1
00:00:07,238 --> 00:00:11,920
Co roku dziesiątki tysięcy osób
przechodzą na świecie operację mózgu

2
00:00:11,920 --> 00:00:14,200
bez jednego nacięcia;

3
00:00:14,200 --> 00:00:19,540
nie ma skalpela ani stołu operacyjnego,
a pacjent nie traci krwi.

4
00:00:19,540 --> 00:00:23,641
Zamiast tego zabieg odbywa się
w ekranowanym pokoju

5
00:00:23,641 --> 00:00:28,173
z dużą maszyną emitującą
niewidzialne promienie światła

6
00:00:28,173 --> 00:00:31,213
na ściśle określony obszar w mózgu.

7
00:00:31,493 --> 00:00:35,493
Zabieg ten to
radiochirurgia stereotaktyczna,

8
00:00:35,493 --> 00:00:39,323
a promienie światła
to wiązki promieniowania,

9
00:00:39,323 --> 00:00:41,783
których zadaniem jest niszczenie guzów

10
00:00:41,783 --> 00:00:45,383
przez stopniowe zeskrobanie
złośliwych komórek.

11
00:00:45,383 --> 00:00:49,143
Dla pacjentów proces zaczyna się
od tomografii komputerowej,

12
00:00:49,143 --> 00:00:53,883
serii prześwietleń tworzących
trójwymiarową mapę głowy.

13
00:00:54,407 --> 00:00:59,103
To ujawnia dokładną lokalizację,
rozmiar i kształt guza.

14
00:00:59,654 --> 00:01:05,048
Tomografie komputerowe pomagają też
obliczać jednostki Hounsfielda,

15
00:01:05,048 --> 00:01:08,318
które pokazują gęstość różnych tkanek.

16
00:01:08,318 --> 00:01:13,103
To daje informacje o tym,
jak promieniowanie rozejdzie się po mózgu,

17
00:01:13,103 --> 00:01:15,403
co ma zoptymalizować jego efekty.

18
00:01:15,403 --> 00:01:20,331
Lekarze mogą użyć również
rezonansu magnetycznego,

19
00:01:20,331 --> 00:01:23,641
który tworzy dokładniejszy
obraz tkanek miękkich,

20
00:01:23,641 --> 00:01:28,248
by pomóc w lepszej ocenie
kształtu i lokalizacji guza.

21
00:01:28,248 --> 00:01:31,899
Zmapowanie dokładnej pozycji
i rozmiaru jest kluczowe

22
00:01:31,899 --> 00:01:36,204
z powodu wysokich dawek promieniowania
koniecznych do leczenia guzów.

23
00:01:36,204 --> 00:01:40,306
Radiochirurgia polega
na zastosowaniu kilku wiązek.

24
00:01:40,306 --> 00:01:43,866
Pojedynczo każda dostarcza
niską dawkę promieniowania.

25
00:01:44,036 --> 00:01:48,357
Ale tak jak kilka świateł scenicznych
zbiegających się w tym samym punkcie,

26
00:01:48,357 --> 00:01:53,015
by utworzyć jasne
i nieuniknione światło punktowe,

27
00:01:53,015 --> 00:01:58,523
połączone promienie produkują
dosyć energii, żeby zniszczyć guza.

28
00:01:58,523 --> 00:02:02,416
Poza tym, że umożliwia lekarzom
atakowanie guza w mózgu

29
00:02:02,416 --> 00:02:06,019
bez nadmiernego uszkadzania
sąsiednich tkanek,

30
00:02:06,019 --> 00:02:10,177
użycie kilku wiązek pozwala
również na elastyczność.

31
00:02:10,177 --> 00:02:14,389
Można zoptymalizować kąt
i drogę przez tkankę mózgową,

32
00:02:14,389 --> 00:02:16,181
by dotrzeć do celu

33
00:02:16,181 --> 00:02:19,781
i odpowiednio dopasować
natężenie każdej wiązki.

34
00:02:19,941 --> 00:02:22,951
To pozwala oszczędzić
istotne struktury w mózgu.

35
00:02:22,951 --> 00:02:27,798
Ale co to sprytne podejście
tak naprawdę robi guzom?

36
00:02:28,118 --> 00:02:33,796
Gdy wiązki promieniowania krzyżują się,
by uderzyć w masę komórek rakowych,

37
00:02:33,796 --> 00:02:38,203
ich połączona siła
właściwie rozcina DNA komórki,

38
00:02:38,203 --> 00:02:41,083
powodując rozpad jej struktury.

39
00:02:41,343 --> 00:02:46,198
Z czasem proces ten prowadzi
do zniszczenia całego guza.

