WEBVTT

00:00:00.946 --> 00:00:03.340
Co sprawia, że ludzki mózg
jest tak niezwykły?

00:00:03.340 --> 00:00:05.552
Co sprawia, że to my badamy inne zwierzęta

00:00:05.552 --> 00:00:07.673
a nie one nas?

00:00:07.673 --> 00:00:09.471
Co ludzki mózg ma lub robi

00:00:09.471 --> 00:00:11.204
czego inne mózgi nie potrafią?

00:00:11.204 --> 00:00:14.052
Kiedy zainteresowałam się
tymi pytaniami około 10 lat temu,

00:00:14.052 --> 00:00:16.994
naukowcy myśleli, że wiedzą,
z czego zbudowane są inne mózgi.

00:00:16.994 --> 00:00:18.723
Pomimo, że dowodów było mało,

00:00:18.723 --> 00:00:20.530
wielu naukowców myślało,

00:00:20.530 --> 00:00:22.635
że wszystkie mózgi ssaków,
włączając ludzki,

00:00:22.635 --> 00:00:23.935
są zbudowane tak samo

00:00:23.935 --> 00:00:25.437
z liczbą neuronów zawsze

00:00:25.437 --> 00:00:27.668
proporcjonalną do rozmiaru mózgu.

00:00:27.668 --> 00:00:29.874
To oznacza, że dwa mózgi
tego samego rozmiaru,

00:00:29.874 --> 00:00:33.292
tak jak te dwa,
ze stosowną wagą 400 gramów

00:00:33.292 --> 00:00:35.844
powinny posiadać zbliżoną liczbę neuronów.

00:00:35.844 --> 00:00:37.640
Jeśli neurony stanowią funkcjonalne

00:00:37.640 --> 00:00:40.543
jednostki przenoszące informacje w mózgu,

00:00:40.543 --> 00:00:42.135
to posiadacze tych dwóch mózgów

00:00:42.135 --> 00:00:44.864
powinni mieć podobne zdolności poznawcze.

00:00:44.864 --> 00:00:47.213
Ale pierwszym jest szympans,

00:00:47.213 --> 00:00:49.850
drugim krowa.

00:00:49.850 --> 00:00:52.212
Być może krowy prowadzą naprawdę bogate

00:00:52.212 --> 00:00:54.465
życie wewnętrzne i są tak mądre,

00:00:54.465 --> 00:00:58.268
że wolą to przed nami ukryć,

00:00:58.268 --> 00:00:59.653
a my je zjadamy.

00:00:59.653 --> 00:01:01.412
Myślę, że większość ludzi zgodzi się,

00:01:01.412 --> 00:01:03.643
że zachowania,
do których zdolne są szympansy,

00:01:03.643 --> 00:01:06.599
są znacznie bardziej złożone i elastyczne
niż zachowania krów.

00:01:06.599 --> 00:01:08.401
Jest to pierwszą wskazówką, że teoria

00:01:08.401 --> 00:01:10.434
"wszystkie mózgi są zbudowane tak samo"

00:01:10.434 --> 00:01:12.105
nie do końca się sprawdza.

00:01:12.105 --> 00:01:13.191
Lecz kontynuujmy.

00:01:13.191 --> 00:01:15.229
Jeśli wszystkie mózgi
są zbudowane tak samo

00:01:15.229 --> 00:01:18.141
i mielibyśmy porównać zwierzęta
o różnych rozmiarach mózgów,

00:01:18.141 --> 00:01:20.323
większe mózgi powinny mieć więcej neuronów

00:01:20.323 --> 00:01:22.646
niż mniejsze i posiadać odpowiednio

00:01:22.646 --> 00:01:25.668
większe zdolności poznawcze.

00:01:25.668 --> 00:01:27.804
Dlatego też największy mózg powinien mieć

00:01:27.804 --> 00:01:30.093
największe zdolności poznawcze.

00:01:30.093 --> 00:01:31.674
Tutaj muszę przedstawić złą wiadomość:

00:01:31.674 --> 00:01:34.431
Nasz mózg nie jest tym największym.

