WEBVTT

00:00:07.238 --> 00:00:11.920
Co roku dziesiątki tysięcy osób
przechodzą na świecie operację mózgu

00:00:11.920 --> 00:00:14.200
bez jednego nacięcia;

00:00:14.200 --> 00:00:19.540
nie ma skalpela ani stołu operacyjnego,
a pacjent nie traci krwi.

00:00:19.540 --> 00:00:23.641
Zamiast tego zabieg odbywa się
w ekranowanym pokoju

00:00:23.641 --> 00:00:28.173
z dużą maszyną emitującą
niewidzialne promienie światła

00:00:28.173 --> 00:00:31.213
na ściśle określony obszar w mózgu.

NOTE Paragraph

00:00:31.493 --> 00:00:35.493
Zabieg ten to
radiochirurgia stereotaktyczna,

00:00:35.493 --> 00:00:39.323
a promienie światła
to wiązki promieniowania,

00:00:39.323 --> 00:00:41.783
których zadaniem jest niszczenie guzów

00:00:41.783 --> 00:00:45.383
przez stopniowe zeskrobanie
złośliwych komórek.

NOTE Paragraph

00:00:45.383 --> 00:00:49.143
Dla pacjentów proces zaczyna się
od tomografii komputerowej,

00:00:49.143 --> 00:00:53.883
serii prześwietleń tworzących
trójwymiarową mapę głowy.

00:00:54.407 --> 00:00:59.103
To ujawnia dokładną lokalizację,
rozmiar i kształt guza.

00:00:59.654 --> 00:01:05.048
Tomografie komputerowe pomagają też
obliczać jednostki Hounsfielda,

00:01:05.048 --> 00:01:08.318
które pokazują gęstość różnych tkanek.

00:01:08.318 --> 00:01:13.103
To daje informacje o tym,
jak promieniowanie rozejdzie się po mózgu,

00:01:13.103 --> 00:01:15.403
co ma zoptymalizować jego efekty.

00:01:15.403 --> 00:01:20.331
Lekarze mogą użyć również
rezonansu magnetycznego,

00:01:20.331 --> 00:01:23.641
który tworzy dokładniejszy
obraz tkanek miękkich,

00:01:23.641 --> 00:01:28.248
by pomóc w lepszej ocenie
kształtu i lokalizacji guza.

00:01:28.248 --> 00:01:31.899
Zmapowanie dokładnej pozycji
i rozmiaru jest kluczowe

00:01:31.899 --> 00:01:36.204
z powodu wysokich dawek promieniowania
koniecznych do leczenia guzów.

00:01:36.204 --> 00:01:40.306
Radiochirurgia polega
na zastosowaniu kilku wiązek.

00:01:40.306 --> 00:01:43.866
Pojedynczo każda dostarcza
niską dawkę promieniowania.

00:01:44.036 --> 00:01:48.357
Ale tak jak kilka świateł scenicznych
zbiegających się w tym samym punkcie,

00:01:48.357 --> 00:01:53.015
by utworzyć jasne
i nieuniknione światło punktowe,

00:01:53.015 --> 00:01:58.523
połączone promienie produkują
dosyć energii, żeby zniszczyć guza.

NOTE Paragraph

00:01:58.523 --> 00:02:02.416
Poza tym, że umożliwia lekarzom
atakowanie guza w mózgu

00:02:02.416 --> 00:02:06.019
bez nadmiernego uszkadzania
sąsiednich tkanek,

00:02:06.019 --> 00:02:10.177
użycie kilku wiązek pozwala
również na elastyczność.

00:02:10.177 --> 00:02:14.389
Można zoptymalizować kąt
i drogę przez tkankę mózgową,

00:02:14.389 --> 00:02:16.181
by dotrzeć do celu

00:02:16.181 --> 00:02:19.781
i odpowiednio dopasować
natężenie każdej wiązki.

00:02:19.941 --> 00:02:22.951
To pozwala oszczędzić
istotne struktury w mózgu.

NOTE Paragraph

00:02:22.951 --> 00:02:27.798
Ale co to sprytne podejście
tak naprawdę robi guzom?

NOTE Paragraph

00:02:28.118 --> 00:02:33.796
Gdy wiązki promieniowania krzyżują się,
by uderzyć w masę komórek rakowych,

00:02:33.796 --> 00:02:38.203
ich połączona siła
właściwie rozcina DNA komórki,

00:02:38.203 --> 00:02:41.083
powodując rozpad jej struktury.

