0:00:00.946,0:00:03.340
Co sprawia, że ludzki mózg[br]jest tak niezwykły?

0:00:03.340,0:00:05.552
Co sprawia, że to my badamy inne zwierzęta

0:00:05.552,0:00:07.673
a nie one nas?

0:00:07.673,0:00:09.471
Co ludzki mózg ma lub robi

0:00:09.471,0:00:11.204
czego inne mózgi nie potrafią?

0:00:11.204,0:00:14.052
Kiedy zainteresowałam się[br]tymi pytaniami około 10 lat temu,

0:00:14.052,0:00:16.994
naukowcy myśleli, że wiedzą,[br]z czego zbudowane są inne mózgi.

0:00:16.994,0:00:18.723
Pomimo, że dowodów było mało,

0:00:18.723,0:00:20.530
wielu naukowców myślało,

0:00:20.530,0:00:22.635
że wszystkie mózgi ssaków,[br]włączając ludzki,

0:00:22.635,0:00:23.935
są zbudowane tak samo

0:00:23.935,0:00:25.437
z liczbą neuronów zawsze

0:00:25.437,0:00:27.668
proporcjonalną do rozmiaru mózgu.

0:00:27.668,0:00:29.874
To oznacza, że dwa mózgi[br]tego samego rozmiaru,

0:00:29.874,0:00:33.292
tak jak te dwa,[br]ze stosowną wagą 400 gramów

0:00:33.292,0:00:35.844
powinny posiadać zbliżoną liczbę neuronów.

0:00:35.844,0:00:37.640
Jeśli neurony stanowią funkcjonalne

0:00:37.640,0:00:40.543
jednostki przenoszące informacje w mózgu,

0:00:40.543,0:00:42.135
to posiadacze tych dwóch mózgów

0:00:42.135,0:00:44.864
powinni mieć podobne zdolności poznawcze.

0:00:44.864,0:00:47.213
Ale pierwszym jest szympans,

0:00:47.213,0:00:49.850
drugim krowa.

0:00:49.850,0:00:52.212
Być może krowy prowadzą naprawdę bogate

0:00:52.212,0:00:54.465
życie wewnętrzne i są tak mądre,

0:00:54.465,0:00:58.268
że wolą to przed nami ukryć,

0:00:58.268,0:00:59.653
a my je zjadamy.

0:00:59.653,0:01:01.412
Myślę, że większość ludzi zgodzi się,

0:01:01.412,0:01:03.643
że zachowania,[br]do których zdolne są szympansy,

0:01:03.643,0:01:06.599
są znacznie bardziej złożone i elastyczne[br]niż zachowania krów.

0:01:06.599,0:01:08.401
Jest to pierwszą wskazówką, że teoria

0:01:08.401,0:01:10.434
"wszystkie mózgi są zbudowane tak samo"

0:01:10.434,0:01:12.105
nie do końca się sprawdza.

0:01:12.105,0:01:13.191
Lecz kontynuujmy.

0:01:13.191,0:01:15.229
Jeśli wszystkie mózgi[br]są zbudowane tak samo

0:01:15.229,0:01:18.141
i mielibyśmy porównać zwierzęta[br]o różnych rozmiarach mózgów,

0:01:18.141,0:01:20.323
większe mózgi powinny mieć więcej neuronów

0:01:20.323,0:01:22.646
niż mniejsze i posiadać odpowiednio

0:01:22.646,0:01:25.668
większe zdolności poznawcze.

0:01:25.668,0:01:27.804
Dlatego też największy mózg powinien mieć

0:01:27.804,0:01:30.093
największe zdolności poznawcze.

0:01:30.093,0:01:31.674
Tutaj muszę przedstawić złą wiadomość:

0:01:31.674,0:01:34.431
Nasz mózg nie jest tym największym.

0:01:34.431,0:01:35.986
Wydaje się to bardzo irytujące.

0:01:35.986,0:01:38.721
Nasz mózg waży między 1,2 a 1,5 kg.

0:01:38.721,0:01:42.038
Z kolei mózg słonia[br]waży pomiędzy 4 a 5 kg,

0:01:42.038,0:01:44.623
a mózg wieloryba może ważyć aż do 9 kg.

0:01:44.623,0:01:49.361
Dlatego naukowcy uciekali się do mówienia,

0:01:49.361,0:01:51.518
że nasz mózg musi być niezwykły

0:01:51.518,0:01:54.380
żeby wyjaśnić nasze zdolności poznawcze.

0:01:54.380,0:01:57.326
Nasz mózg musi być naprawdę niezwykły

0:01:57.326,0:01:59.303
i wyjątkowy.

0:01:59.303,0:02:02.529
Ich mózgi mogą być większe,[br]ale nasz jest lepszy

0:02:02.529,0:02:04.404
i mógłby być lepszy, na przykład

0:02:04.404,0:02:06.515
w tym, że wydaje się większy niż powinien

0:02:06.515,0:02:09.123
ze znacznie większą korą mózgową[br]niż powinniśmy mieć,

0:02:09.123,0:02:10.752
biorąc pod uwagę rozmiar ciał.

0:02:10.752,0:02:12.404
To dodałoby nam dodatkową korę

0:02:12.404,0:02:15.424
w celu robienia ciekawszych rzeczy[br]niż tylko poruszanie ciałem.

0:02:15.424,0:02:17.043
Rozmiar mózgu

0:02:17.043,0:02:19.376
zwykle wynika z rozmiaru ciała.

0:02:19.376,0:02:21.693
Głównym powodem dla którego mówimy,

0:02:21.693,0:02:23.780
że nasz mózg jest większy niż powinien być

0:02:23.780,0:02:25.552
jest porównywanie się

0:02:25.552,0:02:27.238
z małpami człekokształtnymi.

0:02:27.238,0:02:29.832
Goryle mogą być dwa lub trzy razy[br]większe od nas,

0:02:29.832,0:02:32.253
więc ich mózgi też powinny być[br]większe od naszych,

0:02:32.253,0:02:34.198
lecz tak naprawdę jest odwrotnie.

0:02:34.198,0:02:37.133
Nasz mózg jest trzy razy większy[br]od mózgu goryla.

0:02:37.133,0:02:39.253
Ludzki mózg także wydaje się niezwykły

0:02:39.253,0:02:41.500
pod względem ilości energii, którą zużywa.

0:02:41.500,0:02:44.249
Chociaż jego waga stanowi[br]tylko 2% masy ciała,

0:02:44.249,0:02:47.542
zużywa aż 25% całej energii,

0:02:47.542,0:02:50.155
której ciało potrzebuje[br]do codziennego funkcjonowania.

0:02:50.155,0:02:53.508
To 500 kalorii z łącznej sumy 2000

0:02:53.508,0:02:55.913
potrzebnych aby nasz mózg działał.

0:02:55.913,0:02:58.791
Więc ludzki mózg[br]jest większy niż powinien,

0:02:58.791,0:03:00.867
używa znacznie więcej energii[br]niż powinien,

0:03:00.867,0:03:02.325
więc jest szczególny.

0:03:02.325,0:03:04.896
W tym momencie te kwestie[br]zaczęły mnie niepokoić.

0:03:04.896,0:03:06.567
W biologii szukamy reguł

0:03:06.567,0:03:09.413
odnoszących się [br]do wszystkich zwierząt i życia w ogóle,

0:03:09.413,0:03:11.263
więc dlaczego teoria ewolucji

0:03:11.263,0:03:14.455
dotyczy wszystkich ale nie nas?

0:03:14.455,0:03:17.032
Być może problem leży [br]w podstawowym założeniu,

0:03:17.032,0:03:18.973
że wszystkie mózgi są zbudowane tak samo.

0:03:18.973,0:03:20.412
Może mózgi podobnego rozmiaru

0:03:20.412,0:03:23.313
w rzeczywistości mogą być zbudowane [br]z różnej ilości neuronów.

0:03:23.313,0:03:24.770
Być może ogromny mózg

0:03:24.770,0:03:26.610
nie koniecznie ma więcej neuronów

0:03:26.610,0:03:28.831
niż mózg skromniejszego rozmiaru.

0:03:28.831,0:03:31.840
Może ludzki mózg [br]w rzeczywistości ma najwięcej neuronów

0:03:31.840,0:03:34.413
ze wszystkich mózgów, niezależnie od rozmiaru,

0:03:34.413,0:03:36.507
zwłaszcza w korze mózgowej.

0:03:36.507,0:03:38.059
Dla mnie następujące pytanie

0:03:38.059,0:03:39.788
stało się bardzo ważnym:

0:03:39.788,0:03:42.188
z jak wielu neuronów składa się mózg ludzki,

0:03:42.188,0:03:44.710
i jak to jest w porównaniu do innych zwierząt?

0:03:44.710,0:03:47.133
Być może słyszeliście lub czytaliście,

0:03:47.133,0:03:49.244
że mamy 100 miliardów neuronów,

0:03:49.244,0:03:51.330
więc 10 lat temu zapytałam moich kolegów

0:03:51.330,0:03:53.169
czy wiedzą skąd pochodzi ta liczba.

0:03:53.169,0:03:54.627
Lecz nikt nie wiedział.

0:03:54.627,0:03:56.080
Przekopałam literaturę by

0:03:56.080,0:03:58.238
znaleźć oryginalne odniesienie do tej liczby

0:03:58.238,0:03:59.921
i nigdy go nie znalazłam.

0:03:59.921,0:04:02.660
Wygląda na to, że nikt do tej pory nie policzył

0:04:02.660,0:04:04.194
liczby neuronów w ludzkim mózgu

0:04:04.194,0:04:06.693
czy w którymkolwiek innym mózgu.

0:04:06.693,0:04:10.228
Więc wymyśliłam [br]własny sposób wyliczenia komórek w mózgu

0:04:10.228,0:04:12.336
i w zasadzie opiera się on

0:04:12.336,0:04:15.581
na rozpuszczaniu mózgu do konsystencji zupy.

0:04:15.581,0:04:17.618
To działa następująco:

0:04:17.618,0:04:20.745
Bierzemy mózg, lub część mózgu

0:04:20.745,0:04:22.489
i rozpuszczamy ją w detergencie,

0:04:22.489,0:04:23.998
który niszczy błony komórkowe

0:04:23.998,0:04:26.434
lecz pozostawia jądro komórkowe..

0:04:26.434,0:04:29.574
Otrzymujemy wolne jądra w zawiesinie,

0:04:29.574,0:04:31.355
która wygląda tak

0:04:31.355,0:04:32.628
jak czysta zupa.

0:04:32.628,0:04:34.519
Ta zawiesina zawiera wszystkie jądra,

0:04:34.519,0:04:36.573
które kiedyś były mózgiem myszy.

0:04:36.573,0:04:39.603
Piękno zupy polega na tym, [br]że jest to zawiesina,

0:04:39.603,0:04:42.501
którą można pomieszać [br]i jednorodnie rozprowadzić

0:04:42.501,0:04:44.472
jądra w roztworze, tak by po spojrzeniu

0:04:44.472,0:04:46.453
pod mikroskop na 4 czy 5 próbek

0:04:46.453,0:04:50.536
tego jednorodnego roztworu

0:04:50.536,0:04:53.072
można policzyć jądra i potem stwierdzić

0:04:53.072,0:04:54.751
ile komórek posiadał dany mózg.

0:04:54.751,0:04:56.376
To proste, jasne

0:04:56.376,0:04:57.540
i naprawdę szybkie.

0:04:57.540,0:04:59.807
Użyliśmy już tej metody [br]do policzenia neuronów

0:04:59.807,0:05:02.118
występujących w wielu różnych gatunkach

0:05:02.118,0:05:03.807
i okazało się, że nie wszystkie mózgi

0:05:03.807,0:05:06.389
są zbudowane w ten sam sposób.

0:05:06.389,0:05:08.576
Weźmy na przykład gryzonie i naczelne.

0:05:08.576,0:05:10.860
W mózgach większych gryzoni,

0:05:10.860,0:05:12.546
średnia wielkość neuronów rośnie

0:05:12.546,0:05:15.145
więc mózg rozdyma się bardzo szybko

0:05:15.145,0:05:18.310
i znacznie szybciej [br]zyskuje większy rozmiar niż neurony.

0:05:18.310,0:05:20.013
Lecz mózgi naczelnych zyskują neurony

0:05:20.013,0:05:22.472
bez zwiększania rozmiaru średniego neuronu

0:05:22.472,0:05:23.997
co jest bardzo oszczędnym sposobem

0:05:23.997,0:05:25.650
na dodanie neuronów do mózgu.

0:05:25.650,0:05:27.414
W rezultacie mózg ssaka naczelnego

0:05:27.414,0:05:30.581
zawsze będzie miał [br]więcej neuronów niż mózg gryzonia

0:05:30.581,0:05:32.064
o takim samym rozmiarze i im większy mózg,

0:05:32.064,0:05:34.278
tym większa będzie różnica między nimi.

0:05:34.278,0:05:36.381
Co można więc stwierdzić o naszym mózgu?

0:05:36.381,0:05:38.065
Dowiedzieliśmy się, że średnio

0:05:38.065,0:05:39.850
86 miliardów neuronów,

0:05:39.850,0:05:42.849
z których 16 miliardów [br]znajduje się w korze mózgowej.

0:05:42.849,0:05:44.930
Jeśli uznamy, że kora mózgowa

0:05:44.930,0:05:48.024
odpowiada za funkcje takie jak

0:05:48.024,0:05:51.161
świadomość, logiczne i abstrakcyjne myślenie,

0:05:51.161,0:05:54.145
a te 16 bilionów to najwięcej

0:05:54.145,0:05:56.766
spośród innych kor.

0:05:56.766,0:05:58.484
Myślę, że jest to najprostsze rozwiązanie

0:05:58.484,0:06:01.626
naszych niezwykłych zdolności poznawczych.

0:06:01.626,0:06:04.847
Lecz równie ważne jest [br]znaczenie 86 miliardów neuronów.

0:06:04.847,0:06:06.376
Bo odkryliśmy, że związek między

0:06:06.376,0:06:08.728
rozmiarem mózgu i ilością neuronów

0:06:08.728,0:06:10.355
może być opisany matematycznie,

0:06:10.355,0:06:12.573
możemy wyliczyć jak wyglądałby ludzki mózg

0:06:12.573,0:06:15.247
gdyby był zbudowany tak jak u gryzoni.

0:06:15.247,0:06:18.821
Mózg gryzonia z 86 miliardami neuronów

0:06:18.821,0:06:21.942
ważyłby 36 kg.

0:06:21.942,0:06:23.575
To niemożliwe.

0:06:23.575,0:06:25.481
Tak ogromny mózg zostałby zmiażdżony

0:06:25.481,0:06:26.665
przez własna wagę

0:06:26.665,0:06:28.252
i ten nieprawdopodobny mózg

0:06:28.252,0:06:32.023
mieściłby się w ciele o wadze 89 ton.

0:06:32.023,0:06:34.157
Nie sądzę, że to nas przypomina.

0:06:34.157,0:06:36.710
Już teraz możemy dojść [br]do bardzo ważnego wniosku,

0:06:36.710,0:06:39.357
że nie jesteśmy gryzoniami.

0:06:39.357,0:06:42.625
Ludzki mózg nie jest dużym mózgiem szczura.

0:06:42.625,0:06:45.253
W porównaniu ze szczurem[br]wydajemy się niezwykli,

0:06:45.253,0:06:47.473
lecz nie jest to trafne porównanie

0:06:47.473,0:06:50.052
biorąc pod uwagę,[br]że nie jesteśmy gryzoniami.

0:06:50.052,0:06:51.112
Jesteśmy naczelnymi,

0:06:51.112,0:06:53.726
więc adekwatnym będzie [br]porównanie z innymi naczelnymi.

0:06:53.726,0:06:54.953
Jeśli poprawnie wyliczymy,

0:06:54.953,0:06:57.739
dowiemy się, że pospolity ssak

0:06:57.739,0:06:59.669
z 86 miliardami neuronów

0:06:59.669,0:07:02.672
miałby mózg o wadze 1,2 kg

0:07:02.672,0:07:04.561
co wydaje się właściwe,

0:07:04.561,0:07:06.533
w ciele o masie około 66 kg,

0:07:06.533,0:07:09.178
co w moim przypadku jest poprawne.

0:07:09.178,0:07:11.798
To prowadzi nas do niezaskakującego,

0:07:11.798,0:07:14.767
lecz bardzo istotnego wniosku:

0:07:14.767,0:07:16.108
jestem ssakiem naczelnym.

0:07:16.108,0:07:18.806
Wszyscy jesteśmy ssakami naczelnymi.

0:07:18.806,0:07:20.706
Był nim także Darwin.

0:07:20.706,0:07:23.646
Uwielbiam wyobrać sobie, [br]że Darwin doceniłby te badania.

0:07:23.646,0:07:25.613
Jego mózg, jak i nasz,

0:07:25.613,0:07:29.124
został uformowany [br]na podobieństwo innych mózgów naczelnych.

0:07:29.124,0:07:31.426
Ludzki mózg jest więc niesamowity,

0:07:31.426,0:07:34.207
lecz nie jeśli chodzi o liczbę neuronów.

0:07:34.207,0:07:36.062
Jest po prostu dużym mózgiem naczelnego.

0:07:36.062,0:07:39.106
Myślę, że jest to [br]upokarzająca i otrzeźwiająca myśl,

0:07:39.106,0:07:42.169
która powinna przypominać[br]o naszym miejscu w naturze.

0:07:42.169,0:07:44.813
Dlaczego więc zużywa aż tyle energii?

0:07:44.813,0:07:46.040
Inni naukowcy dowiedli

0:07:46.040,0:07:47.763
jak dużo energii zużywa mózg ludzki

0:07:47.763,0:07:49.170
i mózg innych gatunków

0:07:49.170,0:07:50.822
i wiedząc ile neuronów

0:07:50.822,0:07:53.024
każdy z mózgów zawiera, mogliśmy policzyć.

0:07:53.024,0:07:55.640
Okazało się, że mózg ludzki i inne mózgi

0:07:55.640,0:07:57.853
zużywają podobne ilości energii,

0:07:57.853,0:08:01.274
średnio 6 kalorii na miliard neuronów dziennie.

0:08:01.274,0:08:03.413
Całkowite zużycie energii mózgu

0:08:03.413,0:08:05.447
jest prostą funkcją liniową

0:08:05.447,0:08:07.156
ilości jego neuronów.

0:08:07.156,0:08:09.339
Okazuje się, że ludzki mózg

0:08:09.339,0:08:13.180
zużywa tyle samo energii[br]ile mogliśmy się spodziewać.

0:08:13.180,0:08:15.271
Powodem dla którego mózg zużywa

0:08:15.271,0:08:16.943
tyle energii jest po prostu to,

0:08:16.943,0:08:18.926
że posiada dużo neuronów

0:08:18.926,0:08:20.411
Ponieważ jesteśmy ssakami naczelnymi

0:08:20.411,0:08:22.910
ze znacznie większą ilością neuronów

0:08:22.910,0:08:24.432
na daną masę ciała [br]niż jakiekolwiek inne zwierzę,

0:08:24.432,0:08:27.972
względny koszt naszego mózgu jest duży,

0:08:27.972,0:08:30.973
lecz dlatego że jesteśmy naczelnymi, [br]a nie kimś specjalnym.

0:08:30.973,0:08:32.163
Przed nami ostatnie pytanie:

0:08:32.163,0:08:35.278
w jaki sposób zyskaliśmy [br]tak niezwykłą liczbę neuronów

0:08:35.278,0:08:37.178
i w szczególności, jeśli małpy człekokształtne

0:08:37.178,0:08:38.733
są większe od ludzi

0:08:38.733,0:08:42.418
dlaczego nie mają większego mózgu [br]z większą ilością neuronów?

0:08:42.418,0:08:44.588
Gdy zrozumieliśmy jak drogie jest posiadanie

0:08:44.588,0:08:46.921
tak wielu neuronów w mózgu, zdałam sobie sprawę,

0:08:46.921,0:08:48.924
że może istnieje proste wyjaśnienie.

0:08:48.924,0:08:50.607
Nie mogą wydać tyle energii

0:08:50.607,0:08:53.557
na duże ciało i dużą liczbę neuronów.

0:08:53.557,0:08:54.986
Zrobiliśmy obliczenia.

0:08:54.986,0:08:57.026
Z jednej strony ustaliliśmy ile energii

0:08:57.026,0:08:58.797
naczelny pobiera z codziennego

0:08:58.797,0:08:59.877
spożywania surowizny

0:08:59.877,0:09:01.914
i z drugiej, ile energii

0:09:01.914,0:09:03.678
zużywa ciało o określonej masie

0:09:03.678,0:09:07.065
i ile energii zostaje zużyte[br]przez konkretną liczbę neuronów.

0:09:07.065,0:09:08.554
Spojrzeliśmy na zestawienia

0:09:08.554,0:09:10.965
masy ciała i liczby neuronów w mózgu,

0:09:10.965,0:09:12.235
występujących u naczelnego

0:09:12.235,0:09:14.783
żywiącego się[br]przez daną ilość godzin dziennie.

0:09:14.783,0:09:16.599
Dowiedzieliśmy się,

0:09:16.599,0:09:18.311
że ponieważ neurony są tak kosztowne

0:09:18.311,0:09:21.681
istnieje kompromis[br]między masą ciała a liczbą neuronów.

0:09:21.681,0:09:24.632
Naczelny, który żywi się 8 godzin dziennie

0:09:24.632,0:09:27.656
może utrzymać [br]najwyżej 53 miliardy neuronów,

0:09:27.656,0:09:29.383
ale wtedy ciało nie może

0:09:29.383,0:09:31.337
ważyć więcej niż 25 kg.

0:09:31.337,0:09:33.038
Aby uzyskać większą wagę

0:09:33.038,0:09:34.807
musi poświęcić neurony.

0:09:34.807,0:09:37.460
Więc albo duże ciało,

0:09:37.460,0:09:38.955
albo duża liczba neuronów.

0:09:38.955,0:09:40.320
Jeśli jesz tyle co ssak naczelny

0:09:40.320,0:09:42.166
nie możesz mieć obu na raz.

0:09:42.166,0:09:44.520
Jedynym sposobem na to metaboliczne ograniczenie

0:09:44.520,0:09:47.921
byłoby spędzanie [br]jeszcze większej ilości godzin na jedzeniu

0:09:47.921,0:09:49.284
lecz jest to niebezpieczne

0:09:49.284,0:09:52.003
i po przekroczeniu pewnej granicy, [br]po prostu niemożliwe.

0:09:52.003,0:09:53.540
Na przykład goryle i orangutany

0:09:53.540,0:09:55.463
utrzymują około 30 miliardów neuronów

0:09:55.463,0:09:58.429
spędzając 8,5 godziny dziennie jedząc

0:09:58.429,0:10:01.545
i wydaje się, że więcej nie mogą.

0:10:01.545,0:10:03.336
9 godzin jedzenia dziennie

0:10:03.336,0:10:06.607
wydaje się być limitem [br]dla ssaka naczelnego.

0:10:06.607,0:10:08.398
Co z nami?

0:10:08.398,0:10:09.998
Z 86 miliardami neuronów

0:10:09.998,0:10:13.033
i od 60 do 70 kg masy ciała

0:10:13.033,0:10:16.594
powinniśmy spędzać ponad 9 godzin

0:10:16.594,0:10:20.169
dziennie na jedzeniu,

0:10:20.169,0:10:22.208
co jest niemożliwe.

0:10:22.208,0:10:24.042
Gdybyśmy jedli jak naczelne

0:10:24.042,0:10:26.295
nie powinniśmy istnieć.

0:10:26.295,0:10:28.422
Jak się więc tutaj znaleźliśmy?

0:10:28.422,0:10:31.157
Jeśli nasz mózg [br]zużywa tyle energii ile powinien

0:10:31.157,0:10:32.880
i jeśli nie możemy spędzić

0:10:32.880,0:10:36.554
każdej godziny naszego dnia na jedzeniu,

0:10:36.554,0:10:38.465
jedyną alternatywą

0:10:38.465,0:10:40.423
jest uzyskanie większej ilości energii

0:10:40.423,0:10:42.376
z tego samego jedzenia.

0:10:42.376,0:10:46.176
Co niezwykłe, jest to zgodne z tym

0:10:46.176,0:10:49.213
co nasi przodkowie wynaleźli

0:10:49.213,0:10:51.052
1,5 miliona lat temu

0:10:51.052,0:10:53.834
kiedy wynaleźli gotowanie.

0:10:53.834,0:10:55.804
Gotować to używać ognia,

0:10:55.804,0:10:59.204
aby poddać jedzenie[br]wstępnemu trawieniu poza ciałem.

0:10:59.204,0:11:02.210
Ugotowane jedzenie [br]jest bardziej miękkie i łatwiejsze do żucia,

0:11:02.210,0:11:04.773
zamienia się w papkę w naszej buzi,

0:11:04.773,0:11:06.925
co pozwala na kompletne strawienie

0:11:06.925,0:11:08.361
i wchłonięcie do jelit,

0:11:08.361,0:11:12.016
co umożliwia wytworzenie [br]więcej energii w krótszym czasie.

0:11:12.016,0:11:14.505
Gotowanie daje nam czas na robienie

0:11:14.505,0:11:17.007
bardziej interesujących rzeczy w ciągu dnia

0:11:17.007,0:11:18.047
i z naszymi neuronami,

0:11:18.047,0:11:19.952
niż tylko myślenie o jedzeniu,

0:11:19.952,0:11:21.656
szukanie jedzenia i spożywanie go

0:11:21.656,0:11:22.881
przez cały dzień.

0:11:22.881,0:11:25.380
Dzięki gotowaniu, to co kiedyś było

0:11:25.380,0:11:27.733
główną wadą, ten potężny

0:11:27.733,0:11:30.766
niebezpiecznie drogi mózg [br]z mnogością neuronów,

0:11:30.766,0:11:32.802
teraz staje się główną zaletą,

0:11:32.802,0:11:36.053
kiedy możemy dostarczyć energii [br]dla wielu neuronów

0:11:36.056,0:11:38.559
i mamy czas [br]na używanie ich do interesujących rzeczy.

0:11:38.559,0:11:40.533
Myślę, że to wyjaśnia dlaczego mózg ludzki

0:11:40.533,0:11:43.773
stał się tak duży[br]i tak szybki w toku ewolucji,

0:11:43.773,0:11:47.670
pozostając tylko mózgiem ssaka naczelnego.

0:11:47.670,0:11:50.444
Z tym dużym mózgiem [br]utrzymywanym przez gotowanie

0:11:50.444,0:11:53.357
szybko przeskoczyliśmy [br]od surowych produktów do kultury,

0:11:53.357,0:11:55.963
rolnictwa, cywilizacji, sklepów spożywczych,

0:11:55.963,0:11:57.588
elektryczności, lodówek,

0:11:57.588,0:11:59.195
wszystkiego tego co współcześnie

0:11:59.195,0:12:01.237
pozwalają nam pozyskać całą energię,

0:12:01.237,0:12:04.019
której potrzebujemy na cały dzień,

0:12:04.019,0:12:06.973
siedząc w ulubionej restauracji fast food.

0:12:06.973,0:12:09.410
To co kiedyś było rozwiązaniem,

0:12:09.410,0:12:11.109
teraz stało się problemem

0:12:11.109,0:12:16.626
i próbujemy znaleźć rozwiązanie [br]w surowym jedzeniu.

0:12:16.626,0:12:19.182
Jaka jest więc przewaga ludzi?

0:12:19.182,0:12:20.685
Co my posiadamy

0:12:20.685,0:12:23.180
czego nie mają inne zwierzęta?

0:12:23.180,0:12:25.568
Moją odpowiedzią jest fakt, [br]że posiadamy najwięcej

0:12:25.568,0:12:27.040
neuronów w korze mózgowej

0:12:27.040,0:12:28.884
i jest to najprostszym wyjaśnieniem

0:12:28.884,0:12:30.897
naszych niezwykłych zdolności poznawczych.

0:12:30.897,0:12:34.124
Co sprawia, że robimy to[br]czego nie potrafią inne zwierzęta

0:12:34.124,0:12:36.093
i co uważam za zasadniczą przewagę,

0:12:36.093,0:12:39.176
która pozwala nam osiągnąć

0:12:39.176,0:12:41.398
największą liczbę neuronów w korze?

0:12:41.398,0:12:43.613
W dwóch słowach: gotujemy.

0:12:43.613,0:12:47.179
Żadne inne zwierzęta [br]nie gotują swojego pożywienia.

0:12:47.179,0:12:50.049
Myślę, że w ten sposób [br]staliśmy się ludźmi.

0:12:50.049,0:12:52.779
Badania ludzkiego mózgu z[br]mieniły moje myślenie o jedzeniu.

0:12:52.779,0:12:54.154
Patrzę na moją kuchnię

0:12:54.154,0:12:55.504
i kłaniam się jej

0:12:55.524,0:12:57.329
i dziękuję moim przodkom za wynalazek,

0:12:57.329,0:12:59.229
który prawdopodobnie uczynił nas ludźmi.

0:12:59.229,0:13:01.361
Dziękuję bardzo.

0:13:01.361,0:13:07.714
(Brawa)