[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:00.00,0:00:32.95,Default,,0000,0000,0000,,Mówią, że aby zostać poetą,\Ntrzeba choć raz zejść do piekła. Dialogue: 0,0:00:32.98,0:00:35.78,Default,,0000,0000,0000,,Gdy pierwszy raz weszłam do więzienia Dialogue: 0,0:00:35.78,0:00:45.07,Default,,0000,0000,0000,,nie zdziwił mnie ciągły trzask\Nkłódek, drzwi i krat Dialogue: 0,0:00:45.11,0:00:49.07,Default,,0000,0000,0000,,ani nic, co wcześniej sobie wyobrażałam. Dialogue: 0,0:00:49.10,0:00:53.89,Default,,0000,0000,0000,,Może dlatego, że to więzienie znajduje się\Nna dość otwartej przestrzeni. Dialogue: 0,0:00:53.92,0:00:56.46,Default,,0000,0000,0000,,Widać niebo. Dialogue: 0,0:00:56.49,0:01:00.07,Default,,0000,0000,0000,,Widać latające mewy i wydaje ci się,\Nże obok jest morze, Dialogue: 0,0:01:00.11,0:01:03.10,Default,,0000,0000,0000,,że jesteś blisko plaży. Dialogue: 0,0:01:03.13,0:01:10.22,Default,,0000,0000,0000,,Ale tak naprawdę mewy przylatują\Nna pobliskie wysypisko śmieci. Dialogue: 0,0:01:10.25,0:01:16.85,Default,,0000,0000,0000,,Weszłam dalej i zobaczyłam\Nwięźniów na korytarzach. Dialogue: 0,0:01:16.89,0:01:21.07,Default,,0000,0000,0000,,Zdałam sobie sprawę, że równie dobrze Dialogue: 0,0:01:21.10,0:01:24.68,Default,,0000,0000,0000,,mogłabym to być ja. Dialogue: 0,0:01:24.72,0:01:31.22,Default,,0000,0000,0000,,Mieć inną przeszłość, otoczenie, los. Dialogue: 0,0:01:31.26,0:01:38.61,Default,,0000,0000,0000,,Bo nikt nie wybiera miejsca,\Nw którym się rodzi. Dialogue: 0,0:01:40.00,0:01:43.46,Default,,0000,0000,0000,,W 2009 zaproszono mnie \Ndo udziału w projekcie Dialogue: 0,0:01:43.50,0:01:48.83,Default,,0000,0000,0000,,Uniwersytetu Narodowego\Nz San Martín, w więzieniu nr 48, Dialogue: 0,0:01:48.86,0:01:52.08,Default,,0000,0000,0000,,gdzie miałam poprowadzić\Nwarsztaty literackie. Dialogue: 0,0:01:52.12,0:01:58.53,Default,,0000,0000,0000,,Służba więzienna odstąpiła\Nczęść terenu więzienia, Dialogue: 0,0:01:58.56,0:02:04.51,Default,,0000,0000,0000,,na którym postawiono\Npawilon uniwersytecki. Dialogue: 0,0:02:04.54,0:02:07.23,Default,,0000,0000,0000,,Podczas pierwszego spotkania z więźniami Dialogue: 0,0:02:07.26,0:02:10.78,Default,,0000,0000,0000,,spytałam ich, dlaczego poprosili\No warsztaty literackie. Dialogue: 0,0:02:10.81,0:02:14.36,Default,,0000,0000,0000,,Powiedzieli, że chcieli przelać na papier Dialogue: 0,0:02:14.39,0:02:19.89,Default,,0000,0000,0000,,wszystko, czego nie mogli \Npowiedzieć ani zrobić. Dialogue: 0,0:02:19.92,0:02:26.24,Default,,0000,0000,0000,,Wtedy zdecydowałam, \Nże wprowadzę do więzienia poezję. Dialogue: 0,0:02:26.27,0:02:30.01,Default,,0000,0000,0000,,Spytałam, co o tym sądzą Dialogue: 0,0:02:30.04,0:02:31.75,Default,,0000,0000,0000,,i czy wiedzą, czym jest poezja. Dialogue: 0,0:02:31.78,0:02:38.35,Default,,0000,0000,0000,,Nikt nie miał pojęcia. Dialogue: 0,0:02:38.38,0:02:42.52,Default,,0000,0000,0000,,Poza tym uświadomili mi, \Nże te warsztaty nie były tylko Dialogue: 