00:01:34.431 --> 00:01:35.986
Wydaje się to bardzo irytujące.

00:01:35.986 --> 00:01:38.721
Nasz mózg waży między 1,2 a 1,5 kg.

00:01:38.721 --> 00:01:42.038
Z kolei mózg słonia
waży pomiędzy 4 a 5 kg,

00:01:42.038 --> 00:01:44.623
a mózg wieloryba może ważyć aż do 9 kg.

00:01:44.623 --> 00:01:49.361
Dlatego naukowcy uciekali się do mówienia,

00:01:49.361 --> 00:01:51.518
że nasz mózg musi być niezwykły

00:01:51.518 --> 00:01:54.380
żeby wyjaśnić nasze zdolności poznawcze.

00:01:54.380 --> 00:01:57.326
Nasz mózg musi być naprawdę niezwykły

00:01:57.326 --> 00:01:59.303
i wyjątkowy.

00:01:59.303 --> 00:02:02.529
Ich mózgi mogą być większe,
ale nasz jest lepszy

00:02:02.529 --> 00:02:04.404
i mógłby być lepszy, na przykład

00:02:04.404 --> 00:02:06.515
w tym, że wydaje się większy niż powinien

00:02:06.515 --> 00:02:09.123
ze znacznie większą korą mózgową
niż powinniśmy mieć,

00:02:09.123 --> 00:02:10.752
biorąc pod uwagę rozmiar ciał.

00:02:10.752 --> 00:02:12.404
To dodałoby nam dodatkową korę

00:02:12.404 --> 00:02:15.424
w celu robienia ciekawszych rzeczy
niż tylko poruszanie ciałem.

00:02:15.424 --> 00:02:17.043
Rozmiar mózgu

00:02:17.043 --> 00:02:19.376
zwykle wynika z rozmiaru ciała.

00:02:19.376 --> 00:02:21.693
Głównym powodem dla którego mówimy,

00:02:21.693 --> 00:02:23.780
że nasz mózg jest większy niż powinien być

00:02:23.780 --> 00:02:25.552
jest porównywanie się

00:02:25.552 --> 00:02:27.238
z małpami człekokształtnymi.

00:02:27.238 --> 00:02:29.832
Goryle mogą być dwa lub trzy razy
większe od nas,

00:02:29.832 --> 00:02:32.253
więc ich mózgi też powinny być
większe od naszych,

00:02:32.253 --> 00:02:34.198
lecz tak naprawdę jest odwrotnie.

00:02:34.198 --> 00:02:37.133
Nasz mózg jest trzy razy większy
od mózgu goryla.

00:02:37.133 --> 00:02:39.253
Ludzki mózg także wydaje się niezwykły

00:02:39.253 --> 00:02:41.500
pod względem ilości energii, którą zużywa.

00:02:41.500 --> 00:02:44.249
Chociaż jego waga stanowi
tylko 2% masy ciała,

00:02:44.249 --> 00:02:47.542
zużywa aż 25% całej energii,

00:02:47.542 --> 00:02:50.155
której ciało potrzebuje
do codziennego funkcjonowania.

00:02:50.155 --> 00:02:53.508
To 500 kalorii z łącznej sumy 2000

00:02:53.508 --> 00:02:55.913
potrzebnych aby nasz mózg działał.

00:02:55.913 --> 00:02:58.791
Więc ludzki mózg
jest większy niż powinien,

00:02:58.791 --> 00:03:00.867
używa znacznie więcej energii
niż powinien,

00:03:00.867 --> 00:03:02.325
więc jest szczególny.

00:03:02.325 --> 00:03:04.896
W tym momencie te kwestie
zaczęły mnie niepokoić.

00:03:04.896 --> 00:03:06.567
W biologii szukamy reguł

00:03:06.567 --> 00:03:09.413
odnoszących się 
do wszystkich zwierząt i życia w ogóle,

00:03:09.413 --> 00:03:11.263
więc dlaczego teoria ewolucji

00:03:11.263 --> 00:03:14.455
dotyczy wszystkich ale nie nas?

