1
00:00:00,952 --> 00:00:02,341
Barchaga salom.

2
00:00:02,793 --> 00:00:05,183
Yuzimning yarmida
soqol yoʻqligini sezgandirsiz-a?

3
00:00:05,603 --> 00:00:07,746
Yoʻq, bu bahsni boy berganimdan emas.

4
00:00:07,770 --> 00:00:10,723
Ancha yillar oldin juda jiddiy kuyishni 
boshdan kechirganman.

5
00:00:10,747 --> 00:00:12,810
Natija:butun tanam
chandiqlar bilan qoplandi

6
00:00:12,834 --> 00:00:14,682
jumladan, yuzimning oʻng tarafi ham.

7
00:00:14,682 --> 00:00:17,450
Shu sababli, yuzimning yarmida
teri tuklari oʻsmaydi.

8
00:00:17,450 --> 00:00:19,817
Bu deyarli simmetrik koʻrinadi shundaymi?

9
00:00:19,889 --> 00:00:22,976
Xullas, yuz tuklarini
muhokama qilib boʻldig-a?

10
00:00:23,000 --> 00:00:25,788
Keling, endi ijtimoiy fanlarga oʻtamiz.

11
00:00:25,788 --> 00:00:31,443
Ayniqsa, insoniyatning imkoniyat chegarasi
va u hozirgacha erisha olgan nuqta farqiga

12
00:00:31,621 --> 00:00:33,279
eʼtibor qaratishni istardim.

13
00:00:33,279 --> 00:00:35,624
Ahamiyat bersak, ular oʻrtasidagi 
tafovvut katta.

14
00:00:35,624 --> 00:00:38,247
Qanday sohada boʻlmasin,
biz erisha oladigan narsalar va

15
00:00:38,247 --> 00:00:40,482
erishganimiz oʻrtasida juda katta 
boʻshliq bor.

16
00:00:40,482 --> 00:00:42,653
Sizga bir savolim bor:

17
00:00:42,677 --> 00:00:46,658
orangizda qanchangiz avvalgi oyda
oʻz meʼyoringizdan ortiq ovqatlandingiz?

18
00:00:46,662 --> 00:00:48,850
Shunchaki oʻrtacha qilib olganimizda. 
Yaxshi.

19
00:00:48,964 --> 00:00:53,276
Orangizdan qanchangiz oʻtgan oy 
keragidan kam jismoniy mashq bajardingiz?

20
00:00:53,320 --> 00:00:56,409
Xoʻp. Orangizdan qanchangiz uchun
hozirgi qoʻl koʻtarish mashqlari

21
00:00:56,443 --> 00:00:58,323
bugun uchun 
yagona badantarbiya boʻldi?

22
00:00:58,397 --> 00:01:00,609
(Kulgu)

23
00:01:01,519 --> 00:01:05,308
Orangizda mashina haydayotib bir marta
boʻlsa ham xabar yozishganlar bormi?

24
00:01:06,050 --> 00:01:09,386
Yaxshi, vijdonan javob berishga oʻtdik.
Keling, vijdoningizni sinaymiz.

25
00:01:09,430 --> 00:01:11,582
Shu yerdagilarning qanchasi
oʻtgan oy davomida

26
00:01:11,606 --> 00:01:14,342
xojatxonadan chiqayotib doim ham
qoʻlini yuvmagan?

27
00:01:14,446 --> 00:01:15,894
(Kulgu)

28
00:01:15,928 --> 00:01:17,352
Ha, vijdon biroz pand berdi.

29
00:01:17,376 --> 00:01:21,003
Aytgancha, biz mashina haydab,
telefon ishlatganimizni oson tan oldik.

30
00:01:21,027 --> 00:01:23,076
Lekin qoʻlimizni yuvmaslikka
kelganda esa...

31
00:01:23,100 --> 00:01:24,800
(Kulgu)

32
00:01:25,389 --> 00:01:26,666
Bunday misollar juda koʻp

33
00:01:26,690 --> 00:01:29,553
Muammo shundaki, biz qila olishimizga
imonimiz komil boʻlgan

34
00:01:29,617 --> 00:01:31,521
narsalar, vaziyatlar juda koʻp.

35
00:01:31,545 --> 00:01:35,185
Biz umuman boshqa odam boʻlishimiz mumkin,
biroq harakatlarimiz boshqacha.

36
00:01:35,209 --> 00:01:37,462
Oʻrtadagi tafovvutni
qanday yengish mumkin?

37
00:01:37,486 --> 00:01:39,961
Javobi oddiy: 
"Boshqalarni xabardor qiling"

38
00:01:39,985 --> 00:01:43,323
Masalan, atrofingizdagilarga rulda
telefon ishlatish xatarliligi ayting

39
00:01:43,357 --> 00:01:45,931
"Bu xavfli ekanligini bilmaysanmi?
Boshqa bunday qilma"

40
00:01:45,951 --> 00:01:49,182
Odamlarga nimadir xatarli ekanligini
aytsangiz, ular buni toʻxtatadi.

