0:00:07.238,0:00:11.920
Co roku dziesiątki tysięcy osób[br]przechodzą na świecie operację mózgu

0:00:11.920,0:00:14.200
bez jednego nacięcia;

0:00:14.200,0:00:19.540
nie ma skalpela ani stołu operacyjnego,[br]a pacjent nie traci krwi.

0:00:19.540,0:00:23.641
Zamiast tego zabieg odbywa się[br]w ekranowanym pokoju

0:00:23.641,0:00:28.173
z dużą maszyną emitującą[br]niewidzialne promienie światła

0:00:28.173,0:00:31.213
na ściśle określony obszar w mózgu.

0:00:31.493,0:00:35.493
Zabieg ten to[br]radiochirurgia stereotaktyczna,

0:00:35.493,0:00:39.323
a promienie światła[br]to wiązki promieniowania,

0:00:39.323,0:00:41.783
których zadaniem jest niszczenie guzów

0:00:41.783,0:00:45.383
przez stopniowe zeskrobanie[br]złośliwych komórek.

0:00:45.383,0:00:49.143
Dla pacjentów proces zaczyna się[br]od tomografii komputerowej,

0:00:49.143,0:00:53.883
serii prześwietleń tworzących[br]trójwymiarową mapę głowy.

0:00:54.407,0:00:59.103
To ujawnia dokładną lokalizację,[br]rozmiar i kształt guza.

0:00:59.654,0:01:05.048
Tomografie komputerowe pomagają też[br]obliczać jednostki Hounsfielda,

0:01:05.048,0:01:08.318
które pokazują gęstość różnych tkanek.

0:01:08.318,0:01:13.103
To daje informacje o tym,[br]jak promieniowanie rozejdzie się po mózgu,

0:01:13.103,0:01:15.403
co ma zoptymalizować jego efekty.

0:01:15.403,0:01:20.331
Lekarze mogą użyć również[br]rezonansu magnetycznego,

0:01:20.331,0:01:23.641
który tworzy dokładniejszy[br]obraz tkanek miękkich,

0:01:23.641,0:01:28.248
by pomóc w lepszej ocenie[br]kształtu i lokalizacji guza.

0:01:28.248,0:01:31.899
Zmapowanie dokładnej pozycji[br]i rozmiaru jest kluczowe

0:01:31.899,0:01:36.204
z powodu wysokich dawek promieniowania[br]koniecznych do leczenia guzów.

0:01:36.204,0:01:40.306
Radiochirurgia polega[br]na zastosowaniu kilku wiązek.

0:01:40.306,0:01:43.866
Pojedynczo każda dostarcza[br]niską dawkę promieniowania.

0:01:44.036,0:01:48.357
Ale tak jak kilka świateł scenicznych[br]zbiegających się w tym samym punkcie,

0:01:48.357,0:01:53.015
by utworzyć jasne[br]i nieuniknione światło punktowe,

0:01:53.015,0:01:58.523
połączone promienie produkują[br]dosyć energii, żeby zniszczyć guza.

0:01:58.523,0:02:02.416
Poza tym, że umożliwia lekarzom[br]atakowanie guza w mózgu

0:02:02.416,0:02:06.019
bez nadmiernego uszkadzania[br]sąsiednich tkanek,

0:02:06.019,0:02:10.177
użycie kilku wiązek pozwala[br]również na elastyczność.

0:02:10.177,0:02:14.389
Można zoptymalizować kąt[br]i drogę przez tkankę mózgową,

0:02:14.389,0:02:16.181
by dotrzeć do celu

0:02:16.181,0:02:19.781
i odpowiednio dopasować[br]natężenie każdej wiązki.

0:02:19.941,0:02:22.951
To pozwala oszczędzić[br]istotne struktury w mózgu.

0:02:22.951,0:02:27.798
Ale co to sprytne podejście[br]tak naprawdę robi guzom?

0:02:28.118,0:02:33.796
Gdy wiązki promieniowania krzyżują się,[br]by uderzyć w masę komórek rakowych,

0:02:33.796,0:02:38.203
ich połączona siła[br]właściwie rozcina DNA komórki,

0:02:38.203,0:02:41.083
powodując rozpad jej struktury.