00:03:14.455 --> 00:03:17.032
Być może problem leży 
w podstawowym założeniu,

00:03:17.032 --> 00:03:18.973
że wszystkie mózgi są zbudowane tak samo.

00:03:18.973 --> 00:03:20.412
Może mózgi podobnego rozmiaru

00:03:20.412 --> 00:03:23.313
w rzeczywistości mogą być zbudowane 
z różnej ilości neuronów.

00:03:23.313 --> 00:03:24.770
Być może ogromny mózg

00:03:24.770 --> 00:03:26.610
nie koniecznie ma więcej neuronów

00:03:26.610 --> 00:03:28.831
niż mózg skromniejszego rozmiaru.

00:03:28.831 --> 00:03:31.840
Może ludzki mózg 
w rzeczywistości ma najwięcej neuronów

00:03:31.840 --> 00:03:34.413
ze wszystkich mózgów, niezależnie od rozmiaru,

00:03:34.413 --> 00:03:36.507
zwłaszcza w korze mózgowej.

00:03:36.507 --> 00:03:38.059
Dla mnie następujące pytanie

00:03:38.059 --> 00:03:39.788
stało się bardzo ważnym:

00:03:39.788 --> 00:03:42.188
z jak wielu neuronów składa się mózg ludzki,

00:03:42.188 --> 00:03:44.710
i jak to jest w porównaniu do innych zwierząt?

00:03:44.710 --> 00:03:47.133
Być może słyszeliście lub czytaliście,

00:03:47.133 --> 00:03:49.244
że mamy 100 miliardów neuronów,

00:03:49.244 --> 00:03:51.330
więc 10 lat temu zapytałam moich kolegów

00:03:51.330 --> 00:03:53.169
czy wiedzą skąd pochodzi ta liczba.

00:03:53.169 --> 00:03:54.627
Lecz nikt nie wiedział.

00:03:54.627 --> 00:03:56.080
Przekopałam literaturę by

00:03:56.080 --> 00:03:58.238
znaleźć oryginalne odniesienie do tej liczby

00:03:58.238 --> 00:03:59.921
i nigdy go nie znalazłam.

00:03:59.921 --> 00:04:02.660
Wygląda na to, że nikt do tej pory nie policzył

00:04:02.660 --> 00:04:04.194
liczby neuronów w ludzkim mózgu

00:04:04.194 --> 00:04:06.693
czy w którymkolwiek innym mózgu.

00:04:06.693 --> 00:04:10.228
Więc wymyśliłam 
własny sposób wyliczenia komórek w mózgu

00:04:10.228 --> 00:04:12.336
i w zasadzie opiera się on

00:04:12.336 --> 00:04:15.581
na rozpuszczaniu mózgu do konsystencji zupy.

00:04:15.581 --> 00:04:17.618
To działa następująco:

00:04:17.618 --> 00:04:20.745
Bierzemy mózg, lub część mózgu

00:04:20.745 --> 00:04:22.489
i rozpuszczamy ją w detergencie,

00:04:22.489 --> 00:04:23.998
który niszczy błony komórkowe

00:04:23.998 --> 00:04:26.434
lecz pozostawia jądro komórkowe..

00:04:26.434 --> 00:04:29.574
Otrzymujemy wolne jądra w zawiesinie,

00:04:29.574 --> 00:04:31.355
która wygląda tak

00:04:31.355 --> 00:04:32.628
jak czysta zupa.

00:04:32.628 --> 00:04:34.519
Ta zawiesina zawiera wszystkie jądra,

00:04:34.519 --> 00:04:36.573
które kiedyś były mózgiem myszy.

00:04:36.573 --> 00:04:39.603
Piękno zupy polega na tym, 
że jest to zawiesina,

00:04:39.603 --> 00:04:42.501
którą można pomieszać 
i jednorodnie rozprowadzić

00:04:42.501 --> 00:04:44.472
jądra w roztworze, tak by po spojrzeniu

00:04:44.472 --> 00:04:46.453
pod mikroskop na 4 czy 5 próbek

00:04:46.453 --> 00:04:50.536
tego jednorodnego roztworu

00:04:50.536 --> 00:04:53.072
można policzyć jądra i potem stwierdzić

00:04:53.072 --> 00:04:54.751
ile komórek posiadał dany mózg.