0,0:02:42.56,0:02:45.74,Default,,0000,0000,0000,,dla więźniów z wyższym wykształceniem, Dialogue: 0,0:02:45.78,0:02:49.46,Default,,0000,0000,0000,,ale dla wszystkich Dialogue: 0,0:02:49.49,0:02:53.11,Default,,0000,0000,0000,,Wtedy powiedziałam, \Nże aby zacząć te warsztaty, Dialogue: 0,0:02:53.15,0:02:56.60,Default,,0000,0000,0000,,potrzebuję narzędzia,\Nktórym wszyscy dysponujemy. Dialogue: 0,0:02:56.64,0:02:59.72,Default,,0000,0000,0000,,Tym narzędziem był język. Dialogue: 0,0:02:59.75,0:03:05.92,Default,,0000,0000,0000,,Mieliśmy więc język, pracownię.\NMogliśmy tworzyć poezję. Dialogue: 0,0:03:05.95,0:03:11.80,Default,,0000,0000,0000,,Ale nie przewidziałam, że nie wszyscy\Nmają taki sam poziom wiedzy. Dialogue: 0,0:03:11.83,0:03:16.84,Default,,0000,0000,0000,,Niektórzy nie skończyli nawet podstawówki. Dialogue: 0,0:03:16.88,0:03:22.28,Default,,0000,0000,0000,,Wielu umiało pisać tylko\Nliterami drukowanymi, Dialogue: 0,0:03:24.31,0:03:27.85,Default,,0000,0000,0000,,a i to nie szło im zbyt sprawnie. Dialogue: 0,0:03:27.89,0:03:35.34,Default,,0000,0000,0000,,Szukaliśmy więc wierszy\Nkrótkich, ale treściwych. Dialogue: 0,0:03:35.37,0:03:38.98,Default,,0000,0000,0000,,Czytaliśmy jeden za drugim Dialogue: 0,0:03:39.01,0:03:44.81,Default,,0000,0000,0000,,i zdawaliśmy sobie sprawę, Dialogue: 0,0:03:44.85,0:03:47.52,Default,,0000,0000,0000,,że poezja zrywa z wszelką logiką Dialogue: 0,0:03:47.55,0:03:51.00,Default,,0000,0000,0000,,i tworzy nowy system. Dialogue: 0,0:03:51.04,0:03:54.77,Default,,0000,0000,0000,,Zerwanie z logiką języka jest także\Nzerwaniem z logiką systemu, Dialogue: 0,0:03:54.80,0:03:58.76,Default,,0000,0000,0000,,do którego są przyzwyczajeni. Dialogue: 0,0:03:58.79,0:04:04.14,Default,,0000,0000,0000,,Wtedy pojawił się nowy system,\Nnowe zasady, Dialogue: 0,0:04:04.18,0:04:09.63,Default,,0000,0000,0000,,które szybko uświadomiły im, Dialogue: 0,0:04:09.66,0:04:14.94,Default,,0000,0000,0000,,że poprzez poezję mogą wyrazić\Nwszystko, co zechcą. Dialogue: 0,0:04:20.38,0:04:26.24,Default,,0000,0000,0000,,Mówią, że aby zostać poetą\Ntrzeba choć raz zejść do piekła, Dialogue: 0,0:04:26.28,0:04:30.99,Default,,0000,0000,0000,,a oni żyją w nim na co dzień. Dialogue: 0,0:04:31.03,0:04:35.20,Default,,0000,0000,0000,,Jeden z nich powiedział raz:\N"W więzieniu nigdy nie śpisz, Dialogue: 0,0:04:35.23,0:04:41.32,Default,,0000,0000,0000,,nie możesz nawet zamknąć oczu". Dialogue: 0,0:04:41.35,0:04:46.15,Default,,0000,0000,0000,,Wtedy zareagowałam tak jak teraz Dialogue: 0,0:04:46.18,0:04:52.18,Default,,0000,0000,0000,,i po chwili ciszy odpowiedziałam:\N"to właśnie jest poezja". Dialogue: 0,0:04:52.21,0:04:57.35,Default,,0000,0000,0000,,Mają to wszystko w zasięgu ręki. Dialogue: 0,0:04:57.35,0:05:01.70,Default,,0000,0000,0000,,To, że nie nigdy śpią, wywołuje strach. Dialogue: 0,0:05:01.70,0:05:07.63,Default,,0000,0000,0000,,To właśnie poezja. Dialogue: 0,0:05:07.63,0:05:12.16,Default,,0000,0000,0000,,Zanurzyliśmy się więc w tym piekle, Dialogue: 