WEBVTT

00:00:03.063 --> 00:00:04.507
Văn thư lưu trữ

00:00:05.317 --> 00:00:08.659
Ta có thể hình dung các phòng và kệ

00:00:08.683 --> 00:00:11.147
chứa đầy hộp
và thùng carton với đồ cũ kĩ.

00:00:11.623 --> 00:00:15.298
Nhưng đối với những người
đủ kiên nhẫn để lục tìm nó

00:00:15.322 --> 00:00:18.099
kho lưu trữ cung cấp
cơ hội quý giá

00:00:18.123 --> 00:00:19.877
để chạm vào quá khứ,

00:00:19.901 --> 00:00:22.426
để cảm nhận và học hỏi từ 
những kinh nghiệm

00:00:22.450 --> 00:00:27.453
của những người sống ở một thời đã qua
bị chôn sâu trong kho lưu trữ.

00:00:28.038 --> 00:00:32.387
Nhưng nếu có một cách
làm sống dậy lịch sử thì sao

00:00:32.387 --> 00:00:35.246
Jon Michael Reese: "Thế giới
đang nghĩ sai về chủng tộc. "

NOTE Paragraph

00:00:35.246 --> 00:00:38.477
Melissa Joyner: "Đất nước này chỉ muốn
phán xét người da đen. "

00:00:38.477 --> 00:00:39.816
JMR: "Bởi vì họ không biết."

00:00:39.816 --> 00:00:41.163
AYGTK: Nếu nó sống động hơn?

NOTE Paragraph

00:00:41.163 --> 00:00:43.765
MJ: "Bằng kẻ thấp hèn và phóng đãng nhất"

NOTE Paragraph

00:00:43.765 --> 00:00:44.829
AYGTK: Nói đi.

NOTE Paragraph

00:00:44.829 --> 00:00:47.302
JMR: "Một triển lãm
trung thực, thẳng thắn."

NOTE Paragraph

00:00:47.302 --> 00:00:48.681
AYGTK: Và hát cho chúng tôi,

00:00:48.681 --> 00:00:50.982
để kho lưu trữ
trở nên dễ tiếp cận với mọi người

00:00:50.982 --> 00:00:54.307
Biểu diễn kho tàng này như thế nào?

00:00:54.331 --> 00:00:57.787
Một buổi biểu diễn không đơn giản
là chỉ dựa trên câu chuyện có thật

00:00:58.264 --> 00:01:01.598
mà còn cho phép ta
trực tiếp tiếp cận

00:01:01.622 --> 00:01:04.188
với những thứ tưởng chừng
đã bị chôn vùi.

NOTE Paragraph

00:01:04.212 --> 00:01:05.229
(Nhạc piano)

NOTE Paragraph

00:01:05.253 --> 00:01:07.706
Đó là nội dung của nhạc kịch ''Ở Buffalo''

00:01:07.706 --> 00:01:09.212
mà chúng tôi đang phát triển.

00:01:09.212 --> 00:01:12.744
Sử dụng các bộ sưu tập của hơn 30
viện lưu trữ,

NOTE Paragraph

00:01:12.768 --> 00:01:18.572
''Ở Buffalo'' diễn tả kho lưu trữ khổng lồ
từ Triển lãm Mỹ-Panama năm 1901,

00:01:18.596 --> 00:01:20.619
triển lãm thế giới đầu tiên
vào thể kỷ XX

00:01:20.643 --> 00:01:21.914
tại Buffalo, New York.

00:01:21.938 --> 00:01:23.619
Nếu bạn đã nghe đến
triển lãm này,

00:01:23.643 --> 00:01:26.942
có thể vì đây là nơi William McKinley,
tổng thống Mỹ đương thời

00:01:26.966 --> 00:01:28.132
bị ám sát.

00:01:28.156 --> 00:01:30.379
Trong gần 17 năm,

00:01:30.403 --> 00:01:33.474
tôi đã sống trong kho lưu trữ,
phía sau cánh cổng của triển lãm,

00:01:33.498 --> 00:01:35.482
không chỉ vì câu chuyện này,

00:01:35.506 --> 00:01:38.958
mà còn vì mâu thuẫn sắc tộc
một mất một còn có thật

00:01:38.982 --> 00:01:41.387
diễn ra trong khu triển lãm.

NOTE Paragraph

00:01:41.411 --> 00:01:44.696
Ở đây, một nơi như thể Disney World,
Olympic,

00:01:44.720 --> 00:01:46.974
lễ hội đường phố, bảo tàng
hòa làm một,

00:01:46.998 --> 00:01:51.236
có ba phép tương phản cho thấy rõ
việc là người da đen ở Mỹ

00:01:51.260 --> 00:01:52.807
là như thế nào.

