1
00:00:06,962 --> 00:00:11,920
Svake godine, desetine hiljada ljudi
širom sveta ima operacije na mozgu

2
00:00:11,920 --> 00:00:15,416
bez ijednog reza, ne koristi se skalpel,

3
00:00:15,416 --> 00:00:19,540
niti operacioni sto,
a pacijent ne gubi krv.

4
00:00:19,540 --> 00:00:23,641
Umesto toga, ova procedura
sprovodi se u zaštićenoj prostoriji

5
00:00:23,641 --> 00:00:28,173
uz pomoć velike mašine
koja emituje nevidljive snopove svetlosti

6
00:00:28,173 --> 00:00:31,493
uperene u tačnu metu unutar mozga.

7
00:00:31,493 --> 00:00:35,493
Ovo lečenje se zove
stereotaksična radiohirurgija,

8
00:00:35,493 --> 00:00:39,323
a ti snopovi svetlosti
su zraci radijacije.

9
00:00:39,323 --> 00:00:45,383
Njihov zadatak je da unište tumore
tako što postepeno čiste maligne ćelije.

10
00:00:45,383 --> 00:00:49,143
Za pacijente, proces počinje
CT skeniranjem,

11
00:00:49,143 --> 00:00:54,013
nizom rendgentskih snimaka
koji prave trodimenzionalu mapu glave.

12
00:00:54,013 --> 00:00:59,654
Ovo otkriva preciznu lokaciju,
veličinu i oblik tumora unutar glave.

13
00:00:59,654 --> 00:01:05,048
Rendgetski snimci takođe pomažu
u izračunavanju jedinica Haunsfilda,

14
00:01:05,048 --> 00:01:08,318
koje pokazuju gustinu različitih tkiva.

15
00:01:08,318 --> 00:01:12,975
Ovo pruža informacije o tome
kako će se radijacija proširiti u mozgu

16
00:01:12,983 --> 00:01:15,403
kako bi bolje optimizovala svoje efekte.

17
00:01:15,403 --> 00:01:20,331
Doktori takođe koriste
i magnetnu rezonancu ili MR,

18
00:01:20,331 --> 00:01:23,641
koja proizvodi
kvalitetnije slike mekih tkiva,

19
00:01:23,641 --> 00:01:28,248
da im pomogne oko boljeg ocrtavanja
oblika i lokacije tumora.

20
00:01:28,248 --> 00:01:31,798
Mapiranje njegove tačne
pozicije i veličine je presudno

21
00:01:31,798 --> 00:01:36,204
zbog visokih doza radijacije
potrebnih za lečenje tumora.

22
00:01:36,204 --> 00:01:40,306
Radiohirurgija zavisi
od upotrebe više zrakova.

23
00:01:40,306 --> 00:01:44,036
Individualno, svaki za sebe
dovodi malu dozu radijacije.

24
00:01:44,036 --> 00:01:48,357
Ali, baš kao što se reflektori
susreću u istoj tački

25
00:01:48,357 --> 00:01:53,015
da stvore svetlo mesto
na pozornici, kada se ujedine,

26
00:01:53,015 --> 00:01:58,523
zraci radijacije zajedno proizvode
dovoljno snage da unište tumore.

27
00:01:58,523 --> 00:02:02,343
Pored toga što omogućava doktorima
da ciljaju tumore u mozgu

28
00:02:02,343 --> 00:02:05,923
dok je za to vreme okolno zdravo tkivo
relativno neoštećeno,

29
00:02:05,923 --> 00:02:09,856
korišćenje više zrakova
daje doktorima fleksibilnost.

30
00:02:10,255 --> 00:02:14,389
Mogu da optimizuju najbolje uglove
i putanje kroz tkivo mozga

31
00:02:14,389 --> 00:02:18,441
kako bi došli do cilja
i prilagodili jačinu svakog zraka

32
00:02:18,441 --> 00:02:19,941
po potrebi.

33
00:02:19,941 --> 00:02:22,951
Ovo pomaže u spašavanju
važnih struktura unutar mozga.

34
00:02:22,951 --> 00:02:27,772
Nego, šta tačno ovaj genijalni
pristup radi tumorima?

35
00:02:28,118 --> 00:02:33,796
Kada se nekoliko zrakova radijacije ukrsti
kako bi napali masu kancerogenih ćelija,

36
00:02:33,796 --> 00:02:38,203
njihova zajednička snaga
u suštini seče DNK ćelije,

37
00:02:38,203 --> 00:02:41,343
uzrokujući rasparčavanje
u strukturi ćelija.