00:04:54.751 --> 00:04:56.376
To proste, jasne

00:04:56.376 --> 00:04:57.540
i naprawdę szybkie.

00:04:57.540 --> 00:04:59.807
Użyliśmy już tej metody 
do policzenia neuronów

00:04:59.807 --> 00:05:02.118
występujących w wielu różnych gatunkach

00:05:02.118 --> 00:05:03.807
i okazało się, że nie wszystkie mózgi

00:05:03.807 --> 00:05:06.389
są zbudowane w ten sam sposób.

00:05:06.389 --> 00:05:08.576
Weźmy na przykład gryzonie i naczelne.

00:05:08.576 --> 00:05:10.860
W mózgach większych gryzoni,

00:05:10.860 --> 00:05:12.546
średnia wielkość neuronów rośnie

00:05:12.546 --> 00:05:15.145
więc mózg rozdyma się bardzo szybko

00:05:15.145 --> 00:05:18.310
i znacznie szybciej 
zyskuje większy rozmiar niż neurony.

00:05:18.310 --> 00:05:20.013
Lecz mózgi naczelnych zyskują neurony

00:05:20.013 --> 00:05:22.472
bez zwiększania rozmiaru średniego neuronu

00:05:22.472 --> 00:05:23.997
co jest bardzo oszczędnym sposobem

00:05:23.997 --> 00:05:25.650
na dodanie neuronów do mózgu.

00:05:25.650 --> 00:05:27.414
W rezultacie mózg ssaka naczelnego

00:05:27.414 --> 00:05:30.581
zawsze będzie miał 
więcej neuronów niż mózg gryzonia

00:05:30.581 --> 00:05:32.064
o takim samym rozmiarze i im większy mózg,

00:05:32.064 --> 00:05:34.278
tym większa będzie różnica między nimi.

00:05:34.278 --> 00:05:36.381
Co można więc stwierdzić o naszym mózgu?

00:05:36.381 --> 00:05:38.065
Dowiedzieliśmy się, że średnio

00:05:38.065 --> 00:05:39.850
86 miliardów neuronów,

00:05:39.850 --> 00:05:42.849
z których 16 miliardów 
znajduje się w korze mózgowej.

00:05:42.849 --> 00:05:44.930
Jeśli uznamy, że kora mózgowa

00:05:44.930 --> 00:05:48.024
odpowiada za funkcje takie jak

00:05:48.024 --> 00:05:51.161
świadomość, logiczne i abstrakcyjne myślenie,

00:05:51.161 --> 00:05:54.145
a te 16 bilionów to najwięcej

00:05:54.145 --> 00:05:56.766
spośród innych kor.

00:05:56.766 --> 00:05:58.484
Myślę, że jest to najprostsze rozwiązanie

00:05:58.484 --> 00:06:01.626
naszych niezwykłych zdolności poznawczych.

00:06:01.626 --> 00:06:04.847
Lecz równie ważne jest 
znaczenie 86 miliardów neuronów.

00:06:04.847 --> 00:06:06.376
Bo odkryliśmy, że związek między

00:06:06.376 --> 00:06:08.728
rozmiarem mózgu i ilością neuronów

00:06:08.728 --> 00:06:10.355
może być opisany matematycznie,

00:06:10.355 --> 00:06:12.573
możemy wyliczyć jak wyglądałby ludzki mózg

00:06:12.573 --> 00:06:15.247
gdyby był zbudowany tak jak u gryzoni.

00:06:15.247 --> 00:06:18.821
Mózg gryzonia z 86 miliardami neuronów

00:06:18.821 --> 00:06:21.942
ważyłby 36 kg.

00:06:21.942 --> 00:06:23.575
To niemożliwe.

00:06:23.575 --> 00:06:25.481
Tak ogromny mózg zostałby zmiażdżony

00:06:25.481 --> 00:06:26.665
przez własna wagę

00:06:26.665 --> 00:06:28.252
i ten nieprawdopodobny mózg

00:06:28.252 --> 00:06:32.023
mieściłby się w ciele o wadze 89 ton.

00:06:32.023 --> 00:06:34.157
Nie sądzę, że to nas przypomina.

00:06:34.157 --> 00:06:36.710
Już teraz możemy dojść 
do bardzo ważnego wniosku,

00:06:36.710 --> 00:06:39.357
że nie jesteśmy gryzoniami.

00:06:39.357 --> 00:06:42.625
Ludzki mózg nie jest dużym mózgiem szczura.

00:06:42.625 --> 00:06:45.253
W porównaniu ze szczurem
wydajemy się niezwykli,

00:06:45.253 --> 00:06:47.473
lecz nie jest to trafne porównanie

00:06:47.473 --> 00:06:50.052
biorąc pod uwagę,
że nie jesteśmy gryzoniami.

00:06:50.052 --> 00:06:51.112
Jesteśmy naczelnymi,

00:06:51.112 --> 00:06:53.726
więc adekwatnym będzie 
porównanie z innymi naczelnymi.

00:06:53.726 --> 00:06:54.953
Jeśli poprawnie wyliczymy,

00:06:54.953 --> 00:06:57.739
dowiemy się, że pospolity ssak

00:06:57.739 --> 00:06:59.669
z 86 miliardami neuronów

00:06:59.669 --> 00:07:02.672
miałby mózg o wadze 1,2 kg

00:07:02.672 --> 00:07:04.561
co wydaje się właściwe,

00:07:04.561 --> 00:07:06.533
w ciele o masie około 66 kg,

00:07:06.533 --> 00:07:09.178
co w moim przypadku jest poprawne.

00:07:09.178 --> 00:07:11.798
To prowadzi nas do niezaskakującego,

00:07:11.798 --> 00:07:14.767
lecz bardzo istotnego wniosku:

00:07:14.767 --> 00:07:16.108
jestem ssakiem naczelnym.

00:07:16.108 --> 00:07:18.806
Wszyscy jesteśmy ssakami naczelnymi.

00:07:18.806 --> 00:07:20.706
Był nim także Darwin.

00:07:20.706 --> 00:07:23.646
Uwielbiam wyobrać sobie, 
że Darwin doceniłby te badania.

00:07:23.646 --> 00:07:25.613
Jego mózg, jak i nasz,

00:07:25.613 --> 00:07:29.124
został uformowany 
na podobieństwo innych mózgów naczelnych.

00:07:29.124 --> 00:07:31.426
Ludzki mózg jest więc niesamowity,

00:07:31.426 --> 00:07:34.207
lecz nie jeśli chodzi o liczbę neuronów.

00:07:34.207 --> 00:07:36.062
Jest po prostu dużym mózgiem naczelnego.

00:07:36.062 --> 00:07:39.106
Myślę, że jest to 
upokarzająca i otrzeźwiająca myśl,

00:07:39.106 --> 00:07:42.169
która powinna przypominać
o naszym miejscu w naturze.

00:07:42.169 --> 00:07:44.813
Dlaczego więc zużywa aż tyle energii?

00:07:44.813 --> 00:07:46.040
Inni naukowcy dowiedli

00:07:46.040 --> 00:07:47.763
jak dużo energii zużywa mózg ludzki

00:07:47.763 --> 00:07:49.170
i mózg innych gatunków

00:07:49.170 --> 00:07:50.822
i wiedząc ile neuronów

00:07:50.822 --> 00:07:53.024
każdy z mózgów zawiera, mogliśmy policzyć.

00:07:53.024 --> 00:07:55.640
Okazało się, że mózg ludzki i inne mózgi

00:07:55.640 --> 00:07:57.853
zużywają podobne ilości energii,

00:07:57.853 --> 00:08:01.274
średnio 6 kalorii na miliard neuronów dziennie.

00:08:01.274 --> 00:08:03.413
Całkowite zużycie energii mózgu

00:08:03.413 --> 00:08:05.447
jest prostą funkcją liniową

00:08:05.447 --> 00:08:07.156
ilości jego neuronów.

00:08:07.156 --> 00:08:09.339
Okazuje się, że ludzki mózg

00:08:09.339 --> 00:08:13.180
zużywa tyle samo energii
ile mogliśmy się spodziewać.

00:08:13.180 --> 00:08:15.271
Powodem dla którego mózg zużywa

00:08:15.271 --> 00:08:16.943
tyle energii jest po prostu to,

00:08:16.943 --> 00:08:18.926
że posiada dużo neuronów

00:08:18.926 --> 00:08:20.411
Ponieważ jesteśmy ssakami naczelnymi

00:08:20.411 --> 00:08:22.910
ze znacznie większą ilością neuronów

00:08:22.910 --> 00:08:24.432
na daną masę ciała 
niż jakiekolwiek inne zwierzę,

00:08:24.432 --> 00:08:27.972
względny koszt naszego mózgu jest duży,

00:08:27.972 --> 00:08:30.973
lecz dlatego że jesteśmy naczelnymi, 
a nie kimś specjalnym.

00:08:30.973 --> 00:08:32.163
Przed nami ostatnie pytanie:

00:08:32.163 --> 00:08:35.278
w jaki sposób zyskaliśmy 
tak niezwykłą liczbę neuronów

00:08:35.278 --> 00:08:37.178
i w szczególności, jeśli małpy człekokształtne

00:08:37.178 --> 00:08:38.733
są większe od ludzi

00:08:38.733 --> 00:08:42.418
dlaczego nie mają większego mózgu 
z większą ilością neuronów?

00:08:42.418 --> 00:08:44.588
Gdy zrozumieliśmy jak drogie jest posiadanie

00:08:44.588 --> 00:08:46.921
tak wielu neuronów w mózgu, zdałam sobie sprawę,

00:08:46.921 --> 00:08:48.924
że może istnieje proste wyjaśnienie.

00:08:48.924 --> 00:08:50.607
Nie mogą wydać tyle energii

00:08:50.607 --> 00:08:53.557
na duże ciało i dużą liczbę neuronów.

00:08:53.557 --> 00:08:54.986
Zrobiliśmy obliczenia.

00:08:54.986 --> 00:08:57.026
Z jednej strony ustaliliśmy ile energii

00:08:57.026 --> 00:08:58.797
naczelny pobiera z codziennego

00:08:58.797 --> 00:08:59.877
spożywania surowizny

00:08:59.877 --> 00:09:01.914
i z drugiej, ile energii

00:09:01.914 --> 00:09:03.678
zużywa ciało o określonej masie

00:09:03.678 --> 00:09:07.065
i ile energii zostaje zużyte
przez konkretną liczbę neuronów.

00:09:07.065 --> 00:09:08.554
Spojrzeliśmy na zestawienia

00:09:08.554 --> 00:09:10.965
masy ciała i liczby neuronów w mózgu,

00:09:10.965 --> 00:09:12.235
występujących u naczelnego

00:09:12.235 --> 00:09:14.783
żywiącego się
przez daną ilość godzin dziennie.

00:09:14.783 --> 00:09:16.599
Dowiedzieliśmy się,

00:09:16.599 --> 00:09:18.311
że ponieważ neurony są tak kosztowne

00:09:18.311 --> 00:09:21.681
istnieje kompromis
między masą ciała a liczbą neuronów.

00:09:21.681 --> 00:09:24.632
Naczelny, który żywi się 8 godzin dziennie

00:09:24.632 --> 00:09:27.656
może utrzymać 
najwyżej 53 miliardy neuronów,

00:09:27.656 --> 00:09:29.383
ale wtedy ciało nie może

00:09:29.383 --> 00:09:31.337
ważyć więcej niż 25 kg.

00:09:31.337 --> 00:09:33.038
Aby uzyskać większą wagę

00:09:33.038 --> 00:09:34.807
musi poświęcić neurony.

00:09:34.807 --> 00:09:37.460
Więc albo duże ciało,

00:09:37.460 --> 00:09:38.955
albo duża liczba neuronów.