00:01:52.831 --> 00:01:55.544
Kho lưu trữ nói rằng những
ông bầu da trắng mang ra

00:01:55.568 --> 00:01:57.687
một nhóm da đen mọi rợ

00:01:57.711 --> 00:02:00.846
gồm 98 người Tây Phi
và Trung Phi

00:02:00.870 --> 00:02:02.576
sống và nhảy bài nhảy
khiêu chiến

NOTE Paragraph

00:02:02.600 --> 00:02:06.160
ở một ngôi làng được dựng lại
tên là Châu Phi Tăm Tối.

NOTE Paragraph

00:02:06.633 --> 00:02:09.069
Và bên kia con phố,

00:02:09.093 --> 00:02:11.966
một cuộc sống nô lệ hạnh phúc,

00:02:11.990 --> 00:02:15.704
gồm 150 diễn viên người
da đen miền Nam,

00:02:15.728 --> 00:02:17.085
hái nhặt bông,

NOTE Paragraph

00:02:17.109 --> 00:02:19.355
hát và nhảy như trên
các chương trình trung cổ

00:02:19.379 --> 00:02:24.426
ở một địa danh kiểu Antebellum
được tái dựng lại tên là Đồn Điền Cổ Xưa.

NOTE Paragraph

00:02:25.284 --> 00:02:26.990
Để hồi đáp,

00:02:27.014 --> 00:02:31.021
cộng đồng người da đen ở Buffalo ủng hộ
kiểu triển lãm thứ ba về người da đen

00:02:31.506 --> 00:02:32.706
Triển lãm Người da đen.

00:02:33.395 --> 00:02:37.014
Đồng sáng lập bởi học giả Mỹ Phi
W.E.B. Du Bois,

00:02:37.038 --> 00:02:41.503
triển lãm lựa chọn các bức ảnh,
biểu đồ, sách, và nhiều thứ khác,

00:02:41.503 --> 00:02:44.626
miêu tả những người Mỹ Phi
như một chủng tộc có thành tích cao,

00:02:44.650 --> 00:02:47.430
đủ khả năng tiếp nhận giáo dục
và tiến bộ.

00:02:48.373 --> 00:02:50.624
Khi tôi mới biết đến câu chuyện này,

00:02:50.648 --> 00:02:52.957
tôi hiểu từ trải nghiệm
trong cuộc sống của mình

00:02:52.981 --> 00:02:55.997
những mối nguy hại khi để
các thành viên của cộng đồng người Phi

00:02:56.021 --> 00:02:57.688
nhìn thấy nhau như này.

00:02:58.046 --> 00:03:02.188
Với tôi, con của hai người nhập cư
từ Ghana, Tây Phi,

00:03:02.212 --> 00:03:04.156
sinh ra ở Nam Mỹ,

00:03:04.180 --> 00:03:06.925
lớn lên ở Manhattan, Kansas,

00:03:06.949 --> 00:03:08.124
(Cười)

00:03:08.148 --> 00:03:11.275
và đi học ở ngôi trường danh giá
giống như Du Bois,

00:03:11.299 --> 00:03:14.037
tôi có thể thấy hội chợ Buffalo
gây ra sự tranh cãi

00:03:14.061 --> 00:03:16.126
giữa người da đen ở phía Bắc
với phía Nam,

00:03:16.150 --> 00:03:17.989
người có học với người vô học,

00:03:18.013 --> 00:03:21.195
và người Mỹ Phi
với người châu Phi.

00:03:21.510 --> 00:03:23.298
Và tôi muốn biết:

00:03:23.322 --> 00:03:28.369
Ba nhóm người da đen hoàn toàn
khác nhau này đã có trải nghiệm ra sao?

NOTE Paragraph

00:03:29.021 --> 00:03:32.871
Tiếc thay,
câu trả lời cho những câu hỏi như vậy

00:03:32.895 --> 00:03:35.172
ẩn dưới hình tượng sắc tộc méo mó,

00:03:35.196 --> 00:03:38.775
thông tin đầy mâu thuẫn
và tồi tệ hơn -- là sự im lặng.

NOTE Paragraph

00:03:39.212 --> 00:03:42.307
(Nhạc piano)

NOTE Paragraph

00:03:42.331 --> 00:03:46.739
Nhưng tôi vẫn có thể nghe được
các giai điệu

00:03:46.763 --> 00:03:48.046
và các con số nhảy múa

00:03:48.070 --> 00:03:49.454
và âm vần của các từ ngữ

00:03:49.478 --> 00:03:51.977
bước ra từ những trang báo cũ.

00:03:52.001 --> 00:03:53.675
Và khi biết Triễn lãm thế giới này

00:03:53.699 --> 00:03:57.641
có tiếng nhạc ở mọi nơi
trên sân triển lãm,

00:03:57.665 --> 00:04:01.561
tôi biết rằng 
một vở nhạc kịch trực tiếp, hoành tráng

00:04:01.585 --> 00:04:04.601
với công nghệ tân tiến nhất thời đại,

00:04:04.625 --> 00:04:09.260
là trải nghiệm sát thực nhất có thể đưa
câu chuyện lịch sử về hội chợ 1901

00:04:09.284 --> 00:04:12.060
ra khỏi kho lưu trữ, đi vào đời thật.

NOTE Paragraph

00:04:12.585 --> 00:04:15.600
Những câu chuyện như
Tannie và Henrietta,

00:04:15.624 --> 00:04:18.409
cặp vợ chồng cảm mến nhau ở đại nhạc hội

00:04:18.433 --> 00:04:21.553
dần nổ ra xung đột vì biểu diễn
ở các chương trình trung cổ này

00:04:21.577 --> 00:04:23.877
nhằm đạt đến giấc mơ
kiếm được năm đô một tuần

00:04:23.901 --> 00:04:25.918
ở địa danh Đồn Điền Cổ Xưa.

00:04:25.942 --> 00:04:28.657
Như doanh nhân người Phi
John Tevi,

00:04:28.681 --> 00:04:30.363
đến từ nước Togo ngày nay,

00:04:30.387 --> 00:04:33.791
người phải luồn lách
các luật lệ man rợ ở vườn thú người da đen

00:04:33.815 --> 00:04:35.926
nơi ông bị giam nhốt.

00:04:35.950 --> 00:04:39.490
Và những câu chuyện như Mary Talbert,

00:04:39.514 --> 00:04:41.990
lãnh đạo da đen giàu có
thuộc giới ưu tú ở Buffalo

00:04:42.014 --> 00:04:43.216
người phải chấp nhận

00:04:43.240 --> 00:04:45.879
những sự thật về sắc tộc
ở quê hương bà.

NOTE Paragraph

00:04:45.903 --> 00:04:47.928
MJ: ''Chủng tộc thống trị ở đất nước này

00:04:47.952 --> 00:04:49.990
phán xét người da đen

00:04:50.014 --> 00:04:52.545
qua những biểu hiện thấp kém
và xấu xa nhất.

NOTE Paragraph

00:04:52.569 --> 00:04:54.879
AYGTK: Như Đồn Điền Cổ Xưa
và Châu Phi Tăm Tối.

00:04:54.903 --> 00:04:58.093
MJ: ''...thay vì qua những lớp người
thông minh và xứng đáng hơn.''

NOTE Paragraph

00:04:58.117 --> 00:05:00.558
AYGTK: Khi các giám đốc hội chợ
tảng lờ Mary Talbert

00:05:00.582 --> 00:05:04.117
và yêu cầu của cộng đồng người da đen
ở Buffalo được tham gia hội chợ,

00:05:04.141 --> 00:05:06.275
báo chí cho biết Mary Talbert

00:05:06.299 --> 00:05:08.887
và nhóm những phụ nữ Mỹ Phi
có học thức của bà

00:05:08.911 --> 00:05:11.252
đã tổ chức một buổi biểu tình kịch liệt.

00:05:11.276 --> 00:05:13.093
Nhưng chi tiết về buổi gặp mặt đó,

00:05:13.117 --> 00:05:15.410
ngay cả bài phát biểu đầy nhiệt huyết
của bà,

00:05:15.434 --> 00:05:17.426
không được ghi đầy đủ
trong kho lưu trữ.

00:05:17.450 --> 00:05:21.212
Vì thế, ''Ở Buffalo'' lấy ý chính
trong bài diễn văn của Mary

00:05:21.236 --> 00:05:23.421
và biến nó thành bài hát.

NOTE Paragraph

00:05:24.251 --> 00:05:27.122
(Tất cả hát) Chúng ta phải làm,
chúng ta đồng lòng nhất trí.

00:05:27.744 --> 00:05:31.527
Chúng ta phải làm,
chúng ta đồng lòng nhất trí.

NOTE Paragraph

00:05:31.551 --> 00:05:34.003
MJ: Chúng ta có gì đó để phô ra --

00:05:34.027 --> 00:05:37.717
ta sẽ dạy họ một bài học ở Buffalo.

00:05:37.741 --> 00:05:41.302
Nó sẽ có ích cho tổ quốc

00:05:41.326 --> 00:05:45.365
khi họ thấy được sự phát triển của ta
từ khi được giải phóng.

00:05:45.389 --> 00:05:51.445
Người da màu nên được đại diện
ở buổi Triển lãm Pan-American này,

00:05:51.469 --> 00:05:55.064
Nó sẽ có ích cho tổ quốc

00:05:55.088 --> 00:05:59.492
khi họ thấy được sự phát triển của ta
từ khi được giải phóng.

NOTE Paragraph

00:05:59.516 --> 00:06:05.988
(Tất cả hát) Họ đã mắc sai lầm lớn

00:06:06.351 --> 00:06:11.951
khi không bổ nhiệm bất kì ai
từ chủng tộc của ta.

00:06:13.382 --> 00:06:16.103
Chúng ta phải làm,
chúng ta đồng lòng nhất trí.

00:06:16.844 --> 00:06:19.625
Chúng ta phải làm,
chúng ta đồng lòng nhất trí.

00:06:19.625 --> 00:06:21.915
Chúng ta phải làm,
chúng ta đồng lòng nhất trí.

NOTE Paragraph

00:06:21.939 --> 00:06:26.423
AYGTK: Mary Talbert yêu cầu Triển lãm
Người da đen được ở hội chợ đã thành công.

00:06:26.805 --> 00:06:29.162
Và có Triễn lãm Người Da Đen ở Buffalo

00:06:29.186 --> 00:06:33.868
nghĩa là vở nhạc kịch phải kể câu chuyện
tại sao Du Bois đồng sáng lập nó...

00:06:35.694 --> 00:06:40.234
và tại sao Mary cũng như tầng lớp
người da đen ưu tú lại thấy nó cần thiết.

NOTE Paragraph

00:06:41.933 --> 00:06:45.123
JMR: ''Thế giới đang nghĩ sai
về chủng tộc.

NOTE Paragraph

00:06:46.980 --> 00:06:50.577
Họ giết Sam Hose vì họ nghĩ
anh ấy là người như vậy.

NOTE Paragraph

00:06:51.966 --> 00:06:53.910
Mỗi ngày càng có thêm nhiều
người như anh

NOTE Paragraph

00:06:53.934 --> 00:06:57.694
nhiều đàn ông da đen, như anh, bị bắt đi.

00:06:59.169 --> 00:07:01.856
Và sau đó -- tia đỏ đó ...

00:07:02.980 --> 00:07:04.647
ta không thể
trở về như cũ được nữa.

NOTE Paragraph

00:07:05.665 --> 00:07:09.204
(Hát) Một tia đỏ

NOTE Paragraph

00:07:09.228 --> 00:07:10.481
[Cuộc săn đuổi ở Georgia]

NOTE Paragraph

00:07:10.505 --> 00:07:12.435
cắt ngang bàn của tôi

NOTE Paragraph

00:07:12.459 --> 00:07:14.648
[Đám đông phía sau Hose;
anh ấy sẽ bị treo cổ]

NOTE Paragraph

00:07:14.672 --> 00:07:16.918
chính vào ngày đó

00:07:16.942 --> 00:07:20.224
đôi bàn tay Sam buông thõng

00:07:21.974 --> 00:07:28.951
Liệu chỉ dùng lời nói 
có thể đẩy lùi luật pháp bất công?

NOTE Paragraph

00:07:28.975 --> 00:07:30.263
[Không thể trốn thoát]

NOTE Paragraph

00:07:30.287 --> 00:07:35.715
Liệu chỉ dùng lời nói 
có thể đẩy lùi bạo lực?

00:07:38.038 --> 00:07:43.109
Ôi, không, ôi

NOTE Paragraph

00:07:43.133 --> 00:07:44.368
[Bị thiêu sống]

NOTE Paragraph

00:07:44.392 --> 00:07:45.727
[Sam Hose bị treo cổ]

NOTE Paragraph

00:07:45.751 --> 00:07:50.656
Ôi, không, ôi

NOTE Paragraph

00:07:50.680 --> 00:07:52.613
[Thân xác anh bị băm thành nhiều mảnh]

NOTE Paragraph

00:07:53.426 --> 00:07:56.410
Ôi, không, ôi

NOTE Paragraph

00:07:56.434 --> 00:07:57.831
[Bị thiêu trên cọc]

NOTE Paragraph

00:07:57.855 --> 00:08:00.085
[Mười xu cho lát gan bị nấu chín]

NOTE Paragraph

00:08:00.109 --> 00:08:01.575
[Chiến đấu cho tưởng niệm]

NOTE Paragraph

00:08:08.760 --> 00:08:12.046
(Cùng hát) Ai đã đọc những quyển sách?

00:08:12.070 --> 00:08:17.006
Những con số của ta thật nhỏ bé

00:08:17.030 --> 00:08:22.124
giữa trang sách

00:08:22.148 --> 00:08:25.577
Cuộc khủng hoảng tăng gấp bội

00:08:25.601 --> 00:08:28.307
Người của ta bị treo cổ và hành quyết

00:08:28.331 --> 00:08:30.688
Ôi, Chúa ơi

00:08:30.712 --> 00:08:36.509
Điều gì đó phải thay đổi

NOTE Paragraph

00:08:38.762 --> 00:08:43.371
AYGTK: Nó phải thay đổi

00:08:44.397 --> 00:08:47.633
"Ở Buffalo" cho thấy 
hợp chủng quốc Hoa Kỳ ngày nay

00:08:47.657 --> 00:08:51.197
giống nước Mỹ năm 1901 như thế nào

00:08:51.617 --> 00:08:55.172
Như khi tên Sam Hose đầy các trang báo

00:08:55.196 --> 00:08:57.834
Truyền thông ngày nay mang tên của

NOTE Paragraph

00:08:57.858 --> 00:08:59.521
JMR: Oscar Grant.

NOTE Paragraph

00:09:00.101 --> 00:09:01.523
MJ: Jacqueline Culp.

NOTE Paragraph

00:09:01.910 --> 00:09:03.377
Người đàn: Trayvon Martin.

NOTE Paragraph

00:09:04.021 --> 00:09:05.355
AYGTK: Sandra Bland.

00:09:06.133 --> 00:09:07.831
Và rất nhiều cái tên khác nữa.

00:09:08.834 --> 00:09:12.849
Di sản của hội chợ năm 1901 trường tồn

00:09:12.873 --> 00:09:16.103
theo nhiều cách hơn ta tưởng tượng.

NOTE Paragraph

00:09:18.315 --> 00:09:19.498
MJ: Mary Talbert

00:09:19.522 --> 00:09:21.623
và Hiệp hội Phụ nữ da màu

00:09:21.647 --> 00:09:24.522
đã bắt đầu 
phong trào chống lại việc treo cổ

00:09:24.546 --> 00:09:26.537
và suy nghĩ sai lệch về tội phạm da đen

00:09:26.561 --> 00:09:30.101
như cách phụ nữ da đen ngày nay
phát động Black Lives Matter.

NOTE Paragraph

00:09:30.601 --> 00:09:33.481
JMR: Và những người
chiến đấu vì người da màu

00:09:33.505 --> 00:09:35.357
tổ chức triển lãm về người da màu,

00:09:35.381 --> 00:09:37.292
bao gồm Du Bois,

00:09:37.316 --> 00:09:39.920
đã đến Buffalo bốn năm sau hội chợ,

00:09:39.944 --> 00:09:42.135
để bắt đầu phong trào Niagara,

00:09:42.159 --> 00:09:45.506
đặt nền móng cho sự ra đời của NAACP.

NOTE Paragraph

00:09:45.530 --> 00:09:47.212
AYGTK: không chỉ là người da màu

00:09:47.236 --> 00:09:50.030
đã tham gia hội chợ năm 1901.

00:09:50.403 --> 00:09:53.310
Mà là cuốn sổ tay chính thức
cho những người đòi bình đẳng.

NOTE Paragraph

00:09:53.334 --> 00:09:55.349
MJ: "Hãy ghi nhớ:"

NOTE Paragraph

00:09:55.373 --> 00:09:57.348
JMR: "... một khi bước qua cổng"

NOTE Paragraph

00:09:57.372 --> 00:10:00.166
AYGTK: " ..bạn là một phần của buổi diễn".

00:10:01.071 --> 00:10:03.141
Biểu diễn về lịch sử tại "Ở Buffalo"

00:10:03.165 --> 00:10:05.768
để khán giả tự hỏi,

00:10:05.792 --> 00:10:08.307
"Liệu chúng ta còn ở phía sau cánh cổng,

00:10:08.331 --> 00:10:12.929
còn là một phần của buổi diễn?"

NOTE Paragraph

00:10:17.072 --> 00:10:20.485
(Nhạc kết thúc)

NOTE Paragraph

00:10:20.509 --> 00:10:27.396
(Vỗ tay và tán thưởng)