WEBVTT

00:00:06.962 --> 00:00:11.920
Svake godine, desetine hiljada ljudi
širom sveta ima operacije na mozgu

00:00:11.920 --> 00:00:15.416
bez ijednog reza, ne koristi se skalpel,

00:00:15.416 --> 00:00:19.540
niti operacioni sto,
a pacijent ne gubi krv.

00:00:19.540 --> 00:00:23.641
Umesto toga, ova procedura
sprovodi se u zaštićenoj prostoriji

00:00:23.641 --> 00:00:28.173
uz pomoć velike mašine
koja emituje nevidljive snopove svetlosti

00:00:28.173 --> 00:00:31.493
uperene u tačnu metu unutar mozga.

NOTE Paragraph

00:00:31.493 --> 00:00:35.493
Ovo lečenje se zove
stereotaksična radiohirurgija,

00:00:35.493 --> 00:00:39.323
a ti snopovi svetlosti
su zraci radijacije.

00:00:39.323 --> 00:00:45.383
Njihov zadatak je da unište tumore
tako što postepeno čiste maligne ćelije.

NOTE Paragraph

00:00:45.383 --> 00:00:49.143
Za pacijente, proces počinje
CT skeniranjem,

00:00:49.143 --> 00:00:54.013
nizom rendgentskih snimaka
koji prave trodimenzionalu mapu glave.

00:00:54.013 --> 00:00:59.654
Ovo otkriva preciznu lokaciju,
veličinu i oblik tumora unutar glave.

00:00:59.654 --> 00:01:05.048
Rendgetski snimci takođe pomažu
u izračunavanju jedinica Haunsfilda,

00:01:05.048 --> 00:01:08.318
koje pokazuju gustinu različitih tkiva.

00:01:08.318 --> 00:01:12.975
Ovo pruža informacije o tome
kako će se radijacija proširiti u mozgu

00:01:12.983 --> 00:01:15.403
kako bi bolje optimizovala svoje efekte.

00:01:15.403 --> 00:01:20.331
Doktori takođe koriste
i magnetnu rezonancu ili MR,

00:01:20.331 --> 00:01:23.641
koja proizvodi
kvalitetnije slike mekih tkiva,

00:01:23.641 --> 00:01:28.248
da im pomogne oko boljeg ocrtavanja
oblika i lokacije tumora.

NOTE Paragraph

00:01:28.248 --> 00:01:31.798
Mapiranje njegove tačne
pozicije i veličine je presudno

00:01:31.798 --> 00:01:36.204
zbog visokih doza radijacije
potrebnih za lečenje tumora.

00:01:36.204 --> 00:01:40.306
Radiohirurgija zavisi
od upotrebe više zrakova.

00:01:40.306 --> 00:01:44.036
Individualno, svaki za sebe
dovodi malu dozu radijacije.

00:01:44.036 --> 00:01:48.357
Ali, baš kao što se reflektori
susreću u istoj tački

00:01:48.357 --> 00:01:53.015
da stvore svetlo mesto
na pozornici, kada se ujedine,

00:01:53.015 --> 00:01:58.523
zraci radijacije zajedno proizvode
dovoljno snage da unište tumore.

NOTE Paragraph

00:01:58.523 --> 00:02:02.343
Pored toga što omogućava doktorima
da ciljaju tumore u mozgu

00:02:02.343 --> 00:02:05.923
dok je za to vreme okolno zdravo tkivo
relativno neoštećeno,

00:02:05.923 --> 00:02:09.856
korišćenje više zrakova
daje doktorima fleksibilnost.

00:02:10.255 --> 00:02:14.389
Mogu da optimizuju najbolje uglove
i putanje kroz tkivo mozga

00:02:14.389 --> 00:02:18.441
kako bi došli do cilja
i prilagodili jačinu svakog zraka

00:02:18.441 --> 00:02:19.941
po potrebi.

00:02:19.941 --> 00:02:22.951
Ovo pomaže u spašavanju
važnih struktura unutar mozga.

NOTE Paragraph

00:02:22.951 --> 00:02:27.772
Nego, šta tačno ovaj genijalni
pristup radi tumorima?

NOTE Paragraph

00:02:28.118 --> 00:02:33.796
Kada se nekoliko zrakova radijacije ukrsti
kako bi napali masu kancerogenih ćelija,

00:02:33.796 --> 00:02:38.203
njihova zajednička snaga
u suštini seče DNK ćelije,

00:02:38.203 --> 00:02:41.343
uzrokujući rasparčavanje
u strukturi ćelija.

00:02:41.343 --> 00:02:46.198
Tokom vremena, ovaj proces postepeno
prelazi u uništavanje celog tumora.

00:02:46.198 --> 00:02:51.670
Indirektno, zraci takođe oštećuju oblast
koja neposredno okružuje DNK,

00:02:51.670 --> 00:02:55.819
stvarajući nestabilne čestice
koje se zovu slobodni radikali.

00:02:55.819 --> 00:02:58.359
Ovo proizvodi opasnu mikrookolinu

00:02:58.359 --> 00:03:00.439
koja je negostoljubiva prema tumoru,

00:03:00.439 --> 00:03:03.839
kao i prema nekim zdravim ćelijama
koje su u neposrednoj blizini.

00:03:03.839 --> 00:03:07.279
Rizik od nanošenja štete
nekancerogenim tkivima je smanjen

00:03:07.279 --> 00:03:09.699
tako što se pokrivenost snopa radijacije

00:03:09.699 --> 00:03:14.110
zadržava što je bliže moguće
tačnom obliku tumora.

NOTE Paragraph

00:03:14.110 --> 00:03:18.000
Jednom kada tretman radiohirurgije
uništi ćelije raka,

00:03:18.000 --> 00:03:21.300
mehanizam prirodnog čišćenja tela
počinje sa radom.

00:03:21.300 --> 00:03:25.300
Imuni sistem ubrzano skuplja 
ljuske mrtvih ćelija

00:03:25.300 --> 00:03:30.492
kako bi ih izbacio van tela, dok se 
druge ćelije transformišu u ožiljke.

NOTE Paragraph

00:03:30.492 --> 00:03:35.304
Uprkos inovacijama,
radiohirurgija nije uvek glavni izbor

00:03:35.304 --> 00:03:37.614
za lečenje svih karcinoma mozga.

00:03:37.614 --> 00:03:41.184
Za početak, obično je rezervisana
za manje tumore.

00:03:41.933 --> 00:03:46.224
Radijacija ima i kumulativni efekat,
što znači da doze dobijene ranije

00:03:46.224 --> 00:03:49.010
mogu da se preklope sa onim
koje su dobijene kasnije.

00:03:49.010 --> 00:03:51.380
Tako da pacijenti sa rekurentnim tumorima

00:03:51.380 --> 00:03:55.604
mogu da imaju ograničenja
za buduće lečenje radiohirurgijom.

NOTE Paragraph

00:03:55.604 --> 00:04:00.667
Nego, ovi nedostaci se odmeravaju
sa nekim mnogo većim benefitima.

00:04:00.667 --> 00:04:03.907
Za nekoliko tipova tumora mozga,
radiohirurška operacija

00:04:03.907 --> 00:04:06.637
može biti uspešna
isto koliko i tradicionalna operacija

00:04:06.637 --> 00:04:08.597
u uništavanju kancerogenih ćelija.

00:04:08.597 --> 00:04:13.829
Kod tumora koji se zovu meningeomi,
utvrđeno je da je recidiv jednak ili niži

00:04:13.829 --> 00:04:16.679
kada se pacijent podvrgne
radiohirurškoj operaciji.

00:04:16.679 --> 00:04:18.639
U poređenju sa tradicionalnom operacijom,

00:04:18.639 --> 00:04:21.979
koja je često bolno iskustvo
sa dugim periodom oporavka,

00:04:21.979 --> 00:04:24.739
radiohirurgija je uglavnom bezbolna,

00:04:24.739 --> 00:04:28.479
i često zahteva malo ili nimalo
vremena za oporavak.

NOTE Paragraph

00:04:28.479 --> 00:04:32.049
Tumori mozga nisu
jedina meta za ovaj tip lečenja,

00:04:32.049 --> 00:04:37.187
ovaj koncept se koristi
za tumore pluća, jetre i gušterače.

00:04:37.187 --> 00:04:41.187
U međuvremenu, doktori eksperimentišu
koristeći ga za lečenje oboljenja,

00:04:41.187 --> 00:04:46.583
kao što je Parkinsonova bolest, epilepsija
i opsesivno kompulsivni poremećaj.

00:04:46.583 --> 00:04:49.693
Bol kada se ustanovi rak
može biti razarajuć,

00:04:49.693 --> 00:04:52.733
ali poboljšanja
u ovim neinvazivnim procedurama

00:04:52.733 --> 00:04:55.853
popločavaju put ka nežnijem lečenju.