1
00:00:01,334 --> 00:00:03,788
Leta 2017. godine,

2
00:00:04,402 --> 00:00:07,260
jednu ženu je ubio partner u Sofiji.

3
00:00:08,673 --> 00:00:11,141
Ova žena koju ćemo zvati V.

4
00:00:11,825 --> 00:00:15,120
trpela je batine više od 50 minuta

5
00:00:15,144 --> 00:00:16,461
pre nego što je umrla.

6
00:00:17,479 --> 00:00:19,194
Narednog jutra,

7
00:00:19,218 --> 00:00:22,116
komšije su rekle novinarima
da su čule njeno vrištanje,

8
00:00:22,940 --> 00:00:24,399
ali se nisu umešali.

9
00:00:25,772 --> 00:00:29,727
Vidite, u Bugarskoj
i mnogim drugim društvima,

10
00:00:29,751 --> 00:00:33,029
nasilje u porodici se obično
smatra za privatnu stvar.

11
00:00:34,026 --> 00:00:38,599
Komšije, međutim, brzo reaguju
na bilo koju drugu vrstu buke.

12
00:00:40,404 --> 00:00:44,128
Hteli smo da razotkrijemo
apsurdnost ovoga i utičemo na to.

13
00:00:44,889 --> 00:00:47,427
Zato smo osmislili eksperiment.

14
00:00:48,224 --> 00:00:52,261
Iznajmili smo stan
odmah ispod stana V. na jednu noć.

15
00:00:53,017 --> 00:00:54,588
U 10 uveče,

16
00:00:54,612 --> 00:00:57,437
Maksim, umetnik u našoj grupi,

17
00:00:57,461 --> 00:01:00,958
seo je za bubnjeve
koje smo sastavili u dnevnoj sobi

18
00:01:02,440 --> 00:01:04,097
i počeo je da udara.

19
00:01:05,418 --> 00:01:06,814
Deset sekundi.

20
00:01:07,910 --> 00:01:09,398
Trideset sekundi.

21
00:01:10,289 --> 00:01:11,903
Pedeset sekundi.

22
00:01:12,923 --> 00:01:14,263
Minut.

23
00:01:15,095 --> 00:01:17,084
Svetlo se upalilo u hodniku.

24
00:01:18,353 --> 00:01:20,196
Minut i 20 sekundi.

25
00:01:21,295 --> 00:01:24,646
Čovek je stajao na vratima,
oklevajući da pritisne zvono.

26
00:01:26,032 --> 00:01:28,524
Minut i 52 sekunde.

27
00:01:29,148 --> 00:01:30,983
Zvono na vratima je zazvonilo.

28
00:01:31,997 --> 00:01:34,648
Zvono koje je moglo da spasi život.

29
00:01:36,400 --> 00:01:39,818
„Udarac.“ je naš projekat
koji istražuje zlokobnu tišinu

30
00:01:39,842 --> 00:01:41,385
koja okružuje porodično nasilje.

31
00:01:42,109 --> 00:01:45,706
Snimili smo eksperiment
i odmah se proširio na internetu.

32
00:01:45,730 --> 00:01:48,032
Naša kampanja je pojačala
glasove preživelih

33
00:01:48,056 --> 00:01:50,077
koji su izneli slične priče onlajn.

34
00:01:50,674 --> 00:01:52,789
Opremila je komšije konkretnim savetima

35
00:01:52,813 --> 00:01:54,858
i mnogi su se obavezali
na preduzimanje akcije.

36
00:01:55,629 --> 00:01:58,364
U zemlji u kojoj svake druge nedelje

37
00:01:58,388 --> 00:02:01,375
zemlja tiho zagrli telo žene

38
00:02:01,399 --> 00:02:04,184
koju ubije partner ili srodnik,

39
00:02:04,208 --> 00:02:06,009
bili smo glasni

40
00:02:06,033 --> 00:02:07,484
i čuli su nas.

41
00:02:10,627 --> 00:02:12,717
Ja sam aktivistkinja

42
00:02:12,741 --> 00:02:15,146
sa strašću prema novinama
u oblasti ljudskih prava.

43
00:02:15,958 --> 00:02:19,325
Vodim globalnu organizaciju
za društveno angažovana kreativna rešenja.

44
00:02:19,909 --> 00:02:23,369
U svom radu razmišljam o tome
kako da ljude podstaknem da im bude stalo

45
00:02:23,399 --> 00:02:24,709
i da deluju.

46
00:02:25,789 --> 00:02:30,097
Ovde sam da bih vam govorila o tome
da kreativne akcije mogu spasiti svet,

47
00:02:30,981 --> 00:02:33,607
kreativne akcije i igra.

48
00:02:34,576 --> 00:02:39,723
Znam da je čudno govoriti o igri
i ljudskim pravima u istoj rečenici,

49
00:02:39,747 --> 00:02:41,519
ali evo zašto je to važno.

50
00:02:43,038 --> 00:02:46,848
Sve više se bojimo
da ne možemo pobediti u ovome.

51
00:02:47,495 --> 00:02:49,262
Kampanje deluju dosadno,

52
00:02:49,286 --> 00:02:50,756
poruke se izgube,

53
00:02:51,267 --> 00:02:52,791
ljudi se slome.

54
00:02:54,082 --> 00:02:55,799
Brojne studije, uključujući i jednu

55
00:02:55,819 --> 00:02:58,059
koju je nedavno objavio
Univerzitet u Kolumbiji,

56
00:02:58,079 --> 00:03:01,734
pokazuju da su izgaranje i depresija
široko rasprostranjeni među aktivistima.

57
00:03:02,417 --> 00:03:05,159
I sama sam bila sagorela
pre nekoliko godina.

58
00:03:05,183 --> 00:03:07,385
U svetu beskrajnih puteva ka napred,

59
00:03:07,415 --> 00:03:09,605
imala sam osećaj
da sam na poslednjoj stanici.

60
00:03:10,605 --> 00:03:15,093
Pa, šta razgrađuje strah,
dosadu i sumornost?

61
00:03:15,793 --> 00:03:17,002
Igra.

62
00:03:17,469 --> 00:03:21,730
Upravo sa ove bine je psihijatar
i istraživač igre, dr Stjuart Braun,

63
00:03:21,754 --> 00:03:24,534
rekao da ništa ne aktivira mozak kao igra

64
00:03:25,582 --> 00:03:27,746
i da suprotnost igri nije rad,

65
00:03:27,770 --> 00:03:29,040
već depresija.

66
00:03:29,729 --> 00:03:32,100
Da bih se iščupala iz svog izgaranja,

67
00:03:32,124 --> 00:03:38,129
rešila sam da pretvorim svoj aktivizam
u ono što danas nazivam „igrovizam“.

68
00:03:38,160 --> 00:03:40,326
(Smeh)

69
00:03:40,346 --> 00:03:43,600
Kada se igramo, drugi žele da se pridruže.

70
00:03:44,240 --> 00:03:46,711
Danas je moje igralište
ispunjeno umetnicima,

71
00:03:46,735 --> 00:03:48,810
tehničarima i naučnicima.

72
00:03:48,846 --> 00:03:51,981
Spajamo discipline
u okviru radikalne saradnje.

73
00:03:52,658 --> 00:03:55,713
Zajedno tražimo nove načine
da ojačamo aktivizam.

74
00:03:56,346 --> 00:03:59,032
Naši ishodi nisu zamišljeni kao razigrani,

75
00:03:59,056 --> 00:04:01,112
ali proces jeste.

76
00:04:01,832 --> 00:04:05,229
Za nas je igra čin otpora.

77
00:04:06,197 --> 00:04:10,656
Na primer, „Udarac.“,
projekat o kome sam prethodno govorila,

78
00:04:10,680 --> 00:04:14,902
je koncept koji su razvili
bubnjar i softverski inženjer

79
00:04:14,926 --> 00:04:18,143
koji se nisu poznavali dva dana
pre nego što su predložili tu ideju.

80
00:04:19,165 --> 00:04:21,826
„Udarac.“ je prvi pobednik
u našem laboratorijskom nizu

81
00:04:21,850 --> 00:04:26,039
u kome smo spajali umetnike i tehnologe
u radu na problemima ljudskih prava.

82
00:04:26,775 --> 00:04:30,166
Drugi pobednički koncepti
uključuju privremenu pekaru

83
00:04:30,200 --> 00:04:31,943
koja podučava o lažnim vestima

84
00:04:31,963 --> 00:04:34,513
pomoću kolačića koji su lepi,
ali groznog ukusa -

85
00:04:34,533 --> 00:04:37,387
(Smeh)

86
00:04:37,411 --> 00:04:41,277
ili društvena igra koja vas stavlja
u ulogu diktatora,

87
00:04:41,301 --> 00:04:45,691
tako da zaista razumete
opseg sredstava i taktika ugnjetavanja.

88
00:04:47,382 --> 00:04:50,645
Napravili smo prvu laboratoriju
samo da testiramo ideju,

89
00:04:50,659 --> 00:04:53,606
da vidimo gde ima nedostataka
i da li možemo da je unapredimo.

90
00:04:53,606 --> 00:04:56,934
Danas smo toliko zaljubljeni u taj format
da sve stavljamo na internet

91
00:04:56,934 --> 00:04:58,348
tako da svako može da proba.

92
00:04:59,148 --> 00:05:02,747
Ne mogu dovoljno da naglasim
korisnost eksperimenata u aktivizmu.

93
00:05:03,312 --> 00:05:06,675
Možemo pobediti samo
ako se ne bojimo da izgubimo.

94
00:05:08,247 --> 00:05:10,702
Kada se igramo, učimo.

95
00:05:12,192 --> 00:05:14,725
Studija koju je nedavno objavio
Univerzitet Stanford

96
00:05:14,745 --> 00:05:17,065
o nauci onoga što podstiče ljude
da im bude stalo

97
00:05:17,089 --> 00:05:19,589
iznova potvrđuje ono što slušamo godinama:

98
00:05:20,293 --> 00:05:22,958
mišljenja se ne menjaju
zbog dodatnih informacija,

99
00:05:22,982 --> 00:05:25,127
već kroz iskustva koja podstiču empatiju.

100
00:05:26,020 --> 00:05:28,818
Tako smo, učeći od nauke i umetnosti,

101
00:05:28,842 --> 00:05:33,460
uvideli da možemo govoriti o globalnim
oružanim sukobima preko sijalica,

102
00:05:34,144 --> 00:05:37,001
ili da se možemo baviti
rasnim nejednakostima u SAD-u

103
00:05:37,025 --> 00:05:38,487
preko razglednica,

104
00:05:39,320 --> 00:05:43,917
ili se pozabaviti nepostojanjem
spomenika ijednoj ženi u Sofiji

105
00:05:43,941 --> 00:05:46,045
tako što ćemo preplaviti grad njima,

106
00:05:46,655 --> 00:05:48,835
i da svim tim delima

107
00:05:48,859 --> 00:05:52,277
možemo pokrenuti dijalog,
razumevanje i direktnu akciju.

108
00:05:54,534 --> 00:05:58,795
Ponekad, kada govorim o preuzimanju
rizika, pokušajima i neuspesima

109
00:05:58,819 --> 00:06:00,590
u kontekstu ljudskih prava,

110
00:06:00,614 --> 00:06:02,947
nailazim na neodobravanje,

111
00:06:03,639 --> 00:06:06,872
pogled koji govori: „Kakva neodgovornost“

112
00:06:06,896 --> 00:06:08,913
ili: „Kakva bezosećajnost.“

113
00:06:09,567 --> 00:06:13,294
Ljudi često pogrešno smatraju
da je igra nemarnost.

114
00:06:13,318 --> 00:06:14,617
Nije tako.

115
00:06:16,218 --> 00:06:21,030
Igra ne čini samo to da jača našu vojsku
i podstiče bolje ideje.

116
00:06:21,741 --> 00:06:24,172
U vremenima bolne nepravde,

117
00:06:24,196 --> 00:06:27,231
igra daje lakoću koja nam je potrebna
da bismo mogli da dišemo.

118
00:06:27,850 --> 00:06:30,312
Kada se igramo, živimo.

119
00:06:33,907 --> 00:06:36,208
Odrasla sam u vreme

120
00:06:36,232 --> 00:06:38,141
kada je bilo kakva igra bila zabranjena.

121
00:06:39,387 --> 00:06:42,659
Život moje porodice bio je slomljen
pod komunističkom diktaturom.

122
00:06:43,923 --> 00:06:47,720
Za moju tetku, dedu, oca,

123
00:06:47,744 --> 00:06:50,217
uvek smo imali dve sahrane:

124
00:06:50,241 --> 00:06:51,617
jednu za njihovo telo,

125
00:06:51,641 --> 00:06:53,184
ali i, godinama pre toga,

126
00:06:53,208 --> 00:06:54,791
jednu za njihove snove.

127
00:06:55,657 --> 00:06:59,394
Neki od mojih najvećih snova
su noćne more.

128
00:07:00,685 --> 00:07:04,959
Imam noćnu moru da će jednog dana
celokupna prošlost biti zaboravljena,

129
00:07:04,983 --> 00:07:08,228
a sa nove odeće će kapati
krv grešaka iz prošlosti.

130
00:07:09,546 --> 00:07:11,521
Imam noćnu moru

131
00:07:11,545 --> 00:07:15,025
da će se jednog dana srušiti
svetionici naše čovečnosti,

132
00:07:15,049 --> 00:07:17,325
nagriženi kiselim talasima mržnje.

133
00:07:18,301 --> 00:07:20,908
Ali znatno više od toga,

134
00:07:20,932 --> 00:07:22,248
imam nadu.

135
00:07:23,169 --> 00:07:25,485
U našim borbama za pravdu i slobodu,

136
00:07:25,509 --> 00:07:27,181
nadam se da ćemo se igrati

137
00:07:28,205 --> 00:07:32,740
i da ćemo videti radost
i lepotu kada se igramo zajedno.

138
00:07:33,626 --> 00:07:35,023
Tako pobeđujemo.

139
00:07:36,058 --> 00:07:37,285
Hvala.

140
00:07:37,858 --> 00:07:40,764
(Aplauz)