0,0:05:12.16,0:05:15.65,Default,,0000,0000,0000,,skacząc wprost do siódmego kręgu. Dialogue: 0,0:05:15.65,0:05:19.47,Default,,0000,0000,0000,,W tym siódmym kręgu, tak nam bliskim, Dialogue: 0,0:05:19.47,0:05:23.40,Default,,0000,0000,0000,,nauczyli się, że ściany mogą znikać, Dialogue: 0,0:05:23.40,0:05:28.32,Default,,0000,0000,0000,,okna krzyczeć, że można \Nschować się wśród cieni. Dialogue: 0,0:05:31.85,0:05:35.95,Default,,0000,0000,0000,,Po zakończeniu pierwszego roku warsztatów Dialogue: 0,0:05:35.95,0:05:38.56,Default,,0000,0000,0000,,zorganizowaliśmy przyjęcie, Dialogue: 0,0:05:38.56,0:05:41.13,Default,,0000,0000,0000,,żeby uczcić to, Dialogue: 0,0:05:41.13,0:05:44.31,Default,,0000,0000,0000,,w co włożyliśmy tyle serca. Dialogue: 0,0:05:44.31,0:05:49.37,Default,,0000,0000,0000,,Zaprosiliśmy bliskich i władze uczelni. Dialogue: 0,0:05:49.37,0:05:53.21,Default,,0000,0000,0000,,Jedynym zadaniem więźniów \Nbyło przeczytanie wiersza, Dialogue: 0,0:05:53.21,0:05:59.21,Default,,0000,0000,0000,,odebranie dyplomu, \Npotem brawa i to wszystko. Dialogue: 0,0:06:01.23,0:06:11.84,Default,,0000,0000,0000,,To, czym chcę się z wami podzielić\Nto moment, w którym ci mężczyźni, Dialogue: 0,0:06:11.84,0:06:14.60,Default,,0000,0000,0000,,niektórzy ogromni, Dialogue: 0,0:06:14.60,0:06:19.99,Default,,0000,0000,0000,,niektórzy bardzo młodzi,\Nale przepełnieni dumą Dialogue: 0,0:06:19.99,0:06:25.23,Default,,0000,0000,0000,,trzymali kartki roztrzęsieni\Ni spoceni jak dzieci Dialogue: 0,0:06:25.23,0:06:30.71,Default,,0000,0000,0000,,i drżącym głosem czytali swoje wiersze, Dialogue: 0,0:06:32.45,0:06:41.93,Default,,0000,0000,0000,,uświadomił mi,\Nże wielu z nich po raz pierwszy Dialogue: 0,0:06:41.93,0:06:45.84,Default,,0000,0000,0000,,dostało za coś brawa. Dialogue: 0,0:06:49.06,0:06:52.84,Default,,0000,0000,0000,,Są rzeczy, których w więzieniu\Nnie można robić. Dialogue: 0,0:06:52.84,0:06:57.92,Default,,0000,0000,0000,,Nie można marzyć ani płakać. Dialogue: 0,0:06:57.92,0:07:02.52,Default,,0000,0000,0000,,Niektóre słowa są zakazane,\Ntakie jak "czas", Dialogue: 0,0:07:02.52,0:07:07.48,Default,,0000,0000,0000,,"przyszłość", "pragnienie". Dialogue: 0,0:07:07.48,0:07:12.95,Default,,0000,0000,0000,,Ale my odważyliśmy się marzyć, Dialogue: 0,0:07:12.95,0:07:17.52,Default,,0000,0000,0000,,bo postanowiliśmy, że napiszą książkę. Dialogue: 0,0:07:17.52,0:07:21.80,Default,,0000,0000,0000,,Nie tylko ją napisali, ale też wydali Dialogue: 0,0:07:21.80,0:07:24.57,Default,,0000,0000,0000,,pod koniec 2010 roku. Dialogue: 0,0:07:24.57,0:07:27.72,Default,,0000,0000,0000,,Zrobiliśmy drugie podejście. Dialogue: 0,0:07:27.72,0:07:31.02,Default,,0000,0000,0000,,Napisali i wydali kolejną książkę Dialogue: 0,0:07:31.02,0:07:34.62,Default,,0000,0000,0000,,pod koniec zeszłego roku. Dialogue: 0,0:07:37.44,0:07:40.47,Default,,0000,0000,0000,,Z tygodnia na tydzień widzę, Dialogue: 0,0:07:40.47,0:07:47.04,Default,,0000,0000,0000,,jak stają się innymi ludźmi. Dialogue: 0,0:07:47.04,0:07:51.50,Default,,0000,0000,0000,,Dzięki