0:00:00.946,0:00:03.340
İnsan beynini özel kılan nedir?

0:00:03.340,0:00:05.552
Neden diğer hayvanlar bizi incelemiyor da,

0:00:05.552,0:00:07.673
biz onları inceliyoruz?

0:00:07.673,0:00:09.471
İnsan beyni diğer beyinlerin sahip olmadığı neye sahip?

0:00:09.471,0:00:11.204
Diğer beyinlerin yapamadığı neyi yapabiliyor?

0:00:11.204,0:00:14.052
10 yıl önce bu sorulara ilgi duymaya başladığımda,

0:00:14.052,0:00:16.994
bilim insanları farklı beyinlerin nelerden oluştuğunu bildiklerini sanıyorlardı.

0:00:16.994,0:00:18.723
Ellerinde çok az kanıt olmasına rağmen,

0:00:18.723,0:00:20.910
bir çok bilim insanı, insan beyni dahil

0:00:20.910,0:00:22.635
bütün memeli beyinlerinin aynı şekilde,

0:00:22.635,0:00:23.935
her zaman beynin büyüklüğüyle

0:00:23.935,0:00:25.437
orantılı sayıda nöronlardan

0:00:25.437,0:00:27.668
oluştuğunu düşünüyorlardı.

0:00:27.668,0:00:29.744
Bu demek oluyor ki aynı boyutta,

0:00:29.744,0:00:33.292
400 gram ağırlığındaki 2 beyin

0:00:33.292,0:00:35.844
aynı sayıda nörona sahip olmalıdır.

0:00:35.844,0:00:37.640
Eğer nöronlar, beynin fonksiyonel

0:00:37.640,0:00:40.543
bilgi-işleme üniteleriyse

0:00:40.543,0:00:42.135
bu iki beynin sahibi de

0:00:42.135,0:00:44.864
benzer bilişsel yeteneklere sahip olmalıdır.

0:00:44.864,0:00:47.213
Oysa ki biri şempanze

0:00:47.213,0:00:49.850
diğeri de inek beyni.

0:00:49.850,0:00:52.212
Belki inekler gerçekten de çok zengin

0:00:52.212,0:00:54.465
bir zihinsel hayata sahiplerdir ve çok zeki oldukları için de

0:00:54.465,0:00:58.268
bunu bizim fark etmemize izin vermiyorlardır(!)

0:00:58.268,0:00:59.713
ve biz onları yiyoruz.

0:00:59.713,0:01:01.412
Bence çoğu insan şempaze davranışlarının

0:01:01.412,0:01:03.413
ineklerden çok daha karmaşık,

0:01:03.413,0:01:06.469
ayrıntılı ve değişken olduğuna katılacaktır.

0:01:06.469,0:01:08.401
Bu "tüm beyinler aynı şekilde çalışır"

0:01:08.401,0:01:10.434
senaryosunun pek doğru olmadığının

0:01:10.434,0:01:12.105
ilk göstergesidir.

0:01:12.105,0:01:13.451
Diyelim ki bu teori doğru.

0:01:13.451,0:01:15.229
Eğer tüm beyinler aynı şekilde çalışsaydı

0:01:15.229,0:01:18.141
ve siz hayvanları, beyinlerinin boyutları arasındaki farka göre karşılaştırsaydınız,

0:01:18.141,0:01:20.323
büyük beyinler, küçük beyinlerden daha fazla nörona

0:01:20.323,0:01:22.646
sahip olmalıydı ve beyin büyüklüğü arttıkça

0:01:22.646,0:01:25.668
daha fazla bilişsel yeteneğe sahip olması beklenirdi.

0:01:25.668,0:01:27.804
Yani en büyük beyin

0:01:27.804,0:01:30.093
en zeki beyindir.

0:01:30.093,0:01:31.674
Ve kötü haber geliyor:

0:01:31.674,0:01:34.431
Bizim beynimiz dünyanın en büyük beyni değil.

0:01:34.431,0:01:35.986
Bu epey can sıkıcı gözüküyor.

0:01:35.986,0:01:38.721
Bizim beynimiz 1.2 ile 1.5 kg arasında

0:01:38.721,0:01:42.038
ama fil beyni 4 ile 5 kg arasında

0:01:42.038,0:01:44.623
ve balina beyni 9 kg'a kadar çıkabilir,

0:01:44.623,0:01:49.361
bu da bilim adamlarının bilişsel işlevlerimizi açıklamak için

0:01:49.361,0:01:51.518
çareyi "bizim beynimiz özel olmalı" demekte

0:01:51.518,0:01:54.380
bulmasının nedenidir.