41
00:01:49,206 --> 00:01:50,892
Rulda telefon ishlatish bir misol.

42
00:01:50,916 --> 00:01:52,728
Yana bir achinarli misol:

43
00:01:52,788 --> 00:01:53,718
AQSh yiliga

44
00:01:53,718 --> 00:01:58,652
700-800 million dollarni
"moliyaviy savodxonlik" yoʻlida sarflaydi

45
00:01:59,331 --> 00:02:02,210
Bundan natija nima?

46
00:02:02,305 --> 00:02:05,098
Yaqinda moliyaviy savodxonlikka oid
barcha tadqiqotlar

47
00:02:05,392 --> 00:02:07,854
oʻrganib chiqildi. 
Jarayon "meta-analiz" deyiladi.

48
00:02:08,191 --> 00:02:11,316
Ularning aniqlashlariga koʻra, insonlarga
moliyaviy savodxonlikdan

49
00:02:11,398 --> 00:02:12,922
dars oʻtilayotganini aytsangiz,

50
00:02:13,026 --> 00:02:15,403
ular maʼlumotlarni oʻrganib,
yaxshi eslab qoladilar

51
00:02:15,527 --> 00:02:18,390
Biroq oʻrganganlarini
amalda qoʻllashadimi? Yoʻq, kamdan-kam.

52
00:02:18,524 --> 00:02:20,803
Oʻquv dasturi yakunidagi hisoblashlar


53
00:02:20,907 --> 00:02:22,768
savodxonlik 3-4% ga oshganini 
koʻrsatdi

54
00:02:22,842 --> 00:02:24,628
Biroz oʻtib koʻrsatkich yana pasaydi

55
00:02:24,702 --> 00:02:26,409
Qarabsizki,

56
00:02:26,433 --> 00:02:29,322
yakuniy oʻsish – 0,1%.

57
00:02:29,506 --> 00:02:33,048
Ha, 0 emas, lekin shunda ham 
0 ga juda-juda yaqin.

58
00:02:33,222 --> 00:02:34,660
(Kulgu)

59
00:02:34,964 --> 00:02:37,345
Mana shu holat men uchun achinarli.

60
00:02:37,389 --> 00:02:39,922
Gap shundaki,
odamlarga shunchaki maʼlumotni yetkazish

61
00:02:39,936 --> 00:02:43,024
doim ham ularning harakatlarini
yaxshi tomonga oʻzgartira olmaskan

62
00:02:43,024 --> 00:02:44,183
Unda nima qilish kerak?

63
00:02:44,207 --> 00:02:47,060
Bu borada ijtimoiy fanlar
bir necha yechim bera oladi.

64
00:02:47,084 --> 00:02:50,787
Eng birinchi qadam shuki,
kishining harakatlarini oʻzgartirish uchun

65
00:02:50,811 --> 00:02:52,796
dastlab uning muhitini oʻzgartirish lozim

66
00:02:53,232 --> 00:02:56,101
Demak, insonni emas,
muhitni oʻzgartirish kerak

67
00:02:56,295 --> 00:03:00,173
Keling, sizga buni
oddiy soʻzlar bilan tushuntiraman.

68
00:03:00,197 --> 00:03:02,219
Buning uchun xulq-atvorni oʻzgartirishni

69
00:03:02,243 --> 00:03:05,299
fazoga raketa joʻnatishga qiyoslaylik.

70
00:03:05,602 --> 00:03:08,166
Fazoga raketa uchirish paytida
ikki narsani

71
00:03:08,190 --> 00:03:09,636
esda saqlashimiz lozim.

72
00:03:09,660 --> 00:03:12,117
Birinchisi – qarshilikni kamaytirish.

73
00:03:12,141 --> 00:03:15,117
Raketaning aerodinamikasini
taʼminlash uchun

74
00:03:15,175 --> 00:03:17,366
uning qarshilik kuchi 
kichik boʻlishi kerak.

75
00:03:17,390 --> 00:03:20,913
Ikkinchi vazifamiz – unga koʻp miqdorda
yoqilgʻilarni joylashdir.

76
00:03:20,937 --> 00:03:24,921
Shunda u vazifalarni bajarish uchun
yetarli quvvatga ega boʻladi.

77
00:03:25,461 --> 00:03:27,827
Xulq-atvorni oʻzgartirish ham shunday.

78
00:03:27,851 --> 00:03:30,226
Muhokamani qarshilikdan boshlaylik

79
00:03:31,345 --> 00:03:34,275
Sizga aytib bermoqchi boʻlgan
bir tadqiqotimizda

80
00:03:34,299 --> 00:03:37,412
onlayn dorixona bilan
ish olib bordik.

81
00:03:37,436 --> 00:03:39,387
Tasavvur qiling,
doktor huzuriga bordingiz

82
00:03:39,411 --> 00:03:41,053
Muolajangiz uzoq davom etarkan.

83
00:03:41,077 --> 00:03:43,914
Shifokor sizga zarur dorilarni
yozib berdi.

84
00:03:43,938 --> 00:03:46,232
Siz yuqoridagi onlayn dorixona bilan

85
00:03:46,256 --> 00:03:49,499
shartnoma tuzdingiz va har 90 kunda
pochta orqali dorilarni oldingiz.

86
00:03:49,519 --> 00:03:51,669
Har 90 kunda dori, dori, dori.

87
00:03:52,062 --> 00:03:55,792
Onlayn dorixona
oʻz mijozlariga

88
00:03:55,806 --> 00:03:58,566
brend dorilardan arzonroqiga oʻtishni
taklif qilishmoqchi.

89
00:03:58,846 --> 00:04:01,230
Ular email orqali mijozlarga
shunday xat yozishadi:

90
00:04:01,254 --> 00:04:03,558
"Iltimos, arzonroq dorilarga oʻting.

91
00:04:03,582 --> 00:04:07,009
Bunda siz ham, biz ham,
sizning boshligʻingiz ham pul tejaydi".

92
00:04:07,033 --> 00:04:08,411
Xoʻsh, odamlar nima qilarkan?

93
00:04:08,657 --> 00:04:09,808
Hech nima.

94
00:04:09,832 --> 00:04:12,310
Dorixonadagilar turli usullarni
qoʻllab koʻrishdi.

95
00:04:12,334 --> 00:04:15,426
Natija boʻlmagach, bir ajoyib taklif
eʼlon qilishdi.

96
00:04:15,450 --> 00:04:17,399
Unda yozilishicha:

97
00:04:17,423 --> 00:04:21,117
"Agar arzonroq dorilarga oʻtsangiz,
1 yil davomida ular tekin boʻladi".

98
00:04:21,141 --> 00:04:22,648
1 yil tekin. Bu ajoyibku!

99
00:04:23,179 --> 00:04:26,027
Mijozlarning necha foizi
taklifni qabul qildi deb oʻylaysiz?

100
00:04:27,067 --> 00:04:28,466
10% dan kami.

101
00:04:29,104 --> 00:04:31,342
Shunda dorixona xodimlari
oldimga keldi.

102
00:04:31,366 --> 00:04:32,815
Ular norozi edilar.

103
00:04:33,491 --> 00:04:34,792
Mening aybim nima deysizmi?

104
00:04:34,826 --> 00:04:37,791
Men "oʻziga tortuvchi tekin narsa"
mavzularida koʻp yozgandim.

105
00:04:37,791 --> 00:04:40,748
Ularda shunday deyilgandi,
agar biror narsaning narxini

106
00:04:40,768 --> 00:04:43,952
10 sentdan 1 sentga tushursangiz,
savdoda katta oʻzgarish boʻlmaydi

107
00:04:43,976 --> 00:04:46,892
Uni 1 sentdan 0 sentga oʻzgartirsangiz esa
odamlar xursand.

108
00:04:46,916 --> 00:04:47,988
(Kulgu)

109
00:04:48,012 --> 00:04:51,293
Dorixona xodimlari: "Qara,
sening gapingga kirib, tekin qildik.

110
00:04:51,317 --> 00:04:52,625
Nega bu ish bermayapti?

111
00:04:52,649 --> 00:04:53,878
Gap nimada?" – deyishdi.

112
00:04:54,314 --> 00:04:57,063
"Balki gap qarshilik kuchidadir",–
dedim men.

113
00:04:57,408 --> 00:04:59,132
Ular tushunmadi.
Ularga tushuntirdim:

114
00:04:59,206 --> 00:05:01,098
"Odamlar brend dorilarga yozilishgan.

115
00:05:01,122 --> 00:05:03,839
Ular hech narsa qilishmasa ham,
shu dorilarni olaverishadi

116
00:05:03,873 --> 00:05:07,170
Oddiy dorilarga oʻtish uchun
ular bu haqida xabar berishlari lozim.

117
00:05:07,194 --> 00:05:08,839
Buning uchun esa,

118
00:05:08,843 --> 00:05:10,750
ular sizga javob xati yozishlari kerak".

119
00:05:10,760 --> 00:05:12,940
Buni "hayratlantiruvchi dizayn"
deb nomlaymiz.

120
00:05:12,950 --> 00:05:15,378
Bu yerda ikki xil jarayon
bir vaqtda sodir boʻlyapti

121
00:05:15,402 --> 00:05:17,089
Brend vs oddiy

122
00:05:17,113 --> 00:05:19,745
hamda 
hech nima qilmaslik vs harakat.

123
00:05:19,896 --> 00:05:22,290
Shunda ularning joyini almashtirishni
taklif qildim

124
00:05:22,417 --> 00:05:25,894
Mijozlarga: "Biz sizlarni 
arzon dorilarga aʼzo qilmoqchimiz.

125
00:05:25,958 --> 00:05:27,590
Sizdan hech narsa talab qilinmaydi

126
00:05:27,614 --> 00:05:30,752
brend dorilar bilan qolmoqchi
boʻlsangiz, xabar bering", desakchi?

127
00:05:30,766 --> 00:05:31,820
(Kulgu)

128
00:05:31,834 --> 00:05:33,045
Toʻgʻrimi?

129
00:05:33,490 --> 00:05:34,837
Nima boʻldi deb oʻylaysiz?

130
00:05:36,471 --> 00:05:38,389
Advokatlar, advokatlar murojaat qilishdi

131
00:05:38,413 --> 00:05:41,742
(Kulgu)

132
00:05:43,967 --> 00:05:45,862
Maʼlum boʻlishicha, bu
qonunga zid ekan.

133
00:05:45,886 --> 00:05:49,284
(Kulgu)

134
00:05:51,398 --> 00:05:54,346
Aytgancha, ijodkorlik va
gʻoyalarni rivojlantirish uchun

135
00:05:54,370 --> 00:05:56,924
noqonuniy yoki nojoiz ishlar haqida
oʻylash yaxshi.

136
00:05:56,948 --> 00:06:00,398
Agar u amalga koʻchmay,
faqat miyada qolsa.

137
00:06:00,422 --> 00:06:01,772
(Kulgu)

138
00:06:01,796 --> 00:06:03,598
Biroq masalaning negiziga qarasak,

139
00:06:03,622 --> 00:06:07,621
chindan ham, brendli dorilarni olish uchun
mijoz hech qanday ish qilishi kerak emas.

140
00:06:07,645 --> 00:06:11,550
Men taklif qilgan noqonuniy gʻoyada esa,
aksi– arzon dorini shundoq ham olaverasiz

141
00:06:11,554 --> 00:06:14,956
Mening gʻoyam ish bermagach,biz
ikki taraf ham birlashgan nuqtani topdik

142
00:06:14,966 --> 00:06:16,270
E-mailda shunday yozdik:

143
00:06:16,294 --> 00:06:18,317
Agar xabarga javob yozmasangiz,

144
00:06:18,341 --> 00:06:20,501
dori yetkazishni toʻxtatishga
majbur boʻlamiz.

145
00:06:21,083 --> 00:06:24,846
Javob xatingizda n narxli brend yoki
m narxli oddiy dorini tanlaganingizni

146
00:06:24,870 --> 00:06:26,472
yozib joʻnatishingizni soʻraymiz.

147
00:06:26,846 --> 00:06:28,752
Ana endi ular bir nima qilmasa boʻlmaydi

148
00:06:28,776 --> 00:06:30,751
Ikki tomonda ham bir xil shart shundaymi?

149
00:06:30,785 --> 00:06:33,546
Hech nima qilmasdan biriga erishishning 
iloji yoʻq vaziyat

150
00:06:33,570 --> 00:06:35,522
Necha foiz odatiy dorilarga oʻtdi deysiz?

151
00:06:36,278 --> 00:06:37,796
Aksariyat odamlar.

152
00:06:38,108 --> 00:06:39,401
Xoʻsh, bu nimani anglatadi?

153
00:06:39,425 --> 00:06:41,946
Kishilar oddiy dorilarni afzal koʻradimi
yo brendni?

154
00:06:41,994 --> 00:06:43,380
Bir narsa aniq:

155
00:06:43,774 --> 00:06:46,013
xatlarga javob berishni
yomon koʻramiz. (kulgu)

156
00:06:46,037 --> 00:06:50,940
Mana shu birinchi xulosamiz boʻldi:
kichik narsalar muhim ahamiyatga ega.

157
00:06:50,964 --> 00:06:53,966
Demak, qarama-qarshilikni aniqlash uchun
istalgan vazifani olib,

158
00:06:54,010 --> 00:06:56,657
uning qaysi qismida qarama-qarshilik
koʻpligini aniqlang

159
00:06:56,661 --> 00:06:59,294
Aynan shu istalgan harakatni bajarishdan 
ushlab turibdi

160
00:06:59,318 --> 00:07:01,764
Istalgan harakat va
bajarilishi oson boʻlgan harakat

161
00:07:01,784 --> 00:07:03,496
bir-biriga toʻgʻri kelmagan holda

162
00:07:03,520 --> 00:07:06,052
ularni qayta koʻrib chiqib,
bir-birga moslash kerak.

163
00:07:06,419 --> 00:07:08,817
Birinchi qismda qarama-qarshilik
haqida gaplashdik.

164
00:07:08,841 --> 00:07:10,813
Keling endi motivatsiyani koʻrib chiqamiz

165
00:07:10,878 --> 00:07:12,078
Bir tadqiqotimizda

166
00:07:12,102 --> 00:07:16,440
Biz Keniyaning Kibera nomli xarobalaridagi
odamlarni qora kunga pul saqlab qoʻyishga

167
00:07:16,464 --> 00:07:18,412
koʻndirmoqchi boʻldik.

168
00:07:18,486 --> 00:07:21,303
Bilamizki, kambagʻallikda ortiqcha pul
saqlab qoʻyish qiyin.

169
00:07:21,317 --> 00:07:23,851
Kuningiz har kuni topayotgan pulingiz
hisobiga oʻtadi

170
00:07:23,885 --> 00:07:25,662
baʼzan kutilmagan muammolar chiqadi.

171
00:07:25,686 --> 00:07:30,037
Ana shunda, sizning ortiqcha xarajatga 
pulingiz boʻlmaydi – qarz olasiz.

172
00:07:30,061 --> 00:07:36,174
Kibera aholisi esa, baʼzan haftasiga
10% qoʻshimcha toʻlab ham qarz olishadi.

173
00:07:36,248 --> 00:07:38,887
Qarabsizki, qarz botqogʻidan chiqish
qiyinlashib boradi.

174
00:07:38,901 --> 00:07:41,384
Bazoʻr kun kechirayotgandingiz,
bir koʻrgilik boʻldi.

175
00:07:41,448 --> 00:07:44,054
Qarz oldingiz, vaziyat kundan kunga
yanada ogʻirlashdi.

176
00:07:44,078 --> 00:07:47,435
Shuning uchun ham,ularga 
qora kunga pul saqlab qoʻyishni uqtirdik.

177
00:07:48,141 --> 00:07:50,707
Shunda ularni bu ishga
qanday ruhlantirish,

178
00:07:50,731 --> 00:07:53,050
qaysi yoqilgʻi qoʻshish haqida 
oʻylay boshladik.

179
00:07:53,074 --> 00:07:54,865
Biz har narsa qilib koʻrdik.

180
00:07:55,373 --> 00:07:57,971
Baʼzilariga har hafta xabar yozib,

181
00:07:57,995 --> 00:08:02,088
shu hafta 100 shilling (taxminan 1 dollar)
saqlab qoʻyishni soʻradik.

182
00:08:02,571 --> 00:08:06,757
Baʼzilariga bu xat goʻyoki oʻz bolalaridan
kelgandek qilib yozdik:

183
00:08:07,317 --> 00:08:10,724
"Otajon, oyijon, bu men Joey" –

184
00:08:10,748 --> 00:08:12,515
farzandining ismi

185
00:08:12,539 --> 00:08:16,484
"Oilamiz kelajagi uchun
bu hafta 100 shiling saqlab qoʻyaylik"

186
00:08:16,508 --> 00:08:20,278
Qalay? Men yahudiyman. Bizning falasafada
biroz aybdorlik hissi foyda keltiradi.

187
00:08:20,312 --> 00:08:21,562
(Kulgu)

188
00:08:21,586 --> 00:08:23,639
Baʼzilarga 10% qoʻshimcha
pul taklif qildik.

189
00:08:23,653 --> 00:08:26,742
"100 shilling saqlab qoʻying va
biz sizga uning 10% ini qoʻshamiz"

190
00:08:26,756 --> 00:08:28,011
Baʼzilarga 20% dedik.

191
00:08:28,035 --> 00:08:30,509
Baʼzilarga ham 10%, ham 20% foyda
taklif qilindi.

192
00:08:30,543 --> 00:08:32,986
Biroq unda yoʻqotishdan qoʻrquv holati
aralashgandi.

193
00:08:33,020 --> 00:08:33,741
Bu nima degani?

194
00:08:33,751 --> 00:08:37,240
Yoʻqotishdan qoʻrqish nazariyasiga koʻra,
bizning yoʻqotishdan qoʻrquvimiz

195
00:08:37,274 --> 00:08:38,990
foydadan oladigan zavqdan kuchliroq.

196
00:08:39,034 --> 00:08:41,781
Keling, 10% foyda belgilangan
bir kishini tasavvur qilamiz

197
00:08:41,815 --> 00:08:43,416
U 40 shilling saqlab qoʻydi.

198
00:08:43,440 --> 00:08:45,627
Qoidaga muvofiq, unga yana 4 shilling
beramiz

199
00:08:45,651 --> 00:08:47,103
U katta rahmat aytadi.

200
00:08:47,127 --> 00:08:48,587
Biroq u 6 shilling yoʻqotdi.

201
00:08:48,591 --> 00:08:51,450
Agar u 100 shilling saqlab qoʻyganida,
yana 6 shilling olardi

202
00:08:51,484 --> 00:08:52,878
Biroq u buni anglab yetmadi.

203
00:08:52,902 --> 00:08:55,289
Endi biz foizni oldindan
berib qoʻyadigan boʻldik.

204
00:08:55,313 --> 00:08:57,598
Haftaning boshida unga
10 shilling koʻrsatamiz va

205
00:08:57,622 --> 00:08:59,292
"bular seni kutayapti" deb aytamiz.

206
00:08:59,330 --> 00:09:01,856
Agar ular 40 shilling saqlaganini 
koʻrsak, aytamiz:

207
00:09:01,876 --> 00:09:05,407
"Voy atigi 40 shillingmi? Unda faqat
4 shilling berib, 6 tasini qaytaramiz"

208
00:09:05,431 --> 00:09:08,434
Foizni oldin yo keyin berganimizda ham

209
00:09:08,458 --> 00:09:10,156
ular 10% foyda olishyapti.

210
00:09:10,180 --> 00:09:11,704
Biroq foyda boshida koʻrsatilsa,

211
00:09:11,710 --> 00:09:14,911
ular oʻzlari olishi mumkin boʻlgan,
ammo yoʻqotgan pulni koʻrishadi.

212
00:09:14,950 --> 00:09:18,622
Xoʻsh, biz xat joʻnatishni, uni bolalari
yozgandek yozishni, boshda yo oxirida

213
00:09:18,686 --> 00:09:20,523
10-20% foyda berishni 
sinab koʻrdik.

214
00:09:20,560 --> 00:09:22,374
Bizda yana bir usul bor edi.

215
00:09:22,398 --> 00:09:24,768
Bu mana shunday kattalikdagi tanga edi.

216
00:09:24,792 --> 00:09:26,845
Unda 24gacha raqamlar bor edi.

217
00:09:27,472 --> 00:09:30,935
Ularga tangani kulbasining
bir chetiga qoʻyishni aytdik.

218
00:09:30,959 --> 00:09:34,260
Har hafta tangadagi sonlardan birining
ustidan chizib borishdi.

219
00:09:34,284 --> 00:09:36,388
1-hafta, 2-hafta, 3-hafta, 4

220
00:09:36,412 --> 00:09:38,811
Agar shu hafta pul saqlab qoʻyishmasa,
"-" belgisi,

221
00:09:38,855 --> 00:09:41,753
agar pul saqlab qoʻyishsa,
"/" belgisini qoʻyishlari kerak edi

222
00:09:41,788 --> 00:09:43,052
Endi taxmin qiling:

223
00:09:43,076 --> 00:09:46,396
qay bir usul koʻproq
samara berdi?

224
00:09:46,420 --> 00:09:48,791
Xat, bolalardan xat,
10%, 20%

225
00:09:48,815 --> 00:09:51,025
hafta boshi, hafta oxiri
yo tanga?

226
00:09:51,119 --> 00:09:53,504
Sizga oʻrtacha odam qanday fikrdaligini
aytaman.

227
00:09:53,528 --> 00:09:55,515
Biz AQSh va Keniyaliklar ichida

228
00:09:55,539 --> 00:09:57,633
shu borada soʻrovnoma oʻtkazdik.

229
00:09:57,657 --> 00:10:00,601
Ularga koʻra, 20% ning taʼsiri
10% dan koʻra

230
00:10:00,625 --> 00:10:01,867
koʻproq boʻladi.

231
00:10:01,891 --> 00:10:03,727
Qolganlarining foydasi yoʻq:

232
00:10:03,751 --> 00:10:06,476
bolalar, tanga – foydasiz.

233
00:10:07,048 --> 00:10:09,998
Odamlarning fikricha,
yoʻqotishdan qoʻrqishning ham taʼsiri kam

234
00:10:10,677 --> 00:10:11,937
Aslida nima boʻldi?

235
00:10:12,861 --> 00:10:15,033
Haftada bir marta xat joʻnatish

236
00:10:15,057 --> 00:10:16,266
ancha foyda berdi.

237
00:10:16,848 --> 00:10:18,006
Yaxshi-a!

238
00:10:18,030 --> 00:10:21,629
Dastur 6 oy davom etdi. 
Odamlarga eslatib turishning foydasi bor.

239
00:10:21,798 --> 00:10:25,033
Haftaning oxirida 10% qoʻshimcha berish
undan sal samaraliroq boʻldi.

240
00:10:25,057 --> 00:10:26,915
Demak, moliyaviy ragʻbat ham ish berdi.

241
00:10:27,033 --> 00:10:31,033
Hafta oxirida 20% berishning 
10% dan farqi yoʻq.

242
00:10:31,625 --> 00:10:33,192
Haftaning boshida 10% berish

243
00:10:33,256 --> 00:10:34,593
avvalgilaridan samaraliroq.

244
00:10:34,637 --> 00:10:35,985
Yoʻqotish qoʻrquvi ishlaydi.

245
00:10:36,009 --> 00:10:38,080
Hafta boshida 20% bersakchi?

246
00:10:38,104 --> 00:10:41,179
Farqi yoʻq: natija oʻsha-oʻsha

247
00:10:41,203 --> 00:10:44,181
Bolalar nomidan xat yozish

248
00:10:44,205 --> 00:10:47,419
20% li yoʻqotish xavfidan ham
samaraliroq chiqdi.

249
00:10:47,443 --> 00:10:49,101
Ajoyib-a?

250
00:10:49,125 --> 00:10:52,453
Bolalardan xatlarning qanchalik
ruhlantiruvchi ekanligi hayratlanarli.

251
00:10:52,477 --> 00:10:55,827
Bundan xulosa: biz bolalarimizdan
yetarlicha foydalanmaymiz.