słowom zyskują godność,\Nktórej nie znali, Dialogue: 0,0:07:51.50,0:07:53.72,Default,,0000,0000,0000,,a nawet nie umieli sobie wyobrazić. Dialogue: 0,0:07:53.72,0:07:57.84,Default,,0000,0000,0000,,Nie wiedzieli o jej istnieniu. Dialogue: 0,0:07:59.25,0:08:05.52,Default,,0000,0000,0000,,Na warsztatach, w naszym piekle, Dialogue: 0,0:08:05.52,0:08:08.86,Default,,0000,0000,0000,,otwieramy serca Dialogue: 0,0:08:08.86,0:08:11.56,Default,,0000,0000,0000,,i dajemy wszystko co mamy,\Nco tylko możemy. Dialogue: 0,0:08:11.56,0:08:13.67,Default,,0000,0000,0000,,Wszyscy, bez wyjątku. Dialogue: 0,0:08:13.67,0:08:17.96,Default,,0000,0000,0000,,Dzięki temu każdy czuje,\Nże choć trochę Dialogue: 0,0:08:17.96,0:08:21.90,Default,,0000,0000,0000,,przyczynia się do poprawy\Nsytuacji społeczeństwa, Dialogue: 0,0:08:21.90,0:08:30.10,Default,,0000,0000,0000,,w którym dla wielu\Nwięzienie jest jedynym losem. Dialogue: 0,0:08:32.29,0:08:38.26,Default,,0000,0000,0000,,Pamiętam słowa wielkiego poety Dialogue: 0,0:08:38.26,0:08:44.77,Default,,0000,0000,0000,,z naszych więziennych warsztatów,\NNicolása Dorado: Dialogue: 0,0:08:48.85,0:08:55.59,Default,,0000,0000,0000,,"Potrzebuję nieskończonej nici,\Naby zszyć tę wielką ranę". Dialogue: 0,0:08:55.59,0:09:01.17,Default,,0000,0000,0000,,To właśnie poezja zszywa te rany. Dialogue: 0,0:09:01.17,0:09:06.79,Default,,0000,0000,0000,,Otwiera drzwi, jest jak lustro. Dialogue: 0,0:09:06.79,0:09:09.97,Default,,0000,0000,0000,,Tworzy lustro, którym jest wiersz. Dialogue: 0,0:09:09.97,0:09:13.84,Default,,0000,0000,0000,,Więźniowie rozpoznają siebie,\Nprzeglądają się w wierszu, Dialogue: 0,0:09:13.84,0:09:19.47,Default,,0000,0000,0000,,piszą o tym, kim są, są tym, o czym piszą. Dialogue: 0,0:09:19.47,0:09:25.33,Default,,0000,0000,0000,,Aby pisać, muszą poddać się chwili, Dialogue: 0,0:09:25.33,0:09:29.57,Default,,0000,0000,0000,,niezwykłej wolności, jaką daje pisanie. Dialogue: 0,0:09:29.57,0:09:32.78,Default,,0000,0000,0000,,Muszą wejść do swoich umysłów\Ni poszukać tej odrobiny wolności, Dialogue: 0,0:09:32.78,0:09:37.02,Default,,0000,0000,0000,,której nikt nie może\Nim odebrać, kiedy piszą. Dialogue: 0,0:09:37.02,0:09:41.46,Default,,0000,0000,0000,,To uświadamia im, że wolność jest możliwa Dialogue: 0,0:09:41.46,0:09:44.79,Default,,0000,0000,0000,,nawet w więzieniu, a jedyną kratą Dialogue: 0,0:09:44.79,0:09:50.06,Default,,0000,0000,0000,,w naszej wspaniałej przestrzeni \Njest słowo "krata", Dialogue: 0,0:09:50.06,0:09:54.54,Default,,0000,0000,0000,,i że wszyscy w naszym piekle \Npłoniemy ze szczęścia, Dialogue: 0,0:09:54.54,0:09:58.46,Default,,0000,0000,0000,,gdy zapala się lont słowa. Dialogue: 0,0:09:58.46,0:10:25.21,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa) Dialogue: 0,0:10:25.21,0:10:33.10,Default,,0000,0000,0000,,Opowiedziałam wam o więzieniu,\No tym czego doświadczam, Dialogue: 0,0:10:33.10,0:10:36.80,Default,,0000,0000,0000,,co sprawia mi radość\Ni że zmieniam się razem z nimi. Dialogue: 