1
00:00:01,334 --> 00:00:04,378
Latem 2017 roku

2
00:00:04,402 --> 00:00:07,550
kobieta została zamordowana
przez swojego partnera w Sofii.

3
00:00:08,673 --> 00:00:11,801
Kobieta ta, mówmy na nią „V”,

4
00:00:11,825 --> 00:00:15,120
była bita przez 50 minut,

5
00:00:15,144 --> 00:00:16,461
zanim zmarła.

6
00:00:17,479 --> 00:00:19,194
Następnego ranka

7
00:00:19,218 --> 00:00:22,916
sąsiedzi powiedzieli mediom,
że słyszeli jej krzyki,

8
00:00:22,940 --> 00:00:24,549
ale nie zareagowali.

9
00:00:25,772 --> 00:00:29,727
W Bułgarii, jak i w wielu
innych społeczeństwach,

10
00:00:29,751 --> 00:00:33,159
przemoc domowa zwykle uchodzi
za prywatną sprawę.

11
00:00:34,026 --> 00:00:38,999
Za to na każdy inny hałas
sąsiedzi reagują bardzo szybko.

12
00:00:40,404 --> 00:00:44,128
Chcieliśmy pokazać,
jak bardzo jest to niedorzeczne.

13
00:00:44,889 --> 00:00:47,427
W tym celu przeprowadziliśmy eksperyment.

14
00:00:48,224 --> 00:00:52,261
Na jedną noc wynajęliśmy mieszkanie
piętro niżej od mieszkania V.

15
00:00:53,017 --> 00:00:54,588
O 22:00

16
00:00:54,612 --> 00:00:57,437
Maksim, artysta w naszej grupie,

17
00:00:57,461 --> 00:01:00,958
usiadł przy perkusji,
którą rozłożyliśmy w salonie

18
00:01:02,440 --> 00:01:04,097
i zaczął na niej grać.

19
00:01:05,418 --> 00:01:06,814
Dziesięć sekund.

20
00:01:07,910 --> 00:01:09,398
Trzydzieści sekund.

21
00:01:10,289 --> 00:01:11,903
Pięćdziesiąt sekund.

22
00:01:12,923 --> 00:01:14,263
Minuta.

23
00:01:15,095 --> 00:01:17,254
W korytarzu zapaliło się światło.

24
00:01:18,353 --> 00:01:20,196
Minuta i 20 sekund.

25
00:01:21,295 --> 00:01:24,826
Mężczyzna stał przy drzwiach,
ale wahał się, czy nacisnąć dzwonek.

26
00:01:26,032 --> 00:01:28,524
Minuta i 52 sekundy.

27
00:01:29,148 --> 00:01:30,983
Zadzwonił dzwonek;

28
00:01:31,997 --> 00:01:34,648
dzwonek, który mógł uratować życie.

29
00:01:36,400 --> 00:01:39,818
"Uderzenie." jest projektem, który bada
przerażające milczenie

30
00:01:39,842 --> 00:01:42,085
na temat przemocy domowej.

31
00:01:42,109 --> 00:01:45,706
Nagranie naszego eksperymentu
niemal od razu obiegło świat.

32
00:01:45,730 --> 00:01:48,316
Nasza kampania dała siłę tym,
którzy przetrwali przemoc

33
00:01:48,316 --> 00:01:50,277
i podzielili się podobnymi historiami.

34
00:01:50,674 --> 00:01:52,789
Sąsiedzi otrzymali konkretne porady

35
00:01:52,813 --> 00:01:54,828
i wielu z nich zobowiązało się reagować.

36
00:01:55,629 --> 00:01:58,364
W kraju, w którym niemal co tydzień

37
00:01:58,388 --> 00:02:01,375
ziemia pochłania ciało kobiety

38
00:02:01,399 --> 00:02:04,184
zamordowanej przez partnera albo krewnego,

39
00:02:04,208 --> 00:02:06,009
byliśmy głośni

40
00:02:06,033 --> 00:02:07,484
i zostaliśmy usłyszani.

41
00:02:10,627 --> 00:02:12,717
Jestem aktywistką

42
00:02:12,741 --> 00:02:15,096
zafascynowaną rozwojem praw człowieka.

43
00:02:15,958 --> 00:02:19,885
Kieruję światową organizacją poświęconą 
kreatywnym rozwiązaniom społecznym.

44
00:02:19,909 --> 00:02:24,769
W pracy zastanawiam się, jak wzbudzić 
w ludziach troskę i chęć do działania.

45
00:02:25,789 --> 00:02:30,957
Jestem tu po to, aby powiedzieć wam,
że twórcze rozwiązania mogą ocalić świat.

46
00:02:30,981 --> 00:02:33,607
Kreatywne rozwiązania i zabawa.