00:02:41.343 --> 00:02:46.198
Z czasem proces ten prowadzi
do zniszczenia całego guza.

00:02:46.198 --> 00:02:51.670
Pośrednio promienie uszkadzają także
obszar sąsiadujący z DNA,

00:02:51.670 --> 00:02:55.589
tworząc niestabilne cząsteczki
zwane wolnymi rodnikami.

00:02:55.819 --> 00:02:58.571
Generuje to niebezpieczne mikrośrodowisko,

00:02:58.571 --> 00:03:00.439
które nie jest gościnne dla guza,

00:03:00.439 --> 00:03:03.839
ale też dla niektórych zdrowych
komórek w bezpośrednim sąsiedztwie.

00:03:03.839 --> 00:03:07.141
Ryzyko uszkodzenia tkanki
nienowotworowej redukuje się

00:03:07.141 --> 00:03:09.699
przez kształtowanie
wiązki promieniowania tak,

00:03:09.699 --> 00:03:13.808
żeby jak najbliżej odpowiadała
kształtowi guza.

NOTE Paragraph

00:03:14.110 --> 00:03:18.000
Po tym jak zabieg radiochirurgiczny
zniszczył komórki guza,

00:03:18.000 --> 00:03:21.030
do gry włącza się naturalny mechanizm
oczyszczający organizmu.

00:03:21.300 --> 00:03:25.300
Układ odpornościowy szybko zmiata
pozostałości martwych komórek,

00:03:25.300 --> 00:03:27.072
żeby wymyć je z organizmu,

00:03:27.072 --> 00:03:30.492
a inne komórki przekształcają się
w tkankę bliznowatą.

NOTE Paragraph

00:03:30.492 --> 00:03:35.374
Mimo innowacji radiochirurgia
nie zawsze jest pierwszym wyborem

00:03:35.374 --> 00:03:37.614
we wszystkich terapiach nowotworów mózgu.

00:03:37.614 --> 00:03:41.499
Po pierwsze jest zazwyczaj
zarezerwowana dla mniejszych guzów.

00:03:41.744 --> 00:03:44.454
Promieniowanie ma też efekt kumulujący,

00:03:44.454 --> 00:03:49.010
co oznacza, że wcześniejsze dawki
mogą pokrywać się z późniejszymi.

00:03:49.010 --> 00:03:51.380
Pacjenci z nawracającymi guzami

00:03:51.380 --> 00:03:55.324
mogą mieć trudności z kolejnymi
zabiegami radiochirurgicznymi.

NOTE Paragraph

00:03:55.604 --> 00:03:59.617
Nad tymi wadami przeważają
jednak dużo większe korzyści.

00:04:00.667 --> 00:04:02.797
Dla kilku rodzajów guzów mózgu

00:04:02.797 --> 00:04:06.437
radiochirurgia dorównuje
tradycyjnym operacjom mózgu

00:04:06.437 --> 00:04:08.887
w skuteczności niszczenia
komórek nowotworowych,

00:04:08.887 --> 00:04:11.327
W guzach zwanych oponiakami

00:04:11.327 --> 00:04:14.047
nawroty zdarzają się
równie często lub rzadziej,

00:04:14.047 --> 00:04:16.549
gdy pacjent przechodzi
zabieg radiochirurgiczny.

00:04:16.679 --> 00:04:18.639
W porównaniu do tradycyjnej chirurgii,

00:04:18.639 --> 00:04:21.979
często bolesnego doświadczenia
z długim okresem rekonwalescencji,

00:04:21.979 --> 00:04:24.739
radiochirurgia jest zazwyczaj bezbolesna

00:04:24.739 --> 00:04:28.069
czasem nawet bez potrzeby
rekonwalescencji.

NOTE Paragraph

00:04:28.479 --> 00:04:32.049
Tego typu leczenie dotyczy
nie tylko guzów mózgu.

00:04:32.049 --> 00:04:37.187
Koncepcję wykorzystano do leczenia
guzów płuc, wątroby i trzustki.

00:04:37.187 --> 00:04:41.187
W międzyczasie lekarze eksperymentują
z jej użyciem w leczeniu schorzeń

00:04:41.187 --> 00:04:46.583
takich jak choroba Parkinsona, padaczka
i zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne.

00:04:46.583 --> 00:04:49.693
Rozpoznanie raka może mocno zaboleć,

00:04:49.693 --> 00:04:52.733
ale postępy w nieinwazyjnych zabiegach

00:04:52.733 --> 00:04:55.853
torują drogę łagodniejszemu leczeniu.