00:09:38.955 --> 00:09:40.320
Jeśli jesz tyle co ssak naczelny

00:09:40.320 --> 00:09:42.166
nie możesz mieć obu na raz.

00:09:42.166 --> 00:09:44.520
Jedynym sposobem na to metaboliczne ograniczenie

00:09:44.520 --> 00:09:47.921
byłoby spędzanie 
jeszcze większej ilości godzin na jedzeniu

00:09:47.921 --> 00:09:49.284
lecz jest to niebezpieczne

00:09:49.284 --> 00:09:52.003
i po przekroczeniu pewnej granicy, 
po prostu niemożliwe.

00:09:52.003 --> 00:09:53.540
Na przykład goryle i orangutany

00:09:53.540 --> 00:09:55.463
utrzymują około 30 miliardów neuronów

00:09:55.463 --> 00:09:58.429
spędzając 8,5 godziny dziennie jedząc

00:09:58.429 --> 00:10:01.545
i wydaje się, że więcej nie mogą.

00:10:01.545 --> 00:10:03.336
9 godzin jedzenia dziennie

00:10:03.336 --> 00:10:06.607
wydaje się być limitem 
dla ssaka naczelnego.

00:10:06.607 --> 00:10:08.398
Co z nami?

00:10:08.398 --> 00:10:09.998
Z 86 miliardami neuronów

00:10:09.998 --> 00:10:13.033
i od 60 do 70 kg masy ciała

00:10:13.033 --> 00:10:16.594
powinniśmy spędzać ponad 9 godzin

00:10:16.594 --> 00:10:20.169
dziennie na jedzeniu,

00:10:20.169 --> 00:10:22.208
co jest niemożliwe.

00:10:22.208 --> 00:10:24.042
Gdybyśmy jedli jak naczelne

00:10:24.042 --> 00:10:26.295
nie powinniśmy istnieć.

00:10:26.295 --> 00:10:28.422
Jak się więc tutaj znaleźliśmy?

00:10:28.422 --> 00:10:31.157
Jeśli nasz mózg 
zużywa tyle energii ile powinien

00:10:31.157 --> 00:10:32.880
i jeśli nie możemy spędzić

00:10:32.880 --> 00:10:36.554
każdej godziny naszego dnia na jedzeniu,

00:10:36.554 --> 00:10:38.465
jedyną alternatywą

00:10:38.465 --> 00:10:40.423
jest uzyskanie większej ilości energii

00:10:40.423 --> 00:10:42.376
z tego samego jedzenia.

00:10:42.376 --> 00:10:46.176
Co niezwykłe, jest to zgodne z tym

00:10:46.176 --> 00:10:49.213
co nasi przodkowie wynaleźli

00:10:49.213 --> 00:10:51.052
1,5 miliona lat temu

00:10:51.052 --> 00:10:53.834
kiedy wynaleźli gotowanie.

00:10:53.834 --> 00:10:55.804
Gotować to używać ognia,

00:10:55.804 --> 00:10:59.204
aby poddać jedzenie
wstępnemu trawieniu poza ciałem.

00:10:59.204 --> 00:11:02.210
Ugotowane jedzenie 
jest bardziej miękkie i łatwiejsze do żucia,

00:11:02.210 --> 00:11:04.773
zamienia się w papkę w naszej buzi,

00:11:04.773 --> 00:11:06.925
co pozwala na kompletne strawienie

00:11:06.925 --> 00:11:08.361
i wchłonięcie do jelit,

00:11:08.361 --> 00:11:12.016
co umożliwia wytworzenie 
więcej energii w krótszym czasie.

00:11:12.016 --> 00:11:14.505
Gotowanie daje nam czas na robienie

00:11:14.505 --> 00:11:17.007
bardziej interesujących rzeczy w ciągu dnia

00:11:17.007 --> 00:11:18.047
i z naszymi neuronami,

00:11:18.047 --> 00:11:19.952
niż tylko myślenie o jedzeniu,

00:11:19.952 --> 00:11:21.656
szukanie jedzenia i spożywanie go

00:11:21.656 --> 00:11:22.881
przez cały dzień.