38
00:02:41,343 --> 00:02:46,198
Tokom vremena, ovaj proces postepeno
prelazi u uništavanje celog tumora.

39
00:02:46,198 --> 00:02:51,670
Indirektno, zraci takođe oštećuju oblast
koja neposredno okružuje DNK,

40
00:02:51,670 --> 00:02:55,819
stvarajući nestabilne čestice
koje se zovu slobodni radikali.

41
00:02:55,819 --> 00:02:58,359
Ovo proizvodi opasnu mikrookolinu

42
00:02:58,359 --> 00:03:00,439
koja je negostoljubiva prema tumoru,

43
00:03:00,439 --> 00:03:03,839
kao i prema nekim zdravim ćelijama
koje su u neposrednoj blizini.

44
00:03:03,839 --> 00:03:07,279
Rizik od nanošenja štete
nekancerogenim tkivima je smanjen

45
00:03:07,279 --> 00:03:09,699
tako što se pokrivenost snopa radijacije

46
00:03:09,699 --> 00:03:14,110
zadržava što je bliže moguće
tačnom obliku tumora.

47
00:03:14,110 --> 00:03:18,000
Jednom kada tretman radiohirurgije
uništi ćelije raka,

48
00:03:18,000 --> 00:03:21,300
mehanizam prirodnog čišćenja tela
počinje sa radom.

49
00:03:21,300 --> 00:03:25,300
Imuni sistem ubrzano skuplja 
ljuske mrtvih ćelija

50
00:03:25,300 --> 00:03:30,492
kako bi ih izbacio van tela, dok se 
druge ćelije transformišu u ožiljke.

51
00:03:30,492 --> 00:03:35,304
Uprkos inovacijama,
radiohirurgija nije uvek glavni izbor

52
00:03:35,304 --> 00:03:37,614
za lečenje svih karcinoma mozga.

53
00:03:37,614 --> 00:03:41,184
Za početak, obično je rezervisana
za manje tumore.

54
00:03:41,933 --> 00:03:46,224
Radijacija ima i kumulativni efekat,
što znači da doze dobijene ranije

55
00:03:46,224 --> 00:03:49,010
mogu da se preklope sa onim
koje su dobijene kasnije.

56
00:03:49,010 --> 00:03:51,380
Tako da pacijenti sa rekurentnim tumorima

57
00:03:51,380 --> 00:03:55,604
mogu da imaju ograničenja
za buduće lečenje radiohirurgijom.

58
00:03:55,604 --> 00:04:00,667
Nego, ovi nedostaci se odmeravaju
sa nekim mnogo većim benefitima.

59
00:04:00,667 --> 00:04:03,907
Za nekoliko tipova tumora mozga,
radiohirurška operacija

60
00:04:03,907 --> 00:04:06,637
može biti uspešna
isto koliko i tradicionalna operacija

61
00:04:06,637 --> 00:04:08,597
u uništavanju kancerogenih ćelija.

62
00:04:08,597 --> 00:04:13,829
Kod tumora koji se zovu meningeomi,
utvrđeno je da je recidiv jednak ili niži

63
00:04:13,829 --> 00:04:16,679
kada se pacijent podvrgne
radiohirurškoj operaciji.

64
00:04:16,679 --> 00:04:18,639
U poređenju sa tradicionalnom operacijom,

65
00:04:18,639 --> 00:04:21,979
koja je često bolno iskustvo
sa dugim periodom oporavka,

66
00:04:21,979 --> 00:04:24,739
radiohirurgija je uglavnom bezbolna,

67
00:04:24,739 --> 00:04:28,479
i često zahteva malo ili nimalo
vremena za oporavak.

68
00:04:28,479 --> 00:04:32,049
Tumori mozga nisu
jedina meta za ovaj tip lečenja,

69
00:04:32,049 --> 00:04:37,187
ovaj koncept se koristi
za tumore pluća, jetre i gušterače.

70
00:04:37,187 --> 00:04:41,187
U međuvremenu, doktori eksperimentišu
koristeći ga za lečenje oboljenja,

71
00:04:41,187 --> 00:04:46,583
kao što je Parkinsonova bolest, epilepsija
i opsesivno kompulsivni poremećaj.

72
00:04:46,583 --> 00:04:49,693
Bol kada se ustanovi rak
može biti razarajuć,

73
00:04:49,693 --> 00:04:52,733
ali poboljšanja
u ovim neinvazivnim procedurama

74
00:04:52,733 --> 00:04:55,853
popločavaju put ka nežnijem lečenju.