0:02:41.343,0:02:46.198
Z czasem proces ten prowadzi[br]do zniszczenia całego guza.

0:02:46.198,0:02:51.670
Pośrednio promienie uszkadzają także[br]obszar sąsiadujący z DNA,

0:02:51.670,0:02:55.589
tworząc niestabilne cząsteczki[br]zwane wolnymi rodnikami.

0:02:55.819,0:02:58.571
Generuje to niebezpieczne mikrośrodowisko,

0:02:58.571,0:03:00.439
które nie jest gościnne dla guza,

0:03:00.439,0:03:03.839
ale też dla niektórych zdrowych[br]komórek w bezpośrednim sąsiedztwie.

0:03:03.839,0:03:07.141
Ryzyko uszkodzenia tkanki[br]nienowotworowej redukuje się

0:03:07.141,0:03:09.699
przez kształtowanie[br]wiązki promieniowania tak,

0:03:09.699,0:03:13.808
żeby jak najbliżej odpowiadała[br]kształtowi guza.

0:03:14.110,0:03:18.000
Po tym jak zabieg radiochirurgiczny[br]zniszczył komórki guza,

0:03:18.000,0:03:21.030
do gry włącza się naturalny mechanizm[br]oczyszczający organizmu.

0:03:21.300,0:03:25.300
Układ odpornościowy szybko zmiata[br]pozostałości martwych komórek,

0:03:25.300,0:03:27.072
żeby wymyć je z organizmu,

0:03:27.072,0:03:30.492
a inne komórki przekształcają się[br]w tkankę bliznowatą.

0:03:30.492,0:03:35.374
Mimo innowacji radiochirurgia[br]nie zawsze jest pierwszym wyborem

0:03:35.374,0:03:37.614
we wszystkich terapiach nowotworów mózgu.

0:03:37.614,0:03:41.499
Po pierwsze jest zazwyczaj[br]zarezerwowana dla mniejszych guzów.

0:03:41.744,0:03:44.454
Promieniowanie ma też efekt kumulujący,

0:03:44.454,0:03:49.010
co oznacza, że wcześniejsze dawki[br]mogą pokrywać się z późniejszymi.

0:03:49.010,0:03:51.380
Pacjenci z nawracającymi guzami

0:03:51.380,0:03:55.324
mogą mieć trudności z kolejnymi[br]zabiegami radiochirurgicznymi.

0:03:55.604,0:03:59.617
Nad tymi wadami przeważają[br]jednak dużo większe korzyści.

0:04:00.667,0:04:02.797
Dla kilku rodzajów guzów mózgu

0:04:02.797,0:04:06.437
radiochirurgia dorównuje[br]tradycyjnym operacjom mózgu

0:04:06.437,0:04:08.887
w skuteczności niszczenia[br]komórek nowotworowych,

0:04:08.887,0:04:11.327
W guzach zwanych oponiakami

0:04:11.327,0:04:14.047
nawroty zdarzają się[br]równie często lub rzadziej,

0:04:14.047,0:04:16.549
gdy pacjent przechodzi[br]zabieg radiochirurgiczny.

0:04:16.679,0:04:18.639
W porównaniu do tradycyjnej chirurgii,

0:04:18.639,0:04:21.979
często bolesnego doświadczenia[br]z długim okresem rekonwalescencji,

0:04:21.979,0:04:24.739
radiochirurgia jest zazwyczaj bezbolesna

0:04:24.739,0:04:28.069
czasem nawet bez potrzeby[br]rekonwalescencji.

0:04:28.479,0:04:32.049
Tego typu leczenie dotyczy[br]nie tylko guzów mózgu.

0:04:32.049,0:04:37.187
Koncepcję wykorzystano do leczenia[br]guzów płuc, wątroby i trzustki.

0:04:37.187,0:04:41.187
W międzyczasie lekarze eksperymentują[br]z jej użyciem w leczeniu schorzeń

0:04:41.187,0:04:46.583
takich jak choroba Parkinsona, padaczka[br]i zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne.

0:04:46.583,0:04:49.693
Rozpoznanie raka może mocno zaboleć,

0:04:49.693,0:04:52.733
ale postępy w nieinwazyjnych zabiegach

0:04:52.733,0:04:55.853
torują drogę łagodniejszemu leczeniu.