00:11:22.881 --> 00:11:25.380
Dzięki gotowaniu, to co kiedyś było

00:11:25.380 --> 00:11:27.733
główną wadą, ten potężny

00:11:27.733 --> 00:11:30.766
niebezpiecznie drogi mózg 
z mnogością neuronów,

00:11:30.766 --> 00:11:32.802
teraz staje się główną zaletą,

00:11:32.802 --> 00:11:36.053
kiedy możemy dostarczyć energii 
dla wielu neuronów

00:11:36.056 --> 00:11:38.559
i mamy czas 
na używanie ich do interesujących rzeczy.

00:11:38.559 --> 00:11:40.533
Myślę, że to wyjaśnia dlaczego mózg ludzki

00:11:40.533 --> 00:11:43.773
stał się tak duży
i tak szybki w toku ewolucji,

00:11:43.773 --> 00:11:47.670
pozostając tylko mózgiem ssaka naczelnego.

00:11:47.670 --> 00:11:50.444
Z tym dużym mózgiem 
utrzymywanym przez gotowanie

00:11:50.444 --> 00:11:53.357
szybko przeskoczyliśmy 
od surowych produktów do kultury,

00:11:53.357 --> 00:11:55.963
rolnictwa, cywilizacji, sklepów spożywczych,

00:11:55.963 --> 00:11:57.588
elektryczności, lodówek,

00:11:57.588 --> 00:11:59.195
wszystkiego tego co współcześnie

00:11:59.195 --> 00:12:01.237
pozwalają nam pozyskać całą energię,

00:12:01.237 --> 00:12:04.019
której potrzebujemy na cały dzień,

00:12:04.019 --> 00:12:06.973
siedząc w ulubionej restauracji fast food.

00:12:06.973 --> 00:12:09.410
To co kiedyś było rozwiązaniem,

00:12:09.410 --> 00:12:11.109
teraz stało się problemem

00:12:11.109 --> 00:12:16.626
i próbujemy znaleźć rozwiązanie 
w surowym jedzeniu.

00:12:16.626 --> 00:12:19.182
Jaka jest więc przewaga ludzi?

00:12:19.182 --> 00:12:20.685
Co my posiadamy

00:12:20.685 --> 00:12:23.180
czego nie mają inne zwierzęta?

00:12:23.180 --> 00:12:25.568
Moją odpowiedzią jest fakt, 
że posiadamy najwięcej

00:12:25.568 --> 00:12:27.040
neuronów w korze mózgowej

00:12:27.040 --> 00:12:28.884
i jest to najprostszym wyjaśnieniem

00:12:28.884 --> 00:12:30.897
naszych niezwykłych zdolności poznawczych.

00:12:30.897 --> 00:12:34.124
Co sprawia, że robimy to
czego nie potrafią inne zwierzęta

00:12:34.124 --> 00:12:36.093
i co uważam za zasadniczą przewagę,

00:12:36.093 --> 00:12:39.176
która pozwala nam osiągnąć

00:12:39.176 --> 00:12:41.398
największą liczbę neuronów w korze?

00:12:41.398 --> 00:12:43.613
W dwóch słowach: gotujemy.

00:12:43.613 --> 00:12:47.179
Żadne inne zwierzęta 
nie gotują swojego pożywienia.

00:12:47.179 --> 00:12:50.049
Myślę, że w ten sposób 
staliśmy się ludźmi.

00:12:50.049 --> 00:12:52.779
Badania ludzkiego mózgu z
mieniły moje myślenie o jedzeniu.

00:12:52.779 --> 00:12:54.154
Patrzę na moją kuchnię

00:12:54.154 --> 00:12:55.504
i kłaniam się jej

00:12:55.524 --> 00:12:57.329
i dziękuję moim przodkom za wynalazek,

00:12:57.329 --> 00:12:59.229
który prawdopodobnie uczynił nas ludźmi.

00:12:59.229 --> 00:13:01.361
Dziękuję bardzo.

00:13:01.361 --> 00:13:07.714
(Brawa)