0:01:54.380,0:01:57.326
Kurala aykırı birşey

0:01:57.326,0:01:59.303
gerçekten sıradışı olmalı.

0:01:59.303,0:02:02.529
Onlarınki daha büyük olabilir ama bizimki daha iyi

0:02:02.529,0:02:04.404
daha iyi olması normal, örneğin;

0:02:04.404,0:02:06.515
bedenimize oranla, olması gerekenden

0:02:06.515,0:02:09.213
çok daha büyük bir serebral kortekse

0:02:09.213,0:02:10.752
sahibiz.

0:02:10.752,0:02:12.404
Böylece bize sağladığı ekstra korteks alanı

0:02:12.404,0:02:15.364
vücudu düzenlemekten çok daha ilginç şeyler yapmak için kullanılabilir.

0:02:15.364,0:02:17.043
Beyin büyüklüğü

0:02:17.043,0:02:19.376
genellikle vücut büyüklüğünü takip eder.

0:02:19.376,0:02:21.693
Yani vurgulamak istediğim şey,

0:02:21.693,0:02:23.780
bizim beynimizin, büyük insansı maymunların

0:02:23.780,0:02:25.552
beyinleriyle karşılaştırdığımızda

0:02:25.552,0:02:27.238
daha büyük olması.

0:02:27.238,0:02:29.832
Goriller bizden 2-3 kat daha büyüktür,

0:02:29.832,0:02:32.253
bu yüzden beyinleri de bizimkilerden daha büyük olmalı

0:02:32.253,0:02:34.198
ama öyle değil.

0:02:34.198,0:02:37.133
Bizim beynimiz goril beyninin 3 katı büyüklüğünde.

0:02:37.133,0:02:39.253
Ayrıca insan beyni kullandığı enerji miktarı

0:02:39.253,0:02:41.500
bakımından da özel görünüyor.

0:02:41.500,0:02:44.249
Ağırlığı vücudumuzun yalnızca yüzde 2 si olmasına rağmen

0:02:44.249,0:02:47.692
günlük enerji ihtiyacımızın

0:02:47.692,0:02:50.155
yüzde 25 ini kullanıyor.

0:02:50.155,0:02:53.508
Bu 2000 kalorinin 500 ünü sadece, beyninizi çalışır halde tutmak

0:02:53.508,0:02:55.913
için kullandığınız anlamına geliyor.

0:02:55.913,0:02:58.841
Pekala, insan beyni olması gerektiğinden daha büyük ,

0:02:58.841,0:03:00.867
kullanması gerektiğinden daha fazla enerji kullanıyor,

0:03:00.867,0:03:02.325
bu yüzden özel.

0:03:02.325,0:03:04.896
Ve burası hikayenin beni rahatsız etmeye başladığı nokta.

0:03:04.896,0:03:06.567
Biyolojide, tüm hayvanlara ve genel olarak hayata

0:03:06.567,0:03:09.413
uygulamak için kurallar ararız,

0:03:09.413,0:03:11.263
Neden evrimin kuralları herkese uygulanırken

0:03:11.263,0:03:14.905
bize uygulanmamış?

0:03:14.905,0:03:17.102
Belki de problem, tüm beyinlerin aynı şekilde

0:03:17.102,0:03:18.973
çalıştığı varsayımıydı.

0:03:18.973,0:03:20.572
Belki aynı boyuttaki 2 beyin aslında

0:03:20.572,0:03:23.163
çok farklı miktarlarda nöron içeriyorlardı.

0:03:23.163,0:03:24.770
Belki çok büyük beyin,

0:03:24.770,0:03:26.610
normal boyutlu bir beyinden çok daha fazla

0:03:26.610,0:03:28.831
nöron içermek zorunda değildi.

0:03:28.831,0:03:31.840
Belki insan beyni -özellikle serebral korteks-

0:03:31.840,0:03:34.413
boyutundan bağımsız olarak

0:03:34.413,0:03:36.507
tüm beyinlerden daha fazla nöron içeriyordu.

0:03:36.507,0:03:38.059
O zaman cevaplanması gereken

0:03:38.059,0:03:39.788
şu soru bence oldukça önemlidir:

0:03:39.788,0:03:42.188
İnsan beyninde kaç nöron var

0:03:42.188,0:03:44.710
ve diğer hayvanlarla karşılaştırıldığında ne durumda?

0:03:44.710,0:03:47.133
Şimdi, 100 milyar nörona sahip olduğumuzu

0:03:47.133,0:03:49.244
bir yerlerde görmüş ya da okumuş olabilirsiniz,

0:03:49.244,0:03:51.330
10 yıl önce çalışma arkadaşlarıma bu sayının

0:03:51.330,0:03:53.169
nereden geldiğini bilip bilmediklerini sordum.

0:03:53.169,0:03:54.627
Kimse bilmiyordu.

0:03:54.627,0:03:56.080
Sayı hakkındaki esas kaynağı bulmak için

0:03:56.080,0:03:58.138
literatürü taradım ama bütün aramalarıma rağmen

0:03:58.138,0:03:59.921
asla bulamadım.

0:03:59.921,0:04:02.660
Aslında hiç kimse insan beynindeki

0:04:02.660,0:04:04.194
ya da başka bir beyindeki nöron sayısını

0:04:04.194,0:04:06.693
hesaplamamış gibi görünüyor.

0:04:06.693,0:04:10.228
Sonra, beyindeki hücreleri saymak için kendi yöntemimle çıkageldim

0:04:10.228,0:04:12.336
aslında beyni eriten

0:04:12.336,0:04:15.581
bir çözücüden ibaretti.

0:04:15.581,0:04:17.618
Bu şu şekilde çalışıyor:

0:04:17.618,0:04:20.745
Bir beyni ya da beynin parçasını alıp

0:04:20.745,0:04:22.489
onu çözülmesi için bir deterjanın içine koyun

0:04:22.489,0:04:23.998
bu hücre zarlarına zarar verir

0:04:23.998,0:04:26.434
ama hücre çekirdeği sağlam bir şekilde kalır

0:04:26.434,0:04:29.574
böylece serbest hücre çekirdeklerinin olduğu bir süspansiyon elde edersiniz.

0:04:29.574,0:04:31.355
bunun gibi görünecektir,

0:04:31.355,0:04:32.628
berrak bir çorba gibi.

0:04:32.628,0:04:34.519
Bu çorba, daha önce bir fareye ait olan bir beynin

0:04:34.519,0:04:36.573
tüm hücre çekirdeklerini barındırıyor.

0:04:36.573,0:04:39.603
Bu çorbanın güzelliği şurada:

0:04:39.603,0:04:42.501
siz bu çorbayı çalkalayarak hücre çekirdeklerini

0:04:42.501,0:04:44.472
homojen bir sıvı haline dönüştürebilirsiniz.

0:04:44.472,0:04:46.453
böylece mikroskop altında homojen sıvının

0:04:46.453,0:04:50.536
4-5 örneğine baktığınızda

0:04:50.536,0:04:53.072
hücre çekirdeklerini sayarak, sıvının geri kalanında

0:04:53.072,0:04:54.751
kaç hücre olduğunu söyleyebilirsiniz.

0:04:54.751,0:04:56.376
Bu basit, anlaşılır

0:04:56.376,0:04:57.810
ve gerçekten hızlı.

0:04:57.810,0:04:59.807
Biz bu yöntemi kullanarak, düzinelerce farklı türün

0:04:59.807,0:05:02.118
beyinlerindeki nöron sayılarını hesapladık

0:05:02.118,0:05:03.807
ve tüm beyinlerin aynı şekilde oluşmadığı

0:05:03.807,0:05:06.389
sonucuna vardık.

0:05:06.389,0:05:08.576
Örnek olarak kemirgenleri ve primatları alalım:

0:05:08.576,0:05:10.860
Büyük bir sıçan beyninde

0:05:10.860,0:05:12.546
ortalama nöron boyutu artar ve

0:05:12.546,0:05:15.145
beyin hızlı şekilde büyür

0:05:15.145,0:05:18.310
ve boyut artışı nöron sayısı artışından çok daha fazla olur.

0:05:18.310,0:05:20.013
Ancak primat beyninde nöronların boyutu büyümeden

0:05:20.013,0:05:22.472
nöron sayısında artış olur.

0:05:22.472,0:05:23.997
Bu beyindeki nöronları arttırmak için

0:05:23.997,0:05:25.650
oldukça verimli bir yol.

0:05:25.650,0:05:27.414
Sonuç ise primat beyni daima aynı boyuttaki

0:05:27.414,0:05:30.581
sıçan beyninden daha fazla nörona sahiptir

0:05:30.581,0:05:32.064
ve beyin büyüdükçe

0:05:32.064,0:05:34.278
aradaki fark da artacaktır.

0:05:34.278,0:05:36.381
Peki ya bizim beynimiz?

0:05:36.381,0:05:38.065
Bizim beynimizde ortalama

0:05:38.065,0:05:39.850
16 milyarı serebral kortekste olmak üzere

0:05:39.850,0:05:42.849
86 milyar nöron vardır

0:05:42.849,0:05:44.930
ve serebral korteksin

0:05:44.930,0:05:48.024
bilinç, mantıksal ve soyut muhakeme yeteneğinin

0:05:48.024,0:05:51.161
merkezi olduğu düşünüldüğünde,

0:05:51.161,0:05:54.145
ve 16 milyar nöronun, beynin diğer bölümlerinde

0:05:54.145,0:05:56.766
bulunandan daha fazla sayıda olduğu düşünüldüğünde,

0:05:56.766,0:05:58.484
sanırım bu olağanüstü bilişsel işlevlerimiz için

0:05:58.484,0:06:01.626
yapılabilecek en basit açıklama.

0:06:01.626,0:06:04.847
Fakat 86 milyar nöronun ne anlama geldiği kadar önemli değil.

0:06:04.847,0:06:06.376
Mesela, beyin boyutu ile beyindeki

0:06:06.376,0:06:08.728
nöron sayısı arasındaki ilişki

0:06:08.728,0:06:10.355
matematiksel olarak tanımlayabiliriz ve

0:06:10.355,0:06:12.573
eğer insan beyni sıçan beyni şeklinde düzenlenseydi

0:06:12.573,0:06:15.247
nasıl görüneceğini hesaplayabiliriz.

0:06:15.247,0:06:18.821
86 milyar nörona sahip bir sıçan beyni

0:06:18.821,0:06:21.942
36 kg ağırlığında olurdu.

0:06:21.942,0:06:23.575
Bu mümkün değil.

0:06:23.575,0:06:25.481
O boyuttaki bir beyin

0:06:25.481,0:06:26.665
kendi ağırlığı tarafından ezilirdi

0:06:26.665,0:06:28.252
ve bu imkansız beyin

0:06:28.252,0:06:32.023
89 tonluk bir vücut tarafından taşınabilirdi.

0:06:32.023,0:06:34.157
Bunun bize benzediğini düşünmüyorum.

0:06:34.157,0:06:36.710
Bu bile neden sıçan

0:06:36.710,0:06:39.357
olmadığımızı göstermeye yeter.

0:06:39.357,0:06:42.625
İnsan beyni sıçan beyninin büyüğü değildir.

0:06:42.625,0:06:45.253
Sıçanla karşılaştırıldığımızda özel görünüyor olabiliriz, evet,

0:06:45.253,0:06:47.473
ama sıçan olmadığımızı bildiğimiz için

0:06:47.473,0:06:49.562
bu adil bir karşılaştırma olmaz.

0:06:49.562,0:06:50.952
Biz primatlarız

0:06:50.952,0:06:53.726
yani adil karşılaştırma diğer primatlarla olandır.

0:06:53.726,0:06:54.953
Ve bu noktada eğer matematiğe dönersek,

0:06:54.953,0:06:57.739
86 milyar nörona sahip

0:06:57.739,0:06:59.669
normal bir primat beyninin

0:06:59.669,0:07:02.672
1.2 kg ağırlığında olması,

0:07:02.672,0:07:04.561
-benimki gibi-,

0:07:04.561,0:07:06.533
vücudunun 66kg olması

0:07:06.533,0:07:09.178
-benimle tamamen aynı-

0:07:09.178,0:07:11.798
beklenir ve bu bizi şaşırtıcı olmayan

0:07:11.798,0:07:14.767
ancak çok önemli bir sonuca götürür:

0:07:14.767,0:07:16.108
Ben bir primatım.

0:07:16.108,0:07:18.806
ve herbiriniz birer primatsınız,

0:07:18.806,0:07:20.706
ve Darwin'de öyle.

0:07:20.706,0:07:23.646
Darwin in gerçekten buna memnun olacağını düşünmeyi seviyorum.

0:07:23.646,0:07:25.613
Onun beyni, bizimkiler gibi

0:07:25.613,0:07:29.124
diğer primatlarla aynı şekilde yapılmıştı.

0:07:29.124,0:07:31.426
İnsan beyni olağanüstü olabilir, evet,

0:07:31.426,0:07:34.207
ama nöron sayısı olarak özel değil.

0:07:34.207,0:07:36.062
Bu sadece büyük bir primat beyni.

0:07:36.062,0:07:39.106
Bence bu bize doğadaki yerimizi hatırlatması açısından

0:07:39.106,0:07:42.169
çok alçak gönüllü ve çarpıcı bir düşünce.

0:07:42.169,0:07:44.813
Peki neden o kadar enerji harcıyor?

0:07:44.813,0:07:46.260
Diğer insanlar, insan beyninin

0:07:46.260,0:07:47.763
ve diğer türlerin beyinlerinin

0:07:47.763,0:07:49.170
ne kadar enerji harcadığını hesapladı

0:07:49.170,0:07:50.822
ve şimdi her bir beyinde kaç nöron var biliyoruz

0:07:50.822,0:07:53.164
O zaman matematik yapabiliriz.

0:07:53.164,0:07:55.030
Ortaya çıkan şey, insanların ve diğer canlıların

0:07:55.030,0:07:57.853
beyinleri aynı miktarda enerji harcamaktadır:

0:07:57.853,0:08:01.274
günlük, bir milyar nöron başına ortalama 6 kilokalori.

0:08:01.274,0:08:03.413
Yani beynin harcadığı toplam enerji

0:08:03.413,0:08:05.447
basit bir şekilde, nöron sayısıyla

0:08:05.447,0:08:07.156
doğru orantılıdır.

0:08:07.156,0:08:09.339
Ve incelersek insan beyninin tam da beklediğiniz

0:08:09.339,0:08:13.180
kadar enerji harcadığı ortaya çıkar.

0:08:13.180,0:08:15.271
Beynin bu kadar fazla enerji harcamasının nedeni

0:08:15.271,0:08:16.943
oldukça basit, çünkü çok fazla sayıda

0:08:16.943,0:08:18.926
nöron içeriyor.

0:08:18.926,0:08:20.411
ve primat olduğumuz için

0:08:20.411,0:08:22.910
diğer hayvanlarla karşılaştırıldığında

0:08:22.910,0:08:24.432
vücut büyüklüğüne göre çok daha fazla nörona sahibiz,

0:08:24.432,0:08:27.972
bu da harcadığımız enerjiyle ilişkili

0:08:27.972,0:08:30.973
ama özel olduğumuz için değil primat olduğumuz için.

0:08:30.973,0:08:32.163
Son olarak:

0:08:32.163,0:08:35.278
Bu kadar olağanüstü nöron sayısına nasıl sahip olduk,

0:08:35.278,0:08:37.178
ve özellikle, büyük insansı maymunlar

0:08:37.178,0:08:38.733
bizden daha büyük olduklarına halde,

0:08:38.733,0:08:42.498
neden bizden daha büyük bir beyne ve daha fazla nörona sahip değiller?

0:08:42.498,0:08:44.588
Beynin bu kadar çok nörona sahip olmasının

0:08:44.588,0:08:46.921
ne kadar pahalıya mal olduğunu fark ettiğimde

0:08:46.921,0:08:48.924
belki basit bir sebebi vardır diye düşündüm.

0:08:48.924,0:08:50.607
Belki de sadece hem büyük bir vücuda, hem de

0:08:50.607,0:08:53.557
büyük bir beyne sahip olabilecek kadar enerji sağlayamıyorlardır.

0:08:53.557,0:08:54.986
Tekrar matematiğe dönelim.

0:08:54.986,0:08:56.586
Bir tarafta primatların çiğ besin yiyerek

0:08:56.586,0:08:58.527
günlük ne kadar enerji kazandığını

0:08:58.527,0:08:59.877
hesapladık,

0:08:59.877,0:09:01.914
ve diğer tarafta vücudun büyüklüğüne göre

0:09:01.914,0:09:03.678
ne kadar enerji harcadıklarını ve nöron sayısına göre

0:09:03.678,0:09:07.065
beyinlerinin ne kadar enerji harcadığını hesapladık

0:09:07.065,0:09:08.554
ve belli miktarda beslenen

0:09:08.554,0:09:10.965
primatın karşılayabileceği

0:09:10.965,0:09:12.235
vücut büyüklüğü ile beyindeki nöron sayısı

0:09:12.235,0:09:14.783
kombinasyonlarına baktık.

0:09:14.783,0:09:16.599
Nöronlar çok fazla enerji harcadığı için

0:09:16.599,0:09:18.311
vücut büyüklüğü ile nöron sayısı arasında

0:09:18.311,0:09:21.681
bir seçim olması gerektiğini bulduk.

0:09:21.681,0:09:24.632
Yani bir primat ancak günde 8 saat beslendiğinde

0:09:24.632,0:09:27.656
53 milyon nöronu besleyebilirdi

0:09:27.656,0:09:29.383
ama bu durumda vücudu

0:09:29.383,0:09:31.337
25 kilodan fazla olamazdı.

0:09:31.337,0:09:33.038
Ağırlığını arttırması için

0:09:33.038,0:09:34.807
nöronlarından vazgeçmek zorundaydı.

0:09:34.807,0:09:37.460
Yani ya büyük bir vücuda

0:09:37.460,0:09:38.955
ya da daha fazla sayıda nörona sahip olabilirsiniz.

0:09:38.955,0:09:40.320
Eğer primat gibi beslenirseniz

0:09:40.320,0:09:42.556
ikisini birden karşılayabilmeniz mümkün değil.

0:09:42.556,0:09:44.520
Bu metabolik limitin dışına çıkmanın yollarından biri

0:09:44.520,0:09:47.921
her gün daha uzun süre beslenerek vakit geçirmek

0:09:47.921,0:09:49.284
ama bu tehlikeli

0:09:49.284,0:09:52.003
ve kesinlikle mümkün değil.

0:09:52.003,0:09:53.540
Örneğin; goriller ve orangutanlar

0:09:53.540,0:09:55.463
30 milyon nöron için

0:09:55.463,0:09:58.429
günün 8,5 saatini beslenerek geçirirler

0:09:58.429,0:10:01.545
ve bu onların yapabileceğinin en iyisi.

0:10:01.545,0:10:03.336
Günlük 9 saatlik beslenme primatlar için

0:10:03.336,0:10:06.607
pratikte limit gibi görülüyor.

0:10:06.607,0:10:08.398
Peki ya biz?

0:10:08.398,0:10:09.998
86 milyon nörona

0:10:09.998,0:10:13.033
ve 60-70 kiloluk bir vücut kitlesine sahip

0:10:13.033,0:10:16.594
olan bizlerin hergün 9 saatten fazla

0:10:16.594,0:10:20.169
beslenmesi gerekir,

0:10:20.169,0:10:22.208
ki bu mümkün değil.

0:10:22.208,0:10:24.042
Eğer primatlar gibi beslenseydik

0:10:24.042,0:10:26.295
burada olmamız mümkün değildi.

0:10:26.295,0:10:28.422
Peki buraya nasıl geldik?

0:10:28.422,0:10:31.157
Eğer beynimiz bu kadar fazla enerji harcamak zorundaysa

0:10:31.157,0:10:32.880
ve uyanık olduğumuz her anı

0:10:32.880,0:10:36.554
beslenmek için harcayamayacaksak,

0:10:36.554,0:10:38.465
tek alternatif

0:10:38.465,0:10:40.423
yediğimiz besinlerden daha fazla enerji

0:10:40.423,0:10:42.376
elde etmenin bir yolunu bulmaktır.

0:10:42.376,0:10:46.176
Ve bu da şaşırtıcı şekilde atalarımızın

0:10:46.176,0:10:49.213
yarım ya da bir milyon yıl önce

0:10:49.213,0:10:51.052
pişirmeyi icat ettikleri

0:10:51.052,0:10:53.834
zamana denk geliyor.

0:10:53.834,0:10:55.804
Besinleri vücudumuza alıp sindirmeden önce

0:10:55.804,0:10:59.604
ateş kullanarak pişirdik

0:10:59.604,0:11:02.210
pişmiş besinler daha yumuşaktı ve çiğnemesi çok daha kolaydı

0:11:02.210,0:11:04.773
ve ağzımızda tümüyle lapa haline dönüyor,

0:11:04.773,0:11:06.925
besinlerin tamamen sindirilmesini

0:11:06.925,0:11:08.361
ve barsaklarımızdan emilmesini sağlıyordu.

0:11:08.361,0:11:12.016
Bu da verimli bir şekilde daha kısa zamanda daha fazla enerji elde etmemizi sağlıyordu.

0:11:12.016,0:11:14.505
Pişirmek bize gün boyu

0:11:14.505,0:11:16.567
ilginç şeyleri düşünmek

0:11:16.567,0:11:18.047
ve nöronlarımızla yiyecek aramak,

0:11:18.047,0:11:19.952
beslenmek dışında

0:11:19.952,0:11:21.656
bir şeyler yapmamız için

0:11:21.656,0:11:22.881
zaman yaratıyordu.

0:11:22.881,0:11:25.380
Büyük, tehlikeli derecede çok nörona sahip ve

0:11:25.380,0:11:27.733
büyük bir sorumluluğa neden olan beynimiz

0:11:27.733,0:11:30.766
pişirme sayesinde

0:11:30.766,0:11:32.802
değerli bir nitelik kazandı.

0:11:32.802,0:11:36.053
Şimdi hem çok sayıda nöron için gerekli enerjiye hem de

0:11:36.056,0:11:38.559
ilginç şeyler yapmaya vakit ayırabiliriz.

0:11:38.559,0:11:40.533
Bu durumun insan beyninin neden bu kadar büyüyerek

0:11:40.533,0:11:43.773
hızlı bir şekilde evrimleştiğini açıkladığını düşünüyorum

0:11:43.773,0:11:47.670
tüm bunları başaran tek primat beyni.

0:11:47.670,0:11:50.444
Büyük beynimiz, pişirme ile daha düşük maliyetliydi.

0:11:50.444,0:11:53.357
Şaşırtıcı bir hızla, çiğ yemeklerden kültüre,

0:11:53.357,0:11:55.963
tarıma, medeniyete, marketlere

0:11:55.963,0:11:57.588
elektriğe, buzdolabına geçtik

0:11:57.588,0:11:59.195
tüm bunlar artık, tüm gün oturarak

0:11:59.195,0:12:01.237
ihtiyacımız olan tüm enerjiyi

0:12:01.237,0:12:04.019
tek bir fast food ile

0:12:04.019,0:12:06.973
karşılamamızı sağlıyor.

0:12:06.973,0:12:09.410
Daha önceki çözümümüz

0:12:09.410,0:12:11.109
şimdi bir sorun haline geldi,

0:12:11.109,0:12:16.626
ve ironik olarak çözümü yine çiğ besinlerde arıyoruz.

0:12:16.626,0:12:19.182
O zaman insanın avantajı nerede?

0:12:19.182,0:12:20.685
Bizim sahip olduğumuz ama

0:12:20.685,0:12:23.220
diğer hayvanlarda olmayan ne?

0:12:23.220,0:12:25.568
Benim cevabım serebral kortekste

0:12:25.568,0:12:27.040
en fazla nörona sahip olmamız,

0:12:27.040,0:12:28.884
ve bence etkileyici bilişsel işlevlerimizin

0:12:28.884,0:12:30.897
en basit açıklaması bu.

0:12:30.897,0:12:34.124
Bizim başarıp, diğer hayvanların yapamadığı

0:12:34.124,0:12:36.093
ve çok fazla sayıda nörona sahip

0:12:36.093,0:12:39.176
olmamızı sağlayan temel şey

0:12:39.176,0:12:41.398
nedir diye sorsam:

0:12:41.398,0:12:43.613
cevabı sadece 2 kelime: "biz pişiririz".

0:12:43.613,0:12:47.179
Diğer hayvanlar yiyeceklerini pişirmez, sadece insan pişirir.

0:12:47.179,0:12:50.049
Ve bence bu nasıl insan olduğumuzun açıklaması.

0:12:50.049,0:12:52.509
İnsan beyni üzerine çalışmış olmam yiyecekler üzerine düşüncelerimi de değiştirdi.

0:12:52.509,0:12:54.154
Şimdi mutfağıma bakıyorum,

0:12:54.154,0:12:55.624
ve önünde eğiliyorum,

0:12:55.624,0:12:57.329
ve atalarımıza bizi insan yapan

0:12:57.329,0:12:59.229
keşifleri için teşekkür ediyorum.

0:12:59.229,0:13:01.361
Çok teşekkürler.

0:13:01.361,0:13:07.714
(Alkışlar)