0,0:10:36.80,0:10:42.21,Default,,0000,0000,0000,,Ale chciałabym, żebyście mogli\Npoczuć, przeżyć, Dialogue: 0,0:10:42.21,0:10:45.48,Default,,0000,0000,0000,,doświadczyć, choć przez kilka sekund, Dialogue: 0,0:10:45.48,0:10:52.38,Default,,0000,0000,0000,,tego, co mnie cieszy\Ni czyni mnie tym, kim jestem. Dialogue: 0,0:10:52.38,0:11:01.82,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa) Dialogue: 0,0:11:01.82,0:11:06.64,Default,,0000,0000,0000,,"Serce przeżuwa łzy czasu Dialogue: 0,0:11:06.64,0:11:08.90,Default,,0000,0000,0000,,oślepione tym światłem Dialogue: 0,0:11:08.90,0:11:12.41,Default,,0000,0000,0000,,skrywa bieg istnienia, Dialogue: 0,0:11:12.41,0:11:14.62,Default,,0000,0000,0000,,gdzie płyną obrazy, Dialogue: 0,0:11:14.62,0:11:17.41,Default,,0000,0000,0000,,walczy, nie pozwala odejść. Dialogue: 0,0:11:17.41,0:11:21.12,Default,,0000,0000,0000,,Serce pęka pod ciężarem\Nsmutnych spojrzeń, Dialogue: 0,0:11:21.12,0:11:24.60,Default,,0000,0000,0000,,galopuje w burzach podsycających ogień, Dialogue: 0,0:11:24.60,0:11:27.78,Default,,0000,0000,0000,,unosi pierś zapadającą się ze wstydu Dialogue: 0,0:11:27.78,0:11:31.09,Default,,0000,0000,0000,,wie, że nie wystarczy czytać i egzystować, Dialogue: 0,0:11:31.09,0:11:34.79,Default,,0000,0000,0000,,pragnie także widzieć nieskończony błękit. Dialogue: 0,0:11:34.79,0:11:38.27,Default,,0000,0000,0000,,Serce zatrzymuje się, by pomyśleć, Dialogue: 0,0:11:38.27,0:11:41.32,Default,,0000,0000,0000,,walczy, by nie wpaść w zwyczajność, Dialogue: 0,0:11:41.32,0:11:45.14,Default,,0000,0000,0000,,uczy się kochać, nie raniąc, Dialogue: 0,0:11:45.14,0:11:48.94,Default,,0000,0000,0000,,oddycha słońcem, dodając odwagi, Dialogue: 0,0:11:48.94,0:11:53.06,Default,,0000,0000,0000,,oddaje się, dociera do rozsądku. Dialogue: 0,0:11:53.06,0:11:56.38,Default,,0000,0000,0000,,Serce walczy wśród bagien, Dialogue: 0,0:11:56.38,0:11:59.35,Default,,0000,0000,0000,,otacza zaświaty, Dialogue: 0,0:11:59.35,0:12:03.43,Default,,0000,0000,0000,,pada bez sił i nie poddaje się bez walki, Dialogue: 0,0:12:03.43,0:12:05.98,Default,,0000,0000,0000,,gdy nierówne kroki upojenia Dialogue: 0,0:12:05.98,0:12:07.67,Default,,0000,0000,0000,,budzą Dialogue: 0,0:12:07.67,0:12:09.54,Default,,0000,0000,0000,,budzą spokój". Dialogue: 0,0:12:09.54,0:12:11.90,Default,,0000,0000,0000,,Jestem Martín Bustamante. Dialogue: 0,0:12:11.90,0:12:15.82,Default,,0000,0000,0000,,Odbywam wyrok \Nw więzieniu nr 48 w San Martín. Dialogue: 0,0:12:15.82,0:12:18.41,Default,,0000,0000,0000,,Dziś jestem na zwolnieniu warunkowym. Dialogue: 0,0:12:18.41,0:12:21.31,Default,,0000,0000,0000,,Poezja i literatura Dialogue: 0,0:12:21.31,0:12:22.41,Default,,0000,0000,0000,,zmieniły moje życie. Dialogue: 0,0:12:22.41,0:12:23.21,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję.\N(Brawa) Dialogue: 0,0:12:23.21,0:12:24.72,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję Dialogue: 0,0:12:24.72,0:12:28.38,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa)