voor de verkoop van een product of dienst. 0:04:33.440,0:04:37.380 Piramidespelen kunnen een vernietigende [br]werking hebben op individuen, 0:04:37.380,0:04:40.980 gemeenschappen en zelfs hele landen. 0:04:40.980,0:04:42.700 Maar je kan vuur met vuur bestrijden 0:04:42.700,0:04:45.694 door deze video naar drie mensen [br]uit je sociale kring te sturen 0:04:45.694,0:04:48.564 en hen aan te sporen [br]om dit ook te doen.