252
00:10:55,851 --> 00:10:57,899
(Kulgu)

253
00:10:57,923 --> 00:11:03,391
Albatta, bolalar mehnatini
nazarda tutmayabman.

254
00:11:03,995 --> 00:11:06,439
Biroq ota-ona va
farzand munosabatlarini koʻrsangiz,

255
00:11:06,463 --> 00:11:08,842
biz bolalarimiz uchun hamma
narsa qilamiz,

256
00:11:08,886 --> 00:11:10,597
ularning kelajagi haqida oʻylaymiz.

257
00:11:10,621 --> 00:11:12,101
Oʻylashimcha,

258
00:11:12,125 --> 00:11:15,236
biz kerakli maqsadga erishish uchun
bolalarimizdan

259
00:11:15,260 --> 00:11:17,811
ruhlantiruvchi vosita sifatida
foydalanishimiz mumkin.

260
00:11:18,767 --> 00:11:21,674
Biroq tadqiqotning eng ajablanarli
jihati tanga bilan bogʻliq.

261
00:11:21,698 --> 00:11:24,948
Tanga boshqa usullardan ikki baravar
koʻproq pul asrashga undadi.

262
00:11:25,727 --> 00:11:28,409
Endi savol:nega?
Tanganing nimasi bor edi?

263
00:11:29,046 --> 00:11:31,702
Tanga haqida qanday
oʻylay boshlaganimni aytaman,

264
00:11:31,726 --> 00:11:33,230
keyin yana shu joyga qaytamiz.

265
00:11:33,254 --> 00:11:35,990
Men, aytaylik, kofe sotib olish haqida
izlanish qilsam,

266
00:11:36,028 --> 00:11:38,650
hech qayerga chiqishim shartmas–
ofisimda oʻtiraveraman.

267
00:11:38,680 --> 00:11:41,393
Koʻp marta kofe sotib olganman,
qanday ishlashini bilaman.

268
00:11:41,421 --> 00:11:42,907
Vaziyat bilan tanishman.

269
00:11:42,927 --> 00:11:46,034
Dunyodagi eng qashshoq joylar haqida
izlanish oʻtkazganda esa,

270
00:11:46,058 --> 00:11:48,587
u yerga borib, nimalar boʻlayotganini
oʻrganish kerak.

271
00:11:48,621 --> 00:11:50,947
U yerda tizim qanday ishlashini
bilish kerak.

272
00:11:51,589 --> 00:11:52,956
Bir kuni

273
00:11:52,980 --> 00:11:55,505
Janubiy Afrikaning Soveto nomli
joyida edim.

274
00:11:55,529 --> 00:11:59,152
Janoza sugʻurtasi sotiladigan
joyda edim.

275
00:11:59,990 --> 00:12:03,878
AQShdagi aholi toʻylar uchun
juda koʻp sarflashini bilamiz-a?

276
00:12:03,902 --> 00:12:05,909
Janubiy Afrikada, bu – janozalar.

277
00:12:06,365 --> 00:12:11,349
Odamlar 1-2 yillik daromadini
janozalar uchun sarflashadi.

278
00:12:11,912 --> 00:12:14,710
U yerda oʻtirar ekanman...

279
00:12:14,734 --> 00:12:19,146
aytgancha, Janubiy Afrikaliklarni 
irratsional deyishingizdan oldin

280
00:12:19,190 --> 00:12:20,930
sizlarga shuni eslatib oʻtmoqchiman:

281
00:12:20,954 --> 00:12:23,788
ha,toʻyga nisbatan janozaga 
koʻproq pul sarflashar,

282
00:12:23,832 --> 00:12:26,789
lekin ular hayotida 1 marta janozasi
boʻlishini aniq bilishadi.

283
00:12:26,813 --> 00:12:29,856
(Kulgu)

284
00:12:36,000 --> 00:12:41,045
Xoʻsh, janoza sugʻurtasi sotadigan
joyda oʻtiribman-a?

285
00:12:41,069 --> 00:12:45,040
Bir kishi oʻzining 12 yashar
bolasi bilan kelib qoldi.

286
00:12:45,064 --> 00:12:48,323
U 1 haftalik janoza sugʻurtasini
sotib oldi.

287
00:12:48,821 --> 00:12:51,451
Agar u kelasi 7 kun ichida
vafot etsa,

288
00:12:51,475 --> 00:12:53,631
sugʻurta janozasining 90%ini
qoplab beradi.

289
00:12:54,353 --> 00:12:57,398
Odamlar kambagʼalliklari uchun
kam miqdorda sugʻurta,

290
00:12:57,522 --> 00:12:59,343
kam miqdorda sovun v.b
sotib olishadi.

291
00:12:59,367 --> 00:13:01,170
U sugʻurtani oldi va

292
00:13:01,194 --> 00:13:03,864
oʻta tantanavor harakatlar bilan
uni bolasiga berdi.

293
00:13:04,456 --> 00:13:07,705
Ularni kuzatar ekanman,
"bu tantanavorlik nimaga ekan" dedim.