47
00:02:34,576 --> 00:02:39,723
Wiem, że zabawa i prawa człowieka 
śmiesznie brzmią w jednym zdaniu,

48
00:02:39,747 --> 00:02:41,799
ale już mówię, dlaczego jest to ważne.

49
00:02:43,038 --> 00:02:46,848
Coraz bardziej boimy się, że nie wygramy.

50
00:02:47,495 --> 00:02:49,262
Kampanie wydają się być nijakie,

51
00:02:49,286 --> 00:02:50,756
przekaz zanika,

52
00:02:51,267 --> 00:02:52,791
a ludzie nie wytrzymują.

53
00:02:54,082 --> 00:02:58,055
Liczne badania, w tym ostatnie 
opublikowane przez Uniwersytet Columbia,

54
00:02:58,079 --> 00:03:01,734
pokazują, że wypalenie i depresja 
są częste wśród aktywistów.

55
00:03:02,417 --> 00:03:05,159
Wiele lat temu sama czułam się wypalona.

56
00:03:05,183 --> 00:03:09,612
W świecie nieskończonych możliwości 
czułam, że moja droga dobiegła końca.

57
00:03:11,325 --> 00:03:14,559
Jak więc pokonać strach, monotonię,
czy smutek?

58
00:03:15,793 --> 00:03:17,002
Zabawą.

59
00:03:17,469 --> 00:03:21,730
Na tej scenie psychiatra i badacz zabawy
dr Stuart Brown powiedział,

60
00:03:21,754 --> 00:03:24,534
że nic nie pobudza mózgu tak jak zabawa,

61
00:03:25,582 --> 00:03:27,746
i że przeciwieństwem 
zabawy nie jest praca,

62
00:03:27,770 --> 00:03:29,040
a depresja.

63
00:03:29,729 --> 00:03:32,100
Aby wyciągnąć się
z własnego stanu wypalenia,

64
00:03:32,124 --> 00:03:37,769
postanowiłam ukierunkować swój aktywizm 
na coś co nazywam „zabawizmem”.

65
00:03:38,160 --> 00:03:39,926
(Śmiech)

66
00:03:40,339 --> 00:03:43,600
Gdy się bawimy, inni chcą do nas dołączyć.

67
00:03:44,240 --> 00:03:46,711
Dziś mój plac zabaw jest pełen artystów,

68
00:03:46,735 --> 00:03:48,440
informatyków i naukowców.

69
00:03:48,846 --> 00:03:51,981
Łączymy dziedziny 
w niesamowitej współpracy.

70
00:03:52,658 --> 00:03:55,713
Razem szukamy nowych sposobów 
wzmocnienia pozycji aktywizmu.

71
00:03:56,346 --> 00:03:59,032
Rezultaty nie mają być zabawne,

72
00:03:59,056 --> 00:04:01,112
ale sam proces jest.

73
00:04:01,832 --> 00:04:05,197
Dla nas zabawa oznacza sprzeciw.

74
00:04:06,197 --> 00:04:10,656
Na przykład „Uderzenie.”, projekt, 
o którym mówiłam wcześniej,

75
00:04:10,680 --> 00:04:14,902
jest koncepcją opracowaną
przez perkusistę i informatyka,

76
00:04:14,926 --> 00:04:18,093
którzy dwa dni wcześniej
jeszcze się nie znali.

77
00:04:19,165 --> 00:04:21,826
„Uderzenie.” jest pierwszą wygraną 
w naszej serii badań,

78
00:04:21,850 --> 00:04:26,039
w których artyści i technologowie 
współpracują nad kwestiami praw człowieka.

79
00:04:26,775 --> 00:04:30,176
Pozostałe przodujące rozwiązania to, 
na przykład, tymczasowa cukiernia,

80
00:04:30,200 --> 00:04:34,509
która uczy o fake newsach za pomocą 
pięknych, ale ohydnych babeczek...

81
00:04:34,533 --> 00:04:37,387
(Śmiech)

82
00:04:37,411 --> 00:04:41,277
albo gra planszowa,
w której przyjmujesz rolę dyktatora,

83
00:04:41,301 --> 00:04:45,691
aby dobrze poznać różne narzędzia 
i taktyki prześladowania.

84
00:04:47,382 --> 00:04:50,645
Pierwsze badanie przeprowadziliśmy, 
żeby przetestować ten pomysł

85
00:04:50,669 --> 00:04:53,426
i sprawdzić, co i jak 
można jeszcze poprawić.

86
00:04:53,450 --> 00:04:56,974
Format tak się nam spodobał, 
że opublikowaliśmy wszystko w Internecie,

87
00:04:56,974 --> 00:04:58,668
aby każdy mógł wdrożyć to w życie.

88
00:04:59,148 --> 00:05:02,899
wartość eksperymentowania 
w aktywizmie jest nieoceniona.

89
00:05:03,312 --> 00:05:06,675
Wygramy tylko wtedy,
gdy nie będziemy się bali porażki.

90
00:05:08,287 --> 00:05:10,932
Uczymy się przez zabawę.

91
00:05:12,162 --> 00:05:14,921
Ostatnie badanie opublikowane 
przez Uniwersytet Stanford

92
00:05:14,931 --> 00:05:17,241
mówiące o tym, co sprawia, 
że ludziom zależy,

93
00:05:17,241 --> 00:05:20,269
potwierdza to, co słyszymy od lat:

94
00:05:20,293 --> 00:05:22,958
opinie zmieniają się
nie dzięki nowym informacjom,

95
00:05:22,982 --> 00:05:25,567
a dzięki doświadczeniom 
wywołującym poczucie empatii.

96
00:05:26,020 --> 00:05:28,818
Czerpiąc wiedzę z nauki i sztuki

97
00:05:28,842 --> 00:05:34,120
można na przykład mówić o konflikcie 
zbrojnym na świecie za pomocą żarówek,

98
00:05:34,144 --> 00:05:37,001
o nierówności na tle rasowym

99
00:05:37,025 --> 00:05:38,487
za pomocą pocztówek,

100
00:05:39,320 --> 00:05:43,917
a problem braku choć jednego 
pomnika kobiety w Sofii rozwiązać

101
00:05:43,941 --> 00:05:46,045
przez wypełnienie nimi miasta aż po brzegi

102
00:05:46,655 --> 00:05:48,835
i dzięki tym działaniom

103
00:05:48,859 --> 00:05:52,277
pobudzić dialog, zrozumienie i działanie.

104
00:05:54,534 --> 00:05:58,795
Czasem, gdy mówię o podejmowaniu ryzyka, 
wzlotach i upadkach

105
00:05:58,819 --> 00:06:00,590
w kontekście praw człowieka,

106
00:06:00,614 --> 00:06:02,947
patrzą na mnie zdziwieniem

107
00:06:03,639 --> 00:06:06,872
wzrokiem, który mówi:
"ależ to nieodpowiedzialne"

108
00:06:06,896 --> 00:06:08,913
albo "co za brak wrażliwości".

109
00:06:09,567 --> 00:06:13,294
Ludzie często mylą zabawę z lekceważeniem.

110
00:06:13,318 --> 00:06:14,617
A wcale tak nie jest.

111
00:06:16,218 --> 00:06:21,030
Zabawa nie tylko dodaje nam sił,
a pomysłom blasku.

112
00:06:21,741 --> 00:06:24,172
W czasach bolesnej niesprawiedliwości

113
00:06:24,196 --> 00:06:27,231
zabawa daje nam chwilę 
beztroski i wytchnienia.

114
00:06:27,850 --> 00:06:30,312
Gdy się bawimy, żyjemy.

115
00:06:33,907 --> 00:06:36,208
Dorastałam w czasach,

116
00:06:36,232 --> 00:06:38,141
gdy nie wolno było się bawić.

117
00:06:39,387 --> 00:06:42,659
Życie mojej rodziny zniszczyła
komunistyczna dyktatura.

118
00:06:43,923 --> 00:06:47,720
Dla mojej cioci, dziadka i ojca

119
00:06:47,744 --> 00:06:50,217
wyprawialiśmy dwa pogrzeby:

120
00:06:50,241 --> 00:06:51,617
jeden dla ich ciał,

121
00:06:51,641 --> 00:06:53,184
a lata wcześniej

122
00:06:53,208 --> 00:06:54,791
- dla ich marzeń.

123
00:06:55,657 --> 00:06:59,394
Niektóre z moich największych marzeń 
są koszmarami.

124
00:07:00,685 --> 00:07:04,959
Boję się, że pewnego dnia 
cała przeszłość zostanie zapomniana,

125
00:07:04,983 --> 00:07:08,228
a nowe ubrania spłyną krwią 
błędów przeszłości.

126
00:07:09,546 --> 00:07:11,521
Boję się,

127
00:07:11,545 --> 00:07:15,025
że światełko ludzkości w końcu zgaśnie,

128
00:07:15,049 --> 00:07:17,325
stłumione toksycznymi falami nienawiści.

129
00:07:18,301 --> 00:07:20,468
Ale ponad wszystko

130
00:07:20,853 --> 00:07:22,169
mam nadzieję.

131
00:07:23,169 --> 00:07:25,485
W naszej walce o sprawiedliwość i wolność

132
00:07:25,509 --> 00:07:27,301
mam nadzieję, że będziemy się bawić

133
00:07:28,205 --> 00:07:32,740
i że dostrzeżemy radość 
oraz piękno wspólnej zabawy.

134
00:07:33,626 --> 00:07:35,023
Tak możemy wygrać.

135
00:07:36,058 --> 00:07:37,115
Dziękuję.

136
00:07:37,148 --> 00:07:39,224
(Brawa)