1
00:00:03,063 --> 00:00:04,507
Văn thư lưu trữ

2
00:00:05,317 --> 00:00:08,659
Ta có thể hình dung các phòng và kệ

3
00:00:08,683 --> 00:00:11,147
chứa đầy hộp
và thùng carton với đồ cũ kĩ.

4
00:00:11,623 --> 00:00:15,298
Nhưng đối với những người
đủ kiên nhẫn để lục tìm nó

5
00:00:15,322 --> 00:00:18,099
kho lưu trữ cung cấp
cơ hội quý giá

6
00:00:18,123 --> 00:00:19,877
để chạm vào quá khứ,

7
00:00:19,901 --> 00:00:22,426
để cảm nhận và học hỏi từ 
những kinh nghiệm

8
00:00:22,450 --> 00:00:27,453
của những người sống ở một thời đã qua
bị chôn sâu trong kho lưu trữ.

9
00:00:28,038 --> 00:00:32,387
Nhưng nếu có một cách
làm sống dậy lịch sử thì sao

10
00:00:32,387 --> 00:00:35,246
Jon Michael Reese: "Thế giới
đang nghĩ sai về chủng tộc. "

11
00:00:35,246 --> 00:00:38,477
Melissa Joyner: "Đất nước này chỉ muốn
phán xét người da đen. "

12
00:00:38,477 --> 00:00:39,816
JMR: "Bởi vì họ không biết."

13
00:00:39,816 --> 00:00:41,163
AYGTK: Nếu nó sống động hơn?

14
00:00:41,163 --> 00:00:43,765
MJ: "Bằng kẻ thấp hèn và phóng đãng nhất"

15
00:00:43,765 --> 00:00:44,829
AYGTK: Nói đi.

16
00:00:44,829 --> 00:00:47,302
JMR: "Một triển lãm
trung thực, thẳng thắn."

17
00:00:47,302 --> 00:00:48,681
AYGTK: Và hát cho chúng tôi,

18
00:00:48,681 --> 00:00:50,982
để kho lưu trữ
trở nên dễ tiếp cận với mọi người

19
00:00:50,982 --> 00:00:54,307
Biểu diễn kho tàng này như thế nào?

20
00:00:54,331 --> 00:00:57,787
Một buổi biểu diễn không đơn giản
là chỉ dựa trên câu chuyện có thật

21
00:00:58,264 --> 00:01:01,598
mà còn cho phép ta
trực tiếp tiếp cận

22
00:01:01,622 --> 00:01:04,188
với những thứ tưởng chừng
đã bị chôn vùi.

23
00:01:04,212 --> 00:01:05,229
(Nhạc piano)

24
00:01:05,253 --> 00:01:07,706
Đó là nội dung của nhạc kịch ''Ở Buffalo''

25
00:01:07,706 --> 00:01:09,212
mà chúng tôi đang phát triển.

26
00:01:09,212 --> 00:01:12,744
Sử dụng các bộ sưu tập của hơn 30
viện lưu trữ,

27
00:01:12,768 --> 00:01:18,572
''Ở Buffalo'' diễn tả kho lưu trữ khổng lồ
từ Triển lãm Mỹ-Panama năm 1901,

28
00:01:18,596 --> 00:01:20,619
triển lãm thế giới đầu tiên
vào thể kỷ XX

29
00:01:20,643 --> 00:01:21,914
tại Buffalo, New York.

30
00:01:21,938 --> 00:01:23,619
Nếu bạn đã nghe đến
triển lãm này,

31
00:01:23,643 --> 00:01:26,942
có thể vì đây là nơi William McKinley,
tổng thống Mỹ đương thời

32
00:01:26,966 --> 00:01:28,132
bị ám sát.

33
00:01:28,156 --> 00:01:30,379
Trong gần 17 năm,

34
00:01:30,403 --> 00:01:33,474
tôi đã sống trong kho lưu trữ,
phía sau cánh cổng của triển lãm,

35
00:01:33,498 --> 00:01:35,482
không chỉ vì câu chuyện này,

36
00:01:35,506 --> 00:01:38,958
mà còn vì mâu thuẫn sắc tộc
một mất một còn có thật

37
00:01:38,982 --> 00:01:41,387
diễn ra trong khu triển lãm.

38
00:01:41,411 --> 00:01:44,696
Ở đây, một nơi như thể Disney World,
Olympic,

39
00:01:44,720 --> 00:01:46,974
lễ hội đường phố, bảo tàng
hòa làm một,

40
00:01:46,998 --> 00:01:51,236
có ba phép tương phản cho thấy rõ
việc là người da đen ở Mỹ

41
00:01:51,260 --> 00:01:52,807
là như thế nào.