40
00:02:46,198 --> 00:02:51,670
Pośrednio promienie uszkadzają także
obszar sąsiadujący z DNA,

41
00:02:51,670 --> 00:02:55,589
tworząc niestabilne cząsteczki
zwane wolnymi rodnikami.

42
00:02:55,819 --> 00:02:58,571
Generuje to niebezpieczne mikrośrodowisko,

43
00:02:58,571 --> 00:03:00,439
które nie jest gościnne dla guza,

44
00:03:00,439 --> 00:03:03,839
ale też dla niektórych zdrowych
komórek w bezpośrednim sąsiedztwie.

45
00:03:03,839 --> 00:03:07,141
Ryzyko uszkodzenia tkanki
nienowotworowej redukuje się

46
00:03:07,141 --> 00:03:09,699
przez kształtowanie
wiązki promieniowania tak,

47
00:03:09,699 --> 00:03:13,808
żeby jak najbliżej odpowiadała
kształtowi guza.

48
00:03:14,110 --> 00:03:18,000
Po tym jak zabieg radiochirurgiczny
zniszczył komórki guza,

49
00:03:18,000 --> 00:03:21,030
do gry włącza się naturalny mechanizm
oczyszczający organizmu.

50
00:03:21,300 --> 00:03:25,300
Układ odpornościowy szybko zmiata
pozostałości martwych komórek,

51
00:03:25,300 --> 00:03:27,072
żeby wymyć je z organizmu,

52
00:03:27,072 --> 00:03:30,492
a inne komórki przekształcają się
w tkankę bliznowatą.

53
00:03:30,492 --> 00:03:35,374
Mimo innowacji radiochirurgia
nie zawsze jest pierwszym wyborem

54
00:03:35,374 --> 00:03:37,614
we wszystkich terapiach nowotworów mózgu.

55
00:03:37,614 --> 00:03:41,499
Po pierwsze jest zazwyczaj
zarezerwowana dla mniejszych guzów.

56
00:03:41,744 --> 00:03:44,454
Promieniowanie ma też efekt kumulujący,

57
00:03:44,454 --> 00:03:49,010
co oznacza, że wcześniejsze dawki
mogą pokrywać się z późniejszymi.

58
00:03:49,010 --> 00:03:51,380
Pacjenci z nawracającymi guzami

59
00:03:51,380 --> 00:03:55,324
mogą mieć trudności z kolejnymi
zabiegami radiochirurgicznymi.

60
00:03:55,604 --> 00:03:59,617
Nad tymi wadami przeważają
jednak dużo większe korzyści.

61
00:04:00,667 --> 00:04:02,797
Dla kilku rodzajów guzów mózgu

62
00:04:02,797 --> 00:04:06,437
radiochirurgia dorównuje
tradycyjnym operacjom mózgu

63
00:04:06,437 --> 00:04:08,887
w skuteczności niszczenia
komórek nowotworowych,

64
00:04:08,887 --> 00:04:11,327
W guzach zwanych oponiakami

65
00:04:11,327 --> 00:04:14,047
nawroty zdarzają się
równie często lub rzadziej,

66
00:04:14,047 --> 00:04:16,549
gdy pacjent przechodzi
zabieg radiochirurgiczny.

67
00:04:16,679 --> 00:04:18,639
W porównaniu do tradycyjnej chirurgii,

68
00:04:18,639 --> 00:04:21,979
często bolesnego doświadczenia
z długim okresem rekonwalescencji,

69
00:04:21,979 --> 00:04:24,739
radiochirurgia jest zazwyczaj bezbolesna

70
00:04:24,739 --> 00:04:28,069
czasem nawet bez potrzeby
rekonwalescencji.

71
00:04:28,479 --> 00:04:32,049
Tego typu leczenie dotyczy
nie tylko guzów mózgu.

72
00:04:32,049 --> 00:04:37,187
Koncepcję wykorzystano do leczenia
guzów płuc, wątroby i trzustki.

73
00:04:37,187 --> 00:04:41,187
W międzyczasie lekarze eksperymentują
z jej użyciem w leczeniu schorzeń

74
00:04:41,187 --> 00:04:46,583
takich jak choroba Parkinsona, padaczka
i zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne.

75
00:04:46,583 --> 00:04:49,693
Rozpoznanie raka może mocno zaboleć,

76
00:04:49,693 --> 00:04:52,733
ale postępy w nieinwazyjnych zabiegach

77
00:04:52,733 --> 00:04:55,853
torują drogę łagodniejszemu leczeniu.