294
00:13:07,729 --> 00:13:09,257
Bu ota nima qilyapti?

295
00:13:09,281 --> 00:13:13,316
Tasavvur qiling,
oila boquvchisi pulning

296
00:13:13,340 --> 00:13:15,760
bir qismini sugʻurta uchun sarfladi.

297
00:13:16,587 --> 00:13:18,928
Bugun kechasi oilada nima boʻladi?

298
00:13:19,939 --> 00:13:21,509
Ovqat odatdagidan kam boʻladi.

299
00:13:21,533 --> 00:13:25,591
Kambagʻallikning bu darajasida,ular
kam ovqat, kam kerosin, kam suv koʻrishadi

300
00:13:25,615 --> 00:13:27,470
Demak, shu kuni nimadir kam.

301
00:13:27,494 --> 00:13:30,757
Bu ota va bizning tanga bir narsani
aytmoqchi edi:

302
00:13:30,781 --> 00:13:33,349
ha, bugun stolda ovqat kamdir.

303
00:13:33,373 --> 00:13:35,230
Lekin, bu yerda boshqa
vaziyat ham bor.

304
00:13:35,728 --> 00:13:39,518
Koʻrib turganingizdek, iqtisodiyotda 
saqlab qoʻyish va sugʻurtaga oʻxshash

305
00:13:39,542 --> 00:13:42,130
muhim, samarali, ammo 
koʻzga koʻrinmas vaziyatlar bor.

306
00:13:42,620 --> 00:13:45,499
Muammo ularni qanday qilib
koʻrinarli qilishda.

307
00:13:46,105 --> 00:13:49,837
Keling, raketamiz modeliga qaytamiz.

308
00:13:50,373 --> 00:13:52,647
Dastlab, tizimni koʻzdan kechirib,

309
00:13:52,671 --> 00:13:56,370
muvozanatsizlik tugʻdirayotgan qismlarni
qidirib chiqamiz.

310
00:13:56,394 --> 00:13:58,750
Agar boʻlsa, bu tengsizlikni tuzatamiz.

311
00:13:58,774 --> 00:14:02,626
Keyingi ishimiz tizimning
kattaroq rasmini tasavvur qilishdir.

312
00:14:02,650 --> 00:14:06,033
Savol beramiz: "Qanday yoqilgʻi quyib, 
quvvatni oshirishimiz mumkin?

313
00:14:06,057 --> 00:14:07,739
Bu esa eng qiyin masalalardan biri.

314
00:14:07,763 --> 00:14:10,675
Biz nima eng koʻp samara berishini
har doim ham topa olmaymiz.

315
00:14:10,719 --> 00:14:13,341
Bu pulmi?
Yoʻqotishdan qoʻrqish nazariyasimi?

316
00:14:13,365 --> 00:14:15,113
Bu koʻzga koʻrinarli
boshqa omilmi?

317
00:14:15,208 --> 00:14:18,034
Aniq bilmaymiz. Shuning uchun ham 
hammasini sinab koʻramiz.

318
00:14:18,048 --> 00:14:21,614
Shuni ham inobatga olish kerakki,
baʼzan intuitsiyamiz bizni aldashi mumkin.

319
00:14:21,648 --> 00:14:24,585
Biz har doim ham qaysi yoʻl
yaxshi ishlashini bila olmaymiz.

320
00:14:25,019 --> 00:14:26,877
Bizning imkoniyatlarimiz chegarasi va

321
00:14:26,921 --> 00:14:29,885
hozir kimligimizning orasidagi farqqa 
eʼtibor qaratar ekanmiz,

322
00:14:29,929 --> 00:14:32,938
bu farqni koʻrib turib, u haqida oʻylash
juda tushkunli.

323
00:14:32,962 --> 00:14:35,543
Lekin yaxshi xabar ham bor:
biz koʻp narsa qila olamiz.

324
00:14:35,904 --> 00:14:38,535
Baʼzi oʻzgarishlar oson,
baʼzilari mushkulroq.

325
00:14:38,599 --> 00:14:41,816
Ammo har bir muammoni birma-bir
yengib oʻta olamiz.

326
00:14:41,840 --> 00:14:45,082
Shunchaki odamlarni bundan 
xabardor qilib emas,

327
00:14:45,156 --> 00:14:46,985
qarama-qarshilikni kamaytirish,

328
00:14:47,039 --> 00:14:48,369
motivatsiya qoʻshish bilan.

329
00:14:48,393 --> 00:14:49,930
Menimcha, bu qoʻlimizdan keladi.

330
00:14:49,954 --> 00:14:52,170
Oradagi farqni yoʻqotishning iloji bormi?
Yoʻq.

331
00:14:52,194 --> 00:14:54,604
Lekin biz yaxshiroq boʻla olamizmi?
Ha.

332
00:14:54,628 --> 00:14:56,204
Eʼtiboringiz uchun katta rahmat

333
00:14:56,288 --> 00:14:59,628
(Qarsaklar)