42
00:01:52,831 --> 00:01:55,544
Kho lưu trữ nói rằng những
ông bầu da trắng mang ra

43
00:01:55,568 --> 00:01:57,687
một nhóm da đen mọi rợ

44
00:01:57,711 --> 00:02:00,846
gồm 98 người Tây Phi
và Trung Phi

45
00:02:00,870 --> 00:02:02,576
sống và nhảy bài nhảy
khiêu chiến

46
00:02:02,600 --> 00:02:06,160
ở một ngôi làng được dựng lại
tên là Châu Phi Tăm Tối.

47
00:02:06,633 --> 00:02:09,069
Và bên kia con phố,

48
00:02:09,093 --> 00:02:11,966
một cuộc sống nô lệ hạnh phúc,

49
00:02:11,990 --> 00:02:15,704
gồm 150 diễn viên người
da đen miền Nam,

50
00:02:15,728 --> 00:02:17,085
hái nhặt bông,

51
00:02:17,109 --> 00:02:19,355
hát và nhảy như trên
các chương trình trung cổ

52
00:02:19,379 --> 00:02:24,426
ở một địa danh kiểu Antebellum
được tái dựng lại tên là Đồn Điền Cổ Xưa.

53
00:02:25,284 --> 00:02:26,990
Để hồi đáp,

54
00:02:27,014 --> 00:02:31,021
cộng đồng người da đen ở Buffalo ủng hộ
kiểu triển lãm thứ ba về người da đen

55
00:02:31,506 --> 00:02:32,706
Triển lãm Người da đen.

56
00:02:33,395 --> 00:02:37,014
Đồng sáng lập bởi học giả Mỹ Phi
W.E.B. Du Bois,

57
00:02:37,038 --> 00:02:41,503
triển lãm lựa chọn các bức ảnh,
biểu đồ, sách, và nhiều thứ khác,

58
00:02:41,503 --> 00:02:44,626
miêu tả những người Mỹ Phi
như một chủng tộc có thành tích cao,

59
00:02:44,650 --> 00:02:47,430
đủ khả năng tiếp nhận giáo dục
và tiến bộ.

60
00:02:48,373 --> 00:02:50,624
Khi tôi mới biết đến câu chuyện này,

61
00:02:50,648 --> 00:02:52,957
tôi hiểu từ trải nghiệm
trong cuộc sống của mình

62
00:02:52,981 --> 00:02:55,997
những mối nguy hại khi để
các thành viên của cộng đồng người Phi

63
00:02:56,021 --> 00:02:57,688
nhìn thấy nhau như này.

64
00:02:58,046 --> 00:03:02,188
Với tôi, con của hai người nhập cư
từ Ghana, Tây Phi,

65
00:03:02,212 --> 00:03:04,156
sinh ra ở Nam Mỹ,

66
00:03:04,180 --> 00:03:06,925
lớn lên ở Manhattan, Kansas,

67
00:03:06,949 --> 00:03:08,124
(Cười)

68
00:03:08,148 --> 00:03:11,275
và đi học ở ngôi trường danh giá
giống như Du Bois,

69
00:03:11,299 --> 00:03:14,037
tôi có thể thấy hội chợ Buffalo
gây ra sự tranh cãi

70
00:03:14,061 --> 00:03:16,126
giữa người da đen ở phía Bắc
với phía Nam,

71
00:03:16,150 --> 00:03:17,989
người có học với người vô học,

72
00:03:18,013 --> 00:03:21,195
và người Mỹ Phi
với người châu Phi.

73
00:03:21,510 --> 00:03:23,298
Và tôi muốn biết:

74
00:03:23,322 --> 00:03:28,369
Ba nhóm người da đen hoàn toàn
khác nhau này đã có trải nghiệm ra sao?

75
00:03:29,021 --> 00:03:32,871
Tiếc thay,
câu trả lời cho những câu hỏi như vậy

76
00:03:32,895 --> 00:03:35,172
ẩn dưới hình tượng sắc tộc méo mó,

77
00:03:35,196 --> 00:03:38,775
thông tin đầy mâu thuẫn
và tồi tệ hơn -- là sự im lặng.

78
00:03:39,212 --> 00:03:42,307
(Nhạc piano)

79
00:03:42,331 --> 00:03:46,739
Nhưng tôi vẫn có thể nghe được
các giai điệu

80
00:03:46,763 --> 00:03:48,046
và các con số nhảy múa

81
00:03:48,070 --> 00:03:49,454
và âm vần của các từ ngữ

82
00:03:49,478 --> 00:03:51,977
bước ra từ những trang báo cũ.

83
00:03:52,001 --> 00:03:53,675
Và khi biết Triễn lãm thế giới này

84
00:03:53,699 --> 00:03:57,641
có tiếng nhạc ở mọi nơi
trên sân triển lãm,

85
00:03:57,665 --> 00:04:01,561
tôi biết rằng 
một vở nhạc kịch trực tiếp, hoành tráng

86
00:04:01,585 --> 00:04:04,601
với công nghệ tân tiến nhất thời đại,

87
00:04:04,625 --> 00:04:09,260
là trải nghiệm sát thực nhất có thể đưa
câu chuyện lịch sử về hội chợ 1901

88
00:04:09,284 --> 00:04:12,060
ra khỏi kho lưu trữ, đi vào đời thật.

89
00:04:12,585 --> 00:04:15,600
Những câu chuyện như
Tannie và Henrietta,

90
00:04:15,624 --> 00:04:18,409
cặp vợ chồng cảm mến nhau ở đại nhạc hội

91
00:04:18,433 --> 00:04:21,553
dần nổ ra xung đột vì biểu diễn
ở các chương trình trung cổ này

92
00:04:21,577 --> 00:04:23,877
nhằm đạt đến giấc mơ
kiếm được năm đô một tuần

93
00:04:23,901 --> 00:04:25,918
ở địa danh Đồn Điền Cổ Xưa.

94
00:04:25,942 --> 00:04:28,657
Như doanh nhân người Phi
John Tevi,

95
00:04:28,681 --> 00:04:30,363
đến từ nước Togo ngày nay,

96
00:04:30,387 --> 00:04:33,791
người phải luồn lách
các luật lệ man rợ ở vườn thú người da đen

97
00:04:33,815 --> 00:04:35,926
nơi ông bị giam nhốt.

98
00:04:35,950 --> 00:04:39,490
Và những câu chuyện như Mary Talbert,

99
00:04:39,514 --> 00:04:41,990
lãnh đạo da đen giàu có
thuộc giới ưu tú ở Buffalo

100
00:04:42,014 --> 00:04:43,216
người phải chấp nhận

101
00:04:43,240 --> 00:04:45,879
những sự thật về sắc tộc
ở quê hương bà.

102
00:04:45,903 --> 00:04:47,928
MJ: ''Chủng tộc thống trị ở đất nước này

103
00:04:47,952 --> 00:04:49,990
phán xét người da đen

104
00:04:50,014 --> 00:04:52,545
qua những biểu hiện thấp kém
và xấu xa nhất.

105
00:04:52,569 --> 00:04:54,879
AYGTK: Như Đồn Điền Cổ Xưa
và Châu Phi Tăm Tối.

106
00:04:54,903 --> 00:04:58,093
MJ: ''...thay vì qua những lớp người
thông minh và xứng đáng hơn.''

107
00:04:58,117 --> 00:05:00,558
AYGTK: Khi các giám đốc hội chợ
tảng lờ Mary Talbert

108
00:05:00,582 --> 00:05:04,117
và yêu cầu của cộng đồng người da đen
ở Buffalo được tham gia hội chợ,

109
00:05:04,141 --> 00:05:06,275
báo chí cho biết Mary Talbert

110
00:05:06,299 --> 00:05:08,887
và nhóm những phụ nữ Mỹ Phi
có học thức của bà

111
00:05:08,911 --> 00:05:11,252
đã tổ chức một buổi biểu tình kịch liệt.

112
00:05:11,276 --> 00:05:13,093
Nhưng chi tiết về buổi gặp mặt đó,

113
00:05:13,117 --> 00:05:15,410
ngay cả bài phát biểu đầy nhiệt huyết
của bà,

114
00:05:15,434 --> 00:05:17,426
không được ghi đầy đủ
trong kho lưu trữ.

115
00:05:17,450 --> 00:05:21,212
Vì thế, ''Ở Buffalo'' lấy ý chính
trong bài diễn văn của Mary

116
00:05:21,236 --> 00:05:23,421
và biến nó thành bài hát.

117
00:05:24,251 --> 00:05:27,122
(Tất cả hát) Chúng ta phải làm,
chúng ta đồng lòng nhất trí.

118
00:05:27,744 --> 00:05:31,527
Chúng ta phải làm,
chúng ta đồng lòng nhất trí.

119
00:05:31,551 --> 00:05:34,003
MJ: Chúng ta có gì đó để phô ra --

120
00:05:34,027 --> 00:05:37,717
ta sẽ dạy họ một bài học ở Buffalo.

121
00:05:37,741 --> 00:05:41,302
Nó sẽ có ích cho tổ quốc

122
00:05:41,326 --> 00:05:45,365
khi họ thấy được sự phát triển của ta
từ khi được giải phóng.

123
00:05:45,389 --> 00:05:51,445
Người da màu nên được đại diện
ở buổi Triển lãm Pan-American này,

124
00:05:51,469 --> 00:05:55,064
Nó sẽ có ích cho tổ quốc

125
00:05:55,088 --> 00:05:59,492
khi họ thấy được sự phát triển của ta
từ khi được giải phóng.

126
00:05:59,516 --> 00:06:05,988
(Tất cả hát) Họ đã mắc sai lầm lớn

127
00:06:06,351 --> 00:06:11,951
khi không bổ nhiệm bất kì ai
từ chủng tộc của ta.

128
00:06:13,382 --> 00:06:16,103
Chúng ta phải làm,
chúng ta đồng lòng nhất trí.

129
00:06:16,844 --> 00:06:19,625
Chúng ta phải làm,
chúng ta đồng lòng nhất trí.

130
00:06:19,625 --> 00:06:21,915
Chúng ta phải làm,
chúng ta đồng lòng nhất trí.

131
00:06:21,939 --> 00:06:26,423
AYGTK: Mary Talbert yêu cầu Triển lãm
Người da đen được ở hội chợ đã thành công.

132
00:06:26,805 --> 00:06:29,162
Và có Triễn lãm Người Da Đen ở Buffalo

133
00:06:29,186 --> 00:06:33,868
nghĩa là vở nhạc kịch phải kể câu chuyện
tại sao Du Bois đồng sáng lập nó...

134
00:06:35,694 --> 00:06:40,234
và tại sao Mary cũng như tầng lớp
người da đen ưu tú lại thấy nó cần thiết.

135
00:06:41,933 --> 00:06:45,123
JMR: ''Thế giới đang nghĩ sai
về chủng tộc.

136
00:06:46,980 --> 00:06:50,577
Họ giết Sam Hose vì họ nghĩ
anh ấy là người như vậy.

137
00:06:51,966 --> 00:06:53,910
Mỗi ngày càng có thêm nhiều
người như anh

138
00:06:53,934 --> 00:06:57,694
nhiều đàn ông da đen, như anh, bị bắt đi.

139
00:06:59,169 --> 00:07:01,856
Và sau đó -- tia đỏ đó ...

140
00:07:02,980 --> 00:07:04,647
ta không thể
trở về như cũ được nữa.

141
00:07:05,665 --> 00:07:09,204
(Hát) Một tia đỏ

142
00:07:09,228 --> 00:07:10,481
[Cuộc săn đuổi ở Georgia]

143
00:07:10,505 --> 00:07:12,435
cắt ngang bàn của tôi

144
00:07:12,459 --> 00:07:14,648
[Đám đông phía sau Hose;
anh ấy sẽ bị treo cổ]

145
00:07:14,672 --> 00:07:16,918
chính vào ngày đó

146
00:07:16,942 --> 00:07:20,224
đôi bàn tay Sam buông thõng

147
00:07:21,974 --> 00:07:28,951
Liệu chỉ dùng lời nói 
có thể đẩy lùi luật pháp bất công?

148
00:07:28,975 --> 00:07:30,263
[Không thể trốn thoát]

149
00:07:30,287 --> 00:07:35,715
Liệu chỉ dùng lời nói 
có thể đẩy lùi bạo lực?

150
00:07:38,038 --> 00:07:43,109
Ôi, không, ôi

151
00:07:43,133 --> 00:07:44,368
[Bị thiêu sống]

152
00:07:44,392 --> 00:07:45,727
[Sam Hose bị treo cổ]

153
00:07:45,751 --> 00:07:50,656
Ôi, không, ôi

154
00:07:50,680 --> 00:07:52,613
[Thân xác anh bị băm thành nhiều mảnh]

155
00:07:53,426 --> 00:07:56,410
Ôi, không, ôi

156
00:07:56,434 --> 00:07:57,831
[Bị thiêu trên cọc]

157
00:07:57,855 --> 00:08:00,085
[Mười xu cho lát gan bị nấu chín]

158
00:08:00,109 --> 00:08:01,575
[Chiến đấu cho tưởng niệm]

159
00:08:08,760 --> 00:08:12,046
(Cùng hát) Ai đã đọc những quyển sách?

160
00:08:12,070 --> 00:08:17,006
Những con số của ta thật nhỏ bé

161
00:08:17,030 --> 00:08:22,124
giữa trang sách

162
00:08:22,148 --> 00:08:25,577
Cuộc khủng hoảng tăng gấp bội

163
00:08:25,601 --> 00:08:28,307
Người của ta bị treo cổ và hành quyết

164
00:08:28,331 --> 00:08:30,688
Ôi, Chúa ơi

165
00:08:30,712 --> 00:08:36,509
Điều gì đó phải thay đổi

166
00:08:38,762 --> 00:08:43,371
AYGTK: Nó phải thay đổi

167
00:08:44,397 --> 00:08:47,633
"Ở Buffalo" cho thấy 
hợp chủng quốc Hoa Kỳ ngày nay

168
00:08:47,657 --> 00:08:51,197
giống nước Mỹ năm 1901 như thế nào

169
00:08:51,617 --> 00:08:55,172
Như khi tên Sam Hose đầy các trang báo

170
00:08:55,196 --> 00:08:57,834
Truyền thông ngày nay mang tên của

171
00:08:57,858 --> 00:08:59,521
JMR: Oscar Grant.

172
00:09:00,101 --> 00:09:01,523
MJ: Jacqueline Culp.

173
00:09:01,910 --> 00:09:03,377
Người đàn: Trayvon Martin.

174
00:09:04,021 --> 00:09:05,355
AYGTK: Sandra Bland.

175
00:09:06,133 --> 00:09:07,831
Và rất nhiều cái tên khác nữa.

176
00:09:08,834 --> 00:09:12,849
Di sản của hội chợ năm 1901 trường tồn

177
00:09:12,873 --> 00:09:16,103
theo nhiều cách hơn ta tưởng tượng.

178
00:09:18,315 --> 00:09:19,498
MJ: Mary Talbert

179
00:09:19,522 --> 00:09:21,623
và Hiệp hội Phụ nữ da màu

180
00:09:21,647 --> 00:09:24,522
đã bắt đầu 
phong trào chống lại việc treo cổ

181
00:09:24,546 --> 00:09:26,537
và suy nghĩ sai lệch về tội phạm da đen

182
00:09:26,561 --> 00:09:30,101
như cách phụ nữ da đen ngày nay
phát động Black Lives Matter.

183
00:09:30,601 --> 00:09:33,481
JMR: Và những người
chiến đấu vì người da màu

184
00:09:33,505 --> 00:09:35,357
tổ chức triển lãm về người da màu,

185
00:09:35,381 --> 00:09:37,292
bao gồm Du Bois,

186
00:09:37,316 --> 00:09:39,920
đã đến Buffalo bốn năm sau hội chợ,

187
00:09:39,944 --> 00:09:42,135
để bắt đầu phong trào Niagara,

188
00:09:42,159 --> 00:09:45,506
đặt nền móng cho sự ra đời của NAACP.

189
00:09:45,530 --> 00:09:47,212
AYGTK: không chỉ là người da màu

190
00:09:47,236 --> 00:09:50,030
đã tham gia hội chợ năm 1901.

191
00:09:50,403 --> 00:09:53,310
Mà là cuốn sổ tay chính thức
cho những người đòi bình đẳng.

192
00:09:53,334 --> 00:09:55,349
MJ: "Hãy ghi nhớ:"

193
00:09:55,373 --> 00:09:57,348
JMR: "... một khi bước qua cổng"

194
00:09:57,372 --> 00:10:00,166
AYGTK: " ..bạn là một phần của buổi diễn".

195
00:10:01,071 --> 00:10:03,141
Biểu diễn về lịch sử tại "Ở Buffalo"

196
00:10:03,165 --> 00:10:05,768
để khán giả tự hỏi,

197
00:10:05,792 --> 00:10:08,307
"Liệu chúng ta còn ở phía sau cánh cổng,

198
00:10:08,331 --> 00:10:12,929
còn là một phần của buổi diễn?"

199
00:10:17,072 --> 00:10:20,485
(Nhạc kết thúc)

200
00:10:20,509 --> 00:10:27,396
(Vỗ